Program szkolenia okresowego
pracownik贸w administracyjno-biurowych
Cel szkolenia:
Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupe艂nienie wiedzy i umiej臋tno艣ci w szczeg贸lno艣ci z zakresu:
przepis贸w i zasad bezpiecze艅stwa i higieny pracy zwi膮zanych z wykonywan膮 prac膮 ,
zagro偶e艅 zwi膮zanych z wykonywan膮 prac膮 oraz metod ochrony przed tymi zagro偶eniami,
post臋powanie w razie wypadku i w sytuacjach zagro偶e艅.
Uczestnicy szkolenia:
Szkolenie jest przeznaczone dla os贸b zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.
Spos贸b organizacji szkolenia:
Szkolenie powinno by膰 zorganizowane w formie kursu, seminarium lub samokszta艂cenia kierowanego.
Program szkolenia dla pracownik贸w adm.- biurowych
Lp. |
Temat szkolenia |
Liczba godzin*) |
1 |
2 |
3 |
1 |
Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotycz膮ce bezpiecze艅stwa i higieny pracy, z uwzgl臋dnieniem: |
2 |
聽 |
a) praw i obowi膮zk贸w pracownik贸w i pracodawc贸w w zakresie |
聽 |
聽 |
b) ochrony pracy kobiet i m艂odocianych, |
聽 |
聽 |
c) wypadk贸w przy pracy i chor贸b zawodowych oraz 艣wiadcze艅 z nimi |
聽 |
聽 |
d) profilaktycznej ochrony zdrowia pracownik贸w |
聽 |
2 |
Post臋p w zakresie oceny zagro偶e艅 czynnikami wyst臋puj膮cymi w procesach pracy oraz w zakresie metod ochrony przed zagro偶eniami dla zdrowia i 偶ycia pracownik贸w |
2 |
3 |
Problemy zwi膮zane z organizacj膮 stanowisk pracy biurowej, z uwzgl臋dnieniem zasad ergonomii, w tym stanowisk wyposa偶onych w monitory ekranowe i inne urz膮dzenia biurowe |
2 |
4 |
Post臋powanie w razie wypadk贸w i w sytuacjach zagro偶e艅 (np. po偶aru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku |
2 |
聽 |
Razem: |
8 |
* w godzinach lekcyjnych trwaj膮cych 45 minut.
Szczeg贸艂owy program
szkolenia okresowego pracownik贸w
administracyjno-biurowych
I. Regulacje prawne z zakresu bezpiecze艅stwa i higieny pracy, z
uwzgl臋dnieniem przepis贸w zwi膮zanych z wykonywan膮 prac膮:
1 REGULACJE PRAWNE Z ZAKRESU OCHRONY PRACY,
Naczelnym aktem prawnym jest KONSTYTUCJA
Art.聽66.聽
1.聽Ka偶dy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunk贸w pracy. Spos贸b
realizacji tego prawa oraz obowi膮zki pracodawcy okre艣la ustawa.
2.聽Pracownik ma prawo do okre艣lonych w ustawie dni wolnych od pracy i
corocznych p艂atnych urlop贸w; maksymalne normy czasu pracy okre艣la ustawa.
Art.聽67.聽
1.聽Obywatel ma prawo do zabezpieczenia spo艂ecznego w razie niezdolno艣ci do
pracy ze wzgl臋du na chorob臋 lub inwalidztwo oraz po osi膮gni臋ciu wieku
emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia spo艂ecznego okre艣la ustawa.
2.聽Obywatel pozostaj膮cy bez pracy nie z w艂asnej woli i nie maj膮cy innych
艣rodk贸w utrzymania ma prawo do zabezpieczenia spo艂ecznego, kt贸rego zakres i
formy okre艣la ustawa.
Art.聽68.聽
1.聽Ka偶dy ma prawo do ochrony zdrowia.
2.聽Obywatelom, niezale偶nie od ich sytuacji materialnej, w艂adze publiczne
zapewniaj膮 r贸wny dost臋p do 艣wiadcze艅 opieki zdrowotnej finansowanej ze
艣rodk贸w publicznych. Warunki i zakres udzielania 艣wiadcze艅 okre艣la ustawa.
3.聽W艂adze publiczne s膮 obowi膮zane do zapewnienia szczeg贸lnej opieki zdrowotnej
dzieciom, kobietom ci臋偶arnym, osobom niepe艂nosprawnym i osobom w
podesz艂ym wieku.
4.聽W艂adze publiczne s膮 obowi膮zane do zwalczania chor贸b epidemicznych i
zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji 艣rodowiska.
5.聽W艂adze publiczne popieraj膮 rozw贸j kultury fizycznej, zw艂aszcza w艣r贸d dzieci i
m艂odzie偶y.
Kolejnym aktem prawnym s膮:
ustawy,
ratyfikowane umowy mi臋dzynarodowe,
rozporz膮dzenia.
Kontrol臋 pod wzgl臋dem zgodno艣ci z konstytucj膮 sprawuje Trybuna艂
Konstytucyjny.
殴r贸d艂a prawa pracy:
Zewn臋trzne - pochodz膮ce od pa艅stwa:
Kodeks pracy,
przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy,
przepisy zwi膮zane z Kodeksem
pracy,
a. pragmatyki s艂u偶bowe
- wyk艂adnia i orzecznictwo sadu
- normy: PN, normy bran偶owe Wewn膮trzzak艂adowe:
Uk艂ady Zbiorowe Pracy
Zak艂adowe UZP
Regulaminy pracy
Regulaminy wynagrodze艅
Regulaminy Zak艂adowego Funduszu 艢wiadcze艅 Socjalnych
Zarz膮dzenia
Kodeks Pracy jest ustaw膮.
Reguluje wszelkie kwestie dotycz膮ce zatrudnienia, prawa i obowi膮zki pracodawc贸w i pracownik贸w, zawiera katalog wykrocze艅.
Podstawowe obowi膮zki pracodawc贸w.
聽Pracodawca jest obowi膮zany w szczeg贸lno艣ci:
1) zaznajamia膰 pracownik贸w podejmuj膮cych prac臋 z zakresem ich obowi膮zk贸w, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,
2) organizowa膰 prac臋 w spos贸b zapewniaj膮cy pe艂ne wykorzystanie czasu pracy, jak r贸wnie偶 osi膮ganie przez pracownik贸w, przy wykorzystaniu ich uzdolnie艅 i kwalifikacji, wysokiej wydajno艣ci i nale偶ytej jako艣ci pracy,
2a) organizowa膰 prac臋 w spos贸b zapewniaj膮cy zmniejszenie uci膮偶liwo艣ci pracy, zw艂aszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z g贸ry tempie,
3) przeciwdzia艂a膰 dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczeg贸lno艣ci ze wzgl臋du na p艂e膰, wiek, niepe艂nosprawno艣膰, ras臋, religi臋, narodowo艣膰, przekonania polityczne, przynale偶no艣膰 zwi膮zkow膮, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacj臋 seksualn膮, a tak偶e ze wzgl臋du na zatrudnienie na czas okre艣lony lub nieokre艣lony albo w pe艂nym lub w niepe艂nym wymiarze czasu pracy,
4) zapewnia膰 bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzi膰 systematyczne szkolenie pracownik贸w w zakresie bezpiecze艅stwa i higieny pracy,
5) terminowo i prawid艂owo wyp艂aca膰 wynagrodzenie,
6) u艂atwia膰 pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
8) zaspokaja膰 socjalne potrzeby pracownik贸w,
9) stosowa膰 obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracownik贸w oraz wynik贸w ich pracy,
9a) prowadzi膰 dokumentacj臋 w sprawach zwi膮zanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracownik贸w,
9b) przechowywa膰 dokumentacj臋 w sprawach zwi膮zanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracownik贸w w warunkach nie gro偶膮cych uszkodzeniem lub zniszczeniem,
10) wp艂ywa膰 na kszta艂towanie w zak艂adzie pracy zasad wsp贸艂偶ycia spo艂ecznego.
Pracodawca udost臋pnia pracownikom tekst przepis贸w dotycz膮cych r贸wnego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zak艂adu pracy lub zapewnia pracownikom dost臋p do tych przepis贸w w inny spos贸b przyj臋ty u danego pracodawcy.
Pracodawca jest obowi膮zany informowa膰 pracownik贸w w spos贸b przyj臋ty u danego pracodawcy o mo偶liwo艣ci zatrudnienia w pe艂nym lub w niepe艂nym wymiarze czasu pracy, a pracownik贸w zatrudnionych na czas okre艣lony - o wolnych miejscach pracy.
Pracodawca jest obowi膮zany przeciwdzia艂a膰 mobbingowi.
Mobbing oznacza dzia艂ania lub zachowania dotycz膮ce pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegaj膮ce na uporczywym i d艂ugotrwa艂ym n臋kaniu lub zastraszaniu pracownika, wywo艂uj膮ce u niego zani偶on膮 ocen臋 przydatno艣ci zawodowej, powoduj膮ce lub maj膮ce na celu poni偶enie lub o艣mieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespo艂u wsp贸艂pracownik贸w.
Pracownik, u kt贸rego mobbing wywo艂a艂 rozstr贸j zdrowia, mo偶e dochodzi膰 od pracodawcy odpowiedniej sumy tytu艂em zado艣膰uczynienia pieni臋偶nego za doznan膮 krzywd臋.
Pracownik, kt贸ry wskutek mobbingu rozwi膮za艂 umow臋 o prac臋, ma prawo dochodzi膰 od pracodawcy odszkodowania w wysoko艣ci nie ni偶szej ni偶 minimalne wynagrodzenie za prac臋, ustalane na podstawie odr臋bnych przepis贸w.
O艣wiadczenie pracownika o rozwi膮zaniu umowy o prac臋 powinno nast膮pi膰 na pi艣mie z podaniem przyczyny, o kt贸rej mowa w 搂 2, uzasadniaj膮cej rozwi膮zanie umowy.
Pracodawca ponosi odpowiedzialno艣膰 za stan bezpiecze艅stwa i higieny pracy w zak艂adzie pracy. Ponadto pracodawca obowi膮zany jest chroni膰 zdrowie i 偶ycie pracownik贸w poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunk贸w pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osi膮gni臋膰 nauki i techniki. W szczeg贸l-
no艣ci pracodawca jest obowi膮zany:
organizowa膰 prac臋 w spos贸b zapewniaj膮cy bezpieczne i higieniczne warunki
pracy,
zapewnia膰 przestrzeganie w zak艂adzie pracy przepis贸w oraz zasad bezpiecze艅stwa i higieny pracy, wydawa膰 polecenia usuni臋cia uchybie艅 w tym zakresie oraz kontrolowa膰 wykonanie tych polece艅,
zapewnia膰 wykonanie nakaz贸w, wyst膮pie艅, decyzji i zarz膮dze艅 wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
zapewnia膰 wykonanie zalece艅 spo艂ecznego inspektora pracy.
Pracodawca oraz osoba kieruj膮ca pracownikami s膮 obowi膮zani zna膰, w |
Pracodawca zobowi膮zany do ochrony zdrowia i 偶ycia pracownik贸w musi wykorzystywa膰 osi膮gni臋cia nauki i techniki dla zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunk贸w pracy. Oznacza to, i偶 konieczne staje si臋 ci膮g艂e poprawianie warunk贸w bhp, zgodnie z wdro偶onymi w 偶ycie osi膮gni臋ciami nauki i techniki. Odpowiednie normy, powinny by膰 zmienione w zwi膮zku z rozwojem nauki i techniki np. skonstruowanie bezpieczniejszych maszyn i urz膮dze艅, ulepszenie zabezpiecze艅, opracowanie substancji do produkcji mniej szkodliwych ni偶 dotychczas stosowane, nawet je偶eli b臋dzie wi膮za艂o si臋 to z wi臋kszymi wydatkami ze strony pracodawcy
Podstawowe obowi膮zki w zakresie bhp os贸b kieruj膮cych pracownikami.
Obowi膮zki kieruj膮cego
Osoba kieruj膮ca pracownikami jest obowi膮zana:
organizowa膰 stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpiecze艅stwa i higieny pracy,
dba膰 o sprawno艣膰 艣rodk贸w ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
organizowa膰, przygotowywa膰 i prowadzi膰 prac臋, uwzgl臋dniaj膮c zabezpieczenie pracownik贸w przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami zwi膮zanymi z warunkami 艣rodowiska pracy,
dba膰 o bezpieczny i higieniczny stan pomieszcze艅 pracy i wyposa偶enia technicznego, a tak偶e o sprawno艣膰 艣rodk贸w ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
egzekwowa膰 przestrzeganie przez pracownik贸w przepis贸w i zasad
bezpiecze艅stwa i higieny pracy,
zapewnia膰 wykonywanie zalece艅 lekarza sprawuj膮cego opiek臋
zdrowotn膮 nad pracownikami.
Prawa i obowi膮zki pracownik贸w. Obowi膮zki pracownika
Pracownik jest obowi膮zany wykonywa膰 prac臋 sumiennie i starannie oraz stosowa膰 si臋 do polece艅 prze艂o偶onych, kt贸re dotycz膮 pracy.
Pracownik w szczeg贸lno艣ci jest obowi膮zany:
• przestrzega膰 czasu pracy ustalonego w zak艂adzie,
• przestrzega膰 regulaminu pracy i ustalonego w zak艂adzie pracy porz膮dku,
• przestrzega膰 przepis贸w oraz zasad bhp, a tak偶e przepis贸w
przeciwpo偶arowych,
• dba膰 o dobro zak艂adu, chroni膰 jego mienie oraz zachowa膰 w tajemnicy
informacje, kt贸rych ujawnienie mog艂oby narazi膰 pracodawc臋 na szkod臋,
• przestrzega膰 tajemnicy okre艣lonej w odr臋bnych przepisach,
• przestrzega膰 w zak艂adzie pracy zasad wsp贸艂偶ycia spo艂ecznego.
Podstawowym obowi膮zkiem ka偶dego pracownika jest przestrzeganie przepis贸w i zasad bezpiecze艅stwa i higieny pracy. W szczeg贸lno艣ci pracownik jest zobowi膮zany:
zna膰 przepisy i zasady bezpiecze艅stwa i higieny pracy,
bra膰 udzia艂 w szkoleniu i instrukta偶u z tego zakresu oraz poddawa膰 si臋
wymaganym egzaminom sprawdzaj膮cym,
wykonywa膰 prac臋 w spos贸b zgodny z przepisami i zasadami
bezpiecze艅stwa i higieny pracy oraz stosowa膰 si臋 do wydawanych w
tym zakresie polece艅 i wskaz贸wek prze艂o偶onych,
dba膰 o nale偶yty stan maszyn, urz膮dze艅, narz臋dzi i sprz臋tu oraz o porz膮dek
i 艂ad w miejscu pracy,
stosowa膰 艣rodki ochrony zbiorowej,
u偶ywa膰 przydzielonych 艣rodk贸w ochrony indywidualnej oraz odzie偶y i
obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
poddawa膰 si臋 wst臋pnym, okresowym i kontrolnym oraz innym
zaleconym badaniom lekarskim i stosowa膰 si臋 do wskaza艅 lekarskich,
niezw艂ocznie zawiadomi膰 prze艂o偶onego o zauwa偶onym w zak艂adzie pracy
wypadku albo zagro偶enia 偶ycia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec
wsp贸艂pracownik贸w, a tak偶e inne osoby znajduj膮ce si臋 w rejonie
zagro偶enia, o gro偶膮cym im niebezpiecze艅stwie,
wsp贸艂dzia艂a膰 z pracodawc膮 i prze艂o偶onymi w wype艂nianiu obowi膮zk贸w
dotycz膮cych bezpiecze艅stwa i higieny pracy.
Uprawnienia pracownika
W razie gdy warunki pracy nie odpowiadaj膮 przepisom bezpiecze艅stwa i higieny pracy i stwarzaj膮 bezpo艣rednie zagro偶enie dla zdrowia lub 偶ycia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpiecze艅stwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzyma膰 si臋 od wykonywania pracy, zawiadamiaj膮c o tym niezw艂ocznie prze艂o偶onego.
Je偶eli powstrzymanie si臋 od wykonywania pracy nie usuwa zagro偶enia, o kt贸rym mowa wy偶ej, pracownik ma prawo oddali膰 si臋 z miejsca zagro偶enia, zawiadamiaj膮c o tym niezw艂ocznie prze艂o偶onego.
UWAGA!
Za czas powstrzymania si臋 od wykonywania pracy lub oddalenia si臋 z miejsca zagro偶enia w przypadkach, o kt贸rych mowa wy偶ej, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. |
Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu prze艂o偶onego, powstrzyma膰 si臋 od wykonywania pracy wymagaj膮cej szczeg贸lnej sprawno艣ci psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywa- nia pracy i stwarza zagro偶enie dla innych os贸b.
UWAGA!
|
Odpowiedzialno艣膰 za naruszenie przepis贸w i zasad bezpiecze艅stwa i higieny pracy.
Ka偶dy pracodawca i pracownik ponosi odpowiedzialno艣膰 za naruszenie przepis贸w i zasad bezpiecze艅stwa i higieny pracy.
Mo偶na odr贸偶ni膰 trzy podstawowe rodzaje odpowiedzialno艣ci:
• porz膮dkowa - art. 108 kodeksu pracy,
dotycz膮ca wszystkich pracownik贸w w zak艂adzie pracy, pracodawca mo偶e ukara膰 wszystkich pracownik贸w za naruszenie przepis贸w i zasad bezpiecze艅stwa i higieny pracy kar膮: upomnienia, nagany, pieni臋偶n膮.
• za wykroczenia przeciwko prawom pracownika - art. 283 kodeksu
pracy.
dotycz膮ca os贸b odpowiedzialnych za stan bezpiecze艅stwa i higieny pracy w zak艂adzie pracy albo kieruj膮cych pracownikami w przypadku nieprzestrzegania przepis贸w lub zasad bezpiecze艅stwa i higieny pracy.
W sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika wszczynaj膮 post臋powanie i orzekaj膮 kar臋 grzywny inspektorzy pracy Pa艅stwowej Inspekcji Pracy.
• karna - art. 220 i 221 k. k.
dotycz膮ca os贸b odpowiedzialnych w zak艂adzie pracy za stan bezpiecze艅stwa i higien臋 pracy, kt贸rzy nie dope艂niaj膮 w tym zakresie swoich obowi膮zk贸w, nara偶aj膮c przez to pracownika na bezpo艣rednie niebezpiecze艅stwo utraty 偶ycia, ci臋偶kiego uszkodzenia cia艂a lub ci臋偶kiego rozstroju zdrowia. Osoby te podlegaj膮 karze pozbawienia wolno艣ci do lat 3 lub grzywnnie do 180 stawek dziennych albo ograniczenia wolno艣ci.
II. Zagro偶enia czynnikami wyst臋puj膮cymi w procesach pracy oraz
zasady i metody likwidacji lub ograniczenia oddzia艂ywania tych
czynnik贸w na pracownik贸w - z uwzgl臋dnieniem zmian w
technologii, organizacji pracy i stanowisk pracy, stosowania
艣rodk贸w ochrony zbiorowej i indywidualnej, wprowadzenia
nowych urz膮dze艅, sprz臋tu i narz臋dzi pracy:
Obowi膮zkiem pracodawcy jest eliminowanie i ograniczanie oddzia艂ywania czynnik贸w szkodliwych, mo偶liwie do najni偶szego poziomu, poprzez:
doskonalenie technologii i modernizowanie urz膮dze艅 produkcyjnych,
utrzymywanie w sta艂ej sprawno艣ci urz膮dze艅 eliminuj膮cych lub ograniczaj膮cych
szkodliwe czynniki w 艣rodowisku pracy,
- 艣rodki organizacyjne (metody pracy, ograniczenie czasu ekspozycji, przerwy w
pracy itp.)
Zapami臋taj!
strefy pracy zagro偶one ha艂asem, w kt贸rych pracownicy obowi膮zani s膮 stosowa膰
ochronniki s艂uchu, powinny by膰 oznakowane i odgrodzone, a dost臋p do nich
ograniczony.
w otoczeniu 藕r贸de艂 p贸l elektromagnetycznych nale偶y wyznaczy膰 i oznakowa膰
obszary wyst臋powania silnych p贸l elektromagnetycznych - trzy strefy ochronne
(niebezpieczna, zagro偶enia, po艣rednia).
strefy pracy, w kt贸rych wyst臋puje nara偶enie na dzia艂anie py艂u azbestu nale偶y
oznakowa膰 znakami ostrzegawczymi i napisem "Uwaga- zagro偶enie azbestem"
oraz wydzieli膰 i uniemo偶liwi膰 dost臋p osobom postronnym.
Akty prawne.
Zgodnie z Rozporz膮dzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r.
w sprawie bada艅 i pomiar贸w czynnik贸w szkodliwych dla zdrowia w 艣rodowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645) pracodawca, u kt贸rego wyst臋puj膮 czynniki szkodliwe dla zdrowia ma obowi膮zek dokonywania bada艅 i pomiar贸w tych czynnik贸w.
Pomiar贸w czynnik贸w szkodliwych nale偶y dokonywa膰 z nast臋puj膮c膮 cz臋stotliwo艣ci膮:
co najmniej 1 raz na 6 miesi臋cy - w przypadku przekroczenia warto艣ci
normatyw贸w higienicznych (NDS; NDSCh; NDSP; NDN) czynnik贸w szkodliwych
dla zdrowia oraz wyst臋powania czynnik贸w rakotw贸rczych, je艣li nie jest mo偶liwe
sta艂e monitorowanie;
1 raz w roku - przy stwierdzeniu od 0,5 do 1,0 warto艣ci najwy偶szych
dopuszczalnych st臋偶e艅 i nat臋偶e艅 czynnik贸w szkodliwych;
co najmniej 1 raz na 2 lata - przy stwierdzeniu st臋偶e艅 i nat臋偶e艅 czynnik贸w
szkodliwych poni偶ej 0,5 warto艣ci dopuszczalnych;
co najmniej raz na trzy miesi膮ce - w przypadku nara偶enia na py艂y zawieraj膮ce
azbest;
w ka偶dym przypadku wprowadzenia zmian w warunkach stosowania czynnik贸w
rakotw贸rczych.
