Metody zarządzania jakością stosowane w przedsiębiorstwach - dr inż. Elżbieta Karaś
Koncepcja E.Deminga
Sterowaniem jakością zainteresowali się pod koniec lat 40 inżynierowie japońscy. Stało się to za sprawą Williama Edwardsa Deminga, który przedstawił w Japonii serię wykładów na ten temat. Zdarzenie to uważa się za początek rozwoju nowego podejścia do jakości.
Na początku lat 60. opublikowano koncepcję Total Quality Control - kompleksowego sterowania jakością, która zbierała w postaci kilku zasad osiągnięcia i doświadczenia współpracy amerykańsko-japońskiej. Zasady te zostały zrewidowane i znacznie rozszerzone kilka lat później.
Koncepcja E.Deminga: 14 zasad
Bądź stanowczy i systematyczny w zarządzaniu jakością.
Odmawiaj przyjmowania zakorzenionych w tradycji poziomów błędów, usterek i defektów.
Przestań polegać na masowej kontroli, ale przede wszystkim wbuduj jakość w swój produkt.
Przestań oceniać dostawców tylko na podstawie ceny - zredukuj ich liczbę i nalegaj na wprowadzenie miar jakości.
Stwórz program stałej poprawy jakości, produktywności, usługi i obniżania kosztów.
Wprowadź szkolenia dla wszystkich pracowników.
Nastaw kierownictwo na wspomaganie pracowników, aby lepiej wykonywali swoje obowiązki.
Wyeliminuj strach, wprowadzając dwustronną komunikację.
Przełam bariery między poszczególnymi wydziałami i zachęcaj załogę do rozwiązywania problemów.
Wyeliminuj plany ilościowe, plakaty i slogany nakłaniające do poprawy bez wskazania sposobu, w jaki miałyby być osiągnięta.
Zamiast standardów, norm wprowadź środki pomocy i wspierające metody zarządzania.
Usuń bariery, które nie pozwalają pracownikom być dumnymi z ich pracy.
Wprowadź energiczny program długoletniej edukacji, szkolenia i samorealizacji.
Pozwól każdemu pracować nad wprowadzeniem tych zasad.
TQM w USA.
Kryzys naftowy w Stanach Zjednoczonych spowodował, że Amerykanie zainteresowali się małymi i tanimi autami z Japonii. Okazało się, że są one bardziej niezawodne od pojazdów rodzimej produkcji, dzięki czemu sprzedaż szybko rosła. Zaniepokojone konkurencją amerykańskie koncerny motoryzacyjne zaczęły poszukiwać przyczyn swoich porażek. Skutkiem tych poszukiwań były pierwsze poza Japonią próby wdrożeń stosowanych tam metod. Nazwę Total Quality Management przyjęto w Stanach Zjednoczonych dla podejścia wykorzystującego zestaw metod projakościowych. Nie wszystkie z tych metod pochodziły z Japonii, niektóre zostały opracowane przez korporacje amerykańskie. Dotychczas stosowane metody TQM były zorientowane na wnętrze firmy. Obecnie powinny być uzupełniane o metody zarządzania strategicznego z uwzględnieniem problemu globalizacji.
Metody TQM: Wykres K. Ishikawy, Metoda JIT- Just In Time, Metoda FMEA-Failure Mode and Effect Analysis, Metoda KAIZEN.
Wykres Kaoru Ishikawy.
Celem tej metody jest rozpoznanie przyczyn poniesionych lub potencjalnych niepowodzeń przedsięwzięć. Z tego powodu nazywa się ją także wykresem
przyczynowo-skutkowym. Sporządzanie wykresu musi być wysiłkiem wielu pracowników organizacji, ponieważ przyczyny niepowodzeń mają swoje źródła zwykle w różnych dziedzinach działania.
Budowa.
Wykres składa się ze strzałek wraz z opisami, łączących się w ten sposób, że główna strzałka wskazuje skutek, czyli opis niepowodzenia, które jest badane.
Kategorie przyczyn:
człowiek (Man),
maszyna (Machine),
materiał (Material),
stosowana metoda (Method),
kierownictwo (Management).
Metoda JIT ( Just In Time).
