INTEGRACJA EUROPEJSKA

omówienie programu nauki:

1. ewolucja idei zjednoczenia Europy:

1. przesłanki i koncepcje zjednoczenia Europy (XV w.-początki XX w.),

2. Richard Coudenhove-Kalergi „Pan-Europa”, ruch paneuropejski w okresie międzywojennym,

3. Francuskie plany zjednoczenia Europy w okresie międzywojennym

4. Próby budowania wspólnej Europy w l. 40. XX w. - koncepcje i inicjatywy,
   
   

2. Wprowadzenie do teorii międzynarodowej integracji gospodarczej:

1. Definicje integracji i międzynarodowej integracji gospodarczej,

2. Przesłanki i motywy integracji międzynarodowej,
   przesłanka - przyczyna ogólna, obiektywna (np. umocnienie wspólnych wartości kulturowych, większe bezpieczeństwo, przesłanki ekonomiczne)
   motywy - subiektywne, odnoszą się do krajów, które przystępują do układów integracyjnych w celu realizacji własnych pomysłów, idei,
   
   gdy powstawała EWWiS, państwa miały różne motywy przystępowania do niej:
   *Francja chciała współpracy w Europie, i chciała koniecznie włączyć w nią Niemcy, po trudnych doświadczeniach z nimi po wojnie.
   *Niemcy chciały pokazać postawę proeuropejską, chciały włączyć się do współpracy aby zatrzeć wrażenie po II WŚ.
   *Włochy zniszczone po wojnie, chciały skorzystać ekonomicznie (szczególnie biedna północ).
   

3. Modele integracji międzynarodowej,
   model - ogół zasad współpracy i sposoby podejmowania decyzji w tworzonej wspólnocie
   model ponadnarodowy - ogranicza suwerenność państw, ponieważ występują instytucje decyzyjne ponad narodami,
   model międzyrządowy - nie występuje władza ponadnarodowa, cele wspólne są osiągane poprzez kompromisy; kraje przedstawiają propozycje, pomysły; w tym modelu kraje mniejsze są zdominowane przez większe.
   modele pośrednie:
   --mieszany 1. i 2. - w UE preferowany jest model multilevel-governance, uprawnienia przypisuje się do różnych struktur, poziomów: dla UE, dla krajów, dla regionów,
   --funkcjonalistyczny - integracja dla określonych celów gospodarczych, instytucje tworzone na wyraźną potrzebę,
   

4. Stadia międzynarodowej integracji gospodarczej,
   stadia - termin wprowadzony przez Bella-Balassa,
   integracja rozróżniona na stopnie zintegrowania (współzależności)
   

5. Korzyści międzynarodowej integracji gospodarczej,
   
   

3. Etapy rozwoju integracji europejskiej:

1. Tworzenie podstaw wspólnej Europy w latach 50. - sukcesy i porażki,

2. Utworzenie EWG (1957) i realizacja założeń Traktatu Rzymskiego o EWG
   1. etapy integracji rynkowej (unia celna i dalszy proces tworzenia wspólnego rynku 1958-1985)
   2. początki integracji walutowej w latach 70. - przyczyny i efekty
   

3. Dynamizacja integracji rynkowej i walutowej w drugiej połowie lat 80., przyczyny podjęcia projektu „jednolity rynek europejski”, przyczyny przedstawienia planu Delorsa /Delora/ czyli planu unii gospodarczej i walutowej

4. Traktat z Maastricht - podstawa integracji europejskiej w latach 90.

5. Geograficzny wymiar procesu integracji europejskiej, czyli kolejne rozszerzenia terytorialne, wzrost liczby krajów członkowskich.

1. I wspólnota europejska EWWiS utworzona przez 6 krajów (Francję, RFN, Włochy, Holandię, Belgię, Luksemburg) na mocy Traktatu Paryskiego 18.04.1951 r. [na 50 lat]

2. Dwie następne wspólnoty europejskie zostały utworzone przez te same kraje, na podstawie Traktatów Rzymskich 25.03.1957 r. [na czas nieokreślony]; I Traktat ustanawiał EWG, II Traktat ustanawiał EURATOM
   wszystkie kraje chciały rozszerzeń wspólnoty, szczególnie o Wielką Brytanię (kraj silny, rozwinięty, poza wspólnotami)

3. Pierwsze rozszerzenie terytorialne 1.1.1973 r. „rozszerzenie północne”, wcielało Wielką Brytanię, Irlandię, Danię; WB i Dania weszły do wspólnoty jako silniejsze gospodarczo; w Norwegii społeczeństwo odrzuciło możlwiość wejścia do UE w referendum

4. Drugie rozszerzenie „południowe” w dwóch partiach przyjęto 3 słabsze ekonomicznie kraje, czego szczególnym zwolennikiem były Niemcy, a przeciwnikiem Francja; 1.1.1981 Grecja, 1.1.1986 Hiszpania i Portugalia

5. Trzecie rozszerzenie 1.1.1995, do Unii wchodzą Austria, Finlandia, Szwecja; Norwedzy ponownie głosują NIE w referendum

6. Czwarte rozszerzenie najbardziej problematyczne, ale konieczne; po tym rozszerzeniu pojawiały się dyskusje o zmianie zasad przyznawania dotacji z UE, ponieważ weszło 10 krajów, wiele bardzo słabych ekonomicznie.

7. 1.1.2007 Rumunia i Bułgaria nie zdążyły na rozszerzenie z 2004

8. w przyszłości być może Turcja, która obecnie ma z UE tylko unię celną; trudno brać pod uwagę wschód, ponieważ kraje mają masę problemów, Ukraina i Białoruś; UE dla Ukrainy jest dobrym sąsiadem, rozwija się handel
   
   

4. Wprowadzenie do prawa wspólnotowego, system instytucjonalny i proces podejmowania decyzji w UE:

1. Pojęcie i źródła prawa wspólnotowego

2. Instytucje główne, ich funkcje i uprawnienia
   Rada Europejska, Rada UE, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, instytucje wyspecjalizowane i doradcze: EBC, EBI, Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów
   
   

5. Proces integracji rynkowej:

1. Utworzenie unii celnej i jej korzyści

2. Proces integracji rynkowej 1970-1985 - bariery w realizacji założeń wspólnego rynku

3. Projekt „Jednolity Rynek Europejski” - ocena korzyści

4. Dalszy proces integracji rynkowej
   
   

6. Proces integracji walutowej:

1. Przyczyny podjęcia i efekty wspólnej polityki walutowej 1970-1978

2. Europejski system walutowy - zasady funkcjonowania, ewolucja i znaczenie ESW jako podstawy UGiW

3. Raport J.Delorsa i etapy wprowadzania UGiW

4. Funkcjonowanie strefy euro

1. polityka pieniężna eurosystemu

2. polityka budżetowa krajów UGiW

3. gospodarka UE i strefy euro

polityka rynkowa i walutowa ULUBIONE DZIEDZINY

3. ewolucja idei zjednoczenia Europy

1. przesłanki

2. zasady określania jedności europejskiej

3. autorzy koncepcji

4. główne etapy rozwoju idei

etapy:

1. od XIV do połowy XIX wieku

-od XV wieku idea zjednoczonej Europy była rozwijana przez intelektualistów (pisarzy, filozofów, historyków, prawników) a także doradców królewskich oraz polityków.
cel intelektualistów - podkreślenie współdziałania narodów na rzecz zachowania pokoju w Europie i zapewnienia bezpieczeństwa przed najeźdźcami
cel polityków i doradców - plany imperialne, umocnienie pozycji w Europie, niektórzy starali się tłumaczyć wojny pretekstem jednoczenia się (Napoleon)

-rosło znaczenie czynników ekonomicznych [pierwsze koncepcje stref wolnego handlu i unii celnych, bo wtedy dzięki rozwojowi przemysłu rozwijała się wymiana handlowa, przepływy kapitałowe zacieśniające powiązania miedzy krajami

-autorzy koncepcji jednoczenia Europy wskazywali również, na jakich zasadach powinno odbywać się określanie granic wspólnoty europejskiej (co powinno być podstawą jedności europejskiej) - szukano tożsamości europejskiej.
-punkt widzenia dotyczący określania jedności europejskiej zmieniał się bardziej niż same przesłanki jednoczenia Europy
-cztery etapy wydzielono na podstawie przesłanek i zasad określania jedności europejskiej, które powstały w XV wieku, określono jako „szukanie możliwości tworzenia wspólnoty państw chrześcijańskich i współpracy na rzecz pokoju”

-Pierre Dubois - doradca króla Francji Filipa IV Pięknego(1268-1314), zaproponował „Współpracę chrześcijańskich państw Europy” (1306)
wyraźnie dostosowana do polityki Francji,

uważał, że w związku suwerennych państw chrześcijańskich szczególna rola przypadnie Francji, która umocni swoją pozycję polityczną,
proponował stałe zgromadzenie władców w celu pokojowej współpracy

-Jerzy z Podiebradu (1420-1471) proponował ustanowienie związku chrześcijańskich władców Europy jako koalicji antytureckiej. Plan był bardzo dobrze przygotowany, spełniał warunki układu międzynarodowego.

Koncepcja P. Duboisa była dostosowana do politycznych interesów Francji. Doradca króla uważał, że w związku suwerennych państw chrześcijańskich szczególna rola przypadała Francji. Proponował on utworzenie stałego zgromadzenia władców w celu pokojowej współpracy.

Koncepcja utworzenia związku chrześcijańskich władców europy była przygotowana przez Mariniego. Projekt był bardzo dobrze przygotowaną umową międzynarodową, zawierał propozycje utworzenia organów ponadnarodowych, w tym m.in. Zgromadzenia Przedstawicieli Narodów należących do tego związku, w którym to zgromadzeniu decyzje miały być podejmowane na zasadzie większości głosów. W projekcie proponowano także wspólną armię, wspólny budżet i urzędników federacji.

Niektórzy autorzy książek z dziedziny Integracji Europejskiej porównują koncepcję Jerzego z Podiebradu i propozycje z rozwiązaniami przyjętymi w UE. Chodzi przede wszystkim o funkcjonowanie instytucji i zasadę większości przy podejmowaniu decyzji. Biorąc to pod uwagę, należy podkreślić, że był to 1 projekt międzynarodowy w Europie (I projekt wspólnoty europejskiej) z tak daleko idącymi propozycjami rozwiązań.

W roku 1464 Jerzy wysłał delegację do króla Francji aby włączył się on do ruchu organizowania wspólnej europy, by doszło do utworzenia unii pokojowej. Celem posłannictwa było stworzenie w Europie Środkowo-Wschodniej większego bezpieczeństwa w warunkach zagrożenia ze strony Turków. Misja Jerzego zakończyła się niepowodzeniem, ponieważ zagrożenie tureckie było mało przerażające dla Francji, poza tym Jerzy był wyznawcą Husa (reformacja w Czechach) a Francja liczyła się ze zdaniem papieża.

Wpływ sporów i wojen religijnych w XVI w. na rozwój idei zjednoczenia Europy.

Podział Europy na katolików i protestantów spowodował, że dalsze budowanie wspólnej Europy na zasadzie jedności chrześcijańskiej nie było już możliwe. Nowe koncepcje musiały być dostosowane do Europy podzielonej pod względem wyznaniowym.

Warunki te spełniał Wielki Plan Pokoju Europejskiego króla Francji Henryka IV (1533-1610). Była to koncepcja Stanów Zjednoczonych Europy, którą później rozwijali Kant, Hugo i De Saint Simon.

Plan Henryka IV był propozycją, którą określa się jako ponadczasowa, uniwersalna, odpowiadająca różnym etapom historii Europy.

W szczegółach plan ten obejmował 5 problemów:

- uporządkowanie spraw wyznaniowych, poprzez zrównanie katolicyzmu, reformacji i protestantyzmu,

- uporządkowanie spraw terytorialnych państw i ich granic,

- zrównanie sił krajów europejskich, równowaga,

- podział europy na 15 samodzielnych państw,

- utworzenie Rady Generalnej Europy, na wzór podobnych Rad Generalnych jakie funkcjonowały w starożytnej Grecji

Osiągnięcia intelektualno kulturowe w okresie oświecenia i ich wpływ na idee zjednoczenia Europy:

Rozwój nauki i kultury i akceptacja zasad liberalno-demokratycznych spowodowały, że osiągnięcia te traktowane były jako podstawa Wspólnej Europy, jako dowód tożsamości europejskiej. Zwolennicy idei zjednoczeniowej w XVIII w. uważali, że budowanie Wspólnej Europy powinno obejmować te kraje europejskie, które charakteryzowały się wspólnym dorobkiem w okresie oświecenia. Do najbardziej znanych wyznawców takiej teorii należeli filozofowie Jan Jakub Russeau, Immanuel Kant.