Bada艅 i pomiar贸w czynnika szkodliwego dla zdrowia wyst臋puj膮cego w 艣rodowisku pracy nie przeprowadza si臋, je偶eli wyniki dw贸ch ostatnio przeprowadzonych bada艅 i pomiar贸w nie przekroczy艂y 0,1 warto艣ci najwy偶szego dopuszczalnego st臋偶enia lub nat臋偶enia okre艣lonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 搂 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, a w procesie technologicznym lub w warunkach wyst臋powania danego czynnika nie dokona艂a si臋 zmiana mog膮ca wp艂ywa膰 na wysoko艣膰 st臋偶enia lub nat臋偶enia czynnika szkodliwego dla zdrowia.
Badania i pomiary czynnik贸w szkodliwych dla zdrowia, wyst臋puj膮cych w
艣rodowisku pracy, mog膮 by膰 wykonywane przez laboratoria:
Pa艅stwowej Inspekcji Sanitarnej,
jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy,
Centralnego Instytutu Ochrony Pracy,
upowa偶nione przez pa艅stwowego wojew贸dzkiego inspektora sanitarnego,
akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji.
Rodzaje bada艅 i pomiar贸w czynnik贸w szkodliwych dla zdrowia okre艣la w drodze decyzji
w艂a艣ciwy pa艅stwowy inspektor sanitarny. Pierwsza decyzja jest wydawana po zawiadomieniu pa艅stwowego inspektora sanitarnego przez pracodawc臋 o rozpocz臋ciu dzia艂alno艣ci.
Wyniki bada艅 i pomiar贸w pracodawca przekazuje w terminie 14 dni:
w艂a艣ciwemu pa艅stwowemu inspektorowi pracy,
w艂a艣ciwemu pa艅stwowemu inspektorowi sanitarnemu,
lekarzowi sprawuj膮cemu profilaktyczn膮 opiek臋 zdrowotn膮 nad pracownikami.
Je偶eli badania i pomiary wyka偶膮 przekroczenie warto艣ci najwy偶szych dopuszczalnych st臋偶e艅 i nat臋偶e艅 w贸wczas pracodawca:
przekazuje ich wyniki niezw艂ocznie do wiadomo艣ci wy偶ej wymienionym
jednostkom,
• zawiadamia niezw艂ocznie pracownik贸w w spos贸b ustalony w danym zak艂adzie oraz umieszcza na odpowiednich stanowiskach pracy informacje o stwierdzonym nara偶eniu.
Pracodawca obowi膮zany jest prowadzi膰 rejestr wynik贸w bada艅 i pomiar贸w oraz kart czynnik贸w szkodliwych dla zdrowia wg wzor贸w zamieszczonych w za艂膮czniku do rozporz膮dzenia.
Rejestr i karty przechowane s膮 przez 40 lat natomiast wyniki bada艅 przez okres 3 lat. W przypadku likwidacji pracodawca przekazuje rejestr i karty w艂a艣ciwej terenowej stacji sanitarno - epidemiologicznej.
Zdrowe biuro
Okre艣lenia "z艂e" lub "szkodliwe" warunki pracy zwyk艂o si臋 odnosi膰 do pracy w przemy艣le. Ha艂as, kontakt z truj膮cymi substancjami, praca z niebezpiecznymi maszynami - zagro偶enie jest tu spraw膮 oczywist膮. Czy ma jednak sens m贸wienie o "zdrowym biurze", w opozycji do "biura niezdrowego"? Wydawa艂oby si臋, 偶e nie mo偶na marzy膰 o lepszym 艣rodowisku pracy ni偶 zacisze biurowe, a jednak okazuje si臋, 偶e i tu czyhaj膮 na nas liczne niebezpiecze艅stwa. Na szcz臋艣cie mo偶na im zapobiec.
Komputer w biurze
Komputer to narz臋dzie tak powszechne, 偶e trudno Ci z pewno艣ci膮 wyobrazi膰 sobie prac臋 bez niego. Tym bardziej zatem powiniene艣 by膰 艣wiadom zagro偶e艅, kt贸re praca przy komputerze ze sob膮 niesie. Aby ograniczy膰 jej negatywny wp艂yw na Twoje oczy powiniene艣 zadba膰, by ekran monitora pokryty by艂 warstw膮 antyodbiciow膮 lub wyposa偶ony w odpowiedni filtr. Obraz powinien by膰 stabilny, a znaki na monitorze czytelne. Ustawienie ekranu wzgl臋dem 藕r贸d艂a 艣wiat艂a powinno by膰 takie, aby maksymalnie zmniejszy膰 odbicia i refleksy. Monitor powinien by膰 ustawiony na wprost Ciebie, a jego g贸rna kraw臋d藕 powinna znajdowa膰 si臋 na wysoko艣ci Twoich oczu. Monitory komputerowe emituj膮 r贸偶ne rodzaje promieniowania, dlatego nie powiniene艣 siedzie膰 zbyt blisko ekranu. Je偶eli siedzisz w pomieszczeniu, w kt贸rym przy komputerach pracuje kilka os贸b, pami臋taj, 偶e odleg艂o艣膰 mi臋dzy dwoma komputerami powinna by膰 wi臋ksza ni偶 60 cm. Jeszcze wi臋ksze promieniowanie ni偶 ekran wysy艂a ty艂 monitora, dlatego osoby siedz膮ce przy biurkach twarzami do siebie powinien dzieli膰 uziemiony ekran ochronny. Coraz cz臋stszym problemem os贸b pracuj膮cych przy komputerze s膮 b贸le nadgarstk贸w. Bardzo cz臋ste pisanie na klawiaturze oraz manipulowanie myszk膮 mo偶e doprowadzi膰 do nadwer臋偶enia 艣ci臋gien, a nawet do powa偶niejszych uraz贸w, prowadz膮cych do zaniku czucia w palcach. Nie przesadzaj zatem z d艂ugo艣ci膮 czasu sp臋dzanego przed komputerem i staraj si臋 w ci膮gu dnia pracy robi膰 sobie przerwy, wykonuj膮c zadania z prac膮 przy komputerze nie zwi膮zane.
Z przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych w 1988 r. bada艅 wynika, 偶e kobiety w ci膮偶y nie powinny zbyt d艂ugo pracowa膰 przy komputerach, poniewa偶 zwi臋ksza to ryzyko poronienia.
Sprz臋t biurowy
Sprz臋t biurowy (faks, kopiarka, drukarka), je艣li jest prawid艂owo u偶ywany i nowy, nie stanowi zagro偶enia dla pracuj膮cych w jego pobli偶u os贸b. Stare modele kopiarek powinny natomiast sta膰 w oddzielnych, wietrzonych pomieszczeniach, poniewa偶 wydzielaj膮 szkodliwy ozon. Post臋puj ostro偶nie z tonerem - mo偶e on zawiera膰 zwi膮zki rakotw贸rcze. Wi膮zka laserowa wytwarzana w drukarkach jest szkodliwa tylko w przypadku zdj臋cia lub uszkodzenia obudowy ochronnej, dlatego powiniene艣 zachowa膰 ostro偶no艣膰 w przypadku awarii drukarki laserowej.
Pozycja przy biurku
Wi臋kszo艣膰 czasu w biurze sp臋dzasz w pozycji siedz膮cej. Aby zmniejszy膰 prawdopodobie艅stwo b贸lu kr臋gos艂upa, szyi i ramion wa偶ne jest, by艣 mia艂 wygodne krzes艂o z mo偶liwo艣ci膮 regulacji wysoko艣ci siedzenia i oparcia. Nara偶one s膮 r贸wnie偶 Twoje nogi - pozycja siedz膮ca i brak ruchu utrudnia kr膮偶enie krwi i limfy, co prowadzi do puchni臋cia n贸g, obrz臋k贸w, a w d艂u偶szym czasie zwi臋ksza ryzyko powstania 偶ylak贸w. Ratunkiem mo偶e by膰 w tym przypadku podp贸rka pod nogi (kolana powinny by膰 zgi臋te pod kontem 90 stopni) albo zwi臋kszenie ilo艣ci ruchu. Warto od czasu do czasu wsta膰 od biurka aby rozprostowa膰 nogi i zrobi膰 par臋 sk艂on贸w.
Mikroklimat
Ka偶de biuro ma sw贸j specyficzny mikroklimat, na kt贸ry sk艂adaj膮 si臋: temperatura powietrza, jego cyrkulacja i wilgotno艣膰, o艣wietlenie oraz ilo艣膰 wolnej przestrzeni przypadaj膮cej na jednego pracownika itp. Temperatura w biurze powinna wynosi膰 oko艂o 23 stopnie C, za艣 艣rednia pr臋dko艣膰 przep艂ywu powietrza 15 cm na sekund臋. Wilgotno艣膰 powietrza powinna wynosi膰 minimum 40%. Najlepsze jest o艣wietlenie naturalne b膮d藕 sztuczne, zbli偶one swoj膮 barw膮 do naturalnego. Unikaj energooszcz臋dnych halogen贸w - wywo艂uj膮 uczulenia sk贸ry. Zwr贸膰 tak偶e uwag臋 na rodzaj wyk艂adziny pod艂ogowej - powinna mie膰 atest elektrostatyczno艣ci. 艢ciany najlepiej pomalowa膰 farbami rozcie艅czanymi wod膮, a nie rozpuszczalnikami chemicznymi. Nale偶y unika膰 tapet, kt贸re s膮 siedliskiem dla bakterii i grzyb贸w. W ka偶dym biurze powinna by膰 odpowiednio du偶a wolna przestrze艅: 2m2 powierzchni pod艂ogi i 13 m3 obj臋to艣ci pomieszczenia nie zaj臋tej przez sprz臋t i wyposa偶enie na ka偶dego pracownika. Pomieszczenia powinny mie膰 oko艂o 3m wysoko艣ci.
Stres w pracy
Praca w biurze ma te偶 wp艂yw na Twoje samopoczucie psychiczne. Oczywi艣cie si艂a i rodzaj tego wp艂ywu, a tak偶e pozytywny b膮d藕 negatywny 艂adunek s膮 uzale偶nione od wielu czynnik贸w, m.in. od atmosfery panuj膮cej w biurze, od kultury organizacyjnej firmy i tego czy wizja organizacji odpowiada Twojemu sposobowi patrzenia na prac臋. W wi臋kszo艣ci firm prywatnych praca biurowa charakteryzuje si臋 czasem pracy wyznaczanym przez zadania, a co za tym idzie nag艂膮 konieczno艣ci膮 nadgodzin, nieprzewidywalno艣ci膮 i du偶ym poziomem stresu, kt贸ry dodatkowo pot臋guje u niekt贸rych os贸b kontakt z klientem. Pracownicy bardzo cz臋sto sp臋dzaj膮 osiem godzin w pozycji siedz膮cej i nie s膮 ch臋tni do aktywno艣ci fizycznej po pracy. Nierzadko od偶ywiaj膮 si臋 nieregularnie. Te wszystkie cechy pracy biurowej powoduj膮 zwi臋kszone ryzyko pojawienia si臋 oty艂o艣ci, wrzod贸w 偶o艂膮dka, chor贸b kr膮偶enia i zawa艂贸w oraz os艂abienia sprawno艣ci intelektualnej; mog膮 tak偶e wp艂ywa膰 na wyst臋powanie nerwic i depresji. Tak jak r贸偶na mo偶e by膰 sama praca, tak r贸偶ni mog膮 by膰 pracodawcy. Dobry pracodawca, chc膮c przeciwdzia艂a膰 negatywnym wp艂ywom 艣rodowiska pracy na swoich pracownik贸w, stara si臋 wprowadzi膰 do kultury organizacyjnej warto艣ci promuj膮ce zdrowy tryb 偶ycia; umo偶liwia pracownikom korzystanie z r贸偶nych form aktywno艣ci fizycznej, organizuje imprezy na 艣wie偶ym powietrzu, na kt贸re pracownicy przychodz膮 ze swoimi rodzinami.
Podzia艂 czynnik贸w niebezpiecznych, szkodliwych i uci膮偶liwych:
1) czynniki niebezpieczne ( urazowe):
a) elementy ruchome i lu藕ne,
b) elementy ostre i wystaj膮ce,
c) przemieszczanie si臋 ludzi,
d) pora偶enie pr膮dem elektrycznym,
e) poparzenie,
f) po偶ar lub/i wybuch,
2) czynniki szkodliwe i uci膮偶liwe:
a) czynniki fizyczne:
- o艣wietlenie,
- mikroklimat,
- wibracja (og贸lna i oddzia艂uj膮ca na organizm cz艂owieka prze4z ko艅czyny
g贸rne,
- ha艂as ustalony i nieustalony, ha艂as infrad藕wi臋kowy, ha艂as ultrad藕wi臋kowy,
- promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe),
- promieniowanie jonizuj膮ce,
- promieniowanie laserowe,
- pole elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej cz臋stotliwo艣ci),
- pole elektrostatyczne,
- py艂y przemys艂owe
Grupa py艂贸w
A. Py艂y o oddzia艂ywaniu toksycznym, np.:
- zwi膮zki o艂owiu,
- arsenu,
- cynku,
- miedzi
B. Py艂y o dzia艂aniu pylicotw贸rczym - g艂贸wnie py艂y zawieraj膮ce niezwi膮zan膮
krystaliczn膮 krzemionk臋 SiO2 , np.:
- kwarc,
- krystobalit,
- trydymit,
oraz krzemiany, np.:
- azbest,
- talk,
- kaolin,
- szpat polny,
-py艂 rud 偶elaznych i py艂 z kopalni w臋glowych
C. py艂y o dzia艂aniu uczulaj膮cym, np.:
• py艂y pochodzenia chemicznego:
- leki,
- masa per艂owa,
- puder ry偶owy,
- kalafonia,
• py艂y pochodzenia organicznego z:
- drewna,
- bawe艂ny,
- lnu,
- konopi
• py艂y pochodzenia zwierz臋cego - we艂na itp.
D. Py艂y o dzia艂aniu rakotw贸rczym lub mutagennym, np.:
- azbest,
- py艂y tworz膮ce si臋 podczas rafinacji niklu i jego zwi膮zk贸w,
- py艂y drewna twardego - d膮b, buk.
b) czynniki chemiczne:
Kryteria i klasyfikacja substancji i preparat贸w chemicznych:
1. Klasyfikacja na podstawie w艂a艣ciwo艣ci fizykochemicznych:
• substancje i preparaty wybuchowe (symbol zagro偶enia - E),
• substancje i preparaty o w艂a艣ciwo艣ciach utleniaj膮cych (O),
• substancje i preparaty skrajnie 艂atwopalne (F+), wysoce艂atwopalne (F)
i 艂atwopalne,
• inne w艂a艣ciwo艣ci fizykochemiczne.
2. Klasyfikacja na podstawie toksyczno艣ci:
• substancje i preparaty bardzo toksyczne (T+) i toksyczne (T),
• substancje i preparaty szkodliwe (Xn),
• substancje i preparaty 偶r膮ce ( C ),
• substancje i preparaty dra偶ni膮ce (Xi),
• substancje i preparaty uczulaj膮ce (Xn lub Xi),
• inne w艂a艣ciwo艣ci toksyczne.
3. Klasyfikacja na podstawie analizy skutk贸w specyficznych dla zdrowia
cz艂owieka:
• substancje rakotw贸rcze,
• substancje mutagenne, (T lub Xn)
• substancje dzia艂aj膮ce szkodliwie na rozrodczo艣膰
4. Klasyfikacja na podstawie analizy skutk贸w dzia艂ania na 艣rodowisko
- substancje i preparaty niebezpieczne dla 艣rodowiska (N).
5. Przypadki specjalne: preparaty gazowe, stopy metali, preparaty zawieraj膮ce
polimery, nadtlenki organiczne (cz臋艣膰 1 pkt 1 ust. 6 za艂膮cznika do rozp. O
klasyfikacji substancji i preparat贸w chemicznych).
c) czynniki biologiczne
W艣r贸d czynnik贸w biologicznych wyr贸偶ni膰 mo偶emy:
鈻 mikroorganizmy ro艣linne i zwierz臋ce (bakterie, wirusy, riteksje, grzyby,
pierwotniaki) i wytwarzane przez nie substancje (toksyny i alergeny),
鈻 makroorganizmy ro艣linne i zwierz臋ce (ro艣liny, paj臋czaki i owady,
zwierz臋ta kr臋gowe oraz wytwarzane przez nie toksyny).
d) czynniki psychofizyczne w 艣rodowisku pracy
Czynnikami psychofizyczne w 艣rodowisku pracy mog膮 by膰:
• obci膮偶enie fizyczne:
- statyczne (wywo艂ane d艂ugotrwa艂ym napi臋ciem mi臋艣ni spowodowanym
utrzymywaniem przez d艂u偶szy czas cia艂a lub przedmiot贸w w tej samej, a
zw艂aszcza wymuszonej pozycji),
- dynamiczne (zwi膮zane z aktywno艣ci膮 ruchow膮 podczas pracy; miar膮 tego
obci膮偶enia jest warto艣膰 wydatkowanej przez organizm w procesie pracy
energii),
• obci膮偶enie nerwowo-psychiczne:
- obci膮偶enie umys艂u (nadmierna aktywno艣膰 ca艂ej psychiki lub pewnej jej funkcji
przez d艂u偶szy okres zmiany roboczej, wywo艂ana najcz臋艣ciej przez wadliw膮
konstrukcj臋 obs艂ugiwanego urz膮dzenia lub niew艂a艣ciwie zaprojektowany
proces technologiczny,
- niedoci膮偶enie lub przeci膮偶enie percepcyjne (ograniczenie pracy cz艂owieka
zwi膮zane najcz臋艣ciej z procesem automatyzacji maszyn, Urz膮dze艅 i proces贸w
technologicznych, powoduj膮ce os艂abienie aktywno艣ci psychicznej przy
r贸wnoczesnej konieczno艣ci czuwania),
- obci膮偶enie emocjonalne.
Ka偶dy z tych czynnik贸w powinien by膰 analizowany pod k膮tem oddzia艂ywania na cz艂owieka i mo偶liwo艣ci jego eliminacji lub ograniczenia.
Podstawowe zasady likwidacji lub ograniczenia wp艂ywu tych czynnik贸w na pracownika:
1. Eliminacja 藕r贸de艂 niebezpiecznych i szkodliwych czynnik贸w.
Realizowane jest to poprzez:
• dob贸r nieszkodliwych surowc贸w (lub zast臋powanie bardziej szkodliwych
mniej szkodliwymi surowcami), p贸艂fabrykat贸w i innych materia艂贸w
stosowanych w procesach technologicznych,
• dob贸r proces贸w technologicznych oraz maszyn i urz膮dze艅 nie
stwarzaj膮cych zagro偶e艅 czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi,
• unieszkodliwianie odpad贸w
Podstawowe zasady likwidacji lub ograniczenia wp艂ywu tych czynnik贸w na pracownika:
1. Eliminacja 藕r贸de艂 niebezpiecznych i szkodliwych czynnik贸w.
Realizowane jest to poprzez:
• dob贸r nieszkodliwych surowc贸w (lub zast臋powanie bardziej szkodliwych
mniej szkodliwymi surowcami), p贸艂fabrykat贸w i innych materia艂贸w
stosowanych w procesach technologicznych,
• dob贸r proces贸w technologicznych oraz maszyn i urz膮dze艅 nie
stwarzaj膮cych zagro偶e艅 czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi,
• unieszkodliwianie odpad贸w
2. Ograniczenie oddzia艂ywania tych czynnik贸w poprzez odsuni臋cie cz艂owieka
z obszaru ich oddzia艂ywania.
Realizowane jest to poprzez:
• zast膮pienie cz艂owieka przez roboty,
• mechanizacj臋, automatyzacj臋 (zdalne sterowanie i obserwowanie procesu),
• optymalne rozmieszczenie lub wydzielenie uci膮偶liwych urz膮dze艅,
• zapewnienie w艂a艣ciwego transportu surowc贸w, p贸艂fabrykat贸w, wyrob贸w oraz
odpad贸w eliminuj膮cych zagro偶enie fizyczne, chemiczne i biologiczne,
• stosowanie sygnalizator贸w stan贸w niebezpiecznych lub uniemo偶liwienie
wej艣cia cz艂owieka w stref臋 zagro偶enia.
3. Ograniczenie oddzia艂ywania na cz艂owieka czynnik贸w niebezpiecznych i
szkodliwych poprzez os艂oni臋cie strefy nara偶enia.
Nale偶y przy tym wzi膮膰 pod uwag臋:
• stosowanie odpowiednich kubatur budynk贸w czy pomieszcze艅, stosowanie
艣rodk贸w ochrony przed przenikaniem emitowanych czynnik贸w (np.
zabezpieczenie przed przenikaniem r贸偶nych postaci promieniowania,
stosowanie materia艂贸w d藕wi臋koizolacyjnych itp.),
• hermetyzacj臋 proces贸w produkcyjnych przed wydostawaniem si臋 w
otoczenie cz艂owieka gaz贸w par cieczy, cieczy i cia艂 sta艂ych (py艂贸w),
4. Ograniczenie wp艂ywu tych czynnik贸w poprzez zastosowanie ochron
osobistych.
Osi膮gniemy poprzez:
• dob贸r i w艂a艣ciwe stosowanie ochron osobistych, w zale偶no艣ci od istniej膮cych
zagro偶e艅,
• odpowiednie przechowywanie i konserwacj臋 ochron osobistych,
• zasady przydzia艂u ochron osobistych,
• stosowanie znak贸w nakazu stosowania ochron.
5. Ograniczenie zagro偶enia cz艂owieka czynnikami niebezpiecznymi i
szkodliwymi przez dob贸r pracownik贸w, w艂a艣ciw膮 organizacj臋 pracy oraz
oddzia艂ywanie na bezpieczne zachowanie pracownik贸w.