Za twórcę metody JIT uznawany jest Taiichi Ohno, który rozwinął swoją koncepcję w oparciu o przesłanki występujące w systemie Forda oraz amerykańskiej branży handlu detalicznego. Została ona po raz pierwszy zastosowana w zakładach Toyoty w latach 50-tych, a wdrożenie we wszystkich oddziałach koncernu zakończyło się w 1962r. Metoda polega na stosowaniu w procesie produkcyjnym kart informacyjnych, które umożliwiają dostarczanie niewielkich ilości potrzebnych podzespołów i innych materiałów. Na każdej takiej karcie wyszczególnione są ilości niezbędne do uzupełnienia zapasów i dokładny czas uruchomienia dostawy uzupełniającej. Metoda zakłada organizację produkcji na zasadzie ciągnienia surowców i półproduktów z wcześniejszych ogniw procesu, co umożliwia minimalizację zapasów produkcyjnych.
W metodzie JIT wymaga się:
Silnego, wzajemnego zaangażowania odbiorcy i dostawcy ( w tym pracowników)
w partnerską współpracę i dążeniu do znajdywania rozwiązań korzystnych dla obydwu stron.
Zapewnienia wysokiej jakości dostarczanych w procesie wytwarzania produktów i podzespołów oraz wyjątkowo wysokiej jakości działań logistycznych.
Dla zapewnienia skuteczność JIT konieczne jest przestrzeganie podstawowych zasad:
Zero zapasów,
Krótkie cykle realizacji zamówienia,
Częste uzupełniane ilości poszczególnych części,
Wysoka jakość albo zero defektów.
Rezultat: zamawianie bardzo małych partii części i krótkie czasy dostaw pozwalają radykalnie skrócić cykle realizacji zamówienia (czasy dostaw) oraz obniżać koszty wytwarzania.
Metoda FMEA (Failure Mode and Effect Analysis)
FMEA to analiza przyczyn i skutków wad. Celem analizy wad jest znalezienie potencjalnych przyczyn i skutków błędów popełnianych przy projektowaniu i wyeliminowanie ich zanim jeszcze powstanie gotowy wyrób. Zakresem stosowania metody jest więc działalność projektowa i badawczo-rozwojowa.
Etapy metody FMEA
Pierwszym krokiem analizy jest zidentyfikowanie wszystkich elementów badanego wyrobu i ułożenie ich w kolejności technologicznej.
Następnie dla każdego elementu określa się rodzaje wad, jakie mogą w razie wystąpienia ograniczyć zdolność wyrobu do spełnienia przewidzianej funkcji.
Dla każdej wady określa się skutek oraz przyczynę. Można do tego celu wykorzystać wykres Ishikawy lub burzę mózgów.
Do opisu każdej wady wykorzystuje się trzy liczby priorytetowe mieszczące się w skali 1-10.
Metoda KAIZEN
Jest metodą ciągłego doskonalenia, usprawniania. Polega ona na zaangażowaniu wszystkich pracowników organizacji, niezależnie od szczebla, w stałe poszukiwanie pomysłów udoskonalenia wszystkich obszarów organizacji. W przedsiębiorstwach stosujących zachodni styl zarządzania przyjmuje się, że pracownicy powinni stosować instrukcje wykonywania pracy, natomiast w stylu japońskim, mimo istniejących i stosowanych norm, naturalne dla pracowników jest zgłaszanie rozwiązań mających na celu ich usprawnienie.
Przykład podnoszenia jakości pracy. W duchu KAIZEN w japońskich przedsiębiorstwach korzysta się z technologii, która umożliwia rejestrację obrazu na nośnikach magnetycznych czy cyfrowych. Grupy pracowników spotykają się, aby przeanalizować wykonywane przez nich czynności w trakcie pracy, a nagrane za pomocą kamer. Przykładowo 20-minutowa operacja, która w trakcie pracy wydaje się być krótka dla pracowników, po obejrzeniu jej na wideo, odbierana jest jako dość długa. Powoduje to dyskusję pomiędzy pracownikami jak doprowadzić do jej skrócenia.
wykład Zarządzanie jakością
dr inż. E.Karaś