Kant w 1795 zgłosił propozycję utworzenia federacji suwerennych państw w celu zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa. Ewoluowała zasada określania jedności europejskiej:

-wspólne wartości narodów chrześcijańskich (podstawą wartości była religia),

-musiała być dostosowana do zróżnicowanych wyznań,

-wspólne wartości będące efektem rozwoju nauki, kultury i demokracji,

Propozycje budowania systemu instytucjonalnego w Europie (propozycje tworzenia parlamentu europejskiego):

Autorem pierwszego projektu czyli utworzenia Parlamentu Europejskiego i zlikwidowania podziału na wiele niezależnych państw był William Penn, czyli założyciel kolonii w Pensylwanii. W 1693 opublikował pracę zatytułowaną „Esej w sprawie pokoju w Europie”. Uważał, że parlament mógłby przyczynić się do uniknięcia wielu konfliktów, ponieważ zasiadający w nim przedstawiciele państw mogliby osiągać kompromisy i w ten sposób zapewnić europie spokój. Proponował, by uchwały parlamentu podejmowane były na zasadzie ¾ większości głosów. Ponadto uważał, że wpływ poszczególnych krajów na ostateczny wynik głosowania powinien zależeć od ich siły gospodarczej. Proponował 12 głosów dla Niemiec, 10 dla Francji i Hiszpanii, 8 dla Włoch, 6 dla WB, 4 dla Szwecji, 4 dla Polski.

H. Saint-Simon Przedstawił propozycję w 1814, za najważniejsze instytucje europejskie uważał wspólny rząd i parlament w zjednoczonej Europie. Podkreślał, że parlament europy powinien sprawować nadrzędną władzę nad narodami Europy, proponował system ponadnarodowy.

Napoleon: „wojna z Rosją była działaniem w sprawiedliwym interesie, w celu zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa, w celu ustanowienia nowego społeczeństwa, w celu aglomeracji, koncentracji, i konfederacji ludów Europy, by utworzyły wielką rodzinę europejską”.

2. od połowy XIX wieku do I WŚ

dwa zagadnienia: (1) do przesłanek o charakterze politycznym i bezpieczeństwa doszły przesłanki ekonomiczne, wzrosło ich znaczenie. (2) Ponadto własne koncepcje próbowały rozwijać Niemcy (budować na podstawie własnych teorii nacjonalistycznych pozycję gospodarczą w europie środkowej).

Wzrost znaczenia przesłanek ekonomicznych był efektem przyspieszenia wzrostu gospodarczego w XIX wieku i związanego z tym rozwoju handlu międzynarodowego, który szczególnie w I poł XIX wieku napotykał na trudności związane z polityką protekcjonistyczną wówczas realizowaną. W dużym stopniu miał na to wpływ podział europy na małe państewka, na których granicach obowiązywały protekcje celne. Stąd liczne propozycje tworzenia stref wolnego handlu i unii celnych. Mimo powstawania takich związków, były one nietrwałe. Najdłużej funkcjonował niemiecki związek celny (1834-1871).

W połowie XIX wieku rozpoczęła się liberalizacja handlu, do której przyczyniła się Wielka Brytania, budująca globalne powiązania handlowe i liberalizująca handel, bo miała przewagę konkurencyjną (każdy kraj mający przewagę dąży do wolnego handlu).

Niemieckie koncepcje Zjednoczenia Europy rozwijały się na przełomie XIX i XX wieku. 1)Pierwsza znana jest jako Mittel Europa, która miała umożliwić Niemcom zajęcie odpowiedniego miejsca wśród głównych mocarstw świata. Spotykała się ona ze szczególną akceptacją w latach 1880-1913, gdy przedsiębiorstwa niemieckie opanowywały przemysł i inne dziedziny gospodarki w wielu krajach, szczególnie sąsiadujących, dlatego koncepcja Mitteleuropy odpowiadała (wskazywała sposób tworzenia w Europie związku gospodarczego z wiodącą rolą Niemiec. Jednakże względu na jej elementy nacjonalistyczne i krytykę z jaką się spotkała, w następstwie tego rozwijana była druga koncepcja

2)„gospodarka wielkiego obszaru”. W tej koncepcji akcentowano przede wszystkim korzyści skali produkcji i unii celnej. Jednak pod koniec XIX wieku w rozwoju gospodarczym głównych krajów świata zaczęły się pojawiać tendencje protekcjonistyczne i imperialne (protekcjonizm rozpoczął się w Niemczech po zjednoczeniu).

Narastające sprzeczności gospodarcze doprowadziły do wybuchu I WŚ i istotnych zmian na mapie Europy, ale także spowodowały upadek pozycji gospodarczej i politycznej Europy w świecie, która mierzona jest przede wszystkim udziałem w światowym handlu i produkcie globalnym (dziś też inwestycje).

3. okres międzywojenny

Skutki I WŚ (zniszczenia) spowodowały odrodzenie idei zjednoczenia europy. Okres międzywojenny to okres nowej dynamiki w tej kwestii.

Coudenhove-Kalergi 1923 opublikował książkę „Pan-Europa” i przedstawił swoją koncepcję zjednoczenia europy. Twierdził, że jeśli Europa się nie zjednoczy, to czeka ją zejście na plan dalszy gospodarczo, bo głównym mocarstwem będą USA. Wskazywał na zagrożenie polityczne ze strony ZSRR, że mogą oni dojść do samego Renu i zawładnąć Europą. Cytaty z jego dzieła:

„Dlatego ścisła współpraca z demokratycznymi i pokojowymi Niemcami, pojednanie na zasadzie sprawiedliwie wymierzonych odszkodowań, unia celna dająca możliwość połączenia niemieckiego węgla i francuskiej rudy żelaza w celu stworzenia paneuropejskiego przemysłu wydobywczego i hutniczego, podpisanie traktatu w celu rozstrzygania sporów i zapewnienia bezpieczeństwa, zabezpieczenie przed zagrożeniem ze strony Rosji, wspólna obrona przeciwko siłom reakcyjnym, rozbrojenie, wspólna odbudowa europejskiej gospodarki i finansów, utworzenie paneuropejskiej federacji (...) Jest tylko jeden sposób rozwiązania problemów w europie: nieprzywracanie ich, lecz zniesienie. (...) Ukoronowaniem paneuropejskich dążeń powinna być konstytucja stanów zjednoczonych europy, wzorowana na modelu stanów zjednoczonych ameryki. Europa stanowiłaby jeden podmiot, wobec innych kontynentów i sił światowych, a wewnętrznie federację, w której każde państwo miałoby maksimum wolności. Paneuropa miałaby dwie izby, izbę narodów z liczbą członków do 300, wg zasady 1 deputowany na 1 milion mieszkańców. Drugą izbą byłaby izba państw z 26 państwami, po jednym z 26 rządów.”

Co z tego zrealizowano w rzeczywistości?

Mówiąc o wprowadzaniu koncepcji Kalergi, warto zwrócić uwagę na to co zrobił w tym celu sam autor i co zrobili politycy, którzy byli jego koncepcją zafascynowani? Kalergi doprowadził do utworzenia ruchu paneuropejskiego, w tym celu, by agendy tego ruchu działające we wszystkich państwach europejskich propagowały celowość utworzenia stanów zjednoczonych europy i by przekonywały do tego swoje społeczeństwa, ale równocześnie by uprawiały LOBBING w stosunku do swoich rządów.

Na ile udało się Kalergi osiągnąć ten cel?

Dotąd, dopóki współpracował z politykami francuskimi, to akceptacja tego ruchu postępowała, a politycy francuscy próbowali skłonić Niemcy do współpracy, pojednania. Najbardziej aktywną działalność prowadzili Heriot i Briand. W 1926 Briand i Stressman (niemiecki MSZ) dostali za swoją działalność pokojowego Nobla. Briand wiele razy zgłaszał propozycję unii federalnej w europie, ale oficjalnie ogłosił to w 1929 r. a następnie 17.05.1930 skierował w tej sprawie memorandum do wszystkich europejskich państw Ligi Narodów. Ta propozycja jest znana jako plan Brianda, obejmujący unię polityczną i unię celną. Plan nie spotkał się z takim zainteresowaniem, na jakie liczył autor. Natomiast Kalergi zaczął szukać wsparcia swoich planów u polityków niemieckich, i niestety ta współpraca nie wyszła na dobre, bo zajmował nieraz stanowisko wspierające nacjonalistyczną politykę niemiecką. Dotyczyło to także wolnego miasta gdańska.

W Niemczech do głosu zaczęli dochodzić naziści, w gospodarce nastąpił Wielki Kryzys.

Idea zjednoczenia w okresie międzywojennym może stanowić tylko ważny dorobek pod względem prezentacji rozwiniętych koncepcji budowania wspólnej europy, niewątpliwie nawiązywano do tego dorobku w trakcie II WŚ, gdy w jej drugiej fazie próbowano podejmować inicjatywy zjednoczenia europy.

Podsumowanie:

- Zaangażowanie się polityków sprawujących wysokie funkcje w rządach swoich krajów, także Konrad Adenauer,

- Wyjątkowa aktywność polityków francuskich, którzy widzieli możliwość zabezpieczenia interesów swojego kraju poprzez współpracę z Niemcami .

- Koncepcja Brianda, także zgłoszona do ligi narodów, wynosił idee zjednoczenia europy na forum międzynarodowe,

- Plan Brianda w części poświęconej instytucjom europejskim był bardzo ostrożny. Autor podkreślał zachowanie suwerenności państw, raczej proponował konfederację a nie unię federalną (choć użył nazwy unia federalna) czyli opowiedział się za międzyrządową formą współpracy.

- Jako cel zjednoczenia europy wskazywano poprawę bezpieczeństwa w regionie, na świecie i odbudowę pozycji gospodarczej, by nie dopuścić do panowania gospodarczego stanów zjednoczonych,

- Podstawą teoretyczno-koncepcyjną procesów integracji była PanEuropa autorstwa Kalergi, która miała duży wpływ na kształtowanie świadomości polityków i społeczeństw europejskich.

4. od wybuchu II WŚ do ustanowienia EWWiS (1939-1951)

W dążeniu do realizacji celu jakim był proces jednoczenia Europy w tym okresie należy wymienić 3 podstawowe czynniki, które kształtowały ten proces:

1) zasługi wielkich Europejczyków, którzy całkowicie poświęcili się dla budowy wspólnej europy (nawet w więzieniu). Do grupy najbardziej zaangażowanych Europejczyków tamtego okresu należeli: Włochy- Altiero Spinnelli, Alcide De Gasperin (federaliści), Francja- Jean Monnet, Robert Schuman, Niemcy - Konrad Adenaur, Walter Hallstein, Belgia - Paul Henrik Spaak, Wielka Brytania: Winston Churchill.

2) inicjatywy podejmowane w celu zbudowania wspólnej Europy przez państwa. Najbardziej aktywna postawa - Francja i Niemcy (Niemcy po zakończeniu wojny).

3) znaczenie koncepcji zjednoczeniowych czyli jaki docelowy model (modele) wspólnej Europy były prezentowane i miały największą liczbę zwolenników, bo realizacja idei zjednoczenia Europy zależały od tych propozycji, które były wówczas zgłaszane. Na ile były one dostosowane do warunków ówczesnej Europy (czy te koncepcje nie były zbytnio oderwane od realiów europejskich).