Bierze si臋 tutaj pod uwag臋:
• przestrzeganie przeciwwskaza艅 zdrowotnych do zatrudnienia na danym
stanowisku,
• przestrzeganie obowi膮zku zatrudnienia pracownik贸w o w艂a艣ciwych
kwalifikacjach zawodowych,
• dob贸r psychologiczny,
• dzia艂ania organizacyjne w procesie pracy (przerwy w pracy, rotacja,
skr贸cony czas pracy),
• szkolenia, system kar i nagr贸d, wp艂yw kierownictwa na bezpieczne
zachowanie pracownik贸w
• ostrzeganie o zagro偶eniach i zakazie wykonywania pewnych czynno艣ci
(sygna艂y bezpiecze艅stwa, znaki i barwy bezpiecze艅stwa).
Ocena ryzyka zawodowego i powiadamianie pracownika o ryzyku zawodowym.
Jedn膮 z podstawowych zasad prawa pracy okre艣laj膮cych tre艣膰 stosunku pracy jest spoczywaj膮cy na pracodawcy obowi膮zek zapewnienia zatrudnianym pracownikom bezpiecznych dla zdrowia i 偶ycia warunk贸w pracy (art. 15 k.p.). Obowi膮zek ten, obejmuj膮cy r贸偶ne aspekty powinno艣ci pracodawc贸w w tym zakresie, jest rozwijany i konkretyzowany zar贸wno przez przepisy kodeksu pracy, jak i inne przepisy prawa pracy reguluj膮ce wymogi, jakim powinny odpowiada膰 z punktu widzenia bezpiecze艅stwa i higieny pracy oferowane przez pracodawc贸w warunki pracy. Jednym z istotnych element贸w tego obowi膮zku jest zapobieganie w r贸偶nych formach wynikaj膮cym ze 艣rodowiska pracy zagro偶eniom zdrowia i 偶ycia pracownik贸w. Zapobieganie tym zagro偶eniom powinno mie膰 miejsce zar贸wno przy nawi膮zywaniu stosunku pracy, jak i w czasie jego trwania. W obu tych sytuacjach pracodawca obowi膮zany jest bowiem informowa膰 pracownik贸w o ryzyku zawodowym, kt贸re wi膮偶e si臋 z wykonywan膮 prac膮 oraz o zasadach ochrony przed wyst臋puj膮cymi zagro偶eniami (art. 1041 搂 1 pkt 8 i art. 226 k.p.).
Zmienione brzmienie art. 226 k.p. zobowi膮zuje pracodawc臋 nie tylko do informowania pracownik贸w o ryzyku zawodowym zwi膮zanym z wykonywan膮 prac膮 oraz o zasadach ochrony przed zagro偶eniami, lecz tak偶e do uprzedniego dokonywania oceny i dokumentowania tego ryzyka oraz stosowania niezb臋dnych 艣rodk贸w profilaktycznych zmniejszaj膮cych ryzyko. Dotychczas obowi膮zek dokonywania oceny i dokumentowania ryzyka wynika艂 z rozporz膮dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrze艣nia 1997 r. w sprawie og贸lnych przepis贸w bhp (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 i zmiana tekst jednolity og艂oszony w 2007 r. Dz. U. Nr 49, poz. 330), jednak uznano, 偶e w艂a艣ciwe do okre艣lenia tego obowi膮zku s膮 przepisy ustawy - Kodeks pracy. Tak wi臋c zmiana art. 226 k.p. nie wprowadzi艂a 偶adnych nowych obowi膮zk贸w dla pracodawcy.
Obowi膮zkiem pracodawcy jest mi臋dzy innymi:
zna膰 obowi膮zuj膮ce normatywy higieniczne (najwy偶sze dopuszczalne
st臋偶enia i nat臋偶enia czynnik贸w szkodliwych),
stale monitorowa膰 lub dokonywa膰 okresowo na sw贸j koszt bada艅 i
pomiar贸w st臋偶e艅 i nat臋偶e艅 czynnik贸w szkodliwych wyst臋puj膮cych w
艣rodowisku pracy,
ustali膰 czas oddzia艂ywania czynnik贸w szkodliwych,
dokona膰 oceny i udokumentowa膰 ryzyko zawodowe wyst臋puj膮ce przy
pracach w nara偶eniu na czynniki szkodliwe,
stosowa膰 艣rodki profilaktyczne zmniejszaj膮ce ryzyko zwi膮zane z
nara偶eniem na czynniki szkodliwe,
informowa膰 pracownik贸w o zagro偶eniach i sposobie post臋powania w celu
jego ograniczenia lub unikni臋cia.
Zarz膮dzanie ryzykiem zawodowym.
Celem systemu zarz膮dzania bezpiecze艅stwem jest minimalizacja ryzyka. By膰 mo偶e lepszym okre艣leniem by艂aby optymalizacja ryzyka, gdy偶 celem nie jest minimalizacja poziomu ryzyka za wszelk膮 cen臋, ale obni偶enie ryzyka do poziomu ekonomicznie uzasadnionego. Dzia艂anie zmierzaj膮ce do osi膮gni臋cia tego celu, to po prostu zarz膮dzanie ryzykiem, kt贸re tak jak zawsze gdy m贸wimy o zarz膮dzaniu, musi by膰 oparte na pomiarze. To w艂a艣nie od dok艂adno艣ci pomiaru poziomu ryzyka zale偶e膰 b臋dzie, czy decyzje dotycz膮ce sposob贸w kontrolowania ryzyka s膮 prawid艂owe, czy 艣rodki ochrony s膮 adekwatne do tego poziomu i czy s膮 wystarczaj膮co skuteczne. Co jeszcze bardziej istotne - od pomiaru zale偶e膰 b臋dzie, czy dane ryzyko zostanie za akceptowalne, czy te偶 nieakceptowalne i czy konieczne b臋dzie poszukiwanie sposob贸w na jego obni偶enie.
Oszacowanie ryzyka zawodowego |
Dopuszczalno艣膰 ryzyka zawodowego |
Niezb臋dne dzia艂ania |
|
[ 5 ] |
Bardzo du偶e ryzyko |
niedopuszczalne (nieakceptowane) |
Praca nie mo偶e by膰 rozpocz臋ta ani kontynuowana do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego. |
[ 4 ] |
Du偶e ryzyko |
niedopuszczalne (nieakceptowane) |
Je偶eli ryzyko zawodowe jest zwi膮zane z prac膮 ju偶 wykonywan膮, dzia艂ania w celu jego zmniejszenia trzeba podj膮膰 natychmiast. Planowana praca nie mo偶e by膰 rozpocz臋ta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego. |
[ 3 ] |
艢rednie ryzyko |
dopuszczalne (akceptowalne) |
Zaleca si臋 zaplanowanie i podj臋cie dzia艂a艅, kt贸rych celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego. |
[ 2 ] |
Ma艂e ryzyko |
dopuszczalne (akceptowalne) |
zaleca si臋 rozwa偶enie mo偶liwo艣ci dalszego zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, 偶e ryzyko zawodowe pozostaje najwy偶ej na tym samym poziomie. |
[ 1 ] |
Bardzo ma艂e ryzyko |
dopuszczalne (akceptowalne) |
Nie jest konieczne prowadzenie jakichkolwiek dzia艂a艅. |
Analiza i ocena ryzyka.
W powszechnym rozumieniu ryzyko zawsze wi膮偶e si臋 z mo偶liwo艣ci膮 poniesienia straty. Towarzyszy ono praktycznie ka偶dej dzia艂alno艣ci. W przemy艣le, gdzie proces produkcji jest realizowany w systemie „cz艂owiek-obiekt techniczny-艣rodowisko", dotyczy ono wszystkich element贸w tego systemu. Zak艂贸cenia w dzia艂aniu kt贸regokolwiek z ww. element贸w mog膮 doprowadzi膰 do pogorszenia stanu zdrowia cz艂owieka, uszkodzenia obiektu technicznego, czy zanieczyszczenia 艣rodowiska.
Zmniejszenie ryzyka, przez stosowanie r贸偶nego rodzaju dzia艂a艅, jest naturalnym d膮偶eniem cz艂owieka oraz przedsi臋biorstw.
Poj臋cie ryzyka zawodowego.
Co to jest ryzyko zawodowe?
Pomimo, 偶e poj臋cie ryzyka zawodowego zosta艂o wprowadzone przez kodeks pracy definicja nie zosta艂a w nim podana. M贸wi膮c najpro艣ciej, ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobie艅stwo, z jakim kto艣 mo偶e zosta膰 poszkodowany w zwi膮zku z istniej膮cym zagro偶eniem.
W zale偶no艣ci od warto艣ci prawdopodobie艅stwa i stopnia utraty zdrowia przez osob臋 poszkodowan膮 (ci臋偶ko艣ci nast臋pstw), ryzyko zawodowe mo偶e by膰:
ma艂e lub 艣rednie - takie ryzyko mo偶na uzna膰 za dopuszczalne
du偶e - takie ryzyko jest niedopuszczalne.
Definicj臋 ryzyka zawodowego znajdziemy r贸wnie偶 w polskich normach: PN-N-18001:2000 oraz PN-JM-18002, gdzie dodatkowo wyst臋puj膮 poj臋cia ryzyka i oceny ryzyka zawodowego. Brzmi膮 one nast臋puj膮co:
Ocena ryzyka - proces analizowania i wyznaczania dopuszczalno艣ci ryzyka.
Ryzyko - kombinacja cz臋sto艣ci zdarzenia wywo艂uj膮cego zagro偶enie i
konsekwencji zwi膮zanych z tym zdarzeniem.
Ryzyko zawodowe - prawdopodobie艅stwo wyst膮pienia niepo偶膮danych
zdarze艅 zwi膮zanych z wykonywan膮 prac膮, powoduj膮cych straty, w
szczeg贸lno艣ci wyst膮pienia u pracownik贸w niekorzystnych skutk贸w zdrowotnych
w wyniku zagro偶e艅 zawodowych wyst臋puj膮cych w 艣rodowisku pracy lub
sposobu wykonywania pracy.
Ryzyko resztkowe - ryzyko pozostaj膮ce po zastosowaniu 艣rodk贸w
bezpiecze艅stwa.
Ocena ryzyka - ca艂o艣膰 procesu oceny wielko艣ci ryzyka i podj臋cia decyzji, czy
mo偶e ono by膰 tolerowane.
Ryzyko tolerowane - ryzyko, kt贸re zosta艂o obni偶one do stopnia tolerowanego
w organizacji, z punktu widzenia jej zobowi膮za艅 prawnych i w艂asnej polityki
bhp Qest to po prostu ryzyko akceptowalne).
艢rodki ochronne - 艣rodki ochrony zbiorowej, 艣rodki ochrony indywidualnej
lub inne 艣rodki techniczne i organizacyjne, stosowane w celu zmniejszenia
ryzyka zawodowego.
Stanowisko pracy - przestrze艅 pracy, wraz z wyposa偶eniem w 艣rodki i
przedmioty pracy, w kt贸rej pracownik lub zesp贸艂 pracownik贸w wykonuje prac臋.
Strefa zagro偶enia - przestrze艅 w otoczeniu urz膮dzenia produkcyjnego, w
kt贸rej bezpiecze艅stwo lub zdrowie przebywaj膮cych tam os贸b jest zagro偶one.
10. Szacowanie ryzyka - nadanie materialnej cechy elementom ryzyka;
przyporz膮dkowanie warto艣ci parametrom ryzyka:
ocenie prawdopodobie艅stwa wyst膮pienia zdarzenia niebezpiecznego
powoduj膮cego okre艣lone straty,
okre艣lenie stopnia mo偶liwych skutk贸w (strat, konsekwencji zwi膮zanych ze
zdarzeniem).
Bezpiecze艅stwo - brak nieakceptowalnego ryzyka wyst膮pienia strat.
Granice obiektu - obszar, po kt贸rym porusza si臋 operator obs艂uguj膮cy obiekt
(urz膮dzenie produkcyjne) lub osoba nara偶ona - w ocenie ryzyka - otoczenie, w
jakim pracuje i przemieszcza si臋 pracownik.
. Metody oceny ryzyka zawodowego.
Pracodawca ma obowi膮zek przeprowadza膰 ocen臋 ryzyka zawodowego. Ocena taka mo偶e by膰 jednak dokonana na podstawie wybranej metody oceny. Stosowane s膮 nast臋puj膮ce metody oceny ryzyka
I. Oparte na ocenie parametr贸w - potencjalna strata i prawdopodobie艅stwo:
Klasyczna macierz ryzyka
Hazard Lavel Matrix
Risk Assessment Code
Metody zawarte w PN-N-18002:2000
Shell Risk Assessment Matrix
Macierz oceny ryzyka Nutricia Polska
Macierz ryzyka z kompleksow膮 ocen膮 skutk贸w
Macierz ryzyka w systemach technicznych
Pracodawca powinien poinformowa膰 pracownik贸w o:
potencjalnym zagro偶eniu utraty zdrowia - w wyniku nara偶enia na czynniki
szkodliwe,
ka偶dorazowo o fakcie przekroczenia najwy偶szych dopuszczalnych st臋偶e艅 i
nat臋偶e艅 czynnik贸w szkodliwych na stanowiskach pracy,
艣rodkach podj臋tych przez zak艂ad - w celu ograniczenia nara偶enia na czynniki
szkodliwe,
celowo艣ci stosowania 艣rodk贸w ochrony indywidualnej, zmniejszaj膮cych ryzyko
utraty zdrowia,
znaczeniu profilaktycznej opieki zdrowotnej pracuj膮cych, zapewnionej przez
zak艂ad,
roli pracownik贸w w minimalizacji skutk贸w nara偶enia.
Czas trwania: 3 godz.*
III. Zasady post臋powania w razie wypadku w czasie pracy i w
sytuacjach zagro偶e艅 ( np. po偶aru, awarii ), w tym zasady
udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku:
Post臋powanie w zwi膮zku z wypadkami i chorobami
zawodowymi oraz 艣wiadczenia z nimi zwi膮zane.
Poj臋cie wypadku reguluje ustawa z dnia 30 pa藕dziernika 2002 r.
o ubezpieczeniu spo艂ecznym z tytu艂u wypadk贸w przy pracy i chor贸b zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1671 z p贸藕n. zm.)
Art.聽3.聽
1.聽Za wypadek przy pracy uwa偶a si臋 nag艂e zdarzenie wywo艂ane przyczyn膮 zewn臋trzn膮 powoduj膮ce uraz lub 艣mier膰, kt贸re nast膮pi艂o w zwi膮zku z prac膮:
1) podczas lub w zwi膮zku z wykonywaniem przez pracownika zwyk艂ych czynno艣ci lub polece艅 prze艂o偶onych;
2) podczas lub w zwi膮zku z wykonywaniem przez pracownika czynno艣ci na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze mi臋dzy siedzib膮 pracodawcy a miejscem wykonywania obowi膮zku wynikaj膮cego ze stosunku pracy.
2.聽Na r贸wni z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do 艣wiadcze艅 okre艣lonych w ustawie, traktuje si臋 wypadek, kt贸remu pracownik uleg艂:
1) w czasie podr贸偶y s艂u偶bowej w okoliczno艣ciach innych ni偶 okre艣lone w ust. 1, chyba 偶e wypadek spowodowany zosta艂 post臋powaniem pracownika, kt贸re nie pozostaje w zwi膮zku z wykonywaniem powierzonych mu zada艅;
2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zada艅 zleconych przez dzia艂aj膮ce u pracodawcy organizacje zwi膮zkowe.
Wszystkie wymienione wy偶ej elementy (nag艂o艣膰, przyczyna zewn臋trzna, zwi膮zek z prac膮 powoduj膮ce uraz lub 艣mier膰) musz膮 zaistnie膰 jednocze艣nie, aby zdarzenie, kt贸remu uleg艂 pracownik, mog艂o by膰 zakwalifikowane jako wypadek przy pracy.
Brak cho膰by jednego z tych czynnik贸w uniemo偶liwia uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy.
3.聽Za wypadek przy pracy uwa偶a si臋 r贸wnie偶 nag艂e zdarzenie wywo艂ane przyczyn膮 zewn臋trzn膮 powoduj膮ce uraz lub 艣mier膰, kt贸re nast膮pi艂o w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytu艂u podczas:
1) uprawiania sportu w trakcie zawod贸w i trening贸w przez osob臋 pobieraj膮c膮 stypendium sportowe;
2) wykonywania odp艂atnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolno艣ci lub tymczasowego aresztowania;
3) pe艂nienia mandatu pos艂a lub senatora, pobieraj膮cego uposa偶enie;
3a) sprawowania mandatu pos艂a do Parlamentu Europejskiego wybranego w Rzeczypospolitej Polskiej;
4) odbywania szkolenia, sta偶u lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osob臋 pobieraj膮c膮 stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, sta偶u lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urz膮d pracy;
5) wykonywania przez cz艂onka rolniczej sp贸艂dzielni produkcyjnej, sp贸艂dzielni k贸艂ek rolniczych oraz przez inn膮 osob臋 traktowan膮 na r贸wni z cz艂onkiem sp贸艂dzielni w rozumieniu przepis贸w o systemie ubezpiecze艅 spo艂ecznych, pracy na rzecz tych sp贸艂dzielni;
6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o 艣wiadczenie us艂ug, do kt贸rej zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje si臋 przepisy dotycz膮ce zlecenia;
7) wsp贸艂pracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o 艣wiadczenie us艂ug, do kt贸rej zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje si臋 przepisy dotycz膮ce zlecenia;
8) wykonywania zwyk艂ych czynno艣ci zwi膮zanych z prowadzeniem dzia艂alno艣ci pozarolniczej w rozumieniu przepis贸w o systemie ubezpiecze艅 spo艂ecznych;
9) wykonywania zwyk艂ych czynno艣ci zwi膮zanych ze wsp贸艂prac膮 przy prowadzeniu dzia艂alno艣ci pozarolniczej w rozumieniu przepis贸w o systemie ubezpiecze艅 spo艂ecznych;
10) wykonywania przez osob臋 duchown膮 czynno艣ci religijnych lub czynno艣ci zwi膮zanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
11) odbywania s艂u偶by zast臋pczej;
12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez s艂uchaczy pobieraj膮cych stypendium;
13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o 艣wiadczenie us艂ug, do kt贸rej zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje si臋 przepisy dotycz膮ce zlecenia, albo umowy o dzie艂o, je偶eli umowa taka zosta艂a zawarta z pracodawc膮, z kt贸rym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub je偶eli w ramach takiej umowy wykonuje ona prac臋 na rzecz pracodawcy, z kt贸rym pozostaje w stosunku pracy;
14) pe艂nienia przez funkcjonariusza celnego obowi膮zk贸w s艂u偶bowych.
4.聽Za 艣miertelny wypadek przy pracy uwa偶a si臋 wypadek, w wyniku kt贸rego nast膮pi艂a 艣mier膰 w okresie nie przekraczaj膮cym 6 miesi臋cy od dnia wypadku.
5.聽Za ci臋偶ki wypadek przy pracy uwa偶a si臋 wypadek, w wyniku kt贸rego nast膮pi艂o ci臋偶kie uszkodzenie cia艂a, takie jak: utrata wzroku, s艂uchu, mowy, zdolno艣ci rozrodczej lub inne uszkodzenie cia艂a albo rozstr贸j zdrowia, naruszaj膮ce podstawowe funkcje organizmu, a tak偶e choroba nieuleczalna lub zagra偶aj膮ca 偶yciu, trwa艂a choroba psychiczna, ca艂kowita lub cz臋艣ciowa niezdolno艣膰 do pracy w zawodzie albo trwa艂e, istotne zeszpecenie lub zniekszta艂cenie cia艂a.
6.聽Za zbiorowy wypadek przy pracy uwa偶a si臋 wypadek, kt贸remu w wyniku tego samego zdarzenia uleg艂y co najmniej dwie osoby.
tezy z pi艣miennictwa
Ustalenie okoliczno艣ci i przyczyn wypadku nast臋puje z urz臋du, a wi臋c bez wniosku poszkodowanego. Podstaw臋 do wszcz臋cia post臋powania stanowi informacja o zaistnieniu wypadku przekazana przez poszkodowanego lub innego pracownika.
Po ustaleniu okoliczno艣ci i przyczyn wypadku zesp贸艂 powypadkowy sporz膮dza - nie p贸藕niej ni偶 w ci膮gu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protok贸艂 powypadkowy.
Zesp贸艂 powypadkowy, po sporz膮dzeniu protoko艂u, jest obowi膮zany zapozna膰 poszkodowanego pracownika z tre艣ci膮 protoko艂u powypadkowego przed jego zatwierdzeniem i pouczy膰 go o prawie zg艂aszania uwag i zastrze偶e艅 do ustale艅 zawartych w protokole (uwagi lub zastrze偶enia poszkodowanego - lub cz艂onka rodziny - nale偶y do艂膮czy膰 do protoko艂u).
Poszkodowany ma prawo wgl膮du do akt sprawy oraz sporz膮dzenia z nich notatek i odpis贸w oraz kopii.
Protok贸艂 powypadkowy zatwierdza pracodawca nie p贸藕niej ni偶 w ci膮gu 5 dni od dnia jego sporz膮dzenia. Pracodawca zwraca nie zatwierdzony protok贸艂 powypadkowy, w celu wyja艣nienia i uzupe艂nienia go przez zesp贸艂 powypadkowy, je偶eli do tre艣ci protok贸艂u zosta艂y zg艂oszone zastrze偶enia przez poszkodowanego lub cz艂onk贸w rodziny zmar艂ego wskutek wypadku pracownika.
Zesp贸艂 powypadkowy, po dokonaniu wyja艣nie艅 i uzupe艂nie艅, o kt贸rych mowa wy偶ej, sporz膮dza, nie p贸藕niej ni偶 w ci膮gu 5 dni, nowy protok贸艂 powypadkowy, do kt贸rego do艂膮cza protok贸艂 nie zatwierdzony przez pracodawc膮. Zatwierdzony protok贸艂 powypadkowy pracodawca niezw艂ocznie dor臋cza:
poszkodowanemu pracownikowi, pouczaj膮c go o sposobie i trybie odwo艂ania
(orygina艂 protoko艂u), a w razie wypadku 艣miertelnego - cz艂onkom rodziny,
w przypadku wypadk贸w 艣miertelnych, zbiorowych i ci臋偶kich w艂a艣ciwemu
inspektorowi pracy.
