STORCZYKI
r. Orchidaceae obejmuje 30tyś gat i 660-700rodzin, nie ma swoich przedstawicieli wśród roślin wodnych. Charakterystyczna różnorodność w wielkości. Wystepuje we wszystkich cz świata oprócz pustyń i Antarktydy.▪Międzyzwrotnikowa Afryka:Lipalis Disa. ▪Międzyzwrot Ameryka /Meksyk/:Laelia, Gongora, Miltonia. ▪Międzyzwrotnikowa Azja i wyspy:Dendrobium, Paphiopedium.
W Polsce wyst 49 gat: Ophrys, Storczyk, Orchis, Platanatera bifolia.
POD WZGLĘDEM ŻYCIA:naziemne/geofity/, na drzewach/ epifity/, na skałach/ litofity/, na ziemi i drzewach/ semiepifity/. Storczyki naziemne-/SAMOŻYWNE/-autotrofy- zielone mają chloroplast, liście normalnie wykształcone, łodyga słabo rozwinieta. Różnego rodzaju korzenie: grube i skupione, cienkie i krótkie. Organ przetrwany bulwy i kłącza. CUDZOŻYWNE/- heterotrofy- nie mają chloroplastu pozbawione normalnych liści, zamiat są łuski, pędy różne żółtawe, brązowe. Brak normalnych korzeni są kępkowate podobne do korali, kłącza lub mięsiste gniazda, kwiaty drobne, mało efektowne. Współżyją z grzybami są ich pasożytami. Storczyki nadrzewne/ epifity/- żyją w rozwidleniach i konarach drzew na martwych pniach. Wytw duże liście i dużo. Rośnie tez wysoko, wystawione na działnie prom słonecznych, bardziej obficie zraszane przez deszcz niż te kwitnące niżej. Grube skórzaste liście, budowe kseromorficzna lub gruboszowatą, liście i łodygi przekształcone w organy magazynujące wode i skł pok tzw PSEUDOBULWY .
EPIFITY- mają różny rodzaj korzeni:▪korzenie czepne/chwytne/ służą do umocowania rośliny na drzewie i pobierania soli i skł pok. ▪korzenie powietrzne- pokryte gąbczastą wielowarstwową skórką/ WELAMEN/ chłoną wilgoś z rosy i mgły. ▪korzenie przejmujące f-cje liści- liscie uległy redukcji są spłaszczone zielone z chloroplastem zach fotosynt.
POD WZGLĘDEM WZROSTU:Monopodialne- /Vanda, Phalaenopsis/ oś słówna kontynuuje wzros dzieki pąkowi szczytowemu, nie tworza ani kłącza ani pseudobulw, pędy boczne nie przedłużają dł głównego, brak wyraźnego okr spoczynku, rosną bardzo wolno. Formy pnące Renanthera, wys 4-5m, formy długopędowe i formy zredukowane Phaloenopsis-kilka grubych miesistych lisci, lużne gęste, pędy kwiatost wyr z kątów liści, nie mają pochew otaczających kwiatostan. Sympodialne/Cattleya, Cymbidium/ wzrost konty przez pąki boczne wyrastające u podstay pędu, łodyga przekszt w pseudobulwe, każdy pęd zawiera 1 lub 2 okr weg różne wielkości pseudobulw.
TYPY PSEUDOBULW▪ Heteroblastyczne/Oncidium/- pows z 1 międzywęźla i na wierzch wyrasta albo liść albo pęd kwiat. ▪Homoblastyczne/Cattleya, Cymbidium/- powst z kilku międzywęźli, liście wyrast na różny sposób.
LIŚCIE:Są trwałe są gat gdzie liście zimuja, kształt eliptyczny do lancetowatych, całobrzegie błyszczące Monopodialne-wyrast naprzemianlegle, parami naprzeciwlegle wzdłuż całej łodygi. Sympodialne-wyrat pojedynczo po 2 lubwiecej. Epifity-liście mięsiste lub skórzaste/ romb tk wodna/, pokryte skutynizowana skórką. Storczyki naziemne-liście cienkie trawiaste w rozetach.