Najbardziej aktywną grupą zwolenników wspólnej Europy byli wówczas federaliści. Uważali oni (byli przekonani) że podstawą nowego systemu polityczno gospodarczego w Europie powinna być konstytucja unii federalnej, określająca zakres władzy na poziomie federacji, krajów i szczebli lokalnych. Największą aktywność w realizacji tego celu wykazywali wymienieni już dwaj politycy włoscy (Spinelli, De Gasperi) oraz federalista niemiecki Walter Hallstein. Federalistyczna koncepcja zjednoczenia Europy zdecydowanie wyprzedzała realne możliwości rozwoju współpracy w Europie. Europa nie była przygotowana (kraje europejskie) do tak daleko przekazania władzy na szczebel ponadnarodowy. Federaliści byli najbardziej aktywni w końcowej fazie wojny, byli wówczas przekonani, że uda się dojść do unii federalnej bezpośrednio po zakończeniu wojny. Ale po zakończeniu wojny niektórzy z nich objęli wysokie stanowiska w swoich krajach i bardziej koncentrowali się w swojej działalności na realizacji krajowych celów, interesów swojego kraju. Dlatego w miarę upływu lat od zakończenia wojny, zbudowanie wspólnej Europy stawało się coraz trudniejsze. Dokonał się także podział wśród samych federalistów. Jeśli w roku 1945 na konferencji w Paryżu stanowili jednolitą grupę, to na konferencji w Hadze 1948 roku doszło do rozłamu wśród federalistów. Podzielili się na federalistów radykalnych zwanych (j)unionistamii federalistów pragmatycznych.

Federaliści radykalni (skrajni) opowiadali się za tworzeniem unii federalnej i wprowadzaniem instytucji ponadnarodowych (władza ponadnarodowa).

Natomiast federaliści ostrożni uważali, że modelem współpracy powinien być model międzyrządowy (podchodzili z rezerwą do współpracy [przez władze ponadnarodowe).

Ten podział sprawił, że coraz trudniej było osiągać kompromis w tej sprawie i wśród zwolenników modelu międzyrządowego znalazł się W. Churchill. Ale oceniając rezultaty kongresu w Hadze z punktu widzenia przedstawionych propozycji integracji w Europie warto zwrócić uwagę na analogię do rozwiązań, do procesów integracji europejskiej rozwijających się od przełomu lat 50. i 60. Chodzi przede wszystkim o takie propozycje integracji gospodarczej jak:

- Unia Celna

- Swoboda przepływu czynników produkcji

- Branie pod uwagę (przez uczestników konferencji w Hadze) wprowadzenia wspólnej waluty.

Mimo tak doniosłych propozycji, w praktyce nie doszło wówczas do ich realizacji, ponieważ w zasadzie dwa kraje były najbardziej aktywne (Francja i Niemcy) w sprawie jednoczenia Europy, można jeszcze dołączyć do tego Belgię. Natomiast większość krajów europejskich nie była zainteresowana tak daleko idącą integracją polityczną i gospodarczą.

Ostatecznie pierwszą instytucją, której utworzenie pozornie wskazywało na przygotowania do przyszłej unii federalnej, była Rada Europy, utworzona na podstawie traktatu podpisanego w Londynie 5.05.1949 r. Rada Europy w swoim zakresie działalności od początku jednak nie miała tak zasadniczego celu jak bezpieczeństwo europejskie, ponieważ wiele krajów prowadziło wówczas politykę neutralności i nie chciało się angażować bezpośrednio w taką współpracę, która naruszałaby zasady tej polityki. Dlatego Rada Europy w swojej działalności skoncentrowała się na ochronie praw człowieka, przestrzeganiu ich i prawa do wolności. Mówiąc o inicjatywach poszczególnych polityków europejskich w II poł. Lat 40. do których został zaliczony także W. Churchill należy wyjaśnić dlaczego akurat w tej grupie się znalazł: ponieważ w Hadze nie popierał skrajnych federalistów, opowiadał się za modelem międzyrządowym. Takie postępowanie było związane ściśle z polityką W Brytanii. Natomiast bezpośrednio po wojnie Churchill był bardzo aktywny politycznie, odbywał wiele spotkań, wygłaszał przemówienia, których treść była wyjątkowo odbierana, ponieważ Churchill miał duży autorytet polityczny. Jedno z takich przemówień traktowane jest jako ważne wydarzenie w historii integracji europejskiej. Wymienia się je jako credo polityczne które wpłynęło na rozwój wydarzeń w Europie.

19.09.1946 roku Churchill wygłosił przemówienie na Uniwersytecie w Zurychu. Było zatytułowane „The tragedy of...:, i uświadomił w nim konieczność zjednoczenia Europy, wskazał również sposób, w jaki należało dążyć do tego celu. Podkreślił, że jeśli Europa się nie zjednoczy, to nie ma gwarancji, że taki scenariusz jaki charakteryzował Europę w latach 40. (wojna) może się powtórzyć. Następnie podkreślił, że należy dążyć do odbudowy rodziny europejskiej, w taki sposób i w takim gronie, w jakim to będzie możliwe- co oznaczało, że jeśli tylko niektóre kraje przystąpią do realizacji tego celu, to i tak będzie to bardzo pozytywne zjawisko. Należałoby zaakceptować taki sposób jednoczenia Europy (w gronie krajów, które będą mieć wolę polityczną). Najważniejsza rola w procesie jednoczenia Europy to współpraca Francji i Niemiec. W rezultacie tych różnorodnych inicjatyw i zaangażowania wielu polityków, pojawiła się bardzo pragmatyczna koncepcja zgłoszona przez Francję- a to dlatego, że Francja najbardziej zdecydowanie dążyła do zjednoczenia Europy. Gdy okazało się po kongresie w Hadze, że unia federalna staje się coraz mniej realna, Jean Monet stojący na czele grupy ekspertów przygotował taki projekt, za pomocą którego zrealizował propozycje jednoczenia Europy zgłaszane po I WŚ, których podstawą było włączenie do wspólnej Europy Niemiec (tworzenie wspólnej Europy we współpracy francusko-niemieckiej). Plan, jaki powstał pod kierunkiem Jeana Monet, a zgłoszony oficjalnie przez ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana 9.05.1950 roku (deklaracja Schumana) był planem integracji sektorowej i doprowadził do utworzenia EWWiS na podstawie Traktatu Paryskiego podpisanego 18.04.1951 roku. To był początek właściwego procesu integracji europejskiej, dzięki któremu współczesna unia europejska obejmuje 27 krajów. Ponad 50 lat upłynęło zanim taka struktura polityczno-gospodarcza w Europie się ukształtowała.

TeoretHadze nie popierał skrajnych federalistów, opowiadał się za modelem międzyrządowym, Hyczne podstawy międzynarodowej integracji gospodarczej.

1. Pojęcie i rodzaje integracji międzynarodowej

Integracja - łączenie jednych, mniejszych całości w nowe, większe. W rezultacie integracji odrębne, mniejsze wcześniej całości stają się elementami składowymi NOWJE WIĘKSZEJ CAŁOŚCI (nie scalanie, bo scalanie określa jakby bezwzględnie jedną całość, a to może być jednorodny układ, składający się z mniejszych, „widocznych” elementów)

Kryteria, wg których mogą być formułowane definicje integracji (definicje zależą od tego, co jest przedmiotem analizy):

- procesy czy ich rezultaty

- integrację całej gospodarki czy tylko integrację w dziedzinach

- zależy od modelu integracji, rodzaju integracji,

przykładowe definicje:

1. K.Deutsch - integracja to tworzenie wspólnoty bezpieczeństwa przez państwa danego regionu.

2. E.B. Haas - budowanie większych jednostek politycznych

3. W.Wallace - integracja to rozwijanie intensywnych i zróżnicowanych modeli interakcji pomiędzy poprzednio autonomicznymi jednostkami.

Definicje mogą być:

*konkretne (podany cel) => (nr 1 i 2)

*uniwersalne (nr 3)

Szersze postrzeganie procesów integracyjnych wyraża się w definicjach, których autorzy podkreślają, że integracja prowadzi do powstawania międzynarodowego porządku i struktur instytucjonalnych oraz reguł podejmowania decyzji.

Międzynarodowa Integracja Gospodarcza to proces prowadzący do wzrostu zakresu i stopnia powiązań pomiędzy gospodarkami narodowymi oraz podmiotami gospodarczymi w ramach grupy krajów, które podjęły współpracę formułując jej cele, zasady i środki realizacji, a także tworząc instytucje i określając ich funkcje oraz kompetencje decyzyjne.

MIG wg Zbigniewa Komeckiego- powstawanie jednolitego, wewnętrznie powiązanego układu gospodarczego, obejmującego co najmniej 2 kraje. Jest ona rezultatem rozwoju trwałych powiązań strukturalnych i wzajemnych dostosowań między istniejącymi na terenie tych krajów przedsiębiorstwami, dziedzinami działalności gospodarczej i regionami gospodarczymi w taki sposób, aby tworzyły jeden wewnętrznie scalony system gospodarczy.

Rozwija się kooperacja i specjalizacja, następuje pogłębianie międzygałęziowego i wewnątrzgałęziowego podziału pracy. Wskutek takich procesów kraje stają się w dużym stopniu wobec siebie komplementarne. Na obszarze integrujących się krajów rozwijają się rynki zbytu i zaopatrzenia. (Zbigniew Kamecki lata 50.-60.-70., zajmował się MSG, jest jednym z 3 autorów najstarszego powojennego podręcznika do MSG)

W tej definicji znajdujemy istotę, opis procesu MIG, na czym ona polega. Znajdujemy także rezultaty procesów MIG.

2. przesłanki i motywy międzynarodowej integracji

Przesłanki rozumiemy jako przyczyny o charakterze obiektywnym i do najważniejszych zalicza się:

- przesłanki związane z bezpieczeństwem (zapewnienie większego bezpieczeństwa),

- przesłanki polityczne (umocnienie pozycji politycznej),

- przesłanki ekonomiczne,

- przesłanki kulturowe,

Motywy mają charakter subiektywny i charakteryzują powody dlaczego konkretne kraje podejmują współpracę i integrują się.

3. modele integracji międzynarodowej

* model federalistyczny - budowa struktur ponadnarodowych, przekazywanie uprawnień na szczebel federacji,

* model konfederacyjny - popierał go DeGaulle, współpraca absolutnie suwerennych, nieograniczonych politycznie krajów, które współpracują na zasadzie kompromisów (model czysto międzyrządowy). Każde państwo prezentuje własne stanowisko

* model funkcjonalistyczny - współpracujące kraje jednoczą się wokół podejmowanych zadań, wspólne zadania są realizowane i to jest najważniejsze, realizacja zadań integruje kraje, prowadzi do obejmowania współpracą kolejnych dziedzin.

Sprawa instytucji - w modelu tym traktowano wspólne instytucje jako możliwe, ale dopiero wówczas, jeśli osiągnięty poziom współpracy będzie tego wymagał (nie wcześniej)

* model „multilevel governance” - zarządzanie z wielu poziomów, a więc część uprawnień znajduje się na poziomie unii (komisja europejska, polityka pieniężna prowadzi EBC). Drugi poziom władzy to rządy krajowe, 3 poziom to szczeble lokalne. W zależności od struktury administracyjnej kraju szczeble lokalne mogą mieć więcej lub mniej uprawnień.