Kopi臋 protok贸艂u powypadkowego wraz z za艂膮cznikami zak艂ad pracy przechowuje przez okres 10 lat.
Podzia艂 obowi膮zk贸w w post臋powaniu powypadkowym
Funkcja |
Obowi膮zki |
Pracownik, kt贸ry uleg艂 wypadkowi |
• je偶eli stan zdrowia na to pozwala, jest obowi膮zany za- |
Ka偶dy pracownik |
• natychmiastowe udzielenie pomocy poszkodowanemu |
Prze艂o偶ony pracownika poszkodowane- |
• zabezpieczenie miejsca wypadku |
Pracodawca, kierownik zak艂adu pracy |
• zapewnienie udzielenia pierwszej pomocy pracownikowi, |
Zesp贸艂 powypadkowy |
Ustalenie okoliczno艣ci i przyczyn wypadku, a w szczeg贸lno艣ci: |
Pracownik s艂u偶by bhp |
• sporz膮dzenie statystycznej karty wypadku, |
Poj臋cie choroby zawodowej.
Za chorob臋 zawodow膮 uwa偶a si臋 chorob臋 wymienion膮 w urz臋dowym wykazie chor贸b zawodowych, je偶eli zosta艂a spowodowana dzia艂aniem czynnik贸w szkodliwych dla zdrowia, wyst臋puj膮cych w 艣rodowisku pracy lub w zwi膮zku ze sposobem wykonywania pracy. Nie ma elementu nag艂o艣ci.
Problematyk臋 chor贸b zawodowych reguluje rozporz膮dzenie Rady Ministr贸w z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chor贸b zawodowych, szczeg贸艂owych zasad post臋powania w sprawach zg艂aszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzenia chor贸b zawodowych oraz podmiot贸w w艂a艣ciwych w tych sprawach, a tak偶e rozporz膮dzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chor贸b zawodowych i skutk贸w tych chor贸b (Dz. U. nr 132, poz. 1115 oraz 1121), przy czym w pierwszym z wymienionych rozporz膮dzeniu zosta艂 zamieszczony (w postaci za艂膮cznika) wykaz chor贸b zawodowych.
Tryb zg艂aszania podejrzenia o chorob臋 zawodow膮.
Zg艂oszenie podejrzenia choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie mo偶e nast膮pi膰 u pracownika lub by艂ego pracownika w okresie jego zatrudnienia w nara偶eniu zawodowym lub po zako艅czeniu pracy w takim nara偶eniu, nie p贸藕niej ni偶 w okresie, kt贸ry zosta艂 okre艣lony w wykazie chor贸b zawodowych.
Zakres 艣wiadcze艅
艢wiadczenia w razie choroby z ubezpieczenia wypadkowego obejmuj膮:
zasi艂ek chorobowy,
艣wiadczenie rehabilitacyjne,
zasi艂ek wyr贸wnawczy.
Zasi艂ek chorobowy i 艣wiadczenie rehabilitacyjne przys艂uguj膮 wszystkim osobom obj臋tym ubezpieczeniem wypadkowym, natomiast zasi艂ek wyr贸wnawczy - wy艂膮cznie ubezpieczonym b臋d膮cym pracownikami.
jednorazowe odszkodowanie - pracownikowi, kt贸ry wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej dozna艂 sta艂ego lub d艂ugotrwa艂ego uszczerbku na zdrowiu przys艂uguje jednorazowe odszkodowanie pieni臋偶ne. Odszkodowanie to przys艂uguje r贸wnie偶 cz艂onkom rodziny pracownika, kt贸ry zmar艂 wskutek takiego wypadku lub choroby.
Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy - pracownik, kt贸ry wskutek wypadku przy pracy dozna艂 uszczerbku na zdrowiu uzasadniaj膮cego prawo do 艣wiadcze艅 (lub rodzina uprawniona do jednorazowego odszkodowania - w razie 艣mierci pracownika) ma prawo do odszkodowania od zak艂adu pracy (pracodawcy) za szkody poniesione wskutek utraty lub uszkodzenia w zwi膮zku z wypadkiem przedmiot贸w osobistego u偶ytku oraz przedmiot贸w niezb臋dnych do wykonywania pracy. Odszkodowanie za przedmioty ca艂kowicie zniszczone wskutek wypadku ustala si臋 wed艂ug ceny zakupu takich przedmiot贸w obowi膮zuj膮cej w czasie ustalania odszkodowania z uwzgl臋dnieniem stopnia ich zu偶ycia;
艢wiadczenia wyr贸wnawcze - s膮 to 艣wiadczenia o charakterze przej艣ciowym maj膮ce na celu wyr贸wnanie zarobku pracownika w okresie adaptacji do nowych warunk贸w wynik艂ych z doznanego uszczerbku na zdrowiu. Pracownikowi, kt贸ry wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej dozna艂 sta艂ego lub d艂ugotrwa艂ego uszczerbku na zdrowiu co najmniej w 20% i nie pobiera renty z tego tytu艂u oraz osi膮ga wynagrodzenie zmniejszone co najmniej o 10%, przys艂uguje 艣wiadczenie wyr贸wnawcze. 艢wiadczenie to przys艂uguje od zak艂adu pracy (pracodawcy) i stanowi r贸偶nic臋 mi臋dzy wynagrodzeniem z okresu przed powstaniem uszczerbku na zdrowiu a wynagrodzeniem osi膮ganym po jego powstaniu i ma na celu u艂atwienie pracownikowi rehabilitacji zawodowej. Przys艂uguje ono przez okres nie d艂u偶szy ni偶 3 lata i nie mo偶e przekracza膰 30% wynagrodzenia z okresu przed powstaniem uszczerbku na zdrowiu;
艢wiadczenia w okresie czasowej niezdolno艣ci do pracy - Prawo do zasi艂ku chorobowego z tytu艂u wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przys艂uguje niezale偶nie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu, tj. bez okresu wyczekiwania. Zgodnie z ustaw膮 o ubezpieczeniu spo艂ecznym z tytu艂u wypadk贸w przy pracy i chor贸b zawodowych oraz art. 92 Kodeksu pracy w brzmieniu obowi膮zuj膮cym od 1 stycznia 2003 r., pracownik za czas niezdolno艣ci do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, o kt贸rym mowa w art. 92 Kodeksu pracy. Od pierwszego dnia niezdolno艣ci do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorob膮 zawodow膮 pracownikowi przys艂uguje zasi艂ek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, o ile nie zachowuje on prawa do wynagrodzenia na podstawie odr臋bnych przepis贸w. Zatem w przypadku ubezpieczonego b臋d膮cego pracownikiem, zasi艂ek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przys艂uguje, nawet je偶eli w danym roku kalendarzowym nie zosta艂 wykorzystany okres wyp艂aty wynagrodzenia wynikaj膮cy z art. 92 Kodeksu pracy. Okresu niezdolno艣ci do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorob膮 zawodow膮, za kt贸ry ubezpieczony otrzyma zasi艂ek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, nie wlicza si臋 do okresu 33 dni, o kt贸rych mowa w art. 92 Kodeksu pracy.
d. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracownikami.
Zgodnie z art. 229 Kodeksu pracy „Obowi膮zek obj臋cia profilaktyczn膮 opiek膮 medyczn膮 pracownika spoczywa na pracodawcy".
Badania profilaktyczne maj膮 na celu stwierdzenie, czy zatrudniony pracownik nie ma przeciwwskaza艅 do wykonywania pracy na okre艣lonym stanowisku.
Pracodawca nie mo偶e dopu艣ci膰 do pracy pracownika, kt贸ry nie przedstawi艂 aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskaza艅 do pracy na okre艣lonym stanowisku. Dotyczy to bada艅 wst臋pnych, okresowych i kontrolnych. Badania przeprowadzane s膮 na koszt pracodawcy.
• Badania wst臋pne
Badaniom wst臋pnym podlegaj膮:
osoby przyjmowane do pracy,
pracownicy m艂odociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni
pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na kt贸rych wyst臋puj膮 czynniki
szkodliwe dla zdrowia lub warunki uci膮偶liwe.
• Badania okresowe
Badania okresowe przeprowadzane s膮 w miar臋 mo偶liwo艣ci w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w zwi膮zku z badaniami, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a ponadto w razie przejazdu do innej miejscowo艣ci przys艂uguj膮 mu nale偶no艣ci na pokrycie koszt贸w przejazdu.
Pracodawca zatrudniaj膮cy pracownik贸w w warunkach nara偶enia na dzia艂anie substancji i czynnik贸w rakotw贸rczych lub py艂贸w zw艂贸kniaj膮cych jest obowi膮zany zapewni膰 tym pracownikom okresowe badania lekarskie tak偶e:
• po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub
py艂ami,
• po rozwi膮zaniu stosunku pracy, je艣li zainteresowana osoba zg艂osi
wniosek o obj臋cie takimi badaniami,
• Badania kontrolne
Badania kontrolne przeprowadza si臋 w przypadku niezdolno艣ci do pracy trwaj膮cej d艂u偶ej ni偶 30 dni; celem ich jest ustalenie zdolno艣ci do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku pracy. Po przeprowadzeniu badania lekarz wydaje orzeczenie lekarskie, uwzgl臋dniaj膮c wyniki badania oraz ocen臋 zagro偶e艅 wyst臋puj膮cych na stanowisku pracy. Orzeczenie lekarskie wydawane jest w formie za艣wiadczenia, kt贸re musi stwierdzi膰 albo przeciwwskazania do pracy na okre艣lonym stanowisku albo ich brak.
Podstawowe zasady ochrony przeciwpo偶arowej oraz post臋powania w razie po偶aru
e. og贸lne wiadomo艣ci o po偶arach i wybuchach
Zagro偶eniem po偶arowym nazywamy zesp贸艂 czynnik贸w wp艂ywaj膮cych na powstanie i rozprzestrzenianie si臋 po偶aru - a przez to na bezpiecze艅stwo 偶ycia ludzi.
Zagro偶eniem wybuchowym nazywamy mo偶liwo艣膰 tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, py艂y lub w艂贸kna palnych cia艂 sta艂ych, w r贸偶nych warunkach, mieszanin z powietrzem, kt贸re pod wp艂ywem czynnika inicjuj膮cego zap艂on wybuchaj膮 czyli ulegaj膮 gwa艂townemu spalaniu po艂膮czonemu ze wzrostem ci艣nienia. Po偶ar lub wybuch mo偶e powsta膰, gdy zaistnieje czasowa i przestrzenna zbie偶no艣膰 nast臋puj膮cych element贸w:
- materia艂u palnego,
- czynnika utleniaj膮cego,
- 藕r贸d艂a zap艂onu.
Nas b臋d膮 interesowa艂y przede wszystkim po偶ary i wybuchy, kt贸re mog膮 powsta膰 w zak艂adzie pracy z uwagi na stosowanie tam cz臋sto w du偶ych ilo艣ciach materia艂贸w niebezpiecznych po偶arowo. Materia艂y palne, kt贸re b臋d膮 traktowane jako niebezpieczne po偶arowo to:
- gazy palne, takie jak: acetylen, metan, etan, wod贸r, propan-butan, amoniak, gaz
ziemny, miejski generatorowy itp.,
- ciecze, kt贸rych pary z powietrzem tworz膮 mieszaniny palne i wybuchowe jak:
w臋glowodory ciek艂e, alkohole, rozpuszczalniki ( aceton, benzyna itp. ) o
temperaturze zap艂onu poni偶ej 55 stopni C,
- cia艂a sta艂e wytwarzaj膮ce w zetkni臋ciu z wod膮 lub par膮 wodn膮, gazy palne,
zapalaj膮ce si臋 samorzutnie w powietrzu materia艂y wybuchowe i pirotechniczne,
py艂y palne.
- czynniki utleniaj膮ce- tlen z powietrza, tlen w zwi膮zkach nadtlenkowych, zwi膮zki
zawieraj膮ce grupy bogate w tlen ( azotanowe, azotynowe, nitrowe, chloranowe i
inne), chlorowce (fluor, chlor, brom), siarka.
殴r贸d艂a zap艂onu - np. iskry elektryczne, mechaniczne, elektrostatyczne; gor膮ce powierzchnie, iskry spawalnicze, 艂uk elektryczny, otwarty ogie艅.
Og贸lne metody zapobiegania po偶arom i wybuchom
Poniewa偶 powstanie po偶aru warunkuje obecno艣膰 materia艂u palnego, czynnika utleniaj膮cego i 藕r贸d艂a zap艂onu - usuni臋cie jednego z nich wykluczy jego powstanie.
Usuni臋cie materia艂贸w palnych ze strefy zagro偶enia
Poni偶ej podano przypadki, gdy usuni臋cie substancji palnej jest konieczne:
- odpylanie pomieszcze艅 zagro偶onych wybuchem py艂贸w ( zawirowanie osiad艂ego
py艂u o grubo艣ci 1 mm mo偶e wype艂ni膰 pomieszczenie mieszanin膮 wybuchow膮),
- usuwanie odpadk贸w szczeg贸lnie maj膮cych zdolno艣ci do samonagrzewania si臋
(np. zaolejone czy艣ciwo),
- usuwanie trawy, li艣ci itp. z najbli偶szego otoczenia zbiornik贸w z gazami palnymi i
cieczami palnymi,
- czyszczenie z resztek substancji palnych aparat贸w i ruroci膮g贸w oddawanych do
remont贸w zwi膮zanych ze spawaniem,
- wentylowanie pomieszcze艅 zagro偶onych wybuchem ( obni偶anie st臋偶enia
substancji palnych gazowych poni偶ej Dolnej Granicy Wybuchowo艣ci).
Usuwanie 藕r贸de艂 zap艂onu ze strefy zagro偶enia:
- Otwarty p艂omie艅 jest najcz臋stsz膮 przyczyn膮 po偶ar贸w. W zwi膮zku z tym w
obiektach oraz na terenach przyleg艂ych do nich nie jest zabronione wykonywanie
czynno艣ci, kt贸re mog膮 spowodowa膰 po偶ar, jego rozprzestrzenianie si臋,
utrudnienie prowadzenia ratowniczego lub ewakuacji, a w szczeg贸lno艣ci:
a) u偶ywanie otwartego ognia i palenie tytoniu w strefach zagro偶onych po偶arem
lub wybuchem,
b) gara偶owanie pojazd贸w silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nie
przeznaczonych do tego celu, je艣li nie opr贸偶niono zbiornika paliwa pojazdu i
nie od艂膮czono na sta艂e zasilania akumulatorowego pojazdu,
c) rozgrzewanie za pomoc膮 otwartego ognia, smo艂y i innych materia艂贸w w
odleg艂o艣ci mniejszej ni偶 5 m od obiektu, przyleg艂ego do niego sk艂adowiska lub
placu sk艂adowego z materia艂ami palnymi ( przy czym jest dopuszczalne
wykonywanie tych czynno艣ci na dachach o konstrukcji i pokryciu niepalnym w
budowanych obiektach, a w pozosta艂ych, je偶eli zostan膮 zastosowane
odpowiednio przeznaczone do tego celu podgrzewacze),
d) wysypywanie gor膮cego popio艂u i 偶u偶la lub spalanie 艣mieci i odpadk贸w w
miejscu umo偶liwiaj膮cym zapalenie si臋 s膮siednich obiekt贸w lub materia艂贸w
palnych,
e) przechowywanie materia艂贸w palnych w odleg艂o艣ci mniejszej ni偶 0,5 m od:
* urz膮dze艅 i instalacji, kt贸rych powierzchnie zewn臋trzne mog膮 nagrzewa膰
si臋 do temperatury przekraczaj膮cej 100 oC,
* linii kablowych o napi臋ciu powy偶ej 1 kV, przewod贸w uziemiaj膮cych
oraz przewod贸w odprowadzaj膮cych instalacji odgromowej, je偶eli
odr臋bne przepisy nie stanowi膮 inaczej,
f) u偶ytkowanie elektrycznych urz膮dze艅 ogrzewczych ustawionych
bezpo艣rednio na pod艂o偶u palnym, z wyj膮tkiem urz膮dze艅 eksploatowanych
zgodnie z warunkami okre艣lonymi przez producenta,
g) stosowanie na os艂ony punkt贸w 艣wietlnych materia艂贸w palnych, z wyj膮tkiem
materia艂贸w trudnozapalnych, je偶eli zostan膮 umieszczone w odleg艂o艣ci co
najmniej 0,05 m od 偶ar贸wki,
h) instalowanie opraw o艣wietleniowych oraz osprz臋tu instalacji elektrycznych,
jak: wy艂膮czniki, prze艂膮czniki, gniazda wtyczkowe, bezpo艣rednio na pod艂o偶u
palnym, je偶eli ich konstrukcja nie zabezpiecza pod艂o偶a przed zapaleniem.
- Ogrzane i roz偶arzone powierzchnie
Zapocz膮tkowanie po偶aru mo偶e nast膮pi膰 od ogrzanych powierzchni ogrzew-
czych, powierzchni aparatury, urz膮dze艅 elektrycznych i mechanicznych itp.
- Promieniowanie 艣wietlne i cieplne
Zale偶nie od warunk贸w atmosferycznych nas艂onecznione powierzchnie mog膮
osi膮gn膮膰 temperatur臋 80-100 stopni C, co jest wystarczaj膮ce do
zapocz膮tkowania samonagrzewania si臋 py艂贸w lub rozerwania butli z gazami
skroplonymi pod ci艣nieniem.
UWAGA Pomieszczenie magazynowe butli z gazami palnymi nale偶y chroni膰
przed ogrzaniem do temperatury przekraczaj膮cej 35 stopni C.
Dlatego te偶 w pomieszczeniach zagro偶onych wybuchem a nara偶onych na dzia艂anie promieni s艂onecznych stosuje si臋 w oknach szyby matowe lub mleczne.
- Iskry mechaniczne
Niebezpiecze艅stwo zap艂onu mieszanin wybuchowych przez iskry mechaniczne ( wentylatory, wir贸wki, m艂yny, urz膮dzenia sortuj膮ce itp.) w wyniku ich uszkodzenia, dostania si臋 element贸w metalowych itp.
Zdolno艣膰 zap艂onow膮 iskier stalowych mo偶na znacznie ograniczy膰 lub wyeliminowa膰 przez pokrycie uderzanych powierzchni olejami mineralnymi, roztworami wodnymi 艣rodk贸w zmniejszaj膮cych napi臋cie powierzchniowe oraz roztworami kwasu fosforowego lub fosforan贸w .
Stosuje si臋 te偶 narz臋dzia nie iskrz膮ce wyrabiane z br膮z贸w berylowych ( 1,5-2,5% Be, reszta Cu ), br膮z贸w manganowo-niklowych.
- Iskry elektryczne
Zdolno艣膰 zap艂onowa iskier elektrycznych jest do艣膰 du偶a i mo偶e spowodowa膰 wybuch praktycznie wszystkich mieszanin wybuchowych par i gaz贸w palnych a tak偶e zawiesin py艂owo-powietrznych oraz zapocz膮tkowa膰 tlenie si臋 py艂u osiad艂ego.
Zapobieganie zap艂onom od iskier elektrycznych pochodz膮cych z przewod贸w i urz膮dze艅 elektrycznych polega na odpowiednim doborze tych urz膮dze艅.
- Elektryczno艣膰 statyczna
Wy艂adowania iskrowe spowodowane zjawiskiem elektryzowania si臋 r贸偶nych materia艂贸w by艂y 藕r贸d艂em wielu po偶ar贸w i wybuch贸w, stanowi艂y te偶 utrudnienie w wielu procesach technologicznych.
Dla zapobie偶enia zap艂onowi w pomieszczeniach zagro偶onych wybuchem stosuje si臋:
- zmniejszenie pr膮du wytwarzania,
- instalacje uziemiaj膮ce,
- zwi臋kszenie wzgl臋dnej wilgotno艣ci powietrza,
- eliminatory radioizotopowe,
- nadmuchiwanie miejsc elektryzacji zjonizowanym powietrzem spoza stref
zagro偶enia wybuchem.
Rozmieszczenie podr臋cznego sprz臋tu ga艣niczego
- sprz臋t powinien by膰 umieszczony w miejscach 艂atwo dost臋pnych i widocznych,
przy wyj艣ciach na zewn膮trz pomieszcze艅,
- w obiektach wielokondygnacyjnych sprz臋t nale偶y umieszcza膰 w tych samych
miejscach na ka偶dej kondygnacji, je偶eli warunki techniczne na to pozwalaj膮,
- oznakowanie miejsc usytuowania sprz臋tu powinno by膰 zgodne z Polskimi
Normami,
- do sprz臋tu powinien by膰 dost臋p o szeroko艣ci co najmniej 1 m,
- sprz臋t nale偶y umieszcza膰 w miejscach nie nara偶onych na uszkodzenie
mechaniczne oraz dzia艂anie 藕r贸de艂 ciep艂a ( piece, grzejniki ),
- odleg艂o艣膰 doj艣cia do sprz臋tu nie powinna by膰 wi臋ksza ni偶 30 m.
Warunki ewakuacji
W ka偶dym zak艂adzie pracy musz膮 zosta膰 stworzone odpowiednie warunki do ewakuacji pracownik贸w w przypadku po偶aru, wybuchu.
Do tego celu s艂u偶膮 drogi i wyj艣cia ewakuacyjne odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polskimi Normami.
UWAGA Drogi ewakuacyjne nie mog膮 by膰 niczym zastawiane.
Zamykanie drzwi ewakuacyjnych w spos贸b uniemo偶liwiaj膮cy ich
natychmiastowe otwarcie - jest zabronione.
