• O tak, są. Oni też ciągle się przeprowadzają,
  coraz dalej i dalej. Mieszkają tak daleko, że nie mo­
  gliby nawet marzyć o dojściu do przystanku. Musie­
  liby pokonać astronomiczne odległości. Tam, gdzie
  mieszkam, jest nieduży pagórek, i jakiś facet ma tele­
  skop, przez który widać światła domów oddalonych
  o miliony kilometrów. Mieszkają tam ci, co przyjecha­
  li dawno temu. Od czasu do czasu przenoszą się jesz­
  cze dalej. To ludziom sprawia wielki zawód: myślą, że
  spotkają tu znane osobistości sprzed wieków, ale nic
  z tego, są za daleko.

• Czy mieliby jakąś szansę dotarcia do przystan­
  ku, gdyby kiedyś wybierali się w drogę?

• Hm, teoretycznie tak. Ale musieliby pokonać
  dystans wielu lat świetlnych. A poza tym teraz już
  by nie chcieli, przynajmniej ci najstarsi, jak Tamerlan,
  Czyngis-chan, Juliusz Cezar albo Henryk V.

• Nie chcieliby?

• Otóż to. Najbliżej z nich wszystkich mieszka Na­
  poleon. Wiem o tym, bo dwóch facetów wybrało się,
  żeby go odwiedzić. Rzecz jasna, wyruszyli w drogę na
  długo przed moim przybyciem, ale widziałem ich po­
  wrót. Zajęło im to około piętnastu tysięcy lat naszego
  czasu. Wypatrzyliśmy potem ten dom: maciupeńkie
  światełko i dookoła czarna pustka w promieniu milio­
  nów kilometrów.

• Ale oni tam doszli?

• Otóż to. Napoleon wybudował sobie olbrzy­
  mi dom w stylu cesarstwa, z szeregami rozjarzonych
  okien, chociaż stamtąd, gdzie mieszkam, widać tylko
  maciupeńkie światełko.

• I oni zobaczyli Napoleona?

• Otóż to. Podeszli blisko domu i zajrzeli przez
  okno. No i rzeczywiście był tam Napoleon.

• Co robił?

16

— Chodził tam i z powrotem, tam i z powrotem
bez przerwy, prawa-lewa, prawa-lewa, nie zatrzymu­
jąc się nawet na chwilę. Ci faceci przyglądali mu się
chyba z rok i przez ten czas nie odpoczął ani razu.
I ciągle mruczał do siebie: „Wszystkiemu winien był
Soult. Wszystkiemu winien był Ney. Wszystkiemu
winna była Józefina. Wszystkiemu winni byli Rosja­
nie. Wszystkiemu winni byli Anglicy". I tak dalej, cały
czas. Nie przestał ani na chwilę. Mały, gruby, i podob­
no wyglądał na zmęczonego. Ale nie mógł przestać.

Z drgań autobusu wywnioskowałem, że wciąż jeszcze lecimy, chociaż przez okna nie mogłem do­strzec nic, co by potwierdzało moje przypuszczenia — zewsząd otaczała nas szara pustka.

• A zatem miasto będzie się rozrastało w nieskoń­
  czoność? — zapytałem.

• Otóż to — odparł Inteligent. — Chyba że ktoś
  znajdzie jakieś wyjście.

• Co pan ma na myśli?

• No, tak między nami mówiąc, właśnie tym się
  teraz zajmuję. Dlaczego tak się dzieje? Nie dlatego, że
  ludzie są kłótliwi, to przecież leży w ludzkiej naturze
  i zawsze tak było, nawet na Ziemi. Prawdziwy pro­
  blem polega na tym, że ludzie tutaj nie mają żadnych
  prawdziwych potrzeb. Wystarczy tylko sobie wyobra­
  zić to, czego się zapragnie i już się to ma (oczywiście
  nie najlepszej jakości). Dlatego ani przeprowadzka na
  inną ulicę, ani budowa nowego domu nie sprawia­
  ją żadnego kłopotu. Inaczej mówiąc, nie istnieje baza
  ekonomiczna, na której mogłoby się rozwijać życie
  społeczne. Gdyby ludzie potrzebowali prawdziwych
  sklepów, musieliby mieszkać niedaleko nich. Gdyby
  potrzebowali prawdziwych domów, musieliby miesz­
  kać tam, gdzie można znaleźć prawdziwych budow­
  niczych. Niedostatek jest warunkiem zaistnienia spo-

17

---