4. korzyści międzynarodowej integracji gospodarczej

1) korzyści wynikające ze swobody przepływu towarów i usług

2) korzyści będące rezultatem swobody przepływu czynników produkcji,

3) korzyści, które są efektem wprowadzenia wspólnej waluty,

4) korzyści ogólnogospodarcze

gdyby nie ujmować tego w ten sposób tylko mówić o korzyściach w ogóle,

wyraźnie można oddzielić korzyści handlowe od korzyści wprowadzania kolejnych etapów

ad 1

a)wzrost konkurencji i efekty wzrostu

-spadek kosztów produkcji

-wzrost jakości i nowoczesności produktów

-wzrost innowacyjności i postępu technologicznego

b)korzyści skali produkcji

polegają one przede wszystkim na pogłębianiu się specjalizacji w produkcji i działalności usługowej, ponownie działa mechanizm prowadzący do obniżki kosztów (jednostkowe koszty produkcji)

c)wzrost wzajemnych obrotów handlowych pomiędzy uczestnikami wspólnego rynku (kraje które tworzą wspólny rynek) wzrost tych obrotów przyczynia się do wzrostu PKB. Tracą inni uczestnicy rynku, kraje trzecie

ad 2

przepływy kapitału, technologii i siły roboczej

a)bardziej efektywna alokacja czynników produkcji, są wykorzystywane tam, gdzie przynoszą największe efekty

b)swoboda przepływu technologii przyczynia się do szybszego jej rozprzestrzeniania się na obszarze wspólnego rynku (efekt spill-over)

c)swoboda przepływu siły roboczej - można rozważać wiele efektów, ale przede wszystkim następuje lepsze dostosowanie się podaży do popytu na siłę roboczą. Napływ siły roboczej do obszarów gdzie jest większy popyt sprawia że zatrzymuje się wzrost płac- nie rosną tak szybko jak mogłyby rosnąć gdyby napływu nie było. Jeśli taki efekt ma miejsce to nie rosną z tego powodu koszty produkcji tak, jak mogłyby rosnąć. Jeśli zatem przepływ siły roboczej powoduje zatrzymanie wzrostu kosztów produkcji (stabilizację) to wpływa zasadniczo na konkurencyjność w handlu i gospodarki. Znakomitym przykładem jest Irlandia do której napłynęło ok. 0,5 mln imigrantów. Ale nie wolno zapomnieć o takim procesie dostosowawczym, jaki jest efektem swobody przepływu siły roboczej jak dostosowanie strukturalne na rynku pracy - dostosowanie zasobów siły roboczej do konkretnych potrzeb, w konkretnych dziedzinach (zawodach). Bariery swobody przepływu siły roboczej to bariera językowa.

Efekty akumulacyjne wynikające z 4 swobód charakteryzujących wspólny rynek:

A)wzrost gospodarczy, wyższa dynamika

B)wzrost stopy życiowej ludności wynikający z bardziej efektywnego wykorzystania zasobów kapitału i zasobów pracy oraz działania efektu spillover związanego z przepływem technologii.

Ad 3 Korzyści z wprowadzenia współnej waluty

a)podniesienie efektów wspólnego rynku

b)eliminacja ryzyka walutowego

c)eliminacja kosztów transakcyjnych

d)korzyści wspólnego rynku finansowego - łatwiejszy dostęp do środków finansowych, do kapitału dla podmiotów gospodarczych (większe możliwości, więcej ofert - a wyższa konkurencja na rynku finansowym sprawia, że można je pozyskać na lepszych warunkach (niższe koszty zaciągania)

e)większa stabilność walutowa i tym samym gospodarcza

ad4

a)wzrost siły gospodarczej i konkurencyjnej ugrupowania, w gospodarce światowej

b)uczestnictwo w procesach integracyjnych [przynosi korzyści krajom słabszym gospodarczo, któ®e rozwijają się szybciej. To że kraje słabsze uzyskują korzyści prowadzi do ich mocniejszej pozycji w skali globalnej. Są w stanie efektywniej konkurować na rynku globalnym.

c)wzrost siły gospodarczej ugrupowania daje mu większe możliwości w negocjacjach (rośnie siła przetargowa)

5. stadia regionalnej integracji gospodarczej wg Balassy

stadia - termin wprowadzony przez Bella-Balassa, który scharakteryzował proces integracji. Wyróżnił stopnie zintegrowania krajów=>wspózależność.

Formy:

* Strefa Wolnego Handlu
* Wolny Rynek

* Unia Celna

* Unia Gospodarcza

* Unia Polityczna/Walutowa

Cechy charakterystyczne stopnia integracji	Redukcja wzajemnych ograniczeń handlowych	Eliminacja wzajemnych ograniczeń handlowych	Zewnętrzne wspólne ograniczenia handlowe	Wolny przepływ czynników produkcji	Harmonizacja pol. pieniężnej i fiskalnej (stałe kursy walutowe)	Unifikacja pol. pieniężnej i fiskalnej (określenie jej przez władze centralne)
Preferencyjne porozumienia handlowe	Χ
Strefa Wolnego Handlu	Χ	Χ
Wspólny Rynek	Χ	Χ	Χ
Unia Celna	Χ	Χ	Χ	Χ
Unia monetarna	Χ	Χ	Χ	Χ	Χ
Unia Gospodarcza	Χ	Χ	Χ	Χ	Χ	Χ

Etapy rozwoju integracji europejskiej:

1. Tworzenie podstaw wspólnej europy w latach 50.

1. EWWiS i jej znaczenie w rozwoju procesów integracji europejskiej

2. Dlaczego próba integracji politycznej okazała się nieudana?

3. Integracja gospodarcza jako główny cel procesów integracyjnych od połowy lat 50. - utworzenie EWG i założenia traktatu rzymskiego o europejskiej wspólnocie gospodarczej

2. Realizacja założeń traktatu o EWG

1. wprowadzanie unii celnej jako pierwszy etap budowy wspólnego rynku

2. ogólna ocena procesu integracji europejskiej w latach 60.

3. Wprowadzanie wspólnego rynku w latach 1970-1985 - stagnacja w procesie integracji rynkowej

4. Przyczyny i formy integracji walutowej

1. Rozwój wspólnotowej polityki gospodarczej

REALIZACJA ZAŁOŻEŃ będzie oceniana w 3 obszarach:

*w obszarze integracji rynkowej

*w obszarze integracji walutowej

*w obszarze rozwoju wspólnotowej polityki

3. Przyśpieszenie integracji rynkowej i walutowej od połowy lat 80.

4. Traktat z Maastricht i jego znaczenie w przyspieszeniu procesów integracji europejskiej

Można przyjąć, że dzięki utworzeniu EWWiS idea zjednoczenia europy została zrealizowana przynajmniej częściowo ponieważ spełniło się marzenie Francji, która intensywnie pracowała na rzecz rozwoju współpracy w Europie. A plan utworzenia EWWiS był planem francuskim. 9 maja 1950 został publicznie przedstawiony przez ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana. Najkrócej polegał on na tym, że Schumann zapraszał RFN do utworzenia wspólnego zarządu nad dwoma przemysłami (węglowym i stalowym) ale propozycja ta była otwarta. Mogły do niej dołączyć inne zainteresowane kraje europejskie. Plan ten był przygotowany pod kierunkiem innego polityka francuskiego, Jean Monnet. Monnet obserwując trudności we wprowadzeniu unii federalnej po II WŚ podszedł do sprawy bardzo pragmatycznie. Uznal że współpraca dojdzie do skutku, jeśli wyznaczy się taki jej cel, który będzie odpowiadał wielu krajom. Jeśli kraje nie będą widzieć korzyści to nie przystąpią do współpracy. Te dwie gałęzie przeżywały trudności, były wysokie ceny węgla więc Monnet uznał że należy podjąć współpracę, utworzyć wspólny rynek w dziedzinie obrotu.

Jean Monnet patrząc na sprawę w dziedzinie tych przemysłów i mając na uwadze wysokie ceny, pamiętał także o tym, że była to propozycja jeszcze wcześniejsza (po wojnie), zamierzająca zaangażować Niemcy we współpracę (połączenie celów - ekonomicznego i politycznego celu Francji).

Znaczenie EWWiS w procesie integracji europejskiej

1. Traktat Paryski o utworzeniu EWWiS był podpisany 18 kwietnia 1951. Wszedł w życie w lipcu 1952. Został podpisany na 50 lat.

2. Monnet dążył do tego, aby EWWiS była wspólnotą 6 krajów, zarządzaną w sposób ponadnarodowy. Dlatego dążył do nadania wysokiej władzy (high authority), a była ona organem zarządzająco-wykonawczym EWWiS a Monnet został jej pierwszym przewodniczącym. Chciał zarządzać tą wspólnotą nieszczególnie uwzględniając politykę narodową, by kraje podporządkowywały się organom władzy. W praktyce okazało się to nielegalne. Po pierwsze dlatego, że w trakcie negocjacji nad traktatem paryskim 3 mniejsze kraje (Holandia, Belgia i Luksemburg) wynegocjowały utworzenie pierwotnie nieplanowanego organu EWWiS (rady ministrów). Rada ministrów jest organem międzyrządowym, tworzą ją ministrowie krajów, została ustanowiona by akceptować decyzje wysokiej władzy, a zatem by kontrolować jej działania. Dlaczego kraje beneluksu postarały się o istnienie rady ministrów - ponieważ obawiały się, że słabiej reprezentowane w wysokiej władzy (mniej przedstawicieli) mogą zostać zdominowane przez duże kraje. Jako 3 ważny organ zostało utworzone wspólne zgromadzenie. Pewna namiastka parlamentaryzmu, instytucja demokracji europejskiej. WZ składało się z przedstawicieli parlamentów narodowych i powołane zostało także dla kontroli działalności wysokiej władzy. Jak również po to, by działało na rzecz realizacji założeń traktatu paryskiego. Czwarty - Trybunał sprawiedliwości, instytucja orzekająca w sprawach wykroczeń wobec traktatu paryskiego. To była podstawa systemu instytucjonalnego wspólnot europejskich (te organy). Kolejne wspólnoty charakteryzował ten sam schemat systemu instytucjonalnego. W tych instytucjach koncentrowała się współpraca krajów członkowskich.

3. Założenia traktatu paryskiego były realizowane i po upływie 5 lat można było powiedzieć, że dokonano liberalizacji obrotów produktami tych dwóch gałęzi przemysłu, a zatem że stworzono podstawy wspólnego rynku, ale w wybranych dziedzinach przemysłu. Niemniej w tamtym czasie to był duży sukces, ponieważ stworzono wolny rynek, w sytuacji gdy polityka ekonomiczna krajów europy zachodniej charakteryzowała się dużym udziałem interwencjonizmu państwowego. W tej polityce interwencjonizmu ważnym środkiem oddziaływania na sytuację gospodarczą a głównie na sytuację przedsiębiorstw były subsydia. Żeby był wolny rynek, to powinny być takie same zasady konkurencji, równe szanse (należało w tych dwóch dziedzinach ograniczać, a potem wyeliminować subsydia).

4. Jednak okazało się, że funkcjonowanie EWWiS zostało zakłócone w okresie kryzysu na rynku surowców energetycznych w 1957 roku. Węgiel zaczął tracić swoje znaczenie na rzecz ropy, ceny węgla spadły. Jak zachowali się członkowie EWWIS? Kraje nie zaakceptowały apelu ze strony wysokiej władzy, która proponowała wprowadzenie polityki antykryzysowej, ale przede wszystkim chciała podporządkowania krajów członkowskich. Ale one tego nie zrobiły. Kraje importerzy kupowały taniej na rynku światowym, a RFN wróciła do subsydiowania przemysłu. Sytuacja kryzysowa spowodowała, że model ponadnarodowy w funkcjonowaniu EWWiS nie sprawdził się. Kraje nie podporządkowały się założeniom polityki wysokiej władzy. To była ważna lekcja, z której wyciągnięto wnioski na przyszłość - nie forsowano już modelu ponadnarodowego. Stosowano takie rozwiązania w procesie decyzyjnym, które nie hamowały procesu integracji, lecz miały go przyspieszać, bo integracja nie rozwijałaby się gdyby kraje członkowskie nie akceptowały planów. Czyli model uzgodnień międzyrządowych stał się podstawą procesu decyzyjnego.

5. oprócz realizacji założeń traktatu paryskiego o EWWiS odnoszących się do utworzenia wspólnego rynku węgla i stali, EWWiS przyczyniła się do zdobycia cennych doświadczeń w dziedzinie osiągania kompromisów pomiędzy krajami członkowskimi, które ułatwiały współpracę w kolejnych latach procesu integracyjnego. Po podpisaniu dwóch kolejnych traktatów i utworzeniu dwóch nowych wspólnot europejskich EWG i EUROATOM a szczególnie EWG, EWWiS stała się mniej znaczącą wspólnotą, tym bardziej, że zmieniła się także rola tych dwóch gałęzi przemysłu objętych działalnością EWWiS.

Nieudane próby integracji politycznej

Gdy negocjowano traktat paryski o EWWIS, we Francji był już przygotowywany kolejny plan, dzięki któremu miała zostać zdecydowanie zacieśniona i wzmocniona współpraca tych 6 krajów. Francja przygotowywała plan--> utworz[Author ID1: at Tue Dec 2 12:40:00 2008 ]enia europejskiej wspólnoty obronnej i plan ten miał być pierwszym zasadniczym krokiem do utworzenia Wspólnoty Politycznej.