Zasady post臋powania pracownik贸w na wypadek powstania po偶aru
Zgodnie z art. 4 Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpo偶arowej
(Dz. U. Nr 81, poz. 351 z p贸藕n. zm.) pracodawca jest zobowi膮zany do ustalenia w zak艂adzie sposobu post臋powania na wypadek po偶aru - w formie instrukcji bezpiecze艅stwa po偶arowego. W celu zaznajomienia pracownik贸w z zasadami post臋powania na wypadek po偶aru, pracodawca opracowuje ,, Instrukcj臋 post臋powania na wypadek po偶aru ,,
umieszczonej w miejscach widocznych. Instrukcja ta powinna zawiera膰:
- organizacj臋 i warunki ewakuacji z uwzgl臋dnieniem 艣rodk贸w i sposob贸w
og艂aszania alarm贸w o niebezpiecze艅stwie, warunk贸w ewakuacji przy
wykorzystaniu dr贸g komunikacji og贸lnej, sposob贸w prowadzenia ewakuacji
zorganizowanej i indywidualnej,
- zasady post臋powania na wypadek po偶aru, w tym:
a) gaszenie po偶aru do czasu przybycia jednostek ratowniczo - ga艣niczych oraz
wsp贸艂dzia艂anie z kieruj膮cym akcj膮 ga艣nicz膮,
b) zasady post臋powania dla innych os贸b korzystaj膮cych z obiektu,
c) wykaz telefon贸w alarmowych.
Post臋powanie w przypadku og艂oszenia alarmu i zarz膮dzenia ewakuacji
1. Przerwa膰 prac臋, zabezpieczy膰 wa偶ne dokumenty i wy艂膮czy膰 urz膮dzenia
elektryczne.
2. Pozamyka膰 drzwi i okna, aby uniemo偶liwi膰 rozszerzanie si臋 ognia lub dymu.
3. Zachowa膰 spok贸j aby nie dopu艣ci膰 do paniki, opu艣ci膰 budynek korzystaj膮c z
drogi ewakuacyjnej.
Zbaczanie lub zawracanie z drogi ewakuacyjnej utrudnia sprawne prowadzenie
ewakuacji i mo偶e spowodowa膰 panik臋.
4. 艢ci艣le stosowa膰 si臋 do polece艅 kierownictwa akcji.
UWAGA Pracownik jest zobowi膮zany zapozna膰 si臋 z ,, Instrukcj膮
post臋powania na wypadek po偶aru,, obowi膮zuj膮c膮 w
zak艂adzie i stosowa膰 si臋 do jej postanowie艅.
Zasady ewakuacji w przypadku po偶aru.
Je偶eli po偶ar zagra偶a bezpiecze艅stwu 偶ycia ludzi nale偶y przeprowadzi膰 ewakuacj臋 ludzi i mienia zgodnie z planem:
Lp. |
Etap |
Czynno艣ci |
Odpowiedzialny |
1.1 1 |
Rozpocz臋cie ewakuacji |
Og艂osi膰 alarm „EWAKUACJA", przekaza膰 go g艂osem, telefonicznie i sieci膮 komputerow膮 osobom przebywaj膮cym w budynku |
Pracodawca a w razie jego nieobecno艣ci pozostali pracownicy |
2 |
Kierowanie ewakuacj膮 |
Podejmowanie wszelkich decyzji dotycz膮cych przebiegu ewakuacji |
Osoba zarz膮dzaj膮ca alarm, a po przybyciu stra偶y po偶arnej dow贸dca JRG |
3 3 |
Przebieg ewakuacji |
Przerwa膰 wszelkie czynno艣ci. Dokona膰 wyboru drogi ewakuacji. Opu艣ci膰 pomieszczenie. Zamkn膮膰 okna i drzwi do pomieszcze艅. Uda膰 si臋 do rejonu ewakuacji . Sprawdzi膰, czy wszystkie osoby opu艣ci艂y obiekt. 0 przebiegu ewakuacji zameldowa膰 kieruj膮cemu akcj膮. |
Pracodawca |
4 4 |
Ewakuacja indywidualna |
Opu艣ci膰 obiekt najbli偶sz膮 bezpieczn膮 drog膮 i wyj艣ciem ewakuacyjnym. |
|
Udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu w wypadku nale偶y do obowi膮zk贸w pracodawcy. W zwi膮zku z tym pracodawca powinien:
posiada膰 odpowiednio wyposa偶on膮 apteczk膮 pierwszej pomocy,
zawarto艣膰 apteczki winna by膰 konsultowana z lekarzem,
zapewni膰 poszkodowanemu odpowiedni transport do lekarza lub, je艣li sytuacja
tego wymaga, sprowadzi膰 lekarza do poszkodowanego,
zaznajomi膰 pracownik贸w z telefonami alarmowymi.
Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie wypadku - definicja:
Pod poj臋ciem pierwszej pomocy rozumiemy szybkie, zorganizowane dzia艂anie prowadzone przez osoby (osob臋) z otoczenia ofiary nieszcz臋艣liwego wypadku.
Pierwszej pomocy zwykle udziela si臋 na miejscu wypadku. Post臋powanie osoby ratuj膮cej powinno wygl膮da膰 nast臋puj膮co:
ocena zdarzenia, podj臋cia dzia艂ania,
jak najszybsze usuni臋cie czynnika dzia艂aj膮cego na poszkodowanego,
ocena zaistnia艂ego zagro偶enia dla 偶ycia poszkodowanego:
sprawdzenie t臋tna,
sprawdzenie oddechu oraz dro偶no艣ci dr贸g oddechowych,
ocena stanu przytomno艣ci,
ustalenie rodzaju urazu (rany, z艂amania itp.),
zabezpieczenie chorego przed mo偶liwo艣ci膮 dodatkowego urazu lub innego zagro偶enia,
wezwanie pomocy fachowej (lekarza, Pogotowia Ratunkowego itd.),
zorganizowanie transportu poszkodowanego (je艣li nie ma mo偶liwo艣ci szybkiego
dotarcia lekarza).
Poni偶ej zostan膮 przedstawione podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w niekt贸rych stanach zagro偶enia zdrowia lub 偶ycia spowodowanych przede wszystkim wypadkami przy pracy.
Zranienia.
Pierwsz膮 czynno艣ci膮 jest:
natychmiastowe zatrzymanie krwotoku;
usuni臋cie z rany cia艂 obcych (tylko widocznych i kt贸rych usuni臋cie nie sprawia
trudno艣ci);
zabezpieczenie rany przed zaka偶eniem poprzez oczyszczenie okolicy rany
benzyn膮, eterem lub spirytusem w promieniu 4 - 5 cm pocz膮wszy od
brzeg贸w rany na zewn膮trz (g艂臋bokich ran nie nale偶y przemywa膰 偶adnymi
p艂ynami antyseptycznymi, ani wyciera膰 a jedynie okry膰 ja艂owym opatrunkiem i
zabanda偶owa膰);
w przypadku rany zanieczyszczonej sp艂uka膰 obficie 3% roztworem wody
utlenionej;
• miejsce zranione przykry膰 wyja艂owion膮 gaz膮, na艂o偶y膰 na ni膮 lignin臋 lub wat臋;
opatrunek umocowa膰 banda偶em, przylepcem, chust膮 tr贸jk膮tn膮 - w
zale偶no艣ci od wielko艣ci zranienia;
wszystkich chorych (zranionych) z powa偶niejszymi uszkodzeniami nale偶y
kierowa膰 natychmiast do szpitala. W艂a艣ciwa pomoc lekarska powinna by膰
udzielona od 6 do 8 godzin od chwili zranienia.
UWAGA!
Ranny, kt贸rego rany zanieczyszczone s膮 ziemi膮 lub kurzem powinien
obowi膮zkowo otrzyma膰 surowic膮 przeciwt臋偶cow膮.
Krwotoki.
Definicja
Krwotokiem nazywamy szybki i obfity wylew krwi z uszkodzonego naczynia krwiono艣nego- Wyp艂ywanie krwi wolne i sk膮pe nazywamy krwawieniem.
Up艂yw krwi z t臋tnic zatrzymuje si臋 dora藕nie przez:
• ucisk palcami krwawi膮cego naczynia
t臋tnic臋 przyciska si臋 do ko艣ci powy偶ej miejsca zranienia, a przy krwotokach z
t臋tnicy szyjnej i skroniowej - poni偶ej miejsca zranienia;
przy krwotoku z rany na ko艅czynie, koniecznie unie艣膰 j膮 do g贸ry;
ucisn膮膰 nale偶y silnie kciukiem, czterema palcami lub pi臋艣ci膮;
• za艂o偶enie opatrunku uciskowego
dora藕nie zatrzyma膰 krwawienie (ucisk palcami),
po艂o偶y膰 opatrunek z ja艂owej gazy (kilkakrotnie z艂o偶ony),
mocno zabanda偶owa膰.
Krwotoki wewn臋trzne - mog膮 by膰 nast臋puj膮ce:
choroby, np. gru藕licy, wrzod贸w 偶o艂膮dka, nowotwor贸w p艂uc,
upadku z wysoko艣ci,
uderzenia,
zgniecenia.
W przypadku krwotok贸w wewn臋trznych nale偶y jak najszybciej przekaza膰 chorego w r臋ce lekarza.
Z艂amania (urazy kostne). Definicja
Z艂amaniem jest przerwanie ci膮g艂o艣ci ko艣ci np. na skutek urazu mechanicznego (z艂amanie mo偶e by膰 tak偶e wynikiem procesu chorobowego).
Objawy z艂amania:
• znaczna bolesno艣膰 w miejscu urazu nasilaj膮ca si臋 przy dotykaniu i wszelkich
pr贸bach ruchu,
niemo偶no艣膰 poruszania z艂aman膮 ko艅czyn膮,
zmiana zarysu ko艣ci, znaczna w z艂amaniach z przemieszczeniem ko艣ci;
przy z艂amaniu kr臋gos艂upa - dodatkowo czasem pora偶enie ko艅czyn g贸rnych
i dolnych,
• przy z艂amaniach 偶eber b贸l przy ka偶dym oddechu, a tak偶e kaszel lub ucisk
na klatk臋 piersiow膮,
• przy z艂amaniu miednicy b贸l przy siadaniu i przy ka偶dej pr贸bie wstania.
Pierwsza pomoc:
za艂o偶y膰 ja艂owy opatrunek na ran臋 (w przypadku z艂amania otwartego),
unieruchomi膰 z艂aman膮 ko艅czyn臋 stosuj膮c zasad臋 unieruchamiania dw贸ch
s膮siaduj膮cych ze z艂amaniem staw贸w (np. przy z艂amaniu ko艣ci przedramienia:
staw nadgarstkowy i staw 艂okciowy), do unieruchamiania ko艅czyn nale偶y
stosowa膰 specjalne szyny druciane Kramera, a przy ich braku inne 艣rodki
jak: deszczu艂ki, chusty tr贸jk膮tne, banda偶e (stosowane np. przy
unieruchamianiu zdrowej ko艅czyny),
• przy z艂amaniu ko艅czyn g贸rnych, podudzia i 偶eber, chorego mo偶na przenosi膰 i
przewozi膰 w pozycji siedz膮cej,
przy z艂amaniu uda, miednicy i kr臋gos艂upa tylko w pozycji le偶膮cej,
• przy z艂amaniu kr臋gos艂upa chory musi by膰 u艂o偶ony na twardym pod艂o偶u (np. deski,
drzwi itp.),
poda膰 艣rodki przeciwb贸lowe,
zapewni膰 transport do lekarza.
Zwichni臋cia.
Zwichni臋ciem nazywamy cz臋艣ciowe lub ca艂kowite przemieszczenie si臋 jednej lub kilku w obr臋bie stawu. Opr贸cz przemieszczenia dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej i wi膮zade艂.
Pierwsza pomoc
przy艂o偶y膰 zimny ok艂ad na zwichni臋ty staw (np. z altacetu),
unieruchomi膰 go za pomoc膮 szyny i opaski,
poda膰 艣rodki przeciwb贸lowe,
przewie藕膰 chorego do lekarza (przy zwichni臋ciu staw贸w: kolanowego,
biodrowego i skokowego - w pozycji le偶膮cej).
Rany oparzeniowe.
Oparzenia - to uszkodzenia tkanek mi臋kkich (sk贸ry, b艂on 艣luzowych a w oparzeniach g艂臋bszych tak偶e tkanki podsk贸rnej i mi臋艣ni) spowodowane dzia艂aniem energii:
- cieplnej (wysoka temperatura),
- chemicznej (偶r膮ce, parz膮ce zwi膮zki chemiczne),
- elektrycznej (dzia艂anie pr膮du elektrycznego,
- promieniowania (promieniowanie podczerwone, elektromagnetyczne wysokiej cz臋stotliwo艣ci, laserowe, jonizacyjne)Rodzaje oparze艅 i ich przyczyna:
- oparzenia suche - kontakt z gor膮cym przedmiotem - sprz臋t domowy, papieros
- oparzenia wywo艂ane czynnikami cieplnymi - para, ciecze gor膮ce (rozgrzany t艂uszcz,
kawa, herbata)
- oparzenia wywo艂ane pr膮dem elektrycznym - pr膮d o niskim napi臋ciu (w obr臋bi臋
gospodarstwa domowego), wy艂adowania iskrowe pr膮du o wysokim napi臋ciu,
uderzeniu pioruna,
- oparzenia chemiczne - 艣rodki chemiczne przeznaczone do u偶ytku domowego, m.in.
rozpuszczalniki, 艣rodki u偶ywane do czyszczenia, substancje 偶r膮ce, kwasy, chemikalia
przemys艂owe, dymy dra偶ni膮ce, 偶r膮ce gazy,
- oparzenia spowodowane promieniowaniem - oparzenia s艂oneczne, nadmierna
ekspozycja na promieniowanie nadfioletowe, np. lampa UV, dzia艂anie 藕r贸de艂
radioaktywnych.
Ze wzgl臋du na g艂臋boko艣膰 uszkodzenia sk贸ry lub tkanki podsk贸rnej wyr贸偶nia si臋 4 stopnie oparze艅:
I stopie艅 - pojawienie si臋 na sk贸rze zaczerwienienia z towarzysz膮cym
piek膮cym b贸lem,
II stopie艅 - pojawienie si臋 na pod艂o偶u rumie艅cowym p臋cherzyk贸w
wype艂nionych p艂ynem surowiczym oraz silnego b贸lu,
III stopie艅 - oparzenie dotyczy tak偶e tkanki podsk贸rnej, sk贸ra przybiera
barw臋 bia艂膮, szar膮 lub ciemnobr膮zow膮,
IV stopie艅 - zw臋glenie tkanek i daleko posuni臋ta martwica.
Pierwsza pomoc
przerwanie kontaktu z czynnikami parz膮cymi,
zmniejszy膰 wyst臋puj膮cy b贸l (przy poparzeniach I stopnia) przez polewanie
czyst膮 zimn膮 wod膮 przez kilkana艣cie minut (opr贸cz zmniejszenia b贸lu woda
zapobiega powstawaniu g艂臋bokich oparze艅) oraz przez podawanie 艣rodk贸w
przeciwb贸lowych.
W przypadku oparzenia zwi膮zkami chemicznymi nale偶y je zmy膰 pod silnym
strumieniem wody,
zabezpieczy膰 oparzon膮 powierzchni臋 przed zaka偶eniem poprzez opatrunki (ja艂owa
gaza) przy oparzeniach I, II i III stopnia ma艂ych powierzchni cia艂a oraz przykrycie
czystymi prze艣cierad艂ami, serwetami, rozwini臋tymi p艂atami gazy - przy
oparzeniach du偶ych powierzchni cia艂a,
• zapewni膰 poszkodowanemu mo偶liwie szybko opiek臋 lekarsk膮.
Czas trwania: 2 godz.*
IV. Okoliczno艣ci i przyczyny charakterystycznych dla wykonywanej
pracy wypadk贸w przy pracy oraz zwi膮zana z nimi profilaktyka:
Najcz臋艣ciej stosowan膮 metod膮 klasyfikacji przyczyn wypadk贸w stosowan膮 przy ich badaniu jest systematyka TOL. Opiera si臋 ona na podziale przyczyn wypadk贸w tkwi膮cych w:
• czynniku materialno-technicznym (T),
• organizacji pracy (O),
• czynniku ludzkim (L).
Przyczyny wypadk贸w przy pracy w ramach czynnik贸w materialno-technicznych:
A. Niew艂a艣ciwy stan czynnika materialnego:
- wady konstrukcyjne maszyn i urz膮dze艅 technicznych oraz narz臋dzi,
- niew艂a艣ciwa struktura przestrzenna czynnika materialnego,
- nieodpowiednia stateczno艣膰, wytrzyma艂o艣膰 czynnika materialnego,
- brak lub niew艂a艣ciwe urz膮dzenia zabezpieczaj膮ce,
- brak lub niew艂a艣ciwe 艣rodki ochrony zbiorowej,
- niew艂a艣ciwe elementy sterownicze,
- brak lub niew艂a艣ciwa sygnalizacja zagro偶enia,
- niestosowanie czynnika materialnego do transportu, konserwacji lub napraw.
B. Niew艂a艣ciwe wykonanie czynnika materialnego (zastosowanie materia艂贸w
zast臋pczych, niedotrzymanie wymaganych parametr贸w technicznych).
C. Wady materia艂owe czynnika materialnego.
D. Niew艂a艣ciwa eksploatacja czynnika materialnego (zar贸wno nadmierna
eksploatacja, jak i niedostateczna konserwacja, niew艂a艣ciwe naprawy, remonty).
Przyczyny wypadk贸w przy pracy w ramach czynnik贸w organizacyjnych:
A. niew艂a艣ciwa organizacja pracy:
- nieprawid艂owy podzia艂 pracy lub rozplanowanie zada艅,
- nieprawid艂owe polecenia prze艂o偶onych,
- brak nadzoru, niew艂a艣ciwa koordynacja prac zbiorowych,
- wykonywanie z polecenia os贸b nadzoruj膮cych prac niewchodz膮cych w zakres
obowi膮zk贸w pracownika,
- brak instrukcji pos艂ugiwania si臋 czynnikiem materialnym,
- dopuszczenie do pracy czynnika materialnego bez wymaganej kontroli,
przegl膮d贸w,
- tolerowanie przez osoby nadzoruj膮ce odst臋pstw od zasad bezpiecze艅stwa i
higieny pracy,
- niedostateczne przygotowanie zawodowe pracownika,
- brak lub niew艂a艣ciwe przeszkolenie w zakresie bhp,
- tolerowanie przez osoby nadzoruj膮ce stosowania niew艂a艣ciwych technologii,
- dopuszczenie do pracy pracownika z przeciwwskazaniami lekarskimi lub bez
bada艅 lekarskich,
- wykonywanie pracy w zbyt ma艂ej obsadzie osobowej,
- wykonywanie prac pomimo niew艂a艣ciwego zaopatrzenia w narz臋dzia i surowce,
B. niew艂a艣ciwa organizacja stanowiska pracy:
- niew艂a艣ciwe usytuowanie urz膮dze艅 na stanowisku pracy,
- nieodpowiednie przej艣cia lub doj艣cia,
- nieodpowiednie rozmieszczenie i sk艂adowanie przedmiot贸w pracy (surowc贸w,
p贸艂fabrykat贸w, produkt贸w itp.),
- nie usuni臋cie zb臋dnych przedmiot贸w, substancji lub energii (np. odpad贸w,
opakowa艅, resztek substancji, nie wy艂膮czenie zasilania itp.),
- brak lub niew艂a艣ciwy dob贸r ochron osobistych.
Przyczyny wypadk贸w przy pracy w ramach czynnik贸w ludzkich:
A. Brak lub niew艂a艣ciwe pos艂ugiwanie si臋 czynnikiem materialnym przez pracownika:
- u偶ywanie nieodpowiedniego do danej pracy czynnika materialnego,
- wykonywanie prac r臋cznie zamiast przy u偶yciu czynnika materialnego,
- u偶ycie czynnika materialnego podczas przebywania os贸b w strefie zagro偶enia,
- niew艂a艣ciwe zabezpieczenie czynnika materialnego,
- udost臋pnienie przez pracownika czynnika materialnego osobie nieupowa偶nionej,
- u偶ycie czynnika materialnego niezgodnie z jego przeznaczeniem,
- niew艂a艣ciwe uchwycenie, trzymanie czynnika materialnego,
- wadliwe zainstalowanie, zamocowanie, zawieszenie czynnika materialnego przez
pracownika,
B. nie u偶ywanie sprz臋tu ochronnego przez pracownik贸w (ochron indywiduwalnych,
艣rodk贸w ochrony zbiorowej lub urz膮dze艅 zabezpieczaj膮cych).
C. niew艂a艣ciwe samowolne zachowanie si臋 pracownika:
- wykonywanie pracy nie wchodz膮cej w zakres obowi膮zk贸w pracownika,
- przechodzenie, przeje偶d偶anie lub przebywanie w miejscach niedozwolonych,
- wykonywanie czynno艣ci bez usuni臋cia zagro偶enia,
- zbyt szybka jazda,
- niew艂a艣ciwe operowanie ko艅czynami w strefie zagro偶enia,
- nieprawid艂owe zachowanie wynikaj膮ce z 偶art贸w, zabaw itp.
D. stan psychofizyczny pracownika nie zapewniaj膮cy bezpiecznego wykonania pracy
spowodowany nag艂ym zachorowaniem, niedyspozycj膮 fizyczn膮, przewlek艂膮 lub
ostr膮 chorob膮, zm臋czeniem, zdenerwowaniem, nadu偶yciem alkoholu.
E. nieprawid艂owe zachowanie si臋 pracownika spowodowane:
- nieznajomo艣ci膮 lub lekcewa偶eniem zagro偶enia,
- nieznajomo艣ci膮 zasad bezpiecznej pracy,
- lekcewa偶eniem polece艅 prze艂o偶onych,
- niedostateczn膮 koncentracj膮 uwagi na wykonywanej czynno艣ci,
- zaskoczeniem niespodziewanym zdarzeniem,
- niew艂a艣ciwym tempem pracy,
- brakiem do艣wiadczenia.
Przyk艂ady wypadk贸w przy pracy, kt贸rym ulegaj膮 pracownicy na r贸偶nych stanowiskach robotniczych.
