Literackie wzorce osobowe w polskim renesansie

1. Ideał szlachcica- ziemianina- M. Rej "Żywot człowieka..." J. Kochanowski "Pieśń Świętojańska o..."

2. Ideał człowieka- obywatela- J. Kochanowski "Odprawa posłów greckich", "O cnocie" "O dobrej sprawie"

3. Ideał człeka renesansu- Kochanowski treny, fraszki, pieśni

4. Ideał dworzanina

Wzór dworzanina w twórczości Górnickiego("Dworzanin Polski")

Górnicki w swej twórczości wymaga od dworzanina cech następujących:

• ma być dzielnym rycerzem, który dzięki sprawności fizycznej wygrywa w turniejach

• mężny w boju

• dowcipny i elegancki w towarzystwie dam

• wykształcony (starożytnść i współczesność)

• wrażliwy, rozumny, obdarzony zakorzenionym poczuciem prawa i sprawiedliwości

Istotne dla G. Jest aby dworzanin posiadał szlachectwo jakoby duchowe, a nie powierzchowną ogładę towarzyską.

Treść i alegoryczność "Odprawy posłów greckich" Kochanowskiego

Dramat ten nawiązuje do mitu o wojnie trojańskiej. Oto królewicz Aleksander, by zaspokoić swoją namiętność do Heleny, zaraża swój kraj na niebezpieczeństwo wojny. A dzieje się to przy milczącym przyzwoleniu króla Priama oraz zgodzie przekupionej i lekkomyślnej rady trojańskiej, która jest zresztą zadziwiająco podobna do polskiego sejmu. Jedynie Antenor, uosobienie mądrości i cnót obywatelskich, przeciwstawia się Aleksandrowi uważając, że Helenę należy zwrócić Grekom. Jego racja zostaje odrzucona, a greccy posłowie odprawieni z niczym (taki jest sens tytułu utworu). Mimo to Antenor pozostaje lojalnym obywatelem, który poddaje się woli większości i nadal służy swojej ojczyźnie. Właśnie ta decyzja czyni zeń bohatera tragicznego,. Antenor bowiem weźmie udział w niesprawiedliwej wojnie, która musi skończyć się klęską Trojan.
W roku 1578 w Ujazdowie wystawiono "Odprawę..." z okazji zaślubin czołowego polityka ówczesnej Polski Jana Zamoyskiego. Zaszczycili ją swoją obecnością najwyżsi dostojnicy państwowi i król Stefan Batory. Czasy były niespokojne, szykowano się do wojny z carem Iwanem Groźnym. Tragedia zawierała liczne aluzje do sytuacji Polski. Dlatego też końcowe zdanie bohatera utworu, Antenora ("Radźmy jako kogo bić; lepiej niż go czekać"), uznano za zachętę do działań wojennych.

Związek "Odprawy..." z tragedią grecką

Dramat antyczny	"Odprawa posłów greckich"
1. Jedność czasu, miejsca i akcji	1. Jedność czasu, miejsca i akcji. Autor pierwszy próbował przeszczepić na grunt polski tragedię antyczną. Nie chciał uchylić zasadom.
2. Ograniczona liczba aktorów, brak scen zbiorowych	2. Ograniczona liczba aktorów. Obrady sejmu relacjonuje Helenie, wysłany przez Aleksandra poseł, ponieważ autor unikał scen zbiorowych
3. Występują aktorzy i chór, czyli epejzodia przeplatają się ze stasimonami	3. Poprawnie zbudowana tragedia klasyczna. Tekst jest podzielony na wystąpienia aktorów i chóru. Chór pełni rolę taką jak w dramacie antycznym: zapowiada, komentuje, uzupełnia wypowiedzi aktorów, stwarza nastrój
4. Akcja postępowała stopniowo, aż do nieuchronnego, tragicznego końca	4. Wypowiedzi postaci nie służą potęgowaniu napięcia, bo już na wstępie dowiemy się jaką odpowiedź otrzymali posłowie
5. O tragizmie postaci decydował fakt, że wybór jakiego musiał dokonać bohater zawsze był tragiczny	5. W "Odprawie..." można było uniknąć tragedii. Posłowie mogli zwrócić Helenę mężowi i wówczas nie doszłoby do wojny. Wybrali jednak drogę z tragicznymi następstwami, bo Troja została zburzona. Istniała więc możliwość wyboru.
6. Bohaterowie tragedii uwikłani byli w sytuacje bez wyjścia (śmierć, konflikt sumienia)	6. bohaterowie nie byli uwikłani w sytuację bez wyjścia. Mieli wyjście, aby uniknąć katastrofy. W "Antygonie" tragedia następuje w utworze, śmierć Antygony, Hejmona, Eurydyki, a w "Odprawie..." nikt nie ginie, ale zapowiedziana tragedia nastąpi. Będzie jeszcze większa, bo zginie Troja (proroctwo Kasandry)
7. O losach starożytnych bohaterów decydowali bogowie lub przeznaczenie	7. W tragedii Kochanowskiego bohaterowie sami dyskutują i podejmują decyzje. Troja musi zginąć, bo zgubę szykuje jej własne społeczeństwo. To przekupni posłowie za pozostawieniem Heleny, nie kierowali się troską o bezpieczeństwo kraju
8. Cechą tragedii antycznej było oczyszczenie- katharsis	8. Dialogi i monologi są bezrymowe. Wiersz biały

---