Francja była tak zdeterminowana by utworzyć wspólnotę ponieważ sytuacja w europie zmieniała się a USA nie chciała brać pełnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo europy. Rosła pozycja militarna i polityczna ZSRR, rozszerzało swoje wpływy globalne. W czerwcu 1950 wybuchła wojna w Korei. W tej sytuacji USA dążyły do tego, aby Europa odpowiadała za siebie, były za remilitaryzacją Niemiec. Absolutnie przeciwstawiała się temu Francja. Zgłosiła plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej. W 1952 podpisano drugi traktat paryski o utworzeniu EWO. Miała powstać jedna europejska armia, obejmująca siły lądowe, siły powietrzne, siły morskie. Ten traktat został poddany ratyfikacji przez parlamenty narodowe.

Traktat nie został ratyfikowany, plany utworzenia europejskiej wspólnoty politycznej upadły, choć były już jej plany. Odpowiedzialność poniosło zgromadzenie narodowe Francji. To Francuzi nie zatwierdzili własnego planu utworzenia wspólnej europejskiej armii (dużo czasu upłynęło od jego powstania, powstał w 1952, a głosowanie nad tym było 30.08.1954). Dopiero wtedy został złożony. Skąd taka różnica w podejściu do sprawy wspólnej armii? Czy Francja przestała bać się Niemiec? Powodem było bardziej to, że we Francji zmieniły się siły polityczne. W zgromadzeniu narodowym większość uzyskiwali zwolennicy deGaulle. Budował on sobie pozycję polityczną, z każdym rokiem zyskiwał poparcie. DeGaulle i jego zwolennicy nie akceptowali tej opcji w polityce Francji, tzn. uważali, że Francja powinna być MOCARSTWEM, niezależnym a nie jednym z państw członkowskich wspólnej europy (jako Unii Europejskiej, unii politycznej). Jeśli UE byłaby modelem luźnej współpracy niezależnych państw, to de Gaulle by go poparł. Wydarzenie z 30.08.54 w pierwszym momencie mogło oznaczać upadek procesu integracji europejskiej. Przywódcy europejscy zaangażowani na rzecz budowania UE jako unii federalnej ponieśli klęskę. Spinelli, de Gasperi, Spaak, czyli radykalni federaliści ponieśli klęskę, z całą pewnością nie odnosiło się to do Winstona Churchilla, który traktował integrację pragmatycznie (zrobić to, co jest możliwe).

Czy ta data może być traktowana jako początek nowego etapu integracji europejskiej? Odpowiedź TAK, ponieważ przywódcy zdali sobie sprawę, że integracja polityczna nie jest możliwa, ale nie oznaczało to, że integracja Wogóle nie była możliwa. Była możliwa w dziedzinie gospodarczej, pozytywne działania w tym kierunku rozpoczęły się od uchwały wspólnego zgromadzenia EWWiS. Ta uchwała to rezolucja skierowana do rządów 6 krajów członkowskich, aby podjęły inicjatywy na rzecz integracji gospodarczej. Tym bardziej, że pojawiały się wtedy propozycje rozszerzenia formuły wspólnego rynku na całą gospodarkę. Nie tylko na wybrane dziedziny gospodarki (Węgla i Stali). Te propozycje to przede wszystkim Plan Holenderski. Natomiast jeśli wymieniać fakty prowadzące do utworzenia europejskiej wspólnoty gospodarczej, 1-2.06.1955 (konferencja międzyrządowa „szóstki” w Messynie). Celem była dyskusja nad możliwością utworzenia na obszarze 6 krajów wspólnego rynku, ale ponieważ Francja nadal była zainteresowana wprowadzaniem w życie koncepcji integracji sektorowej, to rozważano również utworzenie organizacji w celu współpracy w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomowej. Francja chciała tego, ponieważ podstawą sektora energetycznego w gospodarce Francji była energia atomowa. Dlatego byli oni zainteresowani, aby utworzyć wspólny rynek energii atomowej. Powołano międzyrządowy komitet ekspertów, po to by przygotował raporty w sprawie możliwości utworzenia dwóch organizacji, czyli najważniejszej, głównej wspólnoty europejskiej (w celu budowania wspólnego rynku) i organizacji zajmującej się pokojowym wykorzystywaniem energii atomowej.

Jak doszło do utworzenia EWG?

Na czele komitetu ekspertów stanął niestrudzony Europejczyk Paul Henri Spaak.

Stanowisko Wielkiej Brytanii wobec przygotowań do integracji rynków krajów członkowskich. Czy 6 była zamknięta na przyjęcie innych krajów i czy inne kraje były zainteresowane dołączeniem do tej grupy? 6 była zainteresowana powiększeniem grupy, ale z największą nadzieją oczekiwano pozytywnej odpowiedzi ze strony wielkiej Brytanii. Gdy WB była w dalszym ciągu ściśle związana z krajami uzależnionymi gospodarczo (funkcjonowała w układzie dawnego imperium) i nie bardzo wyobrażano sobie taką zmianę polityki ekonomicznej, która oznaczałaby wzrost powiązań z Europą kontynentalną. Mówiąc o planach integracji, jakie rysowały się w połowie lat 50, nie można ich odrywać od organizacji utworzonej w związku z przyjęciem pomocy z Planu Marshalla (OEEC).

Od 1948 16, a następnie 17 krajów europejskich współpracowało w ramach tej organizacji, i dlatego było to forum ogólnoeuropejskie, i nowy plan przyspieszenia integracji rynkowej w gronie 6 krajów prowadził do podziału w ramach OEEC. 6-tce odpowiadało najbardziej przyłączanie się krajów do ich planu. Jeśli nie odpowiadało to wielkiej Brytanii, poza tym nie była gotowa na zmianę polityki i nie akceptowała takiego modelu integracji w europie (nie akceptowała wspólnego rynku, nawet kiedy dołączyła nie akceptowała przyspieszania integracji). WB odpowiadałaby tylko strefa wolnego handlu na terytorium europy (jest liberalizacja handlu, znoszenie barier, ale także niezależność gospodarcza krajów). Skoro WB taki model odpowiadał, to czy coś robiła w kierunku przeforsowania swojej opcji? Przede wszystkim starała się przekonać RFN do swojej koncepcji. Dlatego w dalszym ciągu przygotowania do utworzenia EWG odbywały się w gronie 6 krajów. W kwietniu 1956 opublikowano raport w sprawie możliwości utworzenia wspólnego rynku, znany jako Raport Spaaka. W nim znalazły się założenia, czym powinien być przyszły wspólny rynek i jak powinien funkcjonować.

Podstawowe założenia:

- eliminacja ceł, utworzenie unii celnej,

- utworzenie wspólnej, zewnętrznej waluty celnej,

- podjęcie negocjacji z krajami trzecimi,

- sprawa kwot importowych i kontroli importu,

- sprawa kontroli eksportu (wszystkie kraje były w GATT, a więc chodziło o to, żeby w traktacie uniknąć postanowień mogących wejść w kolizję z postanowieniami GATT),

- sprawy sektora rolnego, rolnictwa, utworzenie wspólnego rynku, przewidywano okres przejściowy,

- reguły dotyczące konkurencji, w szczególności odnoszące się do przedsiębiorstw, w tym udzielania pomocy przez państwa członkowskie swoim przedsiębiorstwom,

- zakazanie pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem (do tej pory jest regułą) - tzn. takiej pomocy która zakłóca wolną konkurencję. Wskazano formy pomocy, które mogą być akceptowane - np. dla regionów słabiej rozwiniętych, dla szkół i szpitali, dopuszczano także pomoc okresową dla przedsiębiorstw,

- potrzeba harmonizacji prawa krajów członkowskich,

- potrzeba rozwoju polityki transportowej, w celu ujednolicenia taryf transportowych, ponieważ wiązało się to bezpośrednio z tworzeniem jednakowych szans dla podmiotów na wspólnym rynku,

- potrzeba utworzenia funduszu inwestycyjnego, w celu współfinansowania takich inwestycji, które będą ważne z punktu widzenia celów gospodarczych wspólnoty. Będą ważne z punktu widzenia restrukturyzacji regionów i przedsiębiorstw, z punktu widzenia potrzeb restrukturyzacji regionów i przedsiębiorstw. Również zapisy odnoszące się do wprowadzania wspólnego rynku w dziedzinie swobody przepływu usług, siły roboczej, kapitału.

Raport był przedmiotem dyskusji na konferencji międzyrządowej w czerwcu 1956 w Wenecji. Jej celem było osiągnięcie porozumienia w sprawie możliwości przyjęcia założeń raportu Spaaka. Planowano podpisanie konwencji otwierającej negocjacje nad przyszłym traktatem. Wenecja to zakończenie okresu przygotowań do utworzenia EWG. Po niej rozpoczęły się prace nad przygotowaniem traktatów założycielskich.

Pierwszy, ważny to traktat o utworzeniu EWG, i drugi (nie będziemy się zajmować) o utworzeniu EWEA [EURATOM]. Czy negocjacje w sprawie traktatu założycielskiego EWG odbyły się bez żadnych problemów? W zasadzie wielkich problemów nie było (wszystkie kraje chciały podpisać), ale pojawiły się trudności. Podstawą było porozumienie w sprawie „przyjęcia zasad wprowadzania wspólnego rynku produktów rolnych i wspólnej polityki rolnej (czyli zasady podziału specjalnie przeznaczonych środków finansowych)”. Nie we wszystkich krajach rolnictwo było równie ważne, nie wszystkie kraje miały korzystać. Z drugiej strony, jeśli budżet, to trzeba było go stworzyć. Nie wszystkie kraje w jednakowym stopniu miały go tworzyć, mniejsze kraje partycypowały w mniejszym stopniu. Francja chciała budżetu, a w Niemczech rolnictwo było słabo rozwinięte a mieli dużo płacić. Kompromis polegał na ustępstwach RFN, bez tego nie podpisałoby traktatu rzymskiego o EWG. Porozumienie w sprawie rolnictwa otwierało drogę do podpisania traktatu rzymskiego o EWG.

Druga sprawa to przyjęcie zasad dostępu do wspólnego rynku, który jednak miał być obwarowany wspólną zewnętrzną taryfą celną CET. Ważne dla krajów kolonialnych, odpowiednie postanowienia pojawiły się.

25 marca 1957 Rzym, dwa traktaty (o EWG i EWEA), także podpisano konwencję towarzyszącą traktatom, w sprawie niektórych instytucji wspólnych. Podpisanie dwóch nowych traktatów oznaczało powołanie dwóch nowych organizacji wspólnotowych. Ważne było, jak zacznie rozwijać się system instytucjonalny (EWWiS miała swoje instytucje).

Co uregulowała konwencja? 1 trybunał sprawiedliwości, wspólne zgromadzenie przekształcone w europejskie zgromadzenie parlamentarne (parlament europejski).

Jakie organy utworzono dla EWG i EWEA?

Organy zarządzająco-wykonawcze, na podobieństwo Wysokiej Władzy - Komisja; rady szczebla ministerialnego czyli organy decyzyjne. Podpisano konwencję, aby nie mnożyć instytucji tylko aby niektóre z nich mogły obsługiwać jednocześnie 3 wspólnoty.

Założenia budowy wspólnego rynku i funkcjonowania EWG zawarte w traktacie rzymskim (pierwotnej wersji). W miarę rozwoju integracji wprowadzano modyfikacje, ale zasadnicza była w traktacie z Maastricht.

Struktura i główne postanowienia Traktatu Rzymskiego o EWG:

Części składowe i tytuły

Artykuły

Preambuła Część I podstawowe zasady Część II utworzenie wspólnoty --tytuł I swobodny przepływ towarów, utworzenie unii celnej, eliminacja ograniczeń ilościowych --tytuł II rolnictwo --tytuł III swobodny przepływ osób, usług i kapitału --tytuł IV transport Część III polityka wspólnoty --tytuł I wspólne zasady obejmujące politykę konkurencji, pomoc państwa, postanowienia podatkowe, harmonizacja prawa --tytuł II polityka gospodarcza, głównie polityka handlowa --tytuł III polityka społeczna --EBI Część IV stowarzyszenie z krajami i terytoriami zamorskimi, które pozostają w specjalnych układach (stosunkach) z krajami członkowskimi UE Część V instytucje wspólnoty --tytuł I postanowienia dotyczące instytucji --tytuł II postanowienia finansowe dotyczące budżetu wspólnoty Część VI postanowienia ogólne i końcowe

1-8 9-17 18-48 48-73 74-84 85-102 103-116 117-128 129-130 131-136 137-198 199-209 210-248

Czy w strukturze Traktatu o EWG widać wyraźne analogie do raportu Spaaka?