1. Obs艂uga w贸zk贸w jezdniowych z nap臋dem silnikowym
W zak艂adzie pracy eksploatuj膮cym w贸zki jezdniowe z nap臋dem silnikowym dosz艂o do 7 ci臋偶kich wypadk贸w przy pracy w ci膮gu roku podczas jazdy operator贸w tymi w贸zkami. Dok艂adna analiza okoliczno艣ci i przyczyn wypadku przy pracy wykaza艂a, 偶e do wypadku dosz艂o z nast臋puj膮cych przyczyn:
a) w zakresie rozwi膮za艅 technicznych (T)
* wadliwa konstrukcja stycznik贸w obwodu elektrycznego,
* zdemontowane przez u偶ytkownika z p艂yty czo艂owej w贸zka wid艂owego kraty
ochronnej,
* brak dr贸g przejazdu wytyczonych, utwardzonych i oznakowanych zgodnie z
przepisami ruchu,
* brak wyznaczonych miejsc postoju w贸zk贸w,
b) w zakresie organizacji pracy (O)
* eksploatowanie niesprawnych technicznie w贸zk贸w, takich jak z uszkodzonym
uk艂adem zabezpieczaj膮cym przed uruchomieniem pojazdu przez osoby nie
upowa偶nione oraz z niesprawnym uk艂adem kierowniczym lub hamulcowym,
* brak przegl膮du technicznego,
* stosowanie do transportu uszkodzonych palet i pojemnik贸w,
* tolerowanie przez doz贸r pozostawiania przez kierowc臋 bez nadzoru w贸zka z
uruchomionym silnikiem,
* brak zabezpieczenia przed upadkiem podniesionych wide艂 w贸zka w trakcie
remontu,
* brak instrukcji naprawy i konserwacji w贸zka,
* przypadkowy dob贸r miejsca i pracownik贸w do wykonywania remont贸w,
* brak okre艣lenia przez zak艂ad pracy dopuszczalnych pr臋dko艣ci jazdy w贸zk贸w,
* tolerowania przez doz贸r nie u偶ywania przez kierowc贸w kask贸w ochronnych.
c) w zakresie zachowa艅 ludzkich (L)
* samowolne uruchamianie i jazda w贸zkami bez uprawnie艅,
* niestosowanie kask贸w ochronnych,
* samowolna eksploatacja w贸zk贸w niesprawnych technicznie,
* przekraczanie dopuszczalnej wysoko艣ci podnoszenia przemieszczanego
艂adunku i pr臋dko艣ci jazdy,
* wykonywanie napraw niezgodnie z postanowieniami instrukcji
techniczno-ruchowej,
* kierowanie w贸zkiem pod wp艂ywem alkoholu, tolerowanie tego stanu przez
bezpo艣redni doz贸r.
2. W istniej膮cej kot艂owni zak艂adowej na paliwo sta艂e dosz艂o do
艣miertelnego wypadku przy pracy spowodowanego zatruciem
tlenkiem w臋gla pracownika obs艂uguj膮cego kot艂y
Wnikliwe dochodzenie powypadkowe wykaza艂o nast臋puj膮ce przyczyny
wypadku:
a) w zakresie rozwi膮za艅 technicznych
* brak urz膮dze艅 sygnalizacyjnych, nadmierne st臋偶enie tlenku w臋gla
w pomieszczeniach kot艂owni,
* wadliwe zaprojektowanie i wykonanie wentylacji (niew艂a艣ciwe
przekroje kana艂贸w nawiewnych i wywiewnych,
* brak osprz臋tu kot艂贸w (wodowskaz贸w, manometr贸w),
* niedostosowanie pomieszcze艅 kot艂owni do wymog贸w bhp (brak
bezpo艣redniego wyj艣cia na zewn膮trz, zainstalowanie niew艂a艣ciwego
zamka w drzwiach, brak wydzielonych pomieszcze艅 obs艂ugi,
b) w zakresie organizacji pracy
* brak pomiar贸w czynnik贸w szkodliwych dla zdrowia w pomieszczeniu
kot艂owni,
* brak przegl膮du stanu technicznego kot艂贸w, przewod贸w kominowych,
* brak pomiar贸w skuteczno艣ci dzia艂ania wentylacji przed rozpocz臋ciem
sezonu grzewczego,
* zatrudnianie os贸b bez uprawnie艅 kwalifikacyjnych do obs艂ugi kot艂贸w,
* ustawienie w pomieszczeniu kot艂贸w sprz臋tu do spania na przyk艂ad
le偶anki,
c) w zakresie zachowa艅 ludzkich (L)
* ci膮g艂e przebywanie w pomieszczeniu kot艂贸w pracownik贸w,
* wadliwa eksploatacja kot艂a (bez uwzgl臋dnienia sytuacji atmosferycznej,
zamykanie drzwiczek popielnika i zasuwy dymnicy),
* spo偶ywanie alkoholu podczas pracy, tolerowanie tego stanu przez doz贸r.
3. Obs艂uga pras
W zak艂adach pracy, w kt贸rych pracownicy obs艂ugiwali prasy zbadano sze艣膰
wypadk贸w przy pracy.
Przyczynami zdarze艅 by艂y:
a) w zakresie rozwi膮za艅 technicznych (T)
* brak zabezpiecze艅 przewod贸w hydraulicznych przed nadmiernym
wzrostem ci艣nienia,
* niesprawne prze艂膮czniki ruchu t艂ocznika,
* brak wyposa偶enia w narz臋dzia pomocnicze do podwa偶ania i usuwania
detali,
b) w zakresie organizacji (O)
* brak bie偶膮cej konserwacji urz膮dze艅,
* brak bada艅 kontrolnych przewod贸w hydraulicznych,
* brak instrukcji urz膮dze艅,
* brak przeszkole艅 bhp,
c) w zakresie zachowa艅 ludzi (L)
* nie u偶ywanie narz臋dzi pomocniczych do podawania i usuwania detali.
Profilaktyka wypadkowa
Punktem wyj艣cia w profilaktyce wypadkowej jest przede wszystkim rozpoznanie okoliczno艣ci i przyczyn zagro偶e艅 wypadkowych.
W profilaktyce wypadkowej stosuje si臋 dwie podstawowe metody rozpoznawania zagro偶e艅:
* metod臋 prospektywn膮,
* metod臋 retrespektywn膮.
Metoda prospektywna polega na ukierunkowanej analizie wszystkich element贸w sk艂adowych procesu technologicznego i pracy oraz ocenie mo偶liwo艣ci powstania zagro偶enia i wypadku, zanim on si臋 wydarzy.
Metoda retrospektywna polega na odtworzeniu 艂a艅cucha okoliczno艣ci i przyczyn zagro偶e艅, kt贸re doprowadzi艂y do wypadku lub zdarzenia potencjalnie wypadkowego.
Problemy dotycz膮ce zapobiegania wypadkom analizujemy i oceniamy ze wzgl臋du na wyst臋powanie zagro偶enia oraz spos贸b i stopie艅 ochrony przed wypadkiem ludzi wykonuj膮cych okre艣lone czynno艣ci lub obs艂uguj膮cych urz膮dzenie lub os贸b, kt贸re mog膮 znale藕膰 si臋 w zasi臋gu zagro偶enia.
Zagro偶enia zwi膮zane z konstrukcj膮 urz膮dze艅 technicznych, maszyn, r臋cznych narz臋dzi, technologii, materia艂贸w lub substancji, stosowanej energii, stanu urz膮dze艅 zabezpieczaj膮cych itp.
Zagro偶enia wynikaj膮ce z organizacji pracy:
1) niew艂a艣ciwa og贸lna organizacja pracy,
2) niew艂a艣ciwa organizacja stanowiska pracy.
Zagro偶enia wynikaj膮ce z b艂臋dnego zachowania si臋 pracownika lub jego reagowania:
1) niew艂a艣ciwe zachowanie si臋 pracownika,
2) niew艂a艣ciwe zachowanie si臋 dozoru,
3) b艂臋dy projektowania, konstruowania, technologia i inne.
Czas trwania: 2 godz.*
RAZEM : 8 godz. *
* w godzinach lekcyjnych trwaj膮cych 45 minut.
za艂膮cznik nr 1 do programu szkolenia
pracownik贸w administracyjno-biurowych
UPRAWNIENIA PRACOWNIK脫W ZWI膭ZANE Z RODZICIELSTWEM(115)
Art.聽176.聽Nie wolno zatrudnia膰 kobiet przy pracach szczeg贸lnie uci膮偶liwych lub szkodliwych dla zdrowia. Rada Ministr贸w okre艣li, w drodze rozporz膮dzenia, wykaz tych prac.
akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽177.聽搂聽1.聽Pracodawca nie mo偶e wypowiedzie膰 ani rozwi膮za膰 umowy o prac臋 w okresie ci膮偶y, a tak偶e w okresie urlopu macierzy艅skiego pracownicy, chyba 偶e zachodz膮 przyczyny uzasadniaj膮ce rozwi膮zanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentuj膮ca pracownic臋 zak艂adowa organizacja zwi膮zkowa wyrazi艂a zgod臋 na rozwi膮zanie umowy.
搂聽2.聽Przepisu 搂 1 nie stosuje si臋 do pracownicy w okresie pr贸bnym, nie przekraczaj膮cym jednego miesi膮ca.
搂聽3.聽Umowa o prac臋 zawarta na czas okre艣lony lub na czas wykonania okre艣lonej pracy albo na okres pr贸bny przekraczaj膮cy jeden miesi膮c, kt贸ra uleg艂aby rozwi膮zaniu po up艂ywie trzeciego miesi膮ca ci膮偶y, ulega przed艂u偶eniu do dnia porodu.
搂聽31.聽(116) Przepisu 搂 3 nie stosuje si臋 do umowy o prac臋 na czas okre艣lony zawartej w celu zast臋pstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecno艣ci w pracy.
搂聽4.聽Rozwi膮zanie przez pracodawc臋 umowy o prac臋 za wypowiedzeniem w okresie ci膮偶y lub urlopu macierzy艅skiego mo偶e nast膮pi膰 tylko w razie og艂oszenia upad艂o艣ci lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowi膮zany uzgodni膰 z reprezentuj膮c膮 pracownic臋 zak艂adow膮 organizacj膮 zwi膮zkow膮 termin rozwi膮zania umowy o prac臋. W razie niemo偶no艣ci zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przys艂uguj膮 艣wiadczenia okre艣lone w odr臋bnych przepisach. Okres pobierania tych 艣wiadcze艅 wlicza si臋 do okresu zatrudnienia, od kt贸rego zale偶膮 uprawnienia pracownicze.
搂聽5.聽(117) Przepisy 搂 1, 2 i 4 stosuje si臋 odpowiednio tak偶e do pracownika-ojca wychowuj膮cego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzy艅skiego.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽178.聽(118) 搂聽1.聽Pracownicy w ci膮偶y nie wolno zatrudnia膰 w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pracownicy w ci膮偶y nie wolno bez jej zgody delegowa膰 poza sta艂e miejsce pracy ani zatrudnia膰 w systemie czasu pracy, o kt贸rym mowa w art. 139.
搂聽2.聽Pracownika opiekuj膮cego si臋 dzieckiem do uko艅czenia przez nie 4 roku 偶ycia nie wolno bez jego zgody zatrudnia膰 w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy, o kt贸rym mowa w art. 139, jak r贸wnie偶 delegowa膰 poza sta艂e miejsce pracy.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽1781.聽(119) Pracodawca zatrudniaj膮cy pracownic臋 w porze nocnej jest obowi膮zany na okres jej ci膮偶y zmieni膰 rozk艂ad czasu pracy w spos贸b umo偶liwiaj膮cy wykonywanie pracy poza por膮 nocn膮, a je偶eli jest to niemo偶liwe lub niecelowe, przenie艣膰 pracownic臋 do innej pracy, kt贸rej wykonywanie nie wymaga pracy w porze nocnej; w razie braku takich mo偶liwo艣ci pracodawca jest obowi膮zany zwolni膰 pracownic臋 na czas niezb臋dny z obowi膮zku 艣wiadczenia pracy. Przepisy art. 179 搂 4-6 stosuje si臋 odpowiednio.
Art.聽179.聽(120) 搂聽1.聽Pracodawca zatrudniaj膮cy pracownic臋 w ci膮偶y lub karmi膮c膮 dziecko piersi膮 przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art. 176, wzbronionej takiej pracownicy bez wzgl臋du na stopie艅 nara偶enia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowi膮zany przenie艣膰 pracownic臋 do innej pracy, a je偶eli jest to niemo偶liwe, zwolni膰 j膮 na czas niezb臋dny z obowi膮zku 艣wiadczenia pracy.
搂聽2.聽Pracodawca zatrudniaj膮cy pracownic臋 w ci膮偶y lub karmi膮c膮 dziecko piersi膮 przy pozosta艂ych pracach wymienionych w przepisach wydanych na podstawie art. 176 jest obowi膮zany dostosowa膰 warunki pracy do wymaga艅 okre艣lonych w tych przepisach lub tak ograniczy膰 czas pracy, aby wyeliminowa膰 zagro偶enia dla zdrowia lub bezpiecze艅stwa pracownicy. Je偶eli dostosowanie warunk贸w pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skr贸cenie czasu pracy jest niemo偶liwe lub niecelowe, pracodawca jest obowi膮zany przenie艣膰 pracownic臋 do innej pracy, a w razie braku takiej mo偶liwo艣ci zwolni膰 pracownic臋 na czas niezb臋dny z obowi膮zku 艣wiadczenia pracy.
搂聽3.聽(121) Przepis 搂 2 stosuje si臋 odpowiednio do pracodawcy w przypadku, gdy przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownic臋 w ci膮偶y lub karmi膮c膮 dziecko piersi膮 wynikaj膮 z orzeczenia lekarskiego.
搂聽4.聽W razie gdy zmiana warunk贸w pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skr贸cenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obni偶enie wynagrodzenia, pracownicy przys艂uguje dodatek wyr贸wnawczy.
搂聽5.聽Pracownica w okresie zwolnienia z obowi膮zku 艣wiadczenia pracy zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.
搂聽6.聽Po ustaniu przyczyn uzasadniaj膮cych przeniesienie pracownicy do innej pracy, skr贸cenie jej czasu pracy lub zwolnienie z obowi膮zku 艣wiadczenia pracy, pracodawca jest obowi膮zany zatrudni膰 pracownic臋 przy pracy i w wymiarze czasu pracy okre艣lonych w umowie o prac臋.
搂聽7.聽Minister w艂a艣ciwy do spraw zdrowia okre艣li, w drodze rozporz膮dzenia, spos贸b i tryb wydawania za艣wiadcze艅 lekarskich stwierdzaj膮cych przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownic臋 w ci膮偶y lub karmi膮c膮 dziecko piersi膮, uwzgl臋dniaj膮c zagro偶enia dla jej zdrowia lub bezpiecze艅stwa wyst臋puj膮ce w 艣rodowisku pracy.
akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
wzory
Art.聽180.聽(122) 搂聽1.聽(123) Pracownicy przys艂uguje urlop macierzy艅ski w wymiarze:
1) 18 tygodni przy pierwszym porodzie,
2) 20 tygodni przy ka偶dym nast臋pnym porodzie,
3) 28 tygodni w przypadku urodzenia wi臋cej ni偶 jednego dziecka przy jednym porodzie.
搂聽2.聽(124) Pracownicy, kt贸ra wychowuje dziecko przysposobione lub kt贸ra przyj臋艂a dziecko na wychowanie jako rodzina zast臋pcza, z wyj膮tkiem rodziny zast臋pczej pe艂ni膮cej zadania pogotowia rodzinnego, przys艂uguje urlop macierzy艅ski w wymiarze 20 tygodni r贸wnie偶 przy pierwszym porodzie.
搂聽3.聽Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzy艅skiego mog膮 przypada膰 przed przewidywan膮 dat膮 porodu.
搂聽4.聽Po porodzie przys艂uguje urlop macierzy艅ski niewykorzystany przed porodem a偶 do wyczerpania okresu ustalonego w 搂 1 i 2.
搂聽5.聽Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzy艅skiego, ma prawo zrezygnowa膰 z pozosta艂ej cz臋艣ci tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej cz臋艣ci urlopu macierzy艅skiego udziela si臋 pracownikowi-ojcu wychowuj膮cemu dziecko, na jego pisemny wniosek.
搂聽6.聽Pracownica zg艂asza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z cz臋艣ci urlopu macierzy艅skiego, najp贸藕niej na 7 dni przed przyst膮pieniem do pracy; do wniosku do艂膮cza si臋 za艣wiadczenie pracodawcy zatrudniaj膮cego pracownika-ojca wychowuj膮cego dziecko, potwierdzaj膮ce termin rozpocz臋cia urlopu macierzy艅skiego przez pracownika, wskazany w jego wniosku o udzielenie urlopu, przypadaj膮cy bezpo艣rednio po terminie rezygnacji z cz臋艣ci urlopu macierzy艅skiego przez pracownic臋.
搂聽7.聽W razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzy艅skiego, pracownikowi-ojcu wychowuj膮cemu dziecko przys艂uguje prawo do niewykorzystanej cz臋艣ci tego urlopu.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
wzory
Art.聽1801.聽(125) 搂聽1.聽W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed up艂ywem 8 tygodni 偶ycia, pracownicy przys艂uguje urlop macierzy艅ski w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie kr贸cej jednak ni偶 przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, kt贸ra urodzi艂a wi臋cej ni偶 jedno dziecko przy jednym porodzie, przys艂uguje w takim przypadku urlop macierzy艅ski w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozosta艂ych przy 偶yciu.
搂聽2.聽W razie zgonu dziecka po up艂ywie 8 tygodni 偶ycia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzy艅skiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Przepis 搂 1 zdanie drugie stosuje si臋.
Art.聽181.聽W razie urodzenia dziecka wymagaj膮cego opieki szpitalnej pracownica, kt贸ra wykorzysta艂a po porodzie 8 tygodni urlopu macierzy艅skiego, pozosta艂膮 cz臋艣膰 tego urlopu mo偶e wykorzysta膰 w terminie p贸藕niejszym, po wyj艣ciu dziecka ze szpitala.
Art.聽182.聽Je偶eli matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu ma艂ego dziecka, nie przys艂uguje jej cz臋艣膰 urlopu macierzy艅skiego przypadaj膮ca po dniu oddania dziecka. Jednak偶e urlop macierzy艅ski po porodzie nie mo偶e wynosi膰 mniej ni偶 8 tygodni.
Art.聽183.聽(126) 搂聽1.聽Pracownik, kt贸ry przyj膮艂 dziecko na wychowanie i wyst膮pi艂 do s膮du opieku艅czego z wnioskiem o wszcz臋cie post臋powania w sprawie przysposobienia dziecka lub kt贸ry przyj膮艂 dziecko na wychowanie jako rodzina zast臋pcza, z wyj膮tkiem rodziny zast臋pczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, ma prawo do 18 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzy艅skiego, nie d艂u偶ej jednak ni偶 do uko艅czenia przez dziecko 7 roku 偶ycia, a w przypadku dziecka, wobec kt贸rego podj臋to decyzj臋 o odroczeniu obowi膮zku szkolnego, nie d艂u偶ej ni偶 do uko艅czenia przez nie 10 roku 偶ycia. Przepisy art. 180 搂 5-7 stosuje si臋 odpowiednio.
搂聽2.聽Je偶eli pracownik, o kt贸rym mowa w 搂 1, przyj膮艂 dziecko w wieku do 7 roku 偶ycia, a w przypadku dziecka, wobec kt贸rego podj臋to decyzj臋 o odroczeniu obowi膮zku szkolnego, do 10 roku 偶ycia, ma prawo do 8 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzy艅skiego.
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽1831.聽(127) 搂聽1.聽Przy udzielaniu urlopu macierzy艅skiego i urlopu na warunkach urlopu macierzy艅skiego tydzie艅 urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.
搂聽2.聽Je偶eli pracownica nie korzysta z urlopu macierzy艅skiego przed przewidywan膮 dat膮 porodu, pierwszym dniem urlopu macierzy艅skiego jest dzie艅 porodu.
Art.聽184.聽(128) Za czas urlopu macierzy艅skiego przys艂uguje zasi艂ek macierzy艅ski na zasadach i warunkach okre艣lonych odr臋bnymi przepisami.
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽185.聽搂聽1.聽Stan ci膮偶y powinien by膰 stwierdzony 艣wiadectwem lekarskim.
搂聽2.聽Pracodawca jest obowi膮zany udziela膰 pracownicy ci臋偶arnej zwolnie艅 od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w zwi膮zku z ci膮偶膮, je偶eli badania te nie mog膮 by膰 przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecno艣ci w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
orzeczenia s膮d贸w
Art.聽186.聽(129) 搂聽1.聽Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesi臋cy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie d艂u偶ej jednak ni偶 do uko艅czenia przez nie 4 roku 偶ycia. Do sze艣ciomiesi臋cznego okresu zatrudnienia wlicza si臋 poprzednie okresy zatrudnienia.
搂聽2.聽Pracownik maj膮cy okres zatrudnienia okre艣lony w 搂 1, bez wzgl臋du na to, czy korzysta艂 z urlopu wychowawczego przewidzianego w tym przepisie, mo偶e skorzysta膰 z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie d艂u偶ej jednak ni偶 do uko艅czenia przez dziecko 18 roku 偶ycia, je偶eli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepe艂nosprawno艣ci lub stopniu niepe艂nosprawno艣ci dziecko wymaga osobistej opieki pracownika.
搂聽3.聽Rodzice lub opiekunowie dziecka spe艂niaj膮cy warunki do korzystania z urlopu wychowawczego mog膮 jednocze艣nie korzysta膰 z takiego urlopu przez okres nieprzekraczaj膮cy 3 miesi臋cy.
搂聽4.聽Urlopu wychowawczego udziela si臋 na wniosek pracownika.
搂聽5.聽Urlop wychowawczy mo偶e by膰 wykorzystany najwy偶ej w 4 cz臋艣ciach.
tezy z pi艣miennictwa
wzory
Art.聽1861.聽(130) 搂聽1.聽Pracodawca nie mo偶e wypowiedzie膰 ani rozwi膮za膰 umowy o prac臋 w okresie od dnia z艂o偶enia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zako艅czenia tego urlopu. Rozwi膮zanie przez pracodawc臋 umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie og艂oszenia upad艂o艣ci lub likwidacji pracodawcy, a tak偶e gdy zachodz膮 przyczyny uzasadniaj膮ce rozwi膮zanie umowy o prac臋 bez wypowiedzenia z winy pracownika.
