Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Prezydent jest jednoosobowym organem wykonawczym państwa, w konstytucji jest określony jako najwyższy przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej, gwarantuje ciągłość władzy państwowej, stoi na straży suwerenności, bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności terytorium. Oznacza to że jest głową państwa.

Prezydenci Polski:

• Gabriel Narutowicz

• Stanisław Wojciechowski

• Ignacy Mościcki

• Władysław Raczkiewicz

• August Zaleski

• Stanisław Ostrowski

• Edward Raczyński

• Kazimierz Sabbat

• Ryszard Kaczorowski

• Bolesław Bierut

• Wojciech Jaruzelski

• Lech Wałęsa

• Aleksander Kwaśniewski

• Lech Kaczyński

• Bronisław Komorowski

W Polsce urząd prezydenta istniał w okresie II RP 1922-1939, konstytucja marcowa zaliczyła go do władzy wykonawczej, ustalając kadencje na 7 lat, wybierany był przez bezwzględna większość głosów na Zgromadzeniu Narodowym. Prezydent był odpowiedzialny jedynie za zdradę kraju i pogwałcenie konstytucji, do jego kompetencji należało mianowanie i odwoływanie ministrów, był najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych jednak w czasie wojny nie mógł sprawować naczelnego dowództwa, przysługiwalo mu prawo łaski, reprezentował państwo na zewnątrz i przyjmował przedstawicieli innych państw oraz zawierał umowy z innymi państwami.

Konstytucja kwietniowa określiła pierwszo planową rolę prezydenta w systemie władz państwowych „na czele państwa stoi prezydent Rzeczypospolitej na nim spoczywa odpowiedzialność wobec boga i historii za losy państwa, w jego osobie skupia się jednolita i niepodzielna władza państwowa” (art.2). wszystkie organy państwowe określono jako podległe prezydentowi.

W małej konstytucji z 1947r prezydent również był wybierany na 7 lat, ale był jedynie przewodniczącym Rady państwa a jego kompetencje przypominały kompetencje marszałka sejmu.

Obecna konstytucja określa dualistyczną konstrukcję władzy wykonawczej na czele której stoją prezydent i prezes rady ministrów. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polski i gwarantem ciągłości państwa (art.126 ust.1). Prezydent zobowiązany jest czuwać nad przestrzeganiem konstytucji i stać na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium (art.126 ust.2).

Prezydent jest wybierany przez naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Obejmuje urząd po złożeniu przysięgi wobec Zgromadzenia Narodowego, kadencja trwa 5 lat i rozpoczyna się w dniu objęcia urzędu, jednocześnie prezydent nie może pełnić żadnych innych funkcji publicznych.

Kompetencje prezydenta w zakresie spraw zagranicznych: ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP za granicą, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych, a także w zakresie Polit zagranicznej współdziała z premierem i właściwymi ministrami.

W zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych RP w czasie pokoju spawuje zwierzchnictwo nad silami zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony narodowej, mianuje szefa sztabu generalnego i dowódców wszystkich rodzajów sił, na czas wojny na wniosek premiera mianuje Naczelnego Dowódcę sił zbrojnych, a w razie zagrożenia wojną zarządza całkowita lub częściowa mobilizację i użycie sił zbrojnych. Dodatkowo ma prawo do wprowadzenia stanu wyjątkowego, organem doradczym jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego.

Kompetencje prawodawcze obejmuja wydawanie rozporządzeń, zarządzeń i postanowień w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji a także wydawanie aktów urzędowych (uprawnienia zwykłe i prerogatywy), prawo ratyfikowania umów międzynarodowych i zwracania się do trybunału konstytucyjnego.

W ramach kompetencji związanych z obsadami personalnymi na najważniejsze stanowiska w państwie prezydent między innymi desygnuje i powołuje prezesa rady ministrów, przyjmuje dymisje rady ministrów, odwołuje ministra, powołuje sędziów, występuje z wnioskiem do sejmu o powołanie prezesa NBP oraz powołuje członków Rady Polityki Pieniężnej.

Do innych kompetencji prezydenta należą min. Nadawanie obywatelstwa i wyrażanie zgody na jego zrzeczenie, nadawanie orderów i odznaczeń, a także stosowanie prawa łaski.

Aparatem doradczym jest Kancelaria Prezydenta RP, do jej zadań zalicza się przygotowanie aktów urzędowych, oraz śledzenie zagadnień życia społeczno-politycznego mającego wpływ na kompetencje głowy państwa.

Kadencja może ulec skróceniu w wypadku śmierci, zrzeczenia się urzędu, stwierdzenia nie ważności wyborów, uznania przez Zgromadzeni Narodowe niezdolności do sprawowania funkcji lub orzeczenia Trybunału Stanu, który stwierdzi, że prezydent złamał konstytucje lub ustawę (prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej). W stan oskarżenia prezydenta stawia Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów.

Bibliografia

Prawo Administracyjne, Janusz Sługocki, wyd. Zakamycze 2003r.

www.Wikipedia.pl

---