KORZENIE: z zew pokryte WELAMENEM/gąbczasta warstwa obumarłych komskórki/. Welamen wychwytuje wilgoc z atmosfery i gromadzi wode i pozwala na przytwierdzenie do podłoża. Storczyki naziemne-rozkład welamenu w wyniku działalności grzybów symbiotycznych lub nieodpow warunków wodnych lub powietrznych. U Paphiopedillum welame tworzy gęste powłoki martwych włosków w postaci białego filcu. Storczyki sympodialne- korzenie wyrastaja z kłączy u pods pędów nadziemnych, białe mięsiste z zielonymi wierzchołkami. Każdy nowy pęd wytwarza u podst swoje wlasne korzenie. Storczyki monopodialne- korzenie powietrzne wyrastaja z węzłów na całej długości łodygi i rozchoda się w różnych kierunkach. Mogą rosnąc w podłożu lub swobodnie zwisac w powietrzu. Marte korzenie są brazowe zdrowe srebrzyste
KWIAT:Rodzaje: pojedyncze/Cypripedium/ Kwiatostan:grono-/Cattleya/, wiecha-/Oncidium/, kłos-Disa/. Pęd kwiatostanowy wrzecionowaty lub zwisły. Różna liczba kwiatów w kwiatostanie. Storczyki monopodialne-z kątów liści na pędzie jak korzenie powietrzne brak pochew otaczających kwiatostan. Storczyki sympodialne-w różnych miejscach wyrastaja, mogą ale nie musza mieć pochew, na szczycie pędu/ Cattleya/, z boku /Cymbidium/, z katów liści osadzonych na pedachweget lub pseudobulwach/Dendrobium/. RESUPINACJA-skręcanie się kwiatów, pąk kwiatowy jest zwrócony ku górze i wyprostowany, podczas rozkwitania oś pędu skreca się o 180 stopni, tak wiec poszczególne elementy kwiatu SA odwrócone.
Kwiaty górne, grzbieciste, obupłciowe. TYPY KWIATÓW ▪ Diandryczne 2 pręcikowe/2 preciki płodne i 3 znikły 1 płonny/. ▪Monandryczne 1 precik/ 1 pr płodny
3 znikły, 2 tworzą małe płonne. OKWIAT/TEPALA/: nie jest zróżnicowany na kielich i korone, listki/działki/ okwiatu są w dwóch okółkach. Trzy listki okółka zew/SEPALA/ najmniej zmodyfikow. Kwiaty diandryczne- główny listek wznosi się nad warżką, bardzo okazały pochylony w jej kierunku chroni org gener. Kwiaty monandryczne- nie wyróżnia się niczym szczególnym czasami kształt ostrogi.
Pozostałe 2 listki okółka zew asymetryczne częściowo lub całkowicie zrośnięte lub wolne. Okółek wew/ PETALA/-tworzy 3 listki 2 podobne do siebie a dolny zwarty warżką- różnorodność form. KSZTAŁT WARŻKI:trąbka/Dendrobium nobile/; warga/Cattleya/, bucik/ Paphioprdium/, symetryczna płytka/Oncidium/, łódz/ Cymbidium/, kotwiczka/Phalaenopsis/. Zewnętrzna pow warżki gładka, błyszcząca nieowłosiona. Od wew strony u podt owłosiona, pełni role wskaźnika dla zapylaczy. PRĘTOSŁUP-KOLUMIENKA wznosi się w środku kwiatu powst ze zrośnięcia szyjki i znamienia słupka 1 lub 2 płonnych.
MIKORYZA:Grzyby współżyjące ze storczykami należą do podgromady podstawczaków. Zasiedlanie storczyków przez grzyby-do zarodka lub protokormu grzyby wnikaja przez obumarłe wieszadełko lub przez włośniki, do starszych roślin grzyny wnikaja przez om skórki. U epifitów grzyby wnikaja przez welamen. Grzybnia rozwija się w korze pierwotnej. Rdzeń i merystem wierzchołkowy nie są zainfekowane. Grzyby zasiedlaja się w kom zw chloroplast/ liście pędy nadziem/ korzenie i bulwy rzadko. Zasady współżycia-pomiedzy roślina a grzybem dochodzi do równowagi symbiotycznej. Roślina tylko do pewnego stopnia pozwala grzybom na penetracje strzępkom w swoich tkankach i może zahamowac ich rozprzestrzenianie wytw subst ochronne z gr Fitoaleksyn. Storczyki otzrymuja od grzybów: węglowodany, trechaloze, fruktoze, glukoze, sacharoze, aminokwasy, fosforany wit z gr B. strzępki grzybni zajmuja w roślinie okr powierzchnie gdy zostanie przekroczona sorczyki trawia stzrepkigrzyba wydzielinami jądra. Grzybnia może być strawiona w całości lub częściowo.
