ETYKA W BIZNESIE
Etyka w biznesie jest nazwą ogólną dziedziny zajmującej się etycznym wymiarem działalności gospodarczej, spotyka się wiec nazwę etyka gospodarcza.
Natomiast etyka w biznesie to całokształt kwestii dotyczących rzeczywistej etyczności biznesu, inaczej etosu ludzi biznesu, czyli ogółu wartości i norm cechujących środowisko zawodowo zaangażowane w uprawianie działalności gospodarczej. Obu towarzyszą liczne mity, oto kilka z nich:
Etyka to:
- to nie oksymoron czyli zbitka sprzecznych ze sobą pojęć
- to nie chwilowy kaprys
- to nie przejściowa moda
- to nie zwykłe przestrzeganie prawa
- to nie manikiur na niewidzialnej ręce rynku
- to nie nawracanie kanibali biznesu na wegetarianizm gospodarczy
Istnieje zależność pomiędzy stopniem zdziwienia jakie budzi termin: etyka biznesu a rozwojem gospodarczym. Im gospodarcze powiązania stają się bardziej skomplikowane, im działają większe firmy, w których trzeba profesjonalnie zarządzać i nie można pozwolić sobie na nie uwzględnienie wszystkich czynników warunkujących uprawianie biznesu, tym z większym zrozumieniem ukazuje się konieczność zajmowania etyką gospodarcza.
To zrozumienie wiąże się również z poziomem moralnym reprezentowanym przez pracowników i studentów. Duży wpływ ma tez faza rozwoju kultury organizacyjnej jaka cechuje dane przedsiębiorstwo jak i dominujący rodzaj kultury rynkowej. W oparciu o ich doświadczenie pracownicy i studenci zdobywają bądź tracą przeświadczenie o potrzebie etyki w działaniu biznesu.
1.Etyka, jej poznanie i stosowanie ma służyć lepszemu robieniu interesów. Odpowiedzialność etyczna ma usprawnić działanie firm i zmniejszać koszty ewentualnych konfliktów wypływających z nieznajomości przez świat biznesu obowiązujących reguł moralnych. Etyka się opłaca..
2.Etyka w biznesie prowadzi etyczna refleksję nad zachowaniami ludzi pełniących określone role w organizacjach. Pokazuje jak najlepiej mają pełnić swoje funkcje. Ukazuje zadania, przed którymi staje organizacja-spółka jak i jednostki. Etyka jest więc uprawiana przede wszystkim jako uzupełnienie teorii zarządzania. Etyka usprawnia zarządzanie.
3.Etyka w biznesie ma wytworzyć umiejętność kierowania ludźmi w oparciu o etykę. Etyczne przywództwo jako zadanie dla liderów, profesjonalistów działających w biznesie rodzi przed etyką specyficzne zadanie .Etyka narzędziem liderów.
4.Etyka w biznesie rozważa zagadnienie o fundamentalnym znaczeniu dla samej etyki i dla samego biznesu, a mianowicie zagadnienie ewentualnego ponoszenia odpowiedzialności moralnej przez spółki prawa handlowego oraz przez jednostki w niej działające..
ETYKA W BIZNESIE ROZPATRUJE PROBLEM ODPOWIEDZIALNOŚCI PRACOWNICZEJ I KORPORACYJNEJ.
Najskuteczniejsze stanowisko reprezentuje Milton Freidman głoszący, że etyka gospodarcza jest ideologią i jest nie potrzebna, gdyż wystarczy by „zaangażować się w otwartą i wolną konkurencję bez podstępu i oszustw”. W biznesie wystarczy zwykła przyzwoitość. „Powinnością menedżera jest maksymalizować zysk”.
Etycy nie zgadzają się z tym osadem i starają się wyciągnąć konsekwencje z faktu odpowiedzialności moralnej ponoszonej przez spółki.
Pierwszym z zadań jakie stoi przed etyką w biznesie jest ukazanie etycznych problemów jakie nastręcza działanie podlegające ocenie ekonomicznej i jednocześnie respektujące nakazy społecznej odpowiedzialności.
Drugim zadaniem stojącym przed etyka jest zajęcie się problematyką etyki pracy. Sprowadza się ono do odpowiedzi na pytania: o jakość relacji pomiędzy pracodawcą a personelem, o bezpieczeństwo pracy, o lojalność, dyscyplinę, prawa, o prawo do ujawniania nieetycznych zachowań organizacji, o prywatność i konflikt interesów. Następnie etyka zajmuje się etyką zawodową szczególnie prawników, polityków, dziennikarzy, czyli wszystkich tych, którzy korzystają z dostępu do poufnych informacji. Przy czym etyka zwraca uwagę na kwestie prywatności i zaufania.
Trzecim zadaniem etyki w biznesie stanowi rozpatrzenie zespołu problemów związanych z relacją pomiędzy konsumentem a światem biznesu. Należą do nich zagadnienie odpowiedzialności producenta za bezpieczeństwo i jakość produktu jak i za właściwą reklamę.
Czwartym zadaniem, które podejmuje etyka jej przemyślenie zespołu zagadnień dotyczące stosunku świata biznesu do naturalnego środowiska, populacji i odpowiedzialności za przyszłe pokolenia.
Można zatem przyjąć że jedna z podstawowych ról jakie należą do etyli w dziedzinie gospodarczej należą na początku uświadomienie natury samego życia gospodarczego i celu jaki ma realizować świat biznesu. Przedstawia on cztery zadania jakie stoją przed etyką biznesu.
Celami jakie stawia sobie etyka w biznesie są:
Podstawowym celem sytuującym etykę w obszarze problematyki sprawnego zarządzania stanowi podejmowanie decyzji trafnych z punktu organizacji, a więc ekonomicznie i etycznie uzasadnionych jak i rozwiązywanie konfliktów etycznych powstałych w wyniku działania organizacji. Narzędzia i procedury etyki pełnią funkcje systemu nawigacyjnego bezpieczny kierunek działaniom gospodarczym. Kolejnym celem jaki stawia przed sobą etyka jest zapewnienie maksymalnej efektywności poprzez eliminację możliwości konfliktów w długim okresie czasu.
Etyka w biznesie umożliwia również odnalezienie wspólnych reguł dla stron konfliktu, połączenia wymogów organizacyjnych z poszanowaniem wartości osobowych. Wprowadza etyczne standardy zachowań. Jej celem jest też etyczna analiza zobowiązań zawodowych.
Etyka w biznesie ma również na celu poszerzenie okresu racjonalności. Odsłania ona szersza perspektywę kalkulacji zysków i strat. Dotyczy ona nie tylko interesów indywidualnych pracowników czy firmy, ale ukazuje potrzebę uwzględnienia przy analizie zysków i strat również interesów lokalnych, regionalnych a nawet globalnych.
Należy również wspomnieć o celu integracyjnym etyki, który spełnia dzięki ustaleniu jednolitych norm obowiązujących wszystkich działających na rzecz organizacji.
Wymienione powyżej cele w sposób ścisły wyznaczają zakres i głębie problematyzacji związków pomiędzy etyką a ekonomią, życiem gospodarczym a moralnością. Owe związki zawsze są badane ze względu na cel określony przez etykę w dziedzinie gospodarczej. Również w dużej mierze samo uzasadnienie etyki odwołuje się do podniesienia efektywności, jakie osiąga się przez wprowadzenie procedur etycznych przy podejmowaniu decyzji gospodarczych. Zastosowanie teorii etycznych przez etykę w dziedzinie gospodarczej ulega często pewnemu ograniczeniu ze względu na wymogi rentowności przedsiębiorstw. W tym sensie etyka ukazuje na ile teorie mogą być zrealizowane przez świat biznesu bez szkody na efektywność działania, a w jakich przypadkach należy bezwzględnie zachować wartości nawet kosztem dalszego prowadzenia biznesu.