搂聽2.聽W przypadku z艂o偶enia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynno艣ci zmierzaj膮cej do rozwi膮zania umowy o prac臋, umowa rozwi膮zuje si臋 w terminie wynikaj膮cym z tej czynno艣ci.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽1862.聽(131) 搂聽1.聽W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podj膮膰 prac臋 zarobkow膮 u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inn膮 dzia艂alno艣膰, a tak偶e nauk臋 lub szkolenie, je偶eli nie wy艂膮cza to mo偶liwo艣ci sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
搂聽2.聽W razie ustalenia, 偶e pracownik trwale zaprzesta艂 sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia si臋 do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie p贸藕niej jednak ni偶 w ci膮gu 30 dni od dnia powzi臋cia takiej wiadomo艣ci i nie wcze艣niej ni偶 po up艂ywie 3 dni od dnia wezwania.
搂聽3.聽Przepis 搂 2 stosuje si臋 tak偶e w razie stwierdzenia przez pracodawc臋, 偶e z urlopu wychowawczego korzystaj膮 w tym samym czasie oboje rodzice lub opiekunowie dziecka; nie dotyczy to przypadku okre艣lonego w art. 186 搂 3.
wzory
Art.聽1863.聽(132) Pracownik mo偶e zrezygnowa膰 z urlopu wychowawczego:
1) w ka偶dym czasie - za zgod膮 pracodawcy,
2) po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy - najp贸藕niej na 30 dni przed terminem zamierzonego podj臋cia pracy.
wzory
Art.聽1864.聽(133) Pracodawca dopuszcza pracownika po zako艅czeniu urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a je偶eli nie jest to mo偶liwe, na stanowisku r贸wnorz臋dnym z zajmowanym przed rozpocz臋ciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadaj膮cym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie ni偶szym od wynagrodzenia za prac臋 przys艂uguj膮cego pracownikowi w dniu podj臋cia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
wzory
Art.聽1865.聽(134) Okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zako艅czenia, wlicza si臋 do okresu zatrudnienia, od kt贸rego zale偶膮 uprawnienia pracownicze.
Art.聽1866.聽(135) Minister w艂a艣ciwy do spraw pracy okre艣li, w drodze rozporz膮dzenia, szczeg贸艂owe warunki udzielania urlopu wychowawczego, w tym form臋 i termin z艂o偶enia wniosku w sprawie udzielenia urlopu, bior膮c pod uwag臋 wymagania dotycz膮ce zapewnienia normalnego toku pracy w zak艂adzie pracy, oraz dodatkowe wymagania dotycz膮ce wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, w przypadkach okre艣lonych w art. 186 搂 2 i 3.
akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.
Art.聽1867.聽(136) Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego mo偶e z艂o偶y膰 pracodawcy wniosek o obni偶enie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie ni偶szego ni偶 po艂owa pe艂nego wymiaru czasu pracy w okresie, w kt贸rym m贸g艂by korzysta膰 z takiego urlopu. Pracodawca jest obowi膮zany uwzgl臋dni膰 wniosek pracownika.
tezy z pi艣miennictwa
wzory
Art.聽187.聽搂聽1.聽Pracownica karmi膮ca dziecko piersi膮 ma prawo do dw贸ch p贸艂godzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmi膮ca wi臋cej ni偶 jedno dziecko ma prawo do dw贸ch przerw w pracy, po 45 minut ka偶da. Przerwy na karmienie mog膮 by膰 na wniosek pracownicy udzielane 艂膮cznie.
搂聽2.聽Pracownicy zatrudnionej przez czas kr贸tszy ni偶 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przys艂uguj膮. Je偶eli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przys艂uguje jej jedna przerwa na karmienie.
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽188.聽(137) Pracownikowi wychowuj膮cemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przys艂uguje w ci膮gu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽189.聽Prawo do zasi艂ku za czas nieobecno艣ci w pracy z powodu konieczno艣ci sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem reguluj膮 odr臋bne przepisy.
Art.聽1891.聽(138) Je偶eli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka s膮 zatrudnieni, z uprawnie艅 okre艣lonych w art. 148 pkt 3, art. 178 搂 2, art. 186 搂 1 i 2, art. 1861-1865, art. 1867 i art. 188 mo偶e korzysta膰 jedno z nich.
tezy z pi艣miennictwa
wzory
za艂膮cznik nr 2 do programu szkolenia
pracownik贸w administracyjno-biurowych
ZATRUDNIANIE M艁ODOCIANYCH
Rozdzia艂聽I聽
Przepisy og贸lne
Art.聽190.聽(139) 搂聽1.聽M艂odocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, kt贸ra uko艅czy艂a 16 lat, a nie przekroczy艂a 18 lat.
搂聽2.聽Zabronione jest zatrudnianie osoby, kt贸ra nie uko艅czy艂a 16 lat.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽191.聽搂聽1.聽Wolno zatrudnia膰 tylko tych m艂odocianych, kt贸rzy:
1) (140) uko艅czyli co najmniej gimnazjum,
2) przedstawi膮 艣wiadectwo lekarskie stwierdzaj膮ce, 偶e praca danego rodzaju nie zagra偶a ich zdrowiu.
搂聽2.聽M艂odociany nie posiadaj膮cy kwalifikacji zawodowych mo偶e by膰 zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
搂聽3.聽Rada Ministr贸w okre艣li w drodze rozporz膮dzenia zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania m艂odocianych w tym okresie.
搂聽4.聽(141) (skre艣lony).
搂聽5.聽Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej mo偶e w drodze rozporz膮dzenia okre艣li膰 przypadki, w kt贸rych wyj膮tkowo jest dopuszczalne:
1) (142) zatrudnianie m艂odocianych, kt贸rzy nie uko艅czyli gimnazjum,
2) zwolnienie m艂odocianych nie posiadaj膮cych kwalifikacji zawodowych od odbycia przygotowania zawodowego,
3) (143) zatrudnianie os贸b niemaj膮cych 16 lat, kt贸re uko艅czy艂y gimnazjum,
4) (144) zatrudnianie os贸b niemaj膮cych 16 lat, kt贸re nie uko艅czy艂y gimnazjum.
akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽192.聽Pracodawca jest obowi膮zany zapewni膰 m艂odocianym pracownikom opiek臋 i pomoc, niezb臋dn膮 dla ich przystosowania si臋 do w艂a艣ciwego wykonywania pracy.
Art.聽193.聽Pracodawca jest obowi膮zany prowadzi膰 ewidencj臋 pracownik贸w m艂odocianych.
Rozdzia艂聽II聽
Zawieranie i rozwi膮zywanie um贸w o prac臋 w celu przygotowania zawodowego
Art.聽194.聽Do zawierania i rozwi膮zywania z m艂odocianymi um贸w o prac臋 w celu przygotowania zawodowego maj膮 zastosowanie przepisy kodeksu dotycz膮ce um贸w o prac臋 na czas nie okre艣lony ze zmianami przewidzianymi w art. 195 i 196.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽195.聽搂聽1.聽Umowa o prac臋 w celu przygotowania zawodowego powinna okre艣la膰 w szczeg贸lno艣ci:
1) rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania okre艣lonej pracy),
2) czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
3) spos贸b dokszta艂cania teoretycznego,
4) wysoko艣膰 wynagrodzenia.
搂聽2.聽Rada Ministr贸w mo偶e w drodze rozporz膮dzenia okre艣li膰 przypadki, w kt贸rych jest dopuszczalne zawieranie na czas okre艣lony um贸w o prac臋 w celu przygotowania zawodowego.
akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.
orzeczenia s膮d贸w
Art.聽196.聽Rozwi膮zanie za wypowiedzeniem umowy o prac臋 zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie:
1) niewype艂niania przez m艂odocianego obowi膮zk贸w wynikaj膮cych z umowy o prac臋 lub obowi膮zku dokszta艂cania si臋, pomimo stosowania wobec niego 艣rodk贸w wychowawczych,
2) og艂oszenia upad艂o艣ci lub likwidacji pracodawcy,
3) reorganizacji zak艂adu pracy uniemo偶liwiaj膮cej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
4) stwierdzenia nieprzydatno艣ci m艂odocianego do pracy, w zakresie kt贸rej odbywa przygotowanie zawodowe.
orzeczenia s膮d贸w
tezy z pi艣miennictwa
Rozdzia艂聽III聽
Dokszta艂canie
Art.聽197.聽(145) 搂聽1.聽Pracownik m艂odociany jest obowi膮zany dokszta艂ca膰 si臋 do uko艅czenia 18 lat.
搂聽2.聽W szczeg贸lno艣ci pracownik m艂odociany jest obowi膮zany:
1) do dokszta艂cania si臋 w zakresie szko艂y podstawowej i gimnazjum, je偶eli szko艂y takiej nie uko艅czy艂,
2) do dokszta艂cania si臋 w zakresie szko艂y ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.
Art.聽198.聽Pracodawca jest obowi膮zany zwolni膰 m艂odocianego od pracy na czas potrzebny do wzi臋cia udzia艂u w zaj臋ciach szkoleniowych w zwi膮zku z dokszta艂caniem si臋.
Art.聽199.聽Je偶eli m艂odociany nie uko艅czy艂 przygotowania zawodowego przed osi膮gni臋ciem 18 lat, obowi膮zek dokszta艂cania si臋, stosownie do przepis贸w art. 197, mo偶e by膰 przed艂u偶ony do czasu uko艅czenia przygotowania zawodowego.
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽200.聽Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej mo偶e w drodze rozporz膮dzenia okre艣li膰 przypadki, w kt贸rych wyj膮tkowo jest dopuszczalne zwolnienie m艂odocianych od obowi膮zku dokszta艂cania si臋.
tezy z pi艣miennictwa
Rozdzia艂聽IIIa聽(146)
Zatrudnianie m艂odocianych w innym celu ni偶 przygotowanie zawodowe
Art.聽2001.聽搂聽1.聽M艂odociany mo偶e by膰 zatrudniony na podstawie umowy o prac臋 przy wykonywaniu lekkich prac.
搂聽2.聽Praca lekka nie mo偶e powodowa膰 zagro偶enia dla 偶ycia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego m艂odocianego, a tak偶e nie mo偶e utrudnia膰 m艂odocianemu wype艂niania obowi膮zku szkolnego.
搂聽3.聽Wykaz lekkich prac okre艣la pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonuj膮cego zadania s艂u偶by medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez w艂a艣ciwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie mo偶e zawiera膰 prac wzbronionych m艂odocianym, okre艣lonych w przepisach wydanych na podstawie art. 204.
搂聽4.聽Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, kt贸ry nie ma obowi膮zku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie.
搂聽5.聽Pracodawca jest obowi膮zany zapozna膰 m艂odocianego z wykazem lekkich prac przed rozpocz臋ciem przez niego pracy.
Art.聽2002.聽搂聽1.聽Pracodawca ustala wymiar i rozk艂ad czasu pracy m艂odocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzgl臋dniaj膮c tygodniow膮 liczb臋 godzin nauki wynikaj膮c膮 z programu nauczania, a tak偶e z rozk艂adu zaj臋膰 szkolnych m艂odocianego.
搂聽2.聽Tygodniowy wymiar czasu pracy m艂odocianego w okresie odbywania zaj臋膰 szkolnych nie mo偶e przekracza膰 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zaj臋ciach szkolnych wymiar czasu pracy m艂odocianego nie mo偶e przekracza膰 2 godzin.
搂聽3.聽Wymiar czasu pracy m艂odocianego w okresie ferii szkolnych nie mo偶e przekracza膰 7 godzin na dob臋 i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy m艂odocianego w wieku do 16 lat nie mo偶e jednak przekracza膰 6 godzin.
搂聽4.聽Wymiar czasu pracy okre艣lony w 搂 2 i 3 obowi膮zuje tak偶e w przypadku, gdy m艂odociany jest zatrudniony u wi臋cej ni偶 jednego pracodawcy. Przed nawi膮zaniem stosunku pracy pracodawca ma obowi膮zek uzyskania od m艂odocianego o艣wiadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
Rozdzia艂聽IV聽
Szczeg贸lna ochrona zdrowia
Art.聽201.聽搂聽1.聽M艂odociany podlega wst臋pnym badaniom lekarskim przed przyj臋ciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.
搂聽2.聽Je偶eli lekarz orzeknie, 偶e dana praca zagra偶a zdrowiu m艂odocianego, pracodawca jest obowi膮zany zmieni膰 rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej mo偶liwo艣ci, niezw艂ocznie rozwi膮za膰 umow臋 o prac臋 i wyp艂aci膰 odszkodowanie w wysoko艣ci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Przepis art. 51 搂 2 stosuje si臋 odpowiednio.
搂聽3.聽(147) Pracodawca jest obowi膮zany przekaza膰 informacje o ryzyku zawodowym, kt贸re wi膮偶e si臋 z prac膮 wykonywan膮 przez m艂odocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagro偶eniami r贸wnie偶 przedstawicielowi ustawowemu m艂odocianego.
Art.聽202.聽搂聽1.聽Czas pracy m艂odocianego w wieku do 16 lat nie mo偶e przekracza膰 6 godzin na dob臋.
搂聽2.聽Czas pracy m艂odocianego w wieku powy偶ej 16 lat nie mo偶e przekracza膰 8 godzin na dob臋.
搂聽3.聽(148) Do czasu pracy m艂odocianego wlicza si臋 czas nauki w wymiarze wynikaj膮cym z obowi膮zkowego programu zaj臋膰 szkolnych, bez wzgl臋du na to, czy odbywa si臋 ona w godzinach pracy.
搂聽31.聽(149) Je偶eli dobowy wymiar czasu pracy m艂odocianego jest d艂u偶szy ni偶 4,5 godziny, pracodawca jest obowi膮zany wprowadzi膰 przerw臋 w pracy trwaj膮c膮 nieprzerwanie 30 minut, wliczan膮 do czasu pracy.
搂聽4.聽(skre艣lony).
tezy z pi艣miennictwa
Art.聽203.聽搂聽1.聽M艂odocianego nie wolno zatrudnia膰 w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
搂聽11.聽(150) Pora nocna dla m艂odocianego przypada pomi臋dzy godzinami 2200 a 600. W przypadkach okre艣lonych w art. 191 搂 5 pora nocna przypada pomi臋dzy godzinami 2000 a 600.
搂聽2.聽(151) Przerwa w pracy m艂odocianego obejmuj膮ca por臋 nocn膮 powinna trwa膰 nieprzerwanie nie mniej ni偶 14 godzin.
搂聽3.聽(152) M艂odocianemu przys艂uguje w ka偶dym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, kt贸ry powinien obejmowa膰 niedziel臋.
Art.聽204.聽搂聽1.聽Nie wolno zatrudnia膰 m艂odocianych przy pracach wzbronionych, kt贸rych wykaz ustala w drodze rozporz膮dzenia Rada Ministr贸w.
搂聽2.聽(skre艣lony).
搂聽3.聽Rada Ministr贸w, w drodze rozporz膮dzenia, mo偶e zezwoli膰 na zatrudnianie m艂odocianych w wieku powy偶ej 16 lat przy niekt贸rych rodzajach prac wzbronionych, je偶eli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego, okre艣laj膮c jednocze艣nie warunki zapewniaj膮ce szczeg贸ln膮 ochron臋 zdrowia m艂odocianych zatrudnionych przy tych pracach.
akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.
tezy z pi艣miennictwa
Rozdzia艂聽V聽
Urlopy wypoczynkowe
Art.聽205.聽搂聽1.聽M艂odociany uzyskuje z up艂ywem 6 miesi臋cy od rozpocz臋cia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.
搂聽2.聽Z up艂ywem roku pracy m艂odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak偶e w roku kalendarzowym, w kt贸rym ko艅czy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, je偶eli prawo do urlopu uzyska艂 przed uko艅czeniem 18 lat.
搂聽3.聽(153) M艂odocianemu ucz臋szczaj膮cemu do szko艂y nale偶y udzieli膰 urlopu w okresie ferii szkolnych. M艂odocianemu, kt贸ry nie naby艂 prawa do urlopu, o kt贸rym mowa w 搂 1 i 2, pracodawca mo偶e, na jego wniosek, udzieli膰 zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.
搂聽4.聽Pracodawca jest obowi膮zany na wniosek m艂odocianego, ucznia szko艂y dla pracuj膮cych, udzieli膰 mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezp艂atnego w wymiarze nie przekraczaj膮cym 艂膮cznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesi臋cy. Okres urlopu bezp艂atnego wlicza si臋 do okresu pracy, od kt贸rego zale偶膮 uprawnienia pracownicze.
搂聽5.聽W sprawach nie uregulowanych przepisami niniejszego rozdzia艂u do urlop贸w przys艂uguj膮cych m艂odocianym stosuje si臋 przepisy dzia艂u si贸dmego.
tezy z pi艣miennictwa
za艂膮cznik nr 3 do programu szkolenia
pracownik贸w administracyjno-biurowych
ROZPORZ膭DZENIE
MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU1)
z dnia 31 grudnia 2002 r.
w sprawie bezpiecze艅stwa i higieny w publicznych i niepublicznych szko艂ach i plac贸wkach
(Dz. U. z dnia 22 stycznia 2003 r. Nr 6, poz. 69)
Na podstawie art. 95a ustawy z dnia 7 wrze艣nia 1991 r. o systemie o艣wiaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320, z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 i Nr 144, poz. 1615, z 2002 r. Nr 41, poz. 362, Nr 113, poz. 984, Nr 141, poz. 1185 i Nr 200, poz. 1683 oraz z 2003 r. Nr 6, poz. 65) zarz膮dza si臋, co nast臋puje:
Rozdzia艂聽1
Przepisy og贸lne
搂聽1.聽Ilekro膰 w niniejszym rozporz膮dzeniu jest mowa o "dyrektorze", rozumie si臋 przez to dyrektora szko艂y lub plac贸wki.
搂聽2.聽Dyrektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub plac贸wce, a tak偶e bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zaj臋ciach organizowanych przez szko艂臋 lub plac贸wk臋 poza obiektami nale偶膮cymi do tych jednostek.
搂聽3.聽1.聽Je偶eli przerwa w dzia艂alno艣ci o艣wiatowej szko艂y lub plac贸wki trwa co najmniej 2 tygodnie, dyrektor dokonuje kontroli obiekt贸w nale偶膮cych do szko艂y lub plac贸wki pod k膮tem zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunk贸w korzystania z tych obiekt贸w.
2.聽Z ustale艅 kontroli sporz膮dza si臋 protok贸艂, kt贸ry podpisuj膮 osoby bior膮ce w niej udzia艂. Kopi臋 protoko艂u dyrektor przekazuje organowi prowadz膮cemu.
搂聽4.聽Je偶eli specyfika programu nauczania nie sprzeciwia si臋 temu, w planie zaj臋膰 dydaktyczno-wychowawczych uwzgl臋dnia si臋:
1) potrzeb臋 r贸wnomiernego obci膮偶enia zaj臋ciami w poszczeg贸lnych dniach tygodnia;
2) potrzeb臋 r贸偶nicowania zaj臋膰 w ka偶dym dniu;
3) zasad臋 nie艂膮czenia w kilkugodzinne bloki zaj臋膰 z tego samego przedmiotu.
搂聽5.聽1.聽Plan ewakuacji szko艂y lub plac贸wki umieszcza si臋 w widocznym miejscu, w spos贸b zapewniaj膮cy 艂atwy do niego dost臋p.
2.聽Drogi ewakuacyjne oznacza si臋 w spos贸b wyra藕ny i trwa艂y.
搂聽6.聽1.聽Prace remontowe, naprawcze i instalacyjne w pomieszczeniach szko艂y lub plac贸wki przeprowadza si臋 pod nieobecno艣膰 w tych pomieszczeniach os贸b, kt贸rym szko艂a lub plac贸wka zapewniaj膮 opiek臋.
2.聽Zaj臋cia poza pomieszczeniami szko艂y lub plac贸wki nie mog膮 odbywa膰 si臋 w tych miejscach, w kt贸rych prowadzone s膮 prace wymienione w ust. 1.
搂聽7.聽1.聽Teren szko艂y i plac贸wki ogradza si臋.
2.聽Na terenie szko艂y i plac贸wki zapewnia si臋:
1) w艂a艣ciwe o艣wietlenie;
2) r贸wn膮 nawierzchni臋 dr贸g, przej艣膰 i boisk;
3) instalacj臋 do odprowadzania 艣ciek贸w i wody deszczowej.
3.聽Otwory kanalizacyjne, studzienki i inne zag艂臋bienia na terenie szko艂y lub plac贸wki zakrywa si臋 odpowiednimi pokrywami lub trwale zabezpiecza w inny spos贸b.
4.聽Szlaki komunikacyjne wychodz膮ce poza teren szko艂y i plac贸wki zabezpiecza si臋 w spos贸b uniemo偶liwiaj膮cy bezpo艣rednie wyj艣cie na jezdni臋. W miar臋 mo偶liwo艣ci szlaki komunikacyjne kieruje si臋 na ulic臋 o najmniejszym nat臋偶eniu ruchu.
5.聽W razie opad贸w 艣niegu przej艣cia na terenie szko艂y i plac贸wki oczyszcza si臋 ze 艣niegu i lodu oraz posypuje piaskiem.
搂聽8.聽Urz膮dzenia higieniczno-sanitarne s膮 utrzymywane w czysto艣ci i w stanie pe艂nej sprawno艣ci technicznej.
搂聽9.聽1.聽W pomieszczeniach szko艂y i plac贸wki zapewnia si臋 w艂a艣ciwe o艣wietlenie, wentylacj臋 i ogrzewanie.
2.聽Sprz臋ty, z kt贸rych korzystaj膮 osoby pozostaj膮ce pod opiek膮 szko艂y lub plac贸wki, dostosowuje si臋 do wymaga艅 ergonomii.
3.聽Szko艂y i plac贸wki nabywaj膮 wyposa偶enie posiadaj膮ce odpowiednie atesty lub certyfikaty.
