Nauczanie początkowe a kształcenie zintegrowane - refleksje i spostrzeżenia po wprowadzeniu reformy oświaty.
Wprowadzenie reformy oświaty w 1999 roku przyniosło dużo pozytywnych zmian.
Za plusy należy uznać to, że:
1. Wszystkie zabiegi edukacyjne skoncentrowane są wokół dziecka i jego rozwoju. Bogactwo metod aktywnych i aktywizujących, możliwość wyjścia z procesem nauczania poza budynek szkoły, organizowanie nowej przestrzeni edukacyjnej, wyrabianie pozytywnej motywacji do podejmowania zadań i stwarzanie możliwości odnoszenia sukcesu przez każdego, nawet słabego ucznia.
2. Rozwijane są umiejętności komunikowania się, przygotowuje się uczniów do korzystania ze środków upowszechniania informacji i do sięgania do różnych źródeł wiedzy. Pomoże to zapewne dziecku w osiągnięciu możliwie najwyższego stopnia rozwoju i przygotuje je lepiej do dalszej nauki w klasach wyższych.
3. Zmiana monologu nauczyciela w dialog nauczyciela i ucznia dziecko jest nie tylko odbiorcą informacji, ale także ich sprawcą.
4. Nacisk położony jest na działanie ucznia. Znaczną część wiadomości nabywa uczeń w sposób naturalny, w toku osobistego doświadczenia,
w toku interakcji w rodzinie, w bezpośrednim kontakcie rzeczywistością.
5. Zlikwidowanie drugoroczności - każdy uczeń korzysta z oferty edukacyjnej przygotowanej przez nauczyciela w takim zakresie, w jakim umożliwiają to jego zdolności percepcyjne.
6. Likwidacja cyfrowych ocen końcoworocznych i wprowadzenie oceny opisowej zmniejsza ilość stresu. Nie ma już wyścigu ku "samym piątkom" ze wszystkich edukacji.
7. Zmiana podręczników na podręczniki zintegrowane pozwala na własny wybór przez nauczyciela. Należy dodać jednak, że wybór jest trudny. Obecnie na rynku jest dopuszczonych do użytku szkolnego przez MENiS ok. 50 rodzajów podręczników i 18 programów nauczania zintegrowanego, których jakość nauczyciel może ocenić dopiero po przepracowaniu na nich jednego cyklu trzyletniego. Klasy I-III pracowały z nowymi podręcznikami do nauczania zintegrowanego "Wesoła Szkoła" WSiP. Podręczniki wraz z kartami pracy stanowią bardzo bogaty materiał dydaktyczny. Aby zrealizować treści programowe danego ośrodka tematycznego potrzebne są na to cztery jednostki lekcyjne,
8. a nie co dziennie są takie możliwości. Materiał we wszystkich podręcznikach jest mocno powiązany treściowo i mimo, że nie jest zadaniem nauczyciela realizacja podręcznika, to wykonanie wszystkich zadań przeznaczonych na dany dzień nie zawsze jest możliwe, zaś przesuwanie ich na inny dzień przeważnie jest bezsensowne. Utrudnia to ugruntowanie pewnych treści ortograficznych i gramatycznych. Z pomocą przychodzą nam tutaj wprowadzone dodatkowe zeszyty do ortografii i pisania twórczego. Materiał z matematyki jest na poziomie ucznia średniego, a niekiedy nawet słabego. Brakuje zadań trudniejszych (poza "Kangurkami"). Rozwiązywanie zadań tekstowych w podręczniku ogranicza się przeważnie do uzupełniania okienek, brak możliwości twórczego poszukiwania rozwiązań. Jednak twórczy nauczyciel poradzi sobie z tym problemem. Dobiera sobie ćwiczenia z innych podręczników i materiałów i indywidualizuje pracę każdego ucznia. Plusem tego zestawu wydanego przez WSiP jest ciekawy dobór tekstów, bogata szata graficzna oraz wielość zadań do wykonania.
9. Aktywizacja rodziców do większej współpracy ze szkołą i jej pozytywny wpływ na ucznia. W naszym przypadku jest to bardzo widoczne, Ładne i estetycznie urządzone pracownie, w wystrój których duży wysiłek włożyli rodzice zainspirowani pomysłami nauczycieli. Spowodowały, że dzieci lubią swoją klasę i szkołę. Przychodzą tu bardzo chętnie i w z wielką ochotą.
OBAWY NAUCZYCIELI KSZTAŁCENIA ZINTEGROWANEGO ZWIAZANE Z WPROWADZENIEM REFORMY OŚWIATY.
1. Liczne klasy stanowią niebywały problem podczas zabaw integracyjnych i ruchowych. Założenia reformy sugerowały zmniejszenie ilości dzieci w klasie. Praktyka pokazuje zupełnie coś innego. Dla zwiększenia potrzebnej powierzchni do zabaw integracyjnych wykorzystanie szkolnego korytarza nie jest najszczęśliwszym rozwiązaniem, gdyż zakłóca pracę innym klasom.
2. Zbyt duża liczba dokumentów potrzebnych do sporządzenia oceny opisowej. Zbyt duża liczba uczniów to zbyt duża liczba duża liczba dokumentów. Opisanie czynności ucznia po każdych zajęciach, a także wpisanie mu recenzji do zeszytu po wykonaniu pracy graniczy często z fizyczna niemożliwością.
3. Przywiązanie rodziców do "bardziej zrozumiałej" oceny cyfrowej. Często spotykamy się z prośbą rodziców o przełożenie oceny opisowej na "jaśniejszą" cyfrową.
4. Stosowanie metod aktywizujących i zindywidualizowanie pracy z uczniem oraz dochodzenie ich w różnym tempie do "odkrywczych wniosków" przedłuż proces nauczania. I pensum 18 godzin ogranicza wybór realizowanych treści. (Szkoły Mentosori, Freneta i Decrolego, na teorii których oparto po części zmiany w kształceniu zintegrowanym pracują w wymiarze 24 godziny).
5. Przy uwzględnianiu podstaw programowych i odejściu od wiadomości encyklopedycznych zauważa się słabe uwzględnienie wymagań naukowych poszczególnych dyscyplin.
R e a s u m u j ą c:
Zmiany, jakie niesie ze sobą reforma oceni będzie można naprawdę dopiero po ukończeniu całego cyklu na wszystkich etapach kształcenia.
Natomiast podkreślić należy również to, że niezmiernie ważną rolę po wprowadzeniu reformy przypisano nauczycielowi i jego osobowości, doświadczeniu i dobrej komunikatywności z innymi.
Dlatego też komunikatywność nauczyciela, jego umiejętność współpracy w zespole - procentuje w pracy z klasą.
Należałoby nadal zachować dobrą wzajemną współpracę i zwrócić uwagę na dobrą integrację zespołu nauczycieli i ich pracę, która to przyniesie wymierne efekty zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucznia.
Opracowanie: Marzena Rzymowska