ROZMNAŻANIE GENERATYWNE-Nasiona uzyskujemy poprzez sztuczne zapylenie, nasiona są bezbielmowe ▪Metoda symbiotyczna- wysiew nasion na pożywkę zaw kultury grzyba, które wyizolowano z korzeni danego gat ▪Metoda symbiotyczna- zastosowanie pożywki bez udzialu grzybów z zast cukrów pH 4,8-5,2. sporzadzana na bazie agaru co sprzyja ukorzenianiu siewek.
ROZMNAŻANIE WEGETATYWNE- Dzielenie roślin-db rozrośnięte i zdrowe rśliny dzieli się podczas przesadzania, o wzroście syp dzieli się na czesci pozostawiajac3-5 gładkich pseudobulw z liścmi/Cattleya, Cymbidium/ Odcinanie ukorzenionych pędów-kiedy pęd ma 30 cm wys i duzo korzeni powietrznych, ocina się wierzchołek pędu 1cm poizej korzeni wysadza się do doniczki/Vanda, Phalaenopsis/ Rozm ze starych pseudobulw-stare bezlistne pomarszczone pseudobulwy wysadzane do doniczek do wilgot torfu. Po kilku miesiacac z oczek śpiących wyrosną nowe pędy Oddzielenie pędów bocznych-można dzielic pedy bocznektóre wyrosły z pąków śpiących na łodydze lub pędy odroslowe. Na młodym pędziepowinny być korzenie powietrzne Sadzonkowanie- stare pędy bez liści lub kwiatostanowe tnie się na odcinki 10-15cm umieszcza se płasko w skrzynkach. Skrzynki ustawia się na światle nakrywa szybą. Po 2 mies STORCZYKI
r. Orchidaceae obejmuje 30tyś gat i 660-700rodzin, nie ma swoich przedstawicieli wśród roślin wodnych. Charakterystyczna różnorodność w wielkości. Wystepuje we wszystkich cz świata oprócz pustyń i Antarktydy.▪Międzyzwrotnikowa Afryka:Lipalis Disa. ▪Międzyzwrot Ameryka /Meksyk/:Laelia, Gongora, Miltonia. ▪Międzyzwrotnikowa Azja i wyspy:Dendrobium, Paphiopedium.
W Polsce wyst 49 gat: Ophrys, Storczyk, Orchis, Platanatera bifolia.
POD WZGLĘDEM ŻYCIA:naziemne/geofity/, na drzewach/ epifity/, na skałach/ litofity/, na ziemi i drzewach/ semiepifity/. Storczyki naziemne-/SAMOŻYWNE/-autotrofy- zielone mają chloroplast, liście normalnie wykształcone, łodyga słabo rozwinieta. Różnego rodzaju korzenie: grube i skupione, cienkie i krótkie. Organ przetrwany bulwy i kłącza. CUDZOŻYWNE/- heterotrofy- nie mają chloroplastu pozbawione normalnych liści, zamiat są łuski, pędy różne żółtawe, brązowe. Brak normalnych korzeni są kępkowate podobne do korali, kłącza lub mięsiste gniazda, kwiaty drobne, mało efektowne. Współżyją z grzybami są ich pasożytami. Storczyki nadrzewne/ epifity/- żyją w rozwidleniach i konarach drzew na martwych pniach. Wytw duże liście i dużo. Rośnie tez wysoko, wystawione na działnie prom słonecznych, bardziej obficie zraszane przez deszcz niż te kwitnące niżej. Grube skórzaste liście, budowe kseromorficzna lub gruboszowatą, liście i łodygi przekształcone w organy magazynujące wode i skł pok tzw PSEUDOBULWY .