搂聽10.聽1.聽Kuchnie i jadalnie utrzymuje si臋 w czysto艣ci, a ich wyposa偶enie we w艂a艣ciwym stanie technicznym zapewniaj膮cym bezpieczne u偶ywanie.
2.聽Gor膮ce posi艂ki s膮 spo偶ywane wy艂膮cznie w jadalniach lub innych pomieszczeniach wydzielonych w tym celu.
搂聽11.聽W razie braku sieci wodoci膮gowej, w szkole i plac贸wce zapewnia si臋 inne 藕r贸d艂o wody spe艂niaj膮cej wymagania dla wody zdatnej do picia.
搂聽12.聽Pomieszczenia, w kt贸rych odbywaj膮 si臋 zaj臋cia, wietrzy si臋 w czasie ka偶dej przerwy, a w razie potrzeby tak偶e w czasie zaj臋膰.
搂聽13.聽Niedopuszczalne jest prowadzenie jakichkolwiek zaj臋膰 bez nadzoru upowa偶nionej do tego osoby.
搂聽14.聽1.聽Przerwy w zaj臋ciach uczniowie sp臋dzaj膮 pod nadzorem nauczyciela.
2.聽Je偶eli pozwalaj膮 na to warunki atmosferyczne, umo偶liwia si臋 uczniom przebywanie w czasie przerw w zaj臋ciach na 艣wie偶ym powietrzu.
搂聽15.聽Miejsca pracy oraz pomieszczenia, do kt贸rych jest wzbroniony dost臋p osobom nieuprawnionym, s膮 odpowiednio oznakowane i zabezpieczone przed swobodnym do nich dost臋pem.
搂聽16.聽1.聽Schody wyposa偶a si臋 w balustrady z por臋czami zabezpieczonymi przed ewentualnym zsuwaniem si臋 po nich. Stopnie schod贸w nie mog膮 by膰 艣liskie.
2.聽Otwart膮 przestrze艅 pomi臋dzy biegami schod贸w zabezpiecza si臋 siatk膮 lub w inny skuteczny spos贸b.
搂聽17.聽1.聽W pomieszczeniach, w kt贸rych odbywaj膮 si臋 zaj臋cia, zapewnia si臋 temperatur臋 co najmniej 18掳C.
2.聽Je偶eli nie jest mo偶liwe zapewnienie temperatury, o kt贸rej mowa w ust. 1, dyrektor zawiesza zaj臋cia na czas oznaczony, powiadamiaj膮c o tym organ prowadz膮cy.
搂聽18.聽Dyrektor za zgod膮 organu prowadz膮cego mo偶e zawiesi膰 zaj臋cia na czas oznaczony, je偶eli:
1) temperatura zewn臋trzna mierzona o godz. 2100 w dw贸ch kolejnych dniach poprzedzaj膮cych zawieszenie zaj臋膰 wynosi -15掳C lub jest ni偶sza;
2) wyst膮pi艂y na danym terenie zdarzenia, kt贸re mog膮 zagrozi膰 zdrowiu uczni贸w.
搂聽19.聽1.聽Je偶eli pomieszczenie lub inne miejsce, w kt贸rym maj膮 by膰 prowadzone zaj臋cia, lub stan znajduj膮cego si臋 w nim wyposa偶enia stwarza zagro偶enia dla bezpiecze艅stwa, niedopuszczalne jest rozpocz臋cie zaj臋膰.
2.聽Je偶eli stan zagro偶enia powstanie lub ujawni si臋 w czasie zaj臋膰 - niezw艂ocznie si臋 je przerywa i wyprowadza si臋 z zagro偶onych miejsc osoby powierzone opiece szko艂y lub plac贸wki.
搂聽20.聽Pomieszczenia szko艂y i plac贸wki, w szczeg贸lno艣ci pok贸j nauczycielski, laboratoria, pracownie, warsztaty szkolne, pok贸j nauczycieli wychowania fizycznego, kierownika internatu (bursy) oraz kuchni臋, wyposa偶a si臋 w apteczki zaopatrzone w 艣rodki niezb臋dne do udzielania pierwszej pomocy i instrukcj臋 o zasadach udzielania tej pomocy.
搂聽21.聽Nauczyciele, w szczeg贸lno艣ci prowadz膮cy zaj臋cia w warsztatach, laboratoriach, a tak偶e zaj臋cia wychowania fizycznego, podlegaj膮 przeszkoleniu w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
搂聽22.聽Udzia艂 uczni贸w w pracach na rzecz szko艂y i 艣rodowiska mo偶e mie膰 miejsce po zaopatrzeniu ich w odpowiednie do wykonywanych prac urz膮dzenia, sprz臋t i 艣rodki ochrony indywidualnej oraz po zapewnieniu w艂a艣ciwego nadzoru i bezpiecznych warunk贸w pracy.
Rozdzia艂聽2
Warsztaty, laboratoria, pracownie oraz stanowiska praktycznej nauki zawodu
搂聽23.聽1.聽Maszyny i inne urz膮dzenia techniczne utrzymuje si臋 w stanie zapewniaj膮cym pe艂n膮 sprawno艣膰 dzia艂ania oraz bezpiecze艅stwo pracy i nauki.
2.聽Urz膮dzenia techniczne wyposa偶a si臋 w zabezpieczenia chroni膮ce przed urazami, dzia艂aniem substancji szkodliwych dla zdrowia, pora偶eniem pr膮dem elektrycznym, szkodliwymi wstrz膮sami, nadmiernym ha艂asem, dzia艂aniem wibracji lub promieniowaniem.
3.聽Urz膮dzenia techniczne niesprawne, uszkodzone lub pozostaj膮ce w naprawie oznacza si臋 w spos贸b wyra藕ny i zabezpiecza przed ich uruchomieniem.
搂聽24.聽1.聽Stanowiska pracy dostosowuje si臋 do warunk贸w antropometrycznych uczni贸w.
2.聽Je偶eli ze stanowisk pracy korzystaj膮 osoby niepe艂nosprawne, dostosowuje si臋 je do potrzeb wynikaj膮cych z ich niepe艂nosprawno艣ci.
搂聽25.聽Przy maszynach i innych urz膮dzeniach technicznych lub w ich pobli偶u wywiesza si臋 w widocznym miejscu instrukcj臋 bezpiecznej obs艂ugi.
搂聽26.聽W warsztacie, laboratorium i pracowni wywiesza si臋 w widocznym i 艂atwo dost臋pnym miejscu regulamin okre艣laj膮cy zasady bezpiecze艅stwa i higieny pracy.
搂聽27.聽1.聽Przed dopuszczeniem do zaj臋膰 przy maszynach i innych urz膮dzeniach technicznych w warsztatach, laboratoriach i pracowniach, uczni贸w zaznajamia si臋 z zasadami i metodami pracy zapewniaj膮cymi bezpiecze艅stwo i higien臋 pracy przy wykonywaniu czynno艣ci na stanowisku roboczym.
2.聽Rozpocz臋cie zaj臋膰, o kt贸rych mowa w ust. 1, mo偶e nast膮pi膰 po sprawdzeniu i upewnieniu si臋 przez prowadz膮cego zaj臋cia, 偶e stan maszyn i innych urz膮dze艅 technicznych, instalacji elektrycznej i narz臋dzi pracy, a tak偶e inne warunki 艣rodowiska pracy nie stwarzaj膮 zagro偶e艅 dla bezpiecze艅stwa uczni贸w.
搂聽28.聽Uczni贸w pracuj膮cych w warsztatach, laboratoriach i pracowniach szkolnych w celu zabezpieczenia przed dzia艂aniem niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia czynnik贸w, a tak偶e ze wzgl臋du na wymagania sanitarnohigieniczne, zaopatruje si臋 w niezb臋dne 艣rodki ochrony indywidualnej oraz odzie偶 i obuwie robocze.
搂聽29.聽1.聽Substancje i preparaty chemiczne umieszcza si臋 w odpowiednich pojemnikach opatrzonych napisami zawieraj膮cymi nazw臋 substancji lub preparatu oraz informuj膮cymi o ich niebezpiecze艅stwie lub szkodliwo艣ci dla zdrowia.
2.聽Substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne w rozumieniu przepis贸w o substancjach i preparatach chemicznych przechowuje si臋 w zamkni臋tych pomieszczeniach specjalnie przystosowanych do tego celu.
3.聽Dyrektor zapewnia udost臋pnienie kart charakterystyk niebezpiecznych substancji i preparat贸w chemicznych zgromadzonych w szkole osobom prowadz膮cym zaj臋cia z u偶yciem tych substancji i preparat贸w.
4.聽Uczni贸w zaznajamia si臋 z kartami charakterystyk niebezpiecznych substancji i preparat贸w, je偶eli substancje te s膮 u偶ywane w czasie zaj臋膰.
Rozdzia艂聽3
Wychowanie fizyczne, sport i turystyka
搂聽30.聽W czasie zawod贸w sportowych organizowanych przez szko艂臋 lub plac贸wk臋 uczniowie nie mog膮 pozostawa膰 bez opieki os贸b do tego upowa偶nionych.
搂聽31.聽1.聽Stopie艅 trudno艣ci i intensywno艣ci 膰wicze艅 dostosowuje si臋 do aktualnej sprawno艣ci fizycznej i wydolno艣ci 膰wicz膮cych.
2.聽Uczestnika zaj臋膰 uskar偶aj膮cego si臋 na dolegliwo艣ci zdrowotne zwalnia si臋 w danym dniu z wykonywania planowanych 膰wicze艅, informuj膮c o tym jego rodzic贸w (opiekun贸w).
3.聽膯wiczenia s膮 prowadzone z zastosowaniem metod i urz膮dze艅 zapewniaj膮cych pe艂ne bezpiecze艅stwo 膰wicz膮cych.
4.聽Bramki i kosze do gry oraz inne urz膮dzenia, kt贸rych przemieszczenie si臋 mo偶e stanowi膰 zagro偶enie dla zdrowia 膰wicz膮cych, s膮 mocowane na sta艂e.
5.聽Stan techniczny urz膮dze艅 i sprz臋tu sportowego jest sprawdzany przed ka偶dymi zaj臋ciami.
6.聽W salach i na boiskach oraz w miejscach wyznaczonych do uprawiania 膰wicze艅 fizycznych, gier i zabaw umieszcza si臋 tablice informacyjne okre艣laj膮ce zasady bezpiecznego u偶ytkowania urz膮dze艅 i sprz臋tu sportowego.
7.聽Prowadz膮cy zaj臋cia zapoznaje osoby bior膮ce w nich udzia艂 z zasadami bezpiecznego wykonywania 膰wicze艅 oraz uczestniczenia w grach i zabawach.
搂聽32.聽1.聽Przy organizacji zaj臋膰, imprez i wycieczek poza terenem szko艂y lub plac贸wki liczb臋 opiekun贸w oraz spos贸b zorganizowania opieki ustala si臋, uwzgl臋dniaj膮c wiek, stopie艅 rozwoju psychofizycznego, stan zdrowia i ewentualn膮 niepe艂nosprawno艣膰 os贸b powierzonych opiece szko艂y lub plac贸wki, a tak偶e specyfik臋 zaj臋膰, imprez i wycieczek oraz warunki, w jakich b臋d膮 si臋 one odbywa膰.
2.聽Kryteria, o kt贸rych mowa w ust. 1, uwzgl臋dnia si臋 r贸wnie偶 przy ustalaniu programu zaj臋膰, imprez i wycieczek.
搂聽33.聽1.聽Opiekun wycieczki sprawdza stan liczbowy jej uczestnik贸w przed wyruszeniem z ka偶dego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdu oraz po przybyciu do punktu docelowego.
2.聽Niedopuszczalne jest realizowanie wycieczek podczas burzy, 艣nie偶ycy i go艂oledzi.
搂聽34.聽1.聽Je偶eli specyfika wycieczki tego wymaga, jej uczestnik贸w zaznajamia si臋 z zasadami bezpiecznego przebywania nad wod膮.
2.聽Osoby pozostaj膮ce pod opiek膮 szko艂y lub plac贸wki mog膮 p艂ywa膰 oraz k膮pa膰 si臋 tylko w obr臋bie k膮pielisk i p艂ywalni w rozumieniu przepis贸w okre艣laj膮cych warunki bezpiecze艅stwa os贸b przebywaj膮cych w g贸rach, p艂ywaj膮cych, k膮pi膮cych si臋 i uprawiaj膮cych sporty wodne.
3.聽Nauka p艂ywania mo偶e odbywa膰 si臋 tylko w miejscach specjalnie do tego celu wyznaczonych i przystosowanych.
4.聽Ucz膮cym si臋 p艂ywa膰 i k膮pi膮cym si臋 zapewnia si臋 sta艂y nadz贸r ratownika lub ratownik贸w i ustawiczny nadz贸r opiekuna lub opiekun贸w ze strony szko艂y lub plac贸wki.
搂聽35.聽1.聽Kajaki i 艂odzie, z kt贸rych korzystaj膮 uczestnicy wycieczek, wyposa偶a si臋 w sprz臋t ratunkowy.
2.聽Ze sprz臋tu p艂ywaj膮cego korzystaj膮 jedynie osoby przeszkolone w zakresie jego obs艂ugi oraz pos艂ugiwania si臋 wyposa偶eniem ratunkowym.
搂聽36.聽Niedopuszczalne jest u偶ywanie 艂odzi i kajak贸w podczas silnych wiatr贸w.
搂聽37.聽Niedopuszczalne jest urz膮dzanie 艣lizgawek i lodowisk na rzekach, stawach, jeziorach i innych zbiornikach wodnych.
搂聽38.聽Przed przyst膮pieniem do strzelania z broni sportowej uczni贸w zaznajamia si臋 z zasadami korzystania ze strzelnicy i bezpiecznego obchodzenia si臋 z broni膮.
搂聽39.聽Niedopuszczalne jest wydawanie osobom pozostaj膮cym pod opiek膮 szko艂y lub plac贸wki sprz臋tu, kt贸rego u偶ycie mo偶e stwarza膰 zagro偶enie dla zdrowia lub 偶ycia, w tym dysku, kuli, m艂ota, oszczepu, 艂uku, szpady, sportowej broni strzeleckiej - je偶eli szko艂a nie ma mo偶liwo艣ci zapewnienia warunk贸w bezpiecznego korzystania z tego sprz臋tu.
Rozdzia艂聽4
Wypadki os贸b pozostaj膮cych pod opiek膮 szko艂y i plac贸wki
搂聽40.聽Pracownik szko艂y lub plac贸wki, kt贸ry powzi膮艂 wiadomo艣膰 o wypadku, niezw艂ocznie zapewnia poszkodowanemu opiek臋, w szczeg贸lno艣ci sprowadzaj膮c fachow膮 pomoc medyczn膮, a w miar臋 mo偶liwo艣ci udzielaj膮c poszkodowanemu pierwszej pomocy.
搂聽41.聽1.聽O ka偶dym wypadku zawiadamia si臋 niezw艂ocznie:
1) rodzic贸w (opiekun贸w) poszkodowanego;
2) pracownika s艂u偶by bezpiecze艅stwa i higieny pracy;
3) spo艂ecznego inspektora pracy;
4) organ prowadz膮cy szko艂臋 lub plac贸wk臋;
5) rad臋 rodzic贸w.
2.聽O wypadku 艣miertelnym, ci臋偶kim i zbiorowym zawiadamia si臋 niezw艂ocznie prokuratora i kuratora o艣wiaty.
3.聽O wypadku, do kt贸rego dosz艂o w wyniku zatrucia, zawiadamia si臋 niezw艂ocznie pa艅stwowego inspektora sanitarnego.
4.聽Zawiadomie艅, o kt贸rych mowa w ust. 1-3, dokonuje dyrektor lub upowa偶niony przez niego pracownik szko艂y lub plac贸wki.
搂聽42.聽1.聽Do czasu rozpocz臋cia pracy przez zesp贸艂 powypadkowy, zwany dalej "zespo艂em", dyrektor zabezpiecza miejsce wypadku w spos贸b wykluczaj膮cy dopuszczenie os贸b niepowo艂anych.
2.聽Je偶eli czynno艣ci zwi膮zanych z zabezpieczeniem miejsca wypadku nie mo偶e wykona膰 dyrektor, wykonuje je upowa偶niony przez dyrektora pracownik szko艂y lub plac贸wki.
搂聽43.聽1.聽Cz艂onk贸w zespo艂u powo艂uje dyrektor.
2.聽Zesp贸艂 przeprowadza post臋powanie powypadkowe i sporz膮dza dokumentacj臋 powypadkow膮, w tym protok贸艂 powypadkowy.
3.聽Wz贸r protoko艂u powypadkowego jest okre艣lony w za艂膮czniku nr 1 do rozporz膮dzenia.
4.聽W sk艂ad zespo艂u wchodzi pracownik s艂u偶by bezpiecze艅stwa i higieny pracy oraz spo艂eczny inspektor pracy.
5.聽Je偶eli z jakichkolwiek powod贸w nie jest mo偶liwy udzia艂 w pracach zespo艂u jednej z os贸b, o kt贸rej mowa w ust. 4, dyrektor powo艂uje w jej miejsce innego pracownika szko艂y lub plac贸wki przeszkolonego w zakresie bezpiecze艅stwa i higieny pracy.
6.聽Je偶eli w sk艂adzie zespo艂u nie mog膮 uczestniczy膰 ani pracownik s艂u偶by bezpiecze艅stwa i higieny pracy ani spo艂eczny inspektor pracy, w sk艂ad zespo艂u wchodzi dyrektor oraz pracownik szko艂y lub plac贸wki przeszkolony w zakresie bezpiecze艅stwa i higieny pracy.
7.聽W sk艂adzie zespo艂u mo偶e uczestniczy膰 przedstawiciel organu prowadz膮cego, kuratora o艣wiaty lub rady rodzic贸w.
8.聽Przewodnicz膮cym zespo艂u jest pracownik s艂u偶by bhp, a je偶eli nie ma go w sk艂adzie zespo艂u - spo艂eczny inspektor pracy. Je偶eli w zespole nie uczestniczy ani pracownik s艂u偶by bhp ani spo艂eczny inspektor pracy, przewodnicz膮cego zespo艂u spo艣r贸d pracownik贸w szko艂y lub plac贸wki wyznacza dyrektor.
9.聽W sprawach spornych rozstrzygaj膮ce jest stanowisko przewodnicz膮cego zespo艂u. Cz艂onek zespo艂u, kt贸ry nie zgadza si臋 ze stanowiskiem przewodnicz膮cego, mo偶e z艂o偶y膰 zdanie odr臋bne, kt贸re odnotowuje si臋 w protokole powypadkowym.
搂聽44.聽Przewodnicz膮cy zespo艂u poucza poszkodowanego lub reprezentuj膮ce go osoby o przys艂uguj膮cych im prawach w toku post臋powania powypadkowego.
搂聽45.聽1.聽Z tre艣ci膮 protoko艂u powypadkowego i innymi materia艂ami post臋powania powypadkowego zaznajamia si臋:
1) poszkodowanego pe艂noletniego;
2) rodzic贸w (opiekun贸w) poszkodowanego ma艂oletniego.
2.聽Je偶eli poszkodowany pe艂noletni zmar艂 lub nie pozwala mu na to stan zdrowia, z materia艂ami post臋powania powypadkowego zaznajamia si臋 jego rodzic贸w (opiekun贸w).
搂聽46.聽1.聽Protok贸艂 powypadkowy dor臋cza si臋 osobom uprawnionym do zaznajomienia si臋 z materia艂ami post臋powania powypadkowego.
2.聽Jeden egzemplarz protoko艂u powypadkowego pozostaje w szkole lub plac贸wce.
3.聽Organowi prowadz膮cemu i kuratorowi o艣wiaty protok贸艂 powypadkowy dor臋cza si臋 na ich wniosek.
搂聽47.聽Protok贸艂 powypadkowy podpisuj膮 cz艂onkowie zespo艂u oraz dyrektor.
搂聽48.聽1.聽W ci膮gu 7 dni od dnia dor臋czenia protoko艂u powypadkowego osoby, o kt贸rych mowa w 搂 46 ust. 1, mog膮 z艂o偶y膰 zastrze偶enia do ustale艅 protoko艂u.
2.聽Zastrze偶enia sk艂ada si臋 ustnie do protoko艂u powypadkowego lub na pi艣mie przewodnicz膮cemu zespo艂u.
3.聽Zastrze偶enia rozpatruje organ prowadz膮cy.
4.聽Zastrze偶enia mog膮 dotyczy膰 w szczeg贸lno艣ci:
1) niewykorzystania wszystkich 艣rodk贸w dowodowych niezb臋dnych dla ustalenia stanu faktycznego;
2) sprzeczno艣ci istotnych ustale艅 protoko艂u z zebranym materia艂em dowodowym.
搂聽49.聽Po rozpatrzeniu zastrze偶e艅 organ prowadz膮cy szko艂臋 lub plac贸wk臋 mo偶e:
1) zleci膰 dotychczasowemu zespo艂owi wyja艣nienie ustale艅 protoko艂u lub przeprowadzenie okre艣lonych czynno艣ci dowodowych;
2) powo艂a膰 nowy zesp贸艂 celem ponownego przeprowadzenia post臋powania powypadkowego.
搂聽50.聽1.聽Rejestr wypadk贸w prowadzi dyrektor.
2.聽Wz贸r rejestru wypadk贸w jest okre艣lony w za艂膮czniku nr 2 do rozporz膮dzenia.
搂聽51.聽Dyrektor omawia z pracownikami szko艂y lub plac贸wki okoliczno艣ci i przyczyny wypadk贸w oraz ustala 艣rodki niezb臋dne do zapobie偶enia im.
搂聽52.聽W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje si臋 odpowiednio przepisy dotycz膮ce ustalania okoliczno艣ci i przyczyn wypadk贸w przy pracy.
Rozdzia艂聽5
Przepisy ko艅cowe
搂聽53.聽Szko艂y i plac贸wki niepubliczne dostosuj膮 swoj膮 dzia艂alno艣膰 do wymog贸w okre艣lonych w 搂 7 ust. 1, 搂 9 ust.