Temat: Rynek pracy
Pojęcie i właściwości rynków czynników produkcji
Rynki czynników produkcji w ujęciach mikroekonomii są to rynki, na których skupowane i sprzedawane czynniki produkcji do bieżącej produkcji.
Czynniki produkcji rozpatruje się jako strumienie, a nie zasoby.
Czynniki produkcji służące do wytwarzania różnorakich dóbr ekonomicznych dzieli się na trzy podstawowe grupy. Są to:
Ziemia
Praca
Kapitał (dobra kapitałowe)
Rynki czynników produkcji analizuje się - podobnie jak rynki produktów - w warunków konkurencji doskonałej i konkurencji niedoskonałej.
Popyt przedsiębiorstwa na pracę
Popyt na pracę jest zakładaną odwrotną zależnością między płacą realną, a wielkością zatrudnienia w danym okresie, przy założeniu, iż pozostałe czynniki nie ulegają zmianie.
Na rynku pracy spotykają się:
Pracodawcy, czyli osoby chcące wynająć pracowników
Osoby oferujące swe umiejętności, zdolności i pracowitość w zamian za ekwiwalent pieniężny, zwany płacą
Popyt na pracę ze strony przedsiębiorstw wynika z popytu na inne czynniki produkcji.
Jest to popyt pochodny względem popytu na dobra (usługi) wytwarzane przez pracowników.
Analiza doskonale konkurencyjnego rynku pracy sprowadza się (podobnie jak w przypadku wszystkich innych rynków) do analizy popytu, podaży i ceny.
Przesunięcie popytu na pracę
Z rysunku wynika, że krzywa popytu na pracę jest, jak wszystkie inne krzywe popytu, nachylona w dół.
Wzrost popytu na pracę spowoduje przesunięcie w prawo krzywej popytu, z d1 do d2
Spadek spowoduje przesunięcie w lewo do D3
Zakłócenia wolnej gry popytu i podaży na rynku pracy
Ograniczony przepływ pracy jest przykładem zakłóceń na tym rynku.
Utrzymując podaż pracy na niskim poziomie, zmierza się do utrzymywania wysokich płac
Podaż pracy
Podaż pracy jest to złożona dodatnia zależność między poziomem płac realnych, a liczbą pracowników (lub roboczogodzin) oferowanych na rynku pracy w danym okresie, przy założeniu, iż pozostałe czynniki nie ulegają zmianie.
Podaż pracy dotyczy liczby godzin przepracowanych w przedsiębiorstwach przemysłowych, firmach usługowych i innych typach działalności.
Głównymi wyznacznikami podaży pracy są:
Liczba ludności
Godziny czasu pracy
Na podaż pracy wpływają też inne czynniki wewnętrzne, jak na przykład rosnący udział kobiet w zatrudnieniu.
Limitowanie podaży pracy względem innych czynników produkcji, wywołuje wzrost stawek płac lub utrzymywać je na wyższym poziomie.
Wzrosty podaży pracy przy innych czynnikach bez zmian, powoduje obniżkę stawek płac.
Przesunięcie podaży pracy
Z rysunku wynika, że krzywa podaży pracy jest nachylona w górę.
Wzrost podaży pracy spowoduje przesunięci krzywej podaży w prawo z S1 do S2
Spadek podaży pracy spowoduje przesunięcie krzywej podaży w lewo z S1 do S
Specyfika podaży pracy
Podaż pracy zależy od decyzji pojedynczych osób, przedsiębiorstw działających w danej gałęzi, jak i w całej gospodarce.
Zasób siły roboczej jest to ogół jednostek pracujących lub poszukujących
Stopień aktywności zawodowej to odsetek danej grupy ludności w wieku produkcji wchodzący w skład zasobu siły roboczej.
Związek pomiędzy liczbą przepracowanych godzin i płacą realną
Ludzie nie chcą maksymalizować dochodu z pracy, lecz użyteczność.
Ponieważ tę ostatnia zwiększa także czas wolny, linia rynkowej podaży pracy nie zawsze jest linią wznoszącą.
Niekiedy przy wysokich płacach zmienia ona nachylenie z dodatniego na ujemne.
Pojawia się wówczas zawrócona krzywa podaży pracy.
Zawrócona krzywa podaży pracy
Z rysunku wynika, że krzywa podaży ma nachylenie dodatnie.
Ilość oferowanej pracy jest tym większa im wyższa jest płaca realna, Krzywa podaży pracy po osiągnięciu pewnego punktu „zawraca”.
Dalszy wzrost płacy realnej powoduje zmniejszenie podaży pracy.
Według koncepcji krzywej Williama Henry Beveridge'a, gdy wzrostowi stopy bezrobocia towarzyszy spadek wolnych miejsc pracy, to przyczyną wzrostu bezrobocia jest recesja gospodarcza.
Gdy wzrost stopy bezrobocia jest związany ze wzrostem stypy wolnych miejsc pracy, to istotna rolę we wzroście bezrobocia odgrywa tzw. Negatywny szok realokacyjny (pracownicy są źle informowani bądź też nie mogą lub nie chcą przyjąć ofert pracy)
Równowaga na rynku pracy
Różnicowanie kwalifikacji i umiejętności praktycznych na rynku pracy jest ważnym czynnikiem pozwalającym pracownikom uzyskiwać kontrolę nad warunkami zatrudnienia.
Pracownicy o szczególnie rzadkich kwalifikacjach napotykają na niższą konkurencję, niż ci, którzy dysponują typowymi, przeciętnymi, kwalifikacjami.
Praca, jak wszystko, co jest przedmiotem kupna i sprzedaży, i czego ilość mona zwiększyć lub zmniejszyć, ma swoją cenę rynkową.
Równowaga na rynku pracy
Rynek konkurencyjny to taki rynek na którym ani indywidualny pracowała, ani indywidualny pracownik nie ma wpływu na stawkę płac.
Płaca równowagi jest określana podobnie jak ceny dóbr i usług. Sytuację równowagi na rynku pracy przestawia poniższy rysunek.
Równowaga na rynku pracy
Str 316
Z rysunku wynika, że przy danych krzywych podaży S i popytu na pracę D, poziom równowagi stawki płac wyniecie W1
Zatem równoważąca ilość pracy znajduje się w punkcie Q2
Jełki stawka pła c wzrośnie do poziomy W2, to pojawi się nadwyżka siły roboczej równa różnicy pomiedzy Q3 do Q1
Płace a rynek płac
Płaca jest ceną pracy, stanowiąca wynagrodzenie za jednostkę produktu pracy.
Mogą występować poza wynagrodzeniem za pracę, dochody z innych źródeł:
Dochody z kapitału
Świadczenie społeczne (np. bezpłatna opieka lekarska)
Na doskonale konkurencyjnym rynku pracy płaca realna jest równa płacy nominalnej.
Płaca nominalna jest pieniężnym wynagrodzeniem za jednostkę czasu pracy.
Płaca realna stanowi koszyk dóbr, które pracownik może nabyć za daną płacę nominalną…
Wpływ różnić podaży i popytu na stawkę płac
Z rysunku wynika, że na konkurencyjnym rynku pracy wyższy popyt na pracę D2 wywoła wyższe stawki płac.
Z rysunku wynika, że konkurencyjnym rynku pracy wieksza podaż pracy S2 wywoła niższe stawki płac.
Ponadto czynniki instytucjonalne ograniczają konkurencyjność rynku pracy. Zatem jedni zarabiają więcej od drugich. Różnice w zarobkach mogą być istotne.
Niektórzy pracownicy są bardziej wydajni od innych i są bardziej atrakcyjni dla pracodawców.
Pracodawcy myszą takim pracownikom płacić więcej. Mogą sobie na to pozwolić, bowiem ich produkt krańcowy jest większy.
Efekt substytucyjny i dochodowy wzrostu płac
Efektem substytucyjnym wzrostu płac skłania pracowników do zwiększania liczby godzin pracy. Zastępują oni względnie drożejący czas wolny, taniejącym czasem pracy.
Efekt dochody wzrostu płac skłania pracowników do zwiększenia konsumpcji wszystkich dóbr, w tym odpoczynku.
Jeżeli efekt dochodowy przeważa nad substytucyjnym, reakcją pracownika na wzrost płacy godzinowej jest skrócenie czasu pracy.
Efekt dochodowy i substytucyjny wzrostu płac
Z rysunku wynika, że pierwotne płace reprezentuje linia AB, która po podniesieniu płacy staję się bardziej stroma (BC)
Przy niższych płacach (AB) optymalne z punktu widzenia badanego pracownika byłoby uzyskane dochody 0D i długość dania pracy (24-OF)
Po podniesieniu płac dochód rośnie do G (w punkcie C), a liczba przepracowanych godzin zmniejsza się do (24 - OJ)
Zadanie sprawdzające Dlaczego studenci ekonomii oczekują w przyszłości wyższych zarobków niż równie zdolni studenci filozofii?