TAK, jeśli porównać, to widać wyraźnie że chodzi o wspólny rynek (i jest on tutaj) i o politykę konkurencji, fundusz inwestycyjny =EBI. W trakcie negocjacji uznano, że aby środki finansowe wspólnoty mogły służyć wspólnym projektom i restrukturyzacji gospodarki (przedsiębiorstw, regionów) to nie mogą być ograniczone do składek (za małe, poza tym państwa godzą się a potem nie chcą płacić). Zwyciężyła koncepcja banku niekomercyjnego, udzielającego kredytów na preferencyjnych warunkach (oprocentowanie pokrywa tylko koszt działania banku). Środki pozyskiwane przez zaciąganie kredytów na międzynarodowym rynku finansowym.

Komentarz:

Jak wynika ze struktury traktatu, podstawowe znaczenie mają postanowienia dotyczące wspólnego rynku.

Wspólnotowa polityka - była konieczna wraz z wprowadzaniem 4 swobód, „polityki wspierające budowanie wspólnego rynku”: polityka konkurencji (określa reguły konkurencji na szczeblu wspólnoty), wspólna polityka handlowa, wspólna polityka rolna (rolnictwo wyłączone z reguł wspólnego rynku, miało własny wspólny rynek produktów rolnych) - bo w przypadku rynku produktów przemysłowych i usług zakazana była pomoc państwa (wolny rynek) a rynek produktów rolnych był oparty na zasadach interwencjonizmu wspólnoty. Kolejna to wspólna polityka transportowa

Realizacja założeń traktatu rzymskiego o EWG:

1. Integracja rynkowa

2. Integracja walutowa

3. Rozwój polityki wspólnotowej

Oceniamy integrację w trzech wymiarach, integracja walutowa rozpoczęła się, mimo że w traktacie rzymskim nie przewidywano unii walutowej, nie przewidywano nawet wspólnej polityki walutowej (bo był MSW wg Bretton Woods- był dolar i wszystkim to odpowiadało; poza tym do 1958 były ograniczenia walutowe w krajach europy zachodniej, nie było zewnętrznej wymienialności walut)

W traktacie rzymskim o EWG określono priorytety integracji europejskiej - priorytet nr jeden (cel podpisania) to integracja rynkowa, wprowadzenie wspólnego rynku

Integracja Rynkowa - Wspólny Rynek: swoboda przepływu towarów, usług, kapitału i osób. TUKO to najwyższy stopień integracji rynkowej (handlowej).

W traktacie określono, które dziedziny powinny w pierwszej kolejności być objęte polityką szczebla wspólnotowego, co wiązało się z przenoszeniem uprawnień prowadzenia tej polityki ze szczebla krajowego na międzynarodowy. W pierwszej kolejności te dziedziny, w których była uzasadniona polityka wspólnotowa, ponieważ wspierała wprowadzanie wspólnego rynku. Wspólna polityka rolna, handlowa, transportowa.

Rolnictwo objęto wyłączoną polityką wspólną, na specjalnych zasadach. Objęto szczególnymi zasadami. Ale była szczególna sytuacja, deficyt produktów rolnych.

Poza tymi trzema wspólnymi politykami, pojawia się polityka konkurencji. Żeby wspólny rynek mógł funkcjonować na takich zasadach, reguły konkurencji musiały być określone w prawie wspólnotowym (wszystkie podmioty gospodarcze, te same szanse na rynku, te same prawa i reguły konkurowania), ale nie użyto terminu WSPÓLNA.

Omówienie realizacji założeń traktatu:

=> Lata 60.:

Integracja Rynkowa:

* Przepływ Towarów: Zgodnie z założeniami traktatu realizowano pierwszy etap budowy wspólnego rynku, czyli unię celną. Polegała na stopniowym obniżaniu ceł, ostatecznym zniesieniu ich, udało się znieść je do 1970, zniesiono wszystkie 1.07.1968 r. Drugim warunkiem unii celnej jest utworzenie jednej zewnętrznej taryfy celnej dla krajów trzecich, taką taryfę wprowadzono na zasadzie średniej arytmetycznej. Zmieniło to warunki handlu, ponieważ średnia arytmetyczna nie brała pod uwagę obrotów. Próby walki z tą zasadą, pod uwagę biorąc układ GATT, ale w tym układzie były zapisy dopuszczające tworzenie uprzywilejowanych układów handlowych.

W związku z tym że unia celna została wprowadzona przed terminem, można uznać, że unia była sukcesem. Realizacja Unii Celnej szła dobrze, ponieważ był: wzrost gospodarczy, wysoki popyt, nie było problemów ze sprzedażą, a obniżanie cen powodował efekt kreacji i przesunięcia, rosły obroty wzajemne, pobudzało popyt i dodatkowo stymulowało wzrost gospodarczy - wszystkie kraje na tym korzystały.

* Swoboda przepływu usług

Tu niewiele osiągnięto, bo sektor usług był bardzo zróżnicowany pod względem rozwoju, pod względem udziału usług (komercyjnych i publicznych). Ten rozdział pozostał bez swobody.

* Swoboda przepływu kapitału :

1960-62 wprowadzono podstawy prawne do swobody przepływu pewnych form kapitału: w celu podejmowania zagranicznych inwestycji bezpośrednich, w celu dokonywania płatności handlowych, z tytułu zaciąganych kredytów, swoboda przepływu z tytułu transakcji kapitałowych zawieranych na giełdach, inne formy objęto liberalizacją warunkową.

* Swoboda przepływu osób :

1968 -rozporządzenie, na mocy którego pracownicy i rodziny mogły się swobodnie przemieszczać na obszarze krajów członkowskich

Mimo wprowadzenia tej swobody, w latach 70 ograniczono swobodę, wprowadzano okresowe ograniczenia napływu imigrantów z krajów członkowskich (kiedy bezrobocie na rynku pracy było duże, niezrównoważony rynek pracy).

T- swoboda, K- prawie swoboda, O- swoboda

Czy w związku z dość sprawną liberalizacją przepływu towarów w latach 60 eliminowano również subsydia państwowe dla przedsiębiorstw (bo po IIWŚ subsydia były wysokie)?

W latach 60 subsydia były, ale nie istniał ich problem, w latach 60 nie przeszkadzały, zaczęły przeszkadzać później.

Polityka wspólnotowa:

Wspólna polityka rolna wprowadzona w 1972 wraz z funduszem z którego finansowano pomoc dla rolników (fundusz gwarancji i orientacji rolnej). Służył on w 95% dopłaty bezpośrednie, a 5% pomoc strukturalna (na modernizację rolnictwa). Takie zasady szczególnie odpowiadały rolnikom, szybko rosła produkcja rolna.

* Polityka konkurencji wprowadzana od początku układów integracyjnych. Wspólnotowe reguły konkurencji wprowadzono na początku lat '60. Uprawnienia do kontroli struktur uzyskała komisja EWG. Rynek charakteryzował się wysokim popytem, więc problemów nie było.

* Wspólna polityka handlowa formalnie od 1972, należy ją rozumieć jako zagraniczną politykę handlową EWG. Umowy handlowe od momentu jej wprowadzenia były zawierane na szczeblu wspólnotowym (a nie indywidualnie przez kraje), ujednolicone zostały instrumenty ochrony rynku przed importem, wprowadzono wspólne zasady promowania rozwoju eksportu, ale pomoc dla eksporterów była i jest realizowana przez kraje członkowskie.

* Wspólna polityka transportowa - byłą zapisana w traktacie rzymskim, nie została wprowadzona, przygotowano strategię takiej polityki - i tyle.

* Polityka społeczna w latach `60 ograniczała się do wprowadzenia równych praw pracowników - harmonizowano prawa, w tym prawa kobiet i mężczyzn.

Integracja walutowa

Pierwsze plany wspólnej polityki walutowej i wspólnej waluty pojawiły się pod koniec lat 60. Przede wszystkim aktywni byli politycy francuscy, ponieważ Francja miała słabą walutę, a waluta RFN zdobywała coraz silniejszą pozycję, nawet skutecznie konkurowała z dolarem na rynkach walutowych. Rósł popyt na markę, ponieważ coraz częściej stosowano ją w transakcjach międzynarodowych. Marka aprecjonowała, jej siła nabywcza rosła, dolar spadał, choć USA nie chciało go zdewaluować. Wartość marki rosła, bo gospodarka i eksport RFN rosły bardzo dynamicznie. Pozycja marki była odzwierciedleniem pozycji Niemiec. Ponieważ marka byłą zdecydowanie silniejsza, a Bretton Woods już upadał (od 1968) dlatego francuscy politycy uznali, że jest sprzyjający model aby przedstawić plan wprowadzenia wspólnej waluty i przystąpili do zmasowanego pressingu pod koniec 1969 roku.

Z tamtego okresu znamy 2 plany Barre`a. W pierwszym nie było jeszcze wspólnej waluty, ale w drugim planie już byłą taka propozycja, pierwszy plan w 1968. Barr był przywódcą monetarystów, którzy starali się przekonać RFN do wprowadzenia planu unii gospodarczej i walutowej do strategii integracji. Miał duże możliwości, by jego propozycje prezentować jako oficjalne stanowisko komisji wspólnot - i tak było.

Zasadnicza dyskusja pod koniec 1969, gdy dokonywano oceny okresu przejściowego w budowaniu wspólnego rynku (lata 60, wprowadzanie unii celnej). Przywódcy państw i rządów 1-2.12.1969 Haga, przedmiotem dyskusji przede wszystkim integracja walutowa, Francja dążyła do wprowadzenia do planów unii planów unii walutowej. Natomiast RFN zdecydowanie przeciwstawiali się planom Francji. Nie oponowali jedynie, że w ogóle są przeciwko wspólnej walucie. Ale stawiali sprawę w ten sposób - UGiW tak, ale dopiero, gdy stopień zintegrowania gospodarek będzie wyższy, gdy będzie on dawał podstawy do tego, że wspólna waluta przyniesie korzyści.

Na początku lat 60 pojawiały się początki teorii optymalnego obszaru walutowego. Autorzy uzasadniali korzyści wprowadzenia wspólnej waluty, ale jednocześnie wskazywali warunki do spełnienia, aby obszar gospodarczy kilku krajów spełniał warunki optymalnego obszaru walutowego. Gdyby wspólna waluta została wprowadzona przy tak niskim stopniu powiązania gospodarek, (różne struktury, modele polityczne i ekonomiczne) to wspólna waluta mogłaby tylko zaszkodzić integracji.

Z czym przywódcy wyjechali z Hagi?

Wszyscy byli zadowoleni, niczego nie przesądzono, a uzgodniono powołanie grupy ekspertów w celu przygotowania raportu w sprawie wprowadzenia UGiW. Grupa powołana w marcu 1970, na jej czele Werner.

Z Hagi Francuzi mieli satysfakcję, ze uzgodniono wprowadzenie do planu integracji europejskiej integrację walutową, czyli UGiW.

W Hadze uzgodniono poza tym pierwsze rozszerzenie wspólnot europejskich, WB, Irlandia, Dania. To rozszerzenie mogło nastąpić wcześniej, jednak przeciwnikiem był prezydent Francji gen. DeGaulle. On nie dopuścił Wielkiej Brytanii do przyjęcia, odszedł w 69. Nowy prezydent zmienił zasadniczo politykę Francji. Powrót do opcji proeuropejskiej, opcji Schumana, Monneta.

INTEGRACJA EUROPEJSKA W LATACH 1970-1985

Integracja Rynkowa:

Można powiedzieć, że było to 15 straconych lat w procesie integracji rynkowej, ponieważ dalsza liberalizacja rynków krajów członkowskich nie postępowała - można powiedzieć, że pojawiały się bariery we wzajemnej wymianie handlowej, te bariery to neoprotekcjonizm (powrót do protekcjonizmu w związku z pogarszaniem się popytu i spadkiem koniunktury). W takiej sytuacji kraje starają się zapewnić własne rynki dla własnych producentów, tworzą bariery dla importu.

