33. Wydolność fizyczna - definicja i czynniki wpływające na poziom wydolności fizycznej.

Wydolność fizyczną uważa się za jeden z ważniejszych czynników warunkującą zdolność do pracy i mających wpływ na ogólną aktywność życiową człowieka.

Wydolność fizyczna to zdolność do podejmowania ciężkich lub długotrwałych wysiłków z udziałem dużych grup mięśniowych , bez szybkiego zmęczenia i warunkujących jego rozwój zmian w środowisku wewnętrznym organizmu. Definicja ta obejmuje również tolerancje zmian zmęczeniowych i zdolność do ich szybkiej likwidacji po zakończeniu wysiłku fizycznego. (wg. Kozłowskiego)

Komisja Fizjologii Pracy i Aktywności Fizycznej Komitetu Nauk Fizjologicznych PAN (1982r) wydolność fizyczną definiuje jako :

-zdolność organizmu do wykonywania pracy fizycznej,

• zespół właściwości psychofizycznych organizmu umożliwiających wykonywanie określonych czynności związanych z obciążeniem fizycznym.

Wydolność fizyczną dzielimy na :

-tlenową (aerobową) umiarkowana praca przez dłuższy czas,

-beztlenową (anaerobową) intensywny wysiłek w krótkim czasie.

Czynniki wpływające na wydolność fizyczną wg. podanych definicji :

-sprawność funkcji współpracujących w pokrywaniu zapotrzebowania tlenowego mięśni i aktywność procesów metabolicznych w mięśniach, decydujących o wykorzystaniu źródeł tlenowych energii,

-zasoby substratów energetycznych w mięśniach i innych tkankach (wątroba, tk. tłuszczowa) oraz sprawności mobilizacji substratów ze źródeł pozamięśniowych

-sprawność procesów wyrównujących (np. zasady buforujące w osoczu) , zmiany w środowisku wyrównującym organizmu spowodowanych przez wysiłek,

-tolerancje zmian zmęczeniowych.

Czynniki wpływające na wydolność fizyczną w sporcie, rekreacji, kinezyterapii:

-przemiany energetyczne w ustroju obejmujące: procesy tlenowe beztlenowe, rezerwy energetyczne,

-sprawność termoregulacji oraz gospodarka wodno elektrolitowa,

-poziom koordynacji nerwowo- mięśniowej, wyrażonej:

a)siłą i szybkością ruchów,

b)techniką wykonywania ćwiczeń,

c)koordynacją i precyzją ruchu,

-właściwości budowy ciała (wysokość masa ciała, rozwój masy mięśniowej, proporcje długościowe, itd.),

-czynniki psychologiczne (emocjonalne- walicjonalne, antycypacja ruchu itp.)

A. Zembaty „Kinezyterapia” T II s. 106-108

32. Zmęczenie przewlekłe, znużenie, zespół wyczerpania.

Zmęczenie przewlekłe

Dochodzi do niego gdy odpoczynek jest zbyt krótki aby doszło do pełnej likwidacji zmian zmęczeniowych .Objawia się to :

- niechęcią do wykonywania pracy

- drażliwością

-depresją

-czasami agresją lub apatią

-zaburzenia snu oraz spadek odporności immunologicznej.

Należy to likwidować przez odpowiednio długi wypoczynek

.

Wyczerpanie

Jest skrajna postać zmęczenia. Jest zjawiskiem patologicznym .Dochodzi do niego gdy przygotowanie org. do pracy jest nieadekwatne do obciążenia pracą. Szczególnie narażone są osoby chore, powracające do treningów po kontuzji i osoby niedostatecznie przygotowane do wysiłków.

Funkcje zmęczenia :

- Obronna, bo zmęczenie chroni nas przed wyczerpaniem

- Adaptacyjna bo zgodnie z prawem Arnolda Schulza aby doszło do wykształcenia zmian adaptacyjnych bodziec(wysiłek) musi być co najmniej

submax.-70-80 % VO max.

Znużenie jest subiektywnym objawem zmęczenia. Stopień znużenia najczęściej odpowiada stopniowi rzeczywistego obniżenia zdolności do ruchu i pracy. Istnieją

jednak sytuacje w których te relacje są zaburzone. Znużenie wywołane jest bowiem przez czynniki psychiczne (emocjonalne). Człowiek ma zdolność wywołania u

siebie stanu znużenia przy równoczesnym braku zmęczenia rzeczywistego (mięśni), np. brak psychicznej motywacji do wysiłku fizycznego (brak psychicznego

zainteresowania ruchem w danej chwili) przy równoczesnej jego realizacji. Znużenie jest wówczas powodem małej wydajności i efektywności ruchu (pracy).

Piotr Falkiewicz „Fizjologia wysiłku”

31. Zmęczenie obwodowe i ośrodkowe

-zmęczenie obwodowe dotyczące mięsni

-zmęczenie ośrodkowe (centralne) dotyczące centralnego układu nerwowego

Przy zmęczeniu obwodowym występują objawy ze strony mięsni świadczące o tym zmęczeniu. Praca mięsni będzie wolna, osłabienie siły mięsni i szybkości ich

kurczenia.

Zmiany zmęczeniowe szybciej dotykają włókiem FT(szybkokurczliwych) które zostają zastąpione włóknami wolnokurczliwymi ST. Włókna te zaczynają

Dominować podczas wysiłku dlatego dochodzi do spadku szybkości skurczów i siły mięśni. Aby zapobiec tym objawom zostają rekrutowane dodatkowe

jednostki motoryczne. U podstaw zmęczenia obwodowego leży upośledzenie mechanizmów pobudzenia kom. sprzężenia elektromotorycznego, upośledzenie

samego aparatu kurczliwego oraz na wyczerpaniu substratów energetycznych (ATP i fosfokreatyny)

Podczas rozwijającego się zmęczenia produkowany jest kw. mlekowy a w wyniku jego neutralizacji uwalniane są znaczne ilości jonów wodorowych które konkurują z jonami wapnia o połączenie z troponina C (to takie białko które wiąże wapń a wapń jest niezbędny przy wywołaniu skurczu mięśnia) zaburzają przebieg glikolizy utrudniając resyntezę (odbudowanie)ATP i zakłócają przewodzenie impulsów wzdłuż wł. nerwowych.

Podstawowym objawem zmęczenia centralnego jest ból mięsni spowodowany przede wszystkim drażnieniem nagich zakończeń nerwowych (receptory bólu)

przez jony wodorowe. Dodatkowo dochodzi do spadku chęci kontynuowania pracy w wyniku dyskomfortu spowodowanego uczuciem duszności ,wzrostem

temp. ciała ,nadmiernym poceniem się, wysychaniem błony śluzowej jamy ustnej czy tętnienie tętnic skroniowych.

Podczas wysiłku fiz. aktywność ośrodkowego układu nerwowego OUN wzrasta początkowo osiąga swoje optimum a w sytuacji gdy wysiłek trwa zbyt długo lub

jego intensywność jest zbyt wielka dochodzi do spadku aktywność OUN co przejawia się zaburzeniem koordynacji ruchów i angażowaniem dodatkowych

zbędnych gr .mięśniowych.

Piotr Falkiewicz „Fizjologia wysiłku”

---