Dyskryminacja ze względu na płeć - obraz współczesnego świata.
Sylwia Chorążak
II rok socjologii niestacjonarnej
Dyskryminacja inaczej seksizm to często występująca forma wykluczenia społecznego, objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji. Przejawem dyskryminowania jest też zachęcanie innych do dyskryminacji ze względu na płeć, a także każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie, albo upokorzenie drugiej osoby. Jest nią także wygłaszanie wszelkich generalizujących komentarzy i żartów opartych na stereotypach płci oraz ocenianie kobiet (i mężczyzn) przez pryzmat ich urody i publiczne komentarze na ten temat. O zjawisku dyskryminacji możemy mówić już od zawsze i może dotyczyć osoby tej samej lub odmiennej płci. Najczęściej jednak spotykamy się z ta pierwsza możliwością. I jak dowodzą badania dotyczy ona częściej kobiet niż mężczyzn. Głównym źródłem takiego postrzegania społeczeństwa, jest stereotypizacja, która widoczna jest bardziej na wsiach niż w mieście, ale nadal funkcjonuje. Widać to w społecznościach lokalnych, gdzie większość to ludzie z pokolenia naszych dziadków.
American Association of University Women przeprowadziło badania dotyczące dzieci w wieku szkolnym. Z badań tych wynika, że w jednym z pierwszych etapów socjalizacji dziecka nauczyciele faworyzują chłopców, poświęcają im więcej czasu. „Przekaz kierowany do chłopców brzmi: Jesteś mądry — gdybyś tylko zechciał zabrać się do roboty i trochę przysiąść nad materiałem. Dziewczynki otrzymują inny komunikat: Cóż, być może nie jesteś w tym dobra. Starałaś się, ale ci się nie udało”. Takie sytuacje powodują najczęściej zniechęcenie u młodych osób. Dzieci, w tym przypadku dziewczynki nie wierzą w swoje możliwości i wybierają taką drogę życiową , w której będą miały możliwość zarobienia pieniędzy, ale nie będą chciały wyróżniać się z tłumu.
Praca
Przez takie sytuacje w późniejszym czasie widoczna jest dyskryminacja i to prawie w każdej dziedzinie życia społecznego. Najbardziej widoczna jest dyskryminacja kobiet na rynku pracy. Już na etapie poszukiwania pracy można zauważyć, że większość ofert pracy skierowana jest właśnie do mężczyzn i przez to większość kobiet pracuje w zawodach po pierwsze mniej prestiżowych, a co za tym idzie gorzej płatnych. To stawia kobiety w gorszej sytuacji, ponieważ sfeminizowane zawody jakoś specjalnie nie liczą się we współczesnym świecie. Po drugie mężczyźni mają możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz awansów, ponieważ taką możliwość dostają od swoich przełożonych. Natomiast kobiety takich propozycji dostają bardzo mało, dlatego, że „Większość kobiet na jakimś etapie swojego życia poświęca się macierzyństwu. Przerywają albo ograniczają swoją pracę do czasu, aż ich dzieci osiągną samodzielność. Przerwa w pracy odbywa się kosztem doświadczenia i kwalifikacji. Niższe kwalifikacje to niższe zarobki.” Takie faworyzowanie mężczyzn widoczne jest w szczególności na stanowiskach kierowniczych. Najczęściej tłumaczone jest to tylko i wyłącznie tym, że kobieta na pewnym etapie życia może być niedyspozycyjna. I koło się zamyka. Tutaj pojawia się kolejny problem, a mianowicie kobiety łatwiej, zwolnić wyrzucić z pracy, natomiast jeśli już taka sytuacja zaistnieje trudniej jest im znaleźć nowe źródło dochodów.
Scena polityczna
Najbardziej dyskryminacja widoczna jest kiedy spoglądamy na scenę polityczną. W większości głowami państw są właśnie mężczyźni. Nie wiadomo dlaczego to właśnie im powierza się kierowanie danym narodem. Czy wynika to z praktycznego myślenia mężczyzn? A może dlatego, że kobiety nie mają siły przebicia? Nie wiadomo. Widoczna jest również dyskryminacja w Parlamencie chociażby w Polsce, gdzie w 2001 roku według przeprowadzonych badań kobiety zajmowały około 20% miejsc w sejmie oraz senacie. Nie wspominając już o tym, że naczelne organy decyzyjne są obsadzone właśnie przez mężczyzn. I nie może to być przypadek. Dyskryminacja po prostu istnieje.