Kraje EWG wróciły do subsydiowania, starano się podnosić konkurencyjność własnych firm, a ponieważ była unia celna i nie można było stosować ograniczeń taryfowych, wprowadzano ograniczenia pozataryfowe (przepisy, normy narodowe, za ich pomocą ograniczano import, normy techniczne które też służyły do ograniczenia importu). Kraje EWG były szczególnie pomysłowe w tym protekcjoniźmie. Nawet w przypadku tej osiągniętej swobody nastąpiły tendencje regresyjne. Wprowadzono ograniczenia swobody przepływu osób, nie było postępu w liberalizacji rynku usług, przepływ kapitału utrzymano w stanie z lat 60 (pełna swoboda nie była osiągnięta). Wspólnego rynku nie wprowadzono, rynek wykazywał bardziej cechy podzielonego granicami, niż w latach 60. Bardziej widoczne były rynki krajowe.

Integracja walutowa

Postęp, bynajmniej nie dlatego, że zaczęto wprowadzać i realizować plan Wernera, choć pierwszy etap został formalnie zaakceptowany i był realizowany, ale realizacja została przerwana ze względu na kryzys energetyczny i nieporadność krajów członkowskich w polityce pieniężnej - nie było twardej, było dążenie do zwiększania podaży pieniądza i stymulowania wzrostu gospodarczego.

Raport Wernera październik 1970 - przewidywał wprowadzenie UGiW w 10 lat, do 1980 w trzech etapach - pierwszy etap został szczegółowo rozpisany, natomiast następne ramowo, ponieważ autorzy uważali, ze każdy kolejny etap powinien być przygotowany szczegółowo pod koniec realizacji poprzedniego, by wykorzystać zdobyte doświadczenia i nie powtarzać błędów.

W 1 etapie przede wszystkim chciano usztywnić kursy walutowe krajów członkowskich, zgodnie z tym planem w 1972 wprowadzono instrument stabilizacji kursów walut krajów członkowskich, wąż walutowy w tunelu. Ratowano w ten sposób system BW. Rozszerzono marżę odchyleń od dolara, z +/- 1%, do +/- 2,25%. To rozszerzenie nie odpowiadało krajom EWG, ponieważ powodowałoby zakłócenia w wymianie handlowej wzajemnej, EWG w tej dyskusji nad reformą wypowiadała się za stałymi kursami, to gwarantowało rozwój wspólnego handlu, polityki rolnej (z tytułu odchyleń kursowych transfery mogły się zmieniać). Ta decyzja niemal błyskawiczna, wprowadzenie własnego mechanizmu stabilizacji (mechanizm stabilizacji kursów w wężu 1,125%, utrzymano marżę w stosunku do dolara - tunel przestał istnieć 1978. Wąż walutowy miał stabilizować waluty, ograniczać ich wahania wobec siebie na rynku. Czy wąż był skuteczny? NIE, okazał się nieskutecznym instrumentem stabilizacji kursów, dlatego że aby kursy mogły być stabilne, trzeba było ograniczać podaż pieniądza, a nie wszystkie kraje chciały ograniczać. Dlatego niektóre waluty a to były, a to nie były w wężu - były wędrujące. Były waluty, które pozostawały cały czas - restrykcyjna polityka (marka, gulden i związane handlowo z RFN kraje-korona duńska, frank belgijski i luksemburski) Absolutnie niestabilne lir i frank francuski. Niestabilny także funt, WB nie bardzo chciała się wiązać wspólną polityką walutową.

Podsumowując realizacja planu Wernera upadła wraz z wybuchem kryzysu, wąż funkcjonował, choć w ograniczonym zakresie, do 1978. Na świecie sytuacja walutowa zmieniła się zasadniczo, system Bretton Woods upadał.

Wspólnota uznała, że musi budować własne bretton woods, plan Fourcade. Francja miała za słaby autorytet i walutę, aby forsować plan, przyjmowano propozycje niezbyt poważnie, RFN nadal chciała mieć walutę światową. 1974 USA oficjalnie zlikwidowały złoty parytet dolara, w związku z tym powstał duży problem miernika wartości w MSG i stosunkach walutowych. Dyskusje nad zacieśnieniem, koordynacją polityki walutowej (Francja-RFN). Przygotowanie projektu ESW, ten projekt został przedstawiony 1978, następnie zaakceptowany 12.1978 i stworzono podstawy prawne tego systemu. Miał wejść w życie od 1.1.79, ale ze względu na opóźnienia Francji wszedł 13.3.1979.

Największe osiągnięcie lat 70 to zdecydowany postęp w integracji walutowej, doświadczenia węża walutowego spowodowały, że kraje członkowskie zdecydowały się w warunkach ogólnoświatowej destabilizacji walutowej stworzyć własną strefę stabilności walutowej, wprowadzając ESW.

Zasady ESW:

(1) mechanizm stabilizacji kursów walutowych, który częściowo przejęto z węża walutowego, wprowadzono stałe kursy walutowe, z marżą wahań 2,25%+/-

(2) własna umowna jednostka walutowa ECU, której wartość oparto na koszyku walut krajów członkowskich, a udział walut krajów określono przede wszystkim na podstawie potencjału gospodarczego (PKB kraju/PKB wspólnoty) i na podstawie pozycji handlowej kraju. ECU wymyślono jako walutę wspólnoty, stała się denominatorem, miernikiem wartości walut wspólnoty, po drugie walutą budżetu wspólnotowego, w tym funduszy wspólnotowych, ale także zdobywała pozycję na prywatnym rynku finansowym, umacniała tam swoją pozycję. Przede wszystkim jako waluta kredytowa. Promowaniem ECU zajmowała się komisja wspólnot europejskich i EBI. Ale pod względem prawnym nie uzyskała statusu waluty wspólnotowej, co stanowiło przeszkodę w umacnianiu jej pozycji (bo Niemcy nie chcieli rywalizacji z marką).

(3) wspólna polityka walutowa, polegająca na przeprowadzaniu zmian kursów walutowych (dostosowań kursowych), gdy jakieś waluty aprecjonowały/deprecjonowały. Wszystkie kraje musiały zgodzić się na zmianę kursów,

(4) nadanie większej roli EFWS (Europejski Fundusz Wspólnoty Walutowej), ten fundusz powstał w 1972, ale nie miał większego znaczenia ze względu na małe środki w jakie go wyposażono. Fundusz traktowano jako konieczność w przypadku przeprowadzania interwencji na rynku walutowym

(5) system wzajemnej pomocy kredytowej pomiędzy bankami centralnymi krajów członkowskich, dla tych krajów, które miały problemy z zewnętrzną równowagą płatniczą.

///funkcjonowanie ESW w książce///

Polityka wspólnotowa

Zasadniczy rozwój nie nastąpił, ale zaczęto tworzyć podstawy wspólnotowej polityki w wielu nowych dziedzinach: wprowadzono politykę konkurencji szczebla wspólnotowego, EFRR (z bardzo skromnymi środkami). Ta polityka regionalna dziś jest ważną polityką, służy łagodzeniu dysproporcji. Zapoczątkowano ją, gdyż nowe kraje razem z Włochami domagały się takiej polityki. Wspierano konkurencyjność przemysłu, ponieważ przedsiębiorstwa europejskie traciły w okresie dekoniunktury swoją pozycję na rynku światowym. Wprowadzono także politykę wspierania zatrudnienia. Od 1984 zaczęto rozwijać politykę badawczo-rozwojową. Rozwijała się wspólna polityka walutowa.

NOWA DYNAMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ OD POŁOWY LAT 80.

1. Towards economic recovery raport M. Alberta i R.J. Balla przedstawiony w 1983 roku. Krytyka rezultatów integracji europejskiej i propozycje usunięcia barier w tym procesie

2. Biała Księga komisji wspólnot europejskich pod kierunkiem Kochfielda 1985 - założenia projektu Jednolitego Rynku Europejskiego 1992.

3. Jednolity Akt Europejski 1986 - zasadnicze zmiany w prawie wspólnotowym i podstawa realizacji JRE

4. Realizacja JRE

5. Przyspieszenie integracji walutowej - raport J Delorsa 1989, Traktat z Maastricht i realizacja UGiW.

Ad 1

Regresyjne tendencje szczególnie w integracji rynkowej w latach 70 i 80 były przedmiotem wielu dyskusji, zarówno w środowiskach naukowych, praktyków gospodarczych i polityków. Było oczywiste, że należy przygotować nowy plan, nowy projekt który pozwoliłby usunąć podstawowe bariery w utworzeniu wspólnego rynku, bo przecież założenia traktatu o EWG nie były zrealizowane. Tylko 1 etap integracji rynkowej zakończył się pełnym sukcesem, tzn. Unia Celna, która była wprowadzona przed terminem.

W 1983 dwaj autorzy przedstawili swoje opracowanie, w którym ujawnili słabości gospodarek krajów członkowskich, słabości integracji europejskiej i przedstawili swój punkt widzenia dotyczący najważniejszych barier w procesie integracji rynkowej.

Na początku lat 80 gospodarka krajów europy zachodniej znajdowała się w znacznie gorszej kondycji w porównaniu z gospodarkami USA i Japonii, mimo że wszystkie gospodarki rozwijały się w warunkach kryzysu. Ale gospodarki USA i Japonii radziły sobie w tych warunkach lepiej. Ci dwaj autorzy wymienili pewne cechy gospodarek krajów członkowskich i ich podsumowanie na podstawie przeprowadzonej analizy sytuacji gospodarczej było bardzo niekorzystne dla EWG. W podsumowaniu znalazły się zarówno oceny makro, jak i mikroekonomiczne, oraz takie, które również świadczyły na niekorzyść gospodarki europejskiej, choć trudno je zakwalifikować.

Cechy Makroekonomiczne:

- niższy wzrost gospodarczy

- niższy poziom inwestycji

- natomiast przy niższym wzroście i niższych inwestycjach, wyższa inflacja i bezrobocie.

- brak stabilności walutowo-pieniężnej,

- niezdolność rządów krajów członkowskich do koordynacji polityki gospodarczej,

Cechy Mikroekonomiczne:

- niskie zyski firm

- mała elastyczność płac (wpływa na efekty działalności przedsiębiorstw)

- przedsiębiorstwa europejskie traciły udział w tych segmentach rynku światowego, na których przedmiotem obrotu są produkty wysokich technologii. Na przełomie lat 70 i 80 średnio udział spadał o 1% rocznie, w produktach wysokich technologii. Dodatkowym argumentem za tym był wzrost udziału sprzedaży przedsiębiorstw europejskich na rynkach produktów tradycyjnych (obuwie, tekstylia, meble)

- autorzy zwrócili uwagę, że jednym z ważnych problemów gospodarczych było duże uzależnienie od zewnętrznych surowców energetycznych. Równocześnie kraje członkowskie nie potrafiły podjąć i realizować wspólnej polityki energetycznej. Cele różniły się na tyle, że nie potrafiono określić celów na poziomie wspólnoty, nie było kompromisu w tej sprawie, poza tym trudną przeszkodą była pozycja monopolistyczna przedsiębiorstw w dziedzinie energetyki.

- podkreślili, że słabości gospodarek są między innymi skutkiem słabych postępów w integracji rynkowej. A więc przedstawili w swoim raporcie główne bariery i podkreślili, że można będzie przyspieszyć budowanie rynku wewnętrznego, jeśli one zostaną wyeliminowane.

Bariery Alberta i Balla:

1. trudności w przepływie towarów i usług związane z utrzymywaniem granic narodowych. Istnienie wciąż fizycznych barier na granicach (kontrole paszportowe, kontrole celne, kontrole sanitarne). Kontrole te były związane z wykonywaniem wielu czynności (wypełnianie dokumentów, wymiana walut) czyli związane to było z koniecznością utrzymywania wielu urzędów, służb granicznych i związane było z określonym czasem do poświęcenia na przebrnięcie granicy. Koszty z tym związane były po stronach państw, ale także po stronach przedsiębiorstw. AUTORZY proponują zlikwidować granice w przepływie towarów, usług, kapitału i osób (do osób tylko kontrole, do kapitału mniejsze).