EPIFITY- mają różny rodzaj korzeni:▪korzenie czepne/chwytne/ służą do umocowania rośliny na drzewie i pobierania soli i skł pok. ▪korzenie powietrzne- pokryte gąbczastą wielowarstwową skórką/ WELAMEN/ chłoną wilgoś z rosy i mgły. ▪korzenie przejmujące f-cje liści- liscie uległy redukcji są spłaszczone zielone z chloroplastem zach fotosynt.
POD WZGLĘDEM WZROSTU:Monopodialne- /Vanda, Phalaenopsis/ oś słówna kontynuuje wzros dzieki pąkowi szczytowemu, nie tworza ani kłącza ani pseudobulw, pędy boczne nie przedłużają dł głównego, brak wyraźnego okr spoczynku, rosną bardzo wolno. Formy pnące Renanthera, wys 4-5m, formy długopędowe i formy zredukowane Phaloenopsis-kilka grubych miesistych lisci, lużne gęste, pędy kwiatost wyr z kątów liści, nie mają pochew otaczających kwiatostan. Sympodialne/Cattleya, Cymbidium/ wzrost konty przez pąki boczne wyrastające u podstay pędu, łodyga przekszt w pseudobulwe, każdy pęd zawiera 1 lub 2 okr weg różne wielkości pseudobulw.
TYPY PSEUDOBULW▪ Heteroblastyczne/Oncidium/- pows z 1 międzywęźla i na wierzch wyrasta albo liść albo pęd kwiat. ▪Homoblastyczne/Cattleya, Cymbidium/- powst z kilku międzywęźli, liście wyrast na różny sposób.
LIŚCIE:Są trwałe są gat gdzie liście zimuja, kształt eliptyczny do lancetowatych, całobrzegie błyszczące Monopodialne-wyrast naprzemianlegle, parami naprzeciwlegle wzdłuż całej łodygi. Sympodialne-wyrat pojedynczo po 2 lubwiecej. Epifity-liście mięsiste lub skórzaste/ romb tk wodna/, pokryte skutynizowana skórką. Storczyki naziemne-liście cienkie trawiaste w rozetach.
KORZENIE: z zew pokryte WELAMENEM/gąbczasta warstwa obumarłych komskórki/. Welamen wychwytuje wilgoc z atmosfery i gromadzi wode i pozwala na przytwierdzenie do podłoża. Storczyki naziemne-rozkład welamenu w wyniku działalności grzybów symbiotycznych lub nieodpow warunków wodnych lub powietrznych. U Paphiopedillum welame tworzy gęste powłoki martwych włosków w postaci białego filcu. Storczyki sympodialne- korzenie wyrastaja z kłączy u pods pędów nadziemnych, białe mięsiste z zielonymi wierzchołkami. Każdy nowy pęd wytwarza u podst swoje wlasne korzenie. Storczyki monopodialne- korzenie powietrzne wyrastaja z węzłów na całej długości łodygi i rozchoda się w różnych kierunkach. Mogą rosnąc w podłożu lub swobodnie zwisac w powietrzu. Marte korzenie są brazowe zdrowe srebrzyste
KWIAT:Rodzaje: pojedyncze/Cypripedium/ Kwiatostan:grono-/Cattleya/, wiecha-/Oncidium/, kłos-Disa/. Pęd kwiatostanowy wrzecionowaty lub zwisły. Różna liczba kwiatów w kwiatostanie. Storczyki monopodialne-z kątów liści na pędzie jak korzenie powietrzne brak pochew otaczających kwiatostan. Storczyki sympodialne-w różnych miejscach wyrastaja, mogą ale nie musza mieć pochew, na szczycie pędu/ Cattleya/, z boku /Cymbidium/, z katów liści osadzonych na pedachweget lub pseudobulwach/Dendrobium/. RESUPINACJA-skręcanie się kwiatów, pąk kwiatowy jest zwrócony ku górze i wyprostowany, podczas rozkwitania oś pędu skreca się o 180 stopni, tak wiec poszczególne elementy kwiatu SA odwrócone.
Kwiaty górne, grzbieciste, obupłciowe. TYPY KWIATÓW ▪ Diandryczne 2 pręcikowe/2 preciki płodne i 3 znikły 1 płonny/. ▪Monandryczne 1 precik/ 1 pr płodny
3 znikły, 2 tworzą małe płonne. OKWIAT/TEPALA/: nie jest zróżnicowany na kielich i korone, listki/działki/ okwiatu są w dwóch okółkach. Trzy listki okółka zew/SEPALA/ najmniej zmodyfikow. Kwiaty diandryczne- główny listek wznosi się nad warżką, bardzo okazały pochylony w jej kierunku chroni org gener. Kwiaty monandryczne- nie wyróżnia się niczym szczególnym czasami kształt ostrogi.