Edukacja
Pisząc o dyskryminacji mam również na myśli chociażby edukację. Jako osoba, która przeszła różne etapy w edukacji mogę napisać z czystym sumieniem, że widoczna jest w tej sferze życia bardziej niż by się mogło wydawać. Począwszy od okresu przedszkolnego, poprzez szkołę podstawową i gimnazjum większą część nauczycieli stanowią kobiety. W liceum i technikum mamy podział - chociaż ja bym tu użyła znowu słowa dyskryminację. W liceum jak wiadomo jest większość kobiet - nauczycieli, natomiast w technikum z racji tego, że pojawiają się przedmioty techniczne, zawodowe jest więcej mężczyzn. I tu znowu pokusiłabym się o stwierdzenie, że kobiety są odsuwane na dalszy plan. Najprawdopodobniej z racji tego, że to mężczyzn uważa się za specjalistów w tych dziedzinach. Uczelnie wyższe są natomiast przeciwieństwem pierwszych lat w szkole. Tu jednak większość to mężczyźni. (W 1997 roku kobiety stanowiły prawie 85% nauczycieli szkół podstawowych, 66% nauczycieli szkół średnich i tylko 35% nauczycieli szkół wyższych. Badania są z lat 90-tych, ale sytuacja nie zmieniła się, aż tak bardzo).
Zdrowie
Problem dyskryminacji dotyka również kobiety w dostępie do opieki zdrowotnej. Odmowa usług medycznych, koniecznych dla ochrony wolności osobistej i bezpieczeństwa kobiet, takich jak środki antykoncepcyjne czy sterylizacja, dyskryminuje kobiety. Mężczyźni mogą zakupić prezerwatywy bez recepty, podczas gdy kobiety pokonywać muszą prawne i medyczne bariery, takie jak konieczność stosowania środków na receptę. Nie zapewniając środków na planowanie rodziny, państwo dyskryminuje szczególnie biedne kobiety, które ponoszą nieproporcjonalnie duży koszt - także psychiczny - związany z niechcianą ciążą. Można podać więcej przykładów dyskryminacji kobiet przez służbę zdrowia, chociaż kobiety jako matki powinny być bardziej chronione: Oto niektóre z przejawów dyskryminacji:
* odmawianie dostępu do badań prenatalnych, mimo istniejących
wskazań
* ograniczanie prawa kobiety do wyboru najbardziej jej odpowiadającej
formy porodu, narzucanie procedur medycznych korzystnych dla szpitala i personelu, a nie dla rodzącej, wykonywanie zabiegów medycznych podczas porodu bez zgody pacjentki, żądanie dodatkowych opłat za możliwość uczestnictwa w porodzie bliskiej osoby (natomiast w tak ważnym dla kobiety momencie jej życia powinna mieć zapewnione po pierwsze najlepsze warunki oraz możliwość nieodpłatnego uczestnictwa osoby bliskiej przy porodzie dla dobra psychicznego przyszłej matki)
Życie rodzinne
Jak donoszą badania obecnie istnieje partnerski model rodziny, ale czy całe społeczeństwo tego przestrzega? Czy przestrzega reguł, które „rządzą” tym modelem? Nie do końca. Ładnie to tylko wygląda jeśli się o tym opowiada publicznie, a tak naprawdę to kobieta spełnia rolę „głowy rodziny”, ponieważ nie dość, że zajmuje się domem, dziećmi to w większości przypadków dodatkowo pracuje. Mężczyzna natomiast tylko i wyłącznie zarabia, a w domu od święta pomaga. I jak tu nie mówić o dyskryminacji. A czasem zdarza się też tak, że kobieta na rzecz rodziny, którą świadomie założyła ze swoim partnerem rezygnuje ze studiów, czy kariery zawodowej, która pomogłaby jej w dalszym życiu. Ale to dla kobiet rodzina jest najważniejszą instytucją.
Mówiąc więc o dyskryminacji kobiet mamy do czynienia ze zjawiskiem globalnym, które obejmuje większość sfer życia człowieka, a przecież jak się mówi wszyscy jesteśmy równi. Tylko dlaczego jedno z drugim nie współgra tak jak powinno?, dlaczego pewne funkcje powierza się tylko mężczyznom, a nie dopuszcza się kobiet? jak powinno funkcjonować społeczeństwo, żeby kobiety mogły dojść do władzy? Jest wiele pytań, na które podejrzewam nie znajdę odpowiedzi - chyba nikt nie znajdzie.
Bibliografia:
1. „Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenie na różnice”, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
2. Thomas Sowell - „Ekonomia dla każdego” Wydawnictwo: Fijjor Publishing, Warszawa 2007.
3. „Dyskryminacja Kobiet w Polsce” - Lipiec 1999, Niezależny Raport złożony do Komitetu Praw Człowieka ONZ nt. stanu przestrzegania w Polsce Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.
www.wikipedia.pl
www.rownetraktowanie.gov.pl
"Kobieta i poczucie własnej wartości" - Stephanie Dillon
Thomas Sowell - „Ekonomia dla każdego”
Niezależny Raport złożony do Komitetu Praw Człowieka ONZ
- 5 -