2. zlikwidowanie standardów technicznych i norm narodowych, jakie były wprowadzane systematycznie w latach 70 w celu ograniczania importu. W szczególności miało to miejsce w elektrotechnice i elektronice.

3. fiskalna - podstawowa przeszkoda w utworzeniu jednolitego rynku ponieważ różnice w systemach podatkowych polegające na istnieniu różnych rodzajów podatków oraz stawek podatkowych powodowały, że przedsiębiorstwa obciążone większymi podatkami miały mniejsze szanse w konkurencji na wspólnym rynku. Bariera ta utrudniała także wprowadzanie swobody przepływu kapitału. Różnice podatkowe polegały przede wszystkim na różnych podatkach VAT, oraz w podatkach akcyzowych. Jeżeli oceniać rynek wspólnotowy z punktu widzenia różnic fiskalnych, to w pierwszej poł 80 był to rynek 12 odrębnych segmentów narodowych.

4. niski stopień harmonizacji prawa krajów członkowskich, a różnice pomiędzy systemami prawnymi były duże. Harmonizacja prawa była zasadniczym warunkiem tworzenia formalnych podstaw 4 swobód wspólnego rynku.

5. do połowy lat 80 zamówienia publiczne były wyłączone z reguł wspólnego rynku, obowiązywała zasada wyłączności dostawców krajowych, równocześnie około 15% PKB stanowiły te środki (na zamówienia publiczne), więc niestosowanie zasady najtańszego dostawcy oznaczało marnotrawstwo środków. Stąd też propozycja, by objąć zamówienia publiczne były objęte zasadami rynkowymi.

Jaka była reakcja na ogólnie złą sytuację gospodarczą krajów członkowskich i regresyjne tendencje w integracji rynków narodowych?

Przyjmuje się, że 1985 był momentem przełomowym. Wtedy zespól ekspertów komisji wspólnot europejskich przygotował i przedstawił swój raport w tej sprawie, a na czele tej komisji Cockfield. Raport najpierw zaprezentowany Parlamentowi Europejskiemu, znany jako biała księga 1985. W tej księdze nie było nic nowego, założenia wspólnego rynku były w traktacie rzymskim o EWG. Ale przedstawiono pełną listę legislacji za pomocą których powinny być wyeliminowane bariery, jakie ograniczały wprowadzanie 4 swobód gospodarczych. Była rodzajem harmonogramu wprowadzania formalnych podstaw jednolitego rynku. Różnica między możliwością budowania wspólnego rynku na podstawie Traktatu o EWG a na podstawie harmonogramu z białej księgi 1985 polegała na tym, że w Traktacie było prawo pierwotne, na podstawie którego wprowadza się wtórne, bardziej szczegółowe. Eliminowanie ograniczeń rynkowych wymagało każdorazowej decyzji dotyczącej prawa wtórnego. Proces przeciągał się w czasie, kraje nie osiągały kompromisów. Metoda białej księgi polegała na tym, że była cała lista aktów prawnych, oraz daty ich wprowadzania. Jeśli rada ministrów przyjęła cały projekt (nie mogła fragmentów) i państwa członkowskie się pod tym podpisały, to mogły tylko realizować. Data 1992 oznaczała określenie terminu realizacji całego projektu jednolity rynek europejski. W sumie w propozycji komisji było ok. 300 zadań legislacyjnych. Rada Europejska zatwierdziła białą księgę w czerwcu 1985 w Mediolanie. RE nie podejmuje decyzji z formalnego punktu widzenia. Ale szefowie państw i rządów spotykający się na posiedzeniach w ramach prac rady europejskiej uzgadniają najważniejsze plany i zadania strategiczne. Posiedzenia stanowią zatem ważny punkt wyjścia dla formalnej decyzji jaką podejmuje rada szczebla ministerialnego. Jeśli plan zatwierdzono na radzie europejskiej, znaczy że będzie realizowany. Ministrowie będą decydować o tym, JAK będzie realizowany.

Rola JAE w realizacji JRE:

Podstawowym instrumentem prawnym realizacji projektu JRE 1992 były dyrektywy: Dyrektywa to instrument prawa wtórnego, znajdujący powszechne zastosowanie w prawie wspólnotowym, ale nie zawierający szczegółowej treści prawnej. Czyli wydanie dyrektywy i skierowanie jej do adresatów (państw członkowskich). Jeśli państwa otrzymują dyrektywę do realizacji, to nie znaczy ze mają gotowe prawo, do którego mają się stosować. W dyrektywie otrzymali cel prawny do osiągnięcia, mają swoje prawo dostosować do celu zawartego w dyrektywie. Za pomocą dyrektyw realizowano ten projekt. Z dyrektyw szybciej niż z rozporządzeń można realizować zadania operacyjne.

Rozporządzenia to podstawowy instrument prawa wtórnego, od początku do końca przygotowywane jako akty prawne zawierające treść prawną, po wejściu w życie wchodzą do systemów prawnych wszystkich państw (wymagają więcej czasu).

JAE - żeby obie dyrektywy mogły być stanowione szybko i zgodnie z potrzebami realizacji JRE, to wymagał zmian Traktatu Rzymskiego o EWG. Prawo pierwotne w poł lat 80 było niewystarczające dla sprawnego wprowadzenia prawa wtórnego. Należało uzupełnić Traktaty. Przywódcy uznawali zmianę prawa pierwotnego za konieczne, trudno było się porozumieć, choć w 1983 nawet podpisano specjalną deklarację.

Po zatwierdzeniu białej księgi 1985 bardzo szybko przystąpiono do prac nad nowym aktem prawa pierwotnego. Grudzień 1985 zatwierdzono rewizję i uzupełnienia traktatu rzymskiego o EWG poprzez wydanie JAE. Prace przebiegały niezwykle szybko, do lutego 1986 nowy akt prawny. Wszedł w życie 1 lipca 1987. Charakteryzując JAE należy podkreślić, ze miał on znaczenie nie tylko jako podstawa realizacji białej księgi 1985, konkretnie JRE 1992, wprowadzał istotne zmiany w prawie wspólnotowym, przede wszystkim w procesie decyzyjnym i funkcjonowaniu głównych instytucji.

Uprawnienia instytucji zostały rozszerzone. W szczególności:

* Rada Ministrów mogła podejmować więcej decyzji na zasadzie większości kwalifikowanej (ok. 2/3 głosów), wcześniej jednomyślność, choć próbowano uelastyczniać proces decyzyjny, niemniej sprawiało to trudność. Przejście do większości kwalifikowanej przyspieszyło proces decyzyjny.

* Dodano uprawnień Parlamentowi Europejskiemu.

Określono priorytetowe cele (JAE) w procesie integracji europejskiej, a mianowicie:

- podniesienie spójności społeczno-gospodarczej krajów (łagodzenie różnic regionalnych),

- dążenie do unii ekonomicznej i walutowej,

- budowanie mocniejszej podstawy technologicznej przemysłu, w celu podniesienia jego konkurencyjności

- rozwój badań naukowych (B+R),

- wzmocnienie pozycji polityki społecznej,

- dążenie do jej ujednolicania, rozwój wspólnych programów ochrony środowiska.

Realizacja JRE i wpływ projektu na ogólne przyspieszenie procesów integracyjnych:

JRE 1992 - ostatecznie chciano zakończyć proces budowania Jednolitego Rynku.

Jednolity Rynek: wszystkie 4 swobody miały być wprowadzone do końca 1992. Nie wszystkie dyrektywy przyjęto, niektóre kraje mały opóźnienia w zmienianiu prawa. Uznano, ze zaawansowanie realizacji było na tyle wysokie, że opóźnienia były traktowane jako „w niewielkim stopniu” wpływające na funkcjonowanie całego rynku. Od 1 stycznia 1993 oficjalnie przyjęto, że WE charakteryzuje się jednym, jednolitym rynkiem wewnętrznym. Od tej daty obniżano zakres ograniczeń w przepływach czynników produkcji, towarów i usług.

Filary Jednolitego Rynku:

1. Swobodny przepływ towarów usług kapitału osób (najważniejsze)

2. Prawo regulacje i decyzje administracyjne krajów członkowskich, bezpośrednio umożliwiające utworzenie i funkcjonowanie JRE

3. Polityka konkurencji (najważniejsze)

4. Wspólna zewnętrzna taryfa celna (Common External Tariff - CET)

Projekt był realizowany sprawnie od 1987 roku, wcześniej było słabiej. Przyspieszenie Integracji Rynkowej oznaczało konieczność przenoszenia uprawnień w polityce ekonomicznej ale także społecznej na szczebel wspólnoty.

Za priorytetowe dziedziny polityki (z punktu widzenia realizacji jednolitego rynku) uznano:

* polityka spójności => łagodzenie różnic

Jej podstawowym instrumentem jest polityka regionalna, została ona zreformowana (PR) w 1988 roku. Nadano jej znacznie większą rangę, ujednolicono zasady korzystania z funduszy wspólnotowych, wtedy wprowadzono nazwę fundusze strukturalne, obejmujące: fundusz społeczny, europejski fundusz rozwoju regionalnego i sekcję strukturalną funduszu rolnego. Polityka spójności łagodzi różnice w rozwoju gospodarczym i społecznym krajów członkowskim.

Podstawowym elementem jest polityka regionalna, polegająca na instrumentach wspierających regiony słabsze. PR jest także najważniejszym elementem polityki strukturalnej. Polityka Strukturalna jest pojęciem szerszym niż Polityka Regionalna, bo obejmuje działania i inicjatywy podejmowane w innych dziedzinach gospodarki w celu podniesienia produktywności w tych dziedzinach. Polityka Strukturalna może dotyczyć różnych dziedzin, ale także rozwoju gospodarczym w ujęciu przestrzennym, czyli regionalnym. Zapis w jednolitym akcie - trzeba ujednolicać wspólnotową polityką społeczną, gdyż jeśli ma być jednolity rynek, to należy dążyć do tego, aby poziom rozwoju we wszystkich krajach był zbliżony, bo swoboda przepływu może szkodzić regionom słabszym, może ograniczać ich rozwój - tak jest w wolnej konkurencji - słabszy przegrywa.

J.Delors, był odpowiedzialny za realizację (NIE za przygotowanie). To on określił spójność społeczno-ekonomiczną jako warunek osiągnięcia korzyści z jednolitego rynku, utworzył specjalną dyrekcję do spraw społeczno-gospodarczych.

* Drugim priorytetem Delorsa była europejska przestrzeń społeczna, on tak rozumiał ujednolicanie polityki społecznej - by pod względem poziomu życia, usług o charakterze publicznym, dla ludzi, kraje członkowskie przestały się różnić (nieudane).

* 3 priorytet to UGiW, zajęła ona w działalności Delorsa miejsce nr 1, od 1987 roku. Swoboda przepływu kapitału miała być wprowadzona, więc powstał pomysł, by wrócić do wcześniejszych dyskusji o UGiW, ponieważ wprowadzenie swobody przepływu kapitału, to czy ESW będzie mógł funkcjonować i zapewnić korzyści? Czy możnaby utrzymać stałe kursy przy spekulacyjnych napływach/odpływach kapitału?

Reguły konkurencji rynku Unii Europejskiej:

1. Zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję

2. Obowiązek analizy struktur rynku w czasie przeprowadzania fuzji i przejmowania przedsiębiorstw, by nie zostały naruszone zasady konkurencji rynku (przeprowadza Dyrekcja ds. Konkurencji UE)

3. Obowiązek kontroli pomocy udzielanej firmom przez państwa członkowskie ponieważ w niektórych przypadkach jest ona dopuszczalna, np. ochrona środowiska, badania wspierające rozwój technologii, czy promowanie regionów słabiej rozwiniętych, nie jest natomiast dozwolona, gdy ogranicza swobodę konkurencji

4. Jako zagrożenie konkurencji należy traktować państwowe monopole o charakterze komercyjnym

5. Pożądana jest aktywna polityka prokonkurencyjna również w takich sektorach jak energetyka, transport, telekomunikacja

6. Zasadniczo niedozwolