Temat: Ryzyko i informacja.

1. Charakterystyka niepewności oraz ryzyka:

Problem niepewności oraz ryzyka interesował ekonomistów od dawna.

Z niepewnością mamy do czynienia wówczas gdy nie znamy prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia i nie potrafimy go oszacować.

O ryzyku mówi się wtedy, gdy jednostka decyzji dotyczy zdarzeń, które mogą wystąpić ze znanym prawdopodobieństwem.

Wiedza o prawdopodobieństwie wystąpienia zdarzenia pochodzi zwykle z przeszłości. Oblicza się je na podstawie wcześniejszych doświadczeń.

Działalność, która wiąże się z ryzykiem charakteryzuje się prawdopodobieństwem wystąpienia określonego wyniku (sytuacji).

Prawdopodobieństwo p jest liczbą z przedziału [0,1] , która pokazuje ile razy dane zdarzenie wystąpi , jeśli określona sytuacja powtórzy się wielokrotnie.

P= m/M

Gdzie:

p- prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

m- liczba powtórzeń zdarzenia

M- liczba prób

2. Postawy wobec ryzyka:

Ekonomiści klasyfikują postawy wobec ryzyka następująco. Są to:

- unikanie ryzyka

- neutralność ryzyka

- zamiłowanie do ryzyka

POSTAWY LUDZI WOBEC RYZYKA

Typy człowieka	Decyzje o udziale w grze	Ubezpieczenia przy niekorzystnych stawkach
Wykazujący niechęć do ryzyka Neutralny wobec ryzyka Lubiący ryzyko	Zagra, kiedy szanse na wygraną przeważają Nie zagra gdy widoki na wygraną są niekorzystne Zagra nawet wtedy kiedy prawdopodobieństwo przegranej przeważa	Wykupi polisę Nie wykupi polisy Nie wykupi polisy

Osoby unikające ryzyka będą skłonne poświęcić część swoich zasobów aby je zmniejszyć.

Potwierdzeniem tego jest ekspansja ubezpieczeń społecznych.

Osobę neutralną wobec ryzyka interesuje jedynie to, czy- przeciętnie biorąc- uczestnictwo w grze przyniesie jakiś zysk.

Osoba unikająca ryzyka nie weźmie udziału w grze uczciwej.

Osoby, które biorą na siebie ryzyko muszą otrzymać za to odpowiednie wynagrodzenie.

Osoba lubiąca ryzyko podejmie wyzwanie nawet wtedy, kiedy prawdopodobieństwo przegranej przeważa.

Duża część działalności ekonomicznej polega na opłaceniu tych, którzy mniej boją się ryzyka, przez tych, którzy nie lubią podejmować ryzykownych działań.

3. Zagadnienie łączenie i dzielenia ryzyka:

Łączenie niezależnego od siebie ryzyka różnych podmiotów stanowi podstawę działania firmy ubezpieczeniowej.

Ryzyko jakie ponosi firma, zostaje uzależnione od zachowania bardzo dużej liczby osób.

Łączenie ryzyka jest możliwe wówczas, gdy może być ono rozłożone na dużą liczbę osób oraz gdy ryzyka ponoszone przez różne osoby nie zależą od siebie.

Łączenie ryzyka nie byłoby możliwe gdyby wszyscy tworzący pulę narażeni byli na to samo niebezpieczeństwo.

Łączenie ryzyka polega na agregowaniu niezależnych od siebie rodzajów ryzyka w celu obniżenia niepewności dla całej zbiorowości.

Dzielenie ryzyka jest innym sposobem zmniejszania korzyści związanych z ryzykiem.

4. Gra sprawiedliwa i osoba obojętna wobec ryzyka:

Gra sprawiedliwa (uczciwa, fair) jest to gra, w przypadku której zyski grającego są przeciętnie równe zeru (EV=0), albo za udział w grze trzeba zapłacić tyle, ile wynosi wartość oczekiwana gry.

Wartość oczekiwana (EV- Euivalent Value) jest to średnia wypłata uzyskana przy wielokrotnym powtarzaniu gry.

Osoba obojętna wobec ryzyka jest to osoba, której jest wszystko jedno, czy podejmuje grę sprawiedliwą, czy z niej rezygnuje.

Termin ryzykant (hazardzista) oznacza charakterystykę zachowania osoby, która chce uczestniczyć w grze nawet wówczas, gdy obliczenia matematyczne wskazują, że jest ona mniej korzystna niż gra sprawiedliwa.

5. Ryzyko ubezpieczalne i nieubezpieczalne:

Ubezpieczenia są formą rozkładania ryzyka.

Dotyczy to sytuacji, gdy ubezpieczony może wywierać wpływ na prawdopodobieństwo przypadku objętego ubezpieczeniem.

Kierowca ubezpieczony przeciwko wszelkiego rodzaju przypadkom zderzenia, będzie prawdopodobnie jeździć mniej ostrożnie, niż, kto nie jest w pełni ubezpieczony przeciwko wchodzącym w ę rodzajów ryzyka.

„Ryzyko moralne” występuje przy wszystkich rodzajach ryzyka.

W niektórych przypadkach „ryzyko moralne” jest tak olbrzymie, że dany przypadek jest nieubezpieczalny.

Klasyczny przypadek miał miejsce wtedy kiedy londyńska firma Lloyd's odmówiła sycylijskiemu ojcu ubezpieczenia czci jego córki.

Jakąż bowiem prawidłowość można by założyć w tej sytuacji?

6. Zmienność preferencji wobec ryzyka:

Do tej pory zakładano, iż każda jednostka pieniądza tracona lub zyskiwana przez grającego jest dlań jednakowo cenna (ważna).

Jest to prawda, lecz nie do końca.

Gdy w grę wchodzą bardzo duże sumy pieniędzy, wówczas niektórzy postrzegają w/w różnice pomiędzy nimi jako nieistotne.

Np. gdy ktoś posiada 2 000 000 zł, czy 2 000 010 zł.

Dla wielu osób utracona złotówka jest subiektywnie więcej „warta” niż złotówka, którą dodatkowo uzyskano.

Mówi się w tym kontekście o zasadzie malejącej użyteczności krańcowej pieniądza: kolejne jednakowe przyrosty zasobu pieniądza coraz wolniej zwiększają całkowitą użyteczność z ich posiadania.

Zależnie od preferencji różne osoby mogą postrzegać ryzyko jako przyjemność (hazardzista/ ryzykant) lub jako dyskomfort.

Dotyczy to asekurantów, którzy z założenia nie chcą uczestniczyć w grze sprawiedliwej, czyli w takiej, w której wartość oczekiwana jest równa zeru.

Skoro ludzie różnią się między sobą skłonnością do ponoszenia ryzyka, to owo zamiłowanie (niechęć) do ryzyka powinno dać się opisać za pomocą różnic w gustach (preferencjach).

ASEKURANT- osoba, która nie chce uczestniczyć w grze sprawiedliwej, czyli takiej w której wartość oczekiwana jest równa zeru.

Z rysunku wynika, ze konsument o takich preferencjach (wklęsła funkcja użyteczności), czyli asekurant, woli mieć kwotę równą wartości oczekiwanej gry, niż rzeczywiście grać.

RYZYKANT (hazardzista)- jest to osoba, która chce uczestniczyć grze nawet wówczas, gdy obliczenia matematyczne wskazują, że jest ona mniej korzystna niż gra sprawiedliwa.

Z rysunku wynika, że w przypadku ryzykanta użyteczność oczekiwana gry jest wyższa niż użyteczność wartości (wypukła funkcja użyteczności).

---