Pozostałe 2 listki okółka zew asymetryczne częściowo lub całkowicie zrośnięte lub wolne. Okółek wew/ PETALA/-tworzy 3 listki 2 podobne do siebie a dolny zwarty warżką- różnorodność form. KSZTAŁT WARŻKI:trąbka/Dendrobium nobile/; warga/Cattleya/, bucik/ Paphioprdium/, symetryczna płytka/Oncidium/, łódz/ Cymbidium/, kotwiczka/Phalaenopsis/. Zewnętrzna pow warżki gładka, błyszcząca nieowłosiona. Od wew strony u podt owłosiona, pełni role wskaźnika dla zapylaczy. PRĘTOSŁUP-KOLUMIENKA wznosi się w środku kwiatu powst ze zrośnięcia szyjki i znamienia słupka 1 lub 2 płonnych.
MIKORYZA:Grzyby współżyjące ze storczykami należą do podgromady podstawczaków. Zasiedlanie storczyków przez grzyby-do zarodka lub protokormu grzyby wnikaja przez obumarłe wieszadełko lub przez włośniki, do starszych roślin grzyny wnikaja przez om skórki. U epifitów grzyby wnikaja przez welamen. Grzybnia rozwija się w korze pierwotnej. Rdzeń i merystem wierzchołkowy nie są zainfekowane. Grzyby zasiedlaja się w kom zw chloroplast/ liście pędy nadziem/ korzenie i bulwy rzadko. Zasady współżycia-pomiedzy roślina a grzybem dochodzi do równowagi symbiotycznej. Roślina tylko do pewnego stopnia pozwala grzybom na penetracje strzępkom w swoich tkankach i może zahamowac ich rozprzestrzenianie wytw subst ochronne z gr Fitoaleksyn. Storczyki otzrymuja od grzybów: węglowodany, trechaloze, fruktoze, glukoze, sacharoze, aminokwasy, fosforany wit z gr B. strzępki grzybni zajmuja w roślinie okr powierzchnie gdy zostanie przekroczona sorczyki trawia stzrepkigrzyba wydzielinami jądra. Grzybnia może być strawiona w całości lub częściowo.
ROZMNAŻANIE GENERATYWNE-Nasiona uzyskujemy poprzez sztuczne zapylenie, nasiona są bezbielmowe ▪Metoda symbiotyczna- wysiew nasion na pożywkę zaw kultury grzyba, które wyizolowano z korzeni danego gat ▪Metoda symbiotyczna- zastosowanie pożywki bez udzialu grzybów z zast cukrów pH 4,8-5,2. sporzadzana na bazie agaru co sprzyja ukorzenianiu siewek.
ROZMNAŻANIE WEGETATYWNE- Dzielenie roślin-db rozrośnięte i zdrowe rśliny dzieli się podczas przesadzania, o wzroście syp dzieli się na czesci pozostawiajac3-5 gładkich pseudobulw z liścmi/Cattleya, Cymbidium/ Odcinanie ukorzenionych pędów-kiedy pęd ma 30 cm wys i duzo korzeni powietrznych, ocina się wierzchołek pędu 1cm poizej korzeni wysadza się do doniczki/Vanda, Phalaenopsis/ Rozm ze starych pseudobulw-stare bezlistne pomarszczone pseudobulwy wysadzane do doniczek do wilgot torfu. Po kilku miesiacac z oczek śpiących wyrosną nowe pędy Oddzielenie pędów bocznych-można dzielic pedy bocznektóre wyrosły z pąków śpiących na łodydze lub pędy odroslowe. Na młodym pędziepowinny być korzenie powietrzne Sadzonkowanie- stare pędy bez liści lub kwiatostanowe tnie się na odcinki 10-15cm umieszcza se płasko w skrzynkach. Skrzynki ustawia się na światle nakrywa szybą. Po 2 mies młode rośliny wysadza się do doniczek.
5