DWOREK

M. Rej "Żywot człowieka poczciwego"

Jest miejscem, gdzie człowiek z dala od świata może pędzić ciche i spokojne życie w zgodzie z rytmem natury. Tutaj zażywa radości pracy na roli. Tutaj, gdy przypadnie wiosna, może z żonką, czeladką po sadkoch, po ogródkoch sobie chodzić, szczepków naszczepić, drobne drzewka rozsadzić, niepotrzebne gałązki obcinać, mszyce pozbierać, krzaczki ochędorzyć. Tutaj wreszcie wychowuje swoje potomstwo na ludzi poćciwych.

J. Kochanowski "Na dom w Czarnolesie"

Wiejski dom, gniazdo ojczyste, jest symbolem umiarkowanych pragnień poety, który - na wzór Horacego - nie pożąda bogactwa ani marmorowych pałaców, ale pragnie cichego i spokojnego życia, otoczony szacunkiem ludzi.

Nurt ziemiański w literaturze XVII w.

Nurt ten często zwany jest także dworkowym, ponieważ jego twórcy to zwykle średnia szlachta zamieszkująca w wiejskich dworkach. Dla pisarzy tego nurtu dworek jest symbolem ich swobód, często staje się twierdzą w walkach z sąsiadami. W przeciwieństwie do bogatych rezydencji magnackich, utożsamiany jest z tym, co swojskie i rodzime.

J.Ch. Pasek "Pamiętniki"

Po licznych wojnach Pasek porzuca służbę w wojsku i osiada w swoim majątku. Jego siedziba, dworek wiejski w Krakowskiem, staje się nieraz twierdzą, gdyż bujny temperament Paska bywa przyczyną licznych procesów (m.in. zostaje skazany na infamię). Czas pobytu na wsi ukazuje autora jako skrzętnego gospodarza i dobrego męża.

I. Krasicki "Żona modna"

Wiejski dworek pana Pietra po przyjeździe "żony modnej" zostaje poddany gruntownym zmianom. Stracił cały swój dawny sarmacki charakter, zgoła przeszedł (...) warszawskie pałace.

A. Mickiewicz "Pan Tadeusz"

Dworek w Soplicowie, z drzewa, lecz podmurowany, jest ostoją polskości i dobrych szlacheckich tradycji. Jego wygląd stał się wzorcem polskiego dworku. Wnętrze siedziby Sopliców wskazuj, że szanują oni tradycje narodowe. Dla Mickiewicza Soplicowo staje się symbolem szczęścia lad dziecięcych i utraconej ojczyzny.

H. Sienkiewicz "Potop"

Do dworku Billewiczów we Wodoktach pędzi z wojny Kmicic, by odebrać piękny legat w postaci Oleńki. Tutaj też Wołodyjowki i inni uwolnieni z rąk Janusza Radziwiłła oficerowie dzięki panu Zagłobie dowiedzą się, że pan Andrzej wstawiał się za nimi do księcia. Tu wreszcie po raz pierwszy zachwieje się wiara Kmicica w uczciwe intencje Radziwiłłów.

S. Wyspiański "Wesele"

Akcja dramatu toczy się w bronowickiej chacie, ale w wystroju weselnej izby można odnaleźć wiele elementów typowych dla szlacheckiego dworku: złożone w krzyż szable, flinty, pasy podróżne, torba skórzana. To pomieszanie kultur szlacheckiej i chłopskiej ma symbolizować sytuację wyjściową dramatu - oto na weselu spotkają się chłopi i inteligencja o szlacheckim rodowodzie.

S. Żeromski "Ludzie bezdomni"

Dworek rodziców jawi się we wspomnieniach Joasi Podborskiej jako miejsce, gdzie przeżyła najszczęśliwsze chwile swojego życia. Kiedy po latach powróci do rodzinnego domu, znajdzie go zupełnie zmienionym przez obecnych właścicieli.

Z. Nałkowska "Granica"

Dworek rodziców w Boleborzy jest dla Zenona Ziembiewicza symbolem tego wszystkiego, czego chciałby w życiu uniknąć.

W. Gombrowicz "Ferdydurke"

Wiejski dworek ciotki w Bolimowie, do którego wyjeżdża Józio wraz z miętusem, jest dziwacznym miejscem, gdzie wuj opowiada głupawe historyjki, ciotka nieustannie wspomina dzieciństwo głównego bohatera, Zosia okazuje się być mdłą i nudną, głupią panienką, a Zygmunt, choć jak przystało na panicza, odbywa erotyczne wyprawy do wsi, jednak ugania się nie za młódkami, ale za "starkami". Dworek ciotki jest jakimś absurdalnym muzeum pseudo-szlachetczyzny.

Zobacz również motyw: dom.

Autor:

Marcin Okraszewski
http://www.vlo.ids.gda.pl/~okrasz/
[e-mail]

Spis treści

---