Tworzenie szerszych teorii miejsca etyki w życiu gospodarczym i społecznym prowadzi do odsłonięcia funkcji jaką pełni etyka w dziedzinie gospodarczej.
Etyka jest ważna dla efektywnego działania gospodarczego, gdyż brakuje” efektów emocjonalnych” , dlatego nie wywołują one uczuć lojalności, oddania ani poświęcenia. Właśnie bez nich, według Kanntha E. Bouldinga nie możliwe jest funkcjonowanie społeczeństwa zapewniającego ramy dla działania biznesu. W momentach szczególnych wymagane są inne motywacje niż te, które stanowią inspiracje działań gospodarczych. W społeczeństwie, gdzie dominują instytucje wymiany rośnie, więc również potrzeba nauczania wspólnie uznanych zasad moralnych i jest to zadanie, które stoi przed etyką.
W ujęciu Kennetha E. Bouldinga etyka w dziedzinie gospodarczej ma zapobiegać łamaniu zasad moralnych chroniąc społeczeństwo przed dezintegracją. „ Istnieje bowiem, przestrzega autor, poważne niebezpieczeństwo, że instytucje rynkowe mogą rozwijać w jednostkach zarządzających szkodliwy typ etyki osobistej niebezpieczny dla przetrwania tychże instytucji. U człowieka, którego życie upływa niemal wyłącznie wśród ksiąg rachunkowych i który całą swoją uwagę skupia na szczegółach życia ekonomicznego i organizacji, internalizacja podstawowych cnót: uczciwości i rzetelności ulega stopniowemu osłabieniu. System wymiany niemal zawsze dostarcza jednostkom możliwości uzyskania indywidualnych korzyści przez poświęcenie zasad moralnych.
Rolą etyki w biznesie jest nie tylko uświadomienie zasad moralnych, lecz przede wszystkim przekonanie o konieczności ich przestrzegania dla dobra wszystkich.
Normatywna etyka w biznesie natomiast dostarczając odpowiedzi na pytanie, jakie są powinności osoby gospodarującej w konkretnej sytuacji pomaga dokonać wyboru moralnie usprawiedliwionych powodów i środków działania. Służy również do oceny i doskonalenia instytucji gospodarki rynkowej, tworząc ich fundament godny ludzi, wzywający ich do działań dobrych moralnie. Jest to fundament normatywny, którego nie zastąpi praktyka porozumiewania się, w której nie ma miejsca na normatywne pojęcie dobra moralnego. Rynek jest zatem praktyką, która wymaga normatywnego fundamentu. Jako praktyka nie jest doskonały; etyka gospodarcza jako etyka stosowana spełnia swą funkcję, gdy jest wyodrębniona od praktyki gospodarowania i tworzenia instytucji gospodarki rynkowej. W praktyce gospodarczej można wówczas odróżnić, to co wymuszone, od tego co jest dobrowolnym samookreśleniem i samoograniczeniem.
Niekiedy powiada się, że w ekonomi i biznesie nie ma miejsca na miłość. Działalność gospodarcza ma swą wewnętrzną społeczną i moralną funkcję wypływająca z niepomijalnej godności zaangażowanych ludzi i zasady pierwszeństwa uniwersalnego przeznaczenia dóbr. Na szczęście zbyt wąskie pojęcie rozwoju ustępuje miejsca rosnącej świadomości potrzeby sytuowania wzrostu ekonomicznego w służbie człowieczego, społecznego, kulturalnego i politycznego rozwoju ludzi. według Wojciecha Gasparskiego Dyrektora Centrum Etyki i Biznesu Instytutu Filozofii i Socjologii PAN że „ żaden model postępu, który nie uwzględnia etycznych i moralnych wymiarów działalności gospodarczej nie osiągnie sukcesu w sercach ludzi Europy. Prymat duchowości w najszerszym sensie tego słowa jest zasadą, której ludy Europy nie mogą porzucić bez zadania gwałtu temu, co stanowi ich genezę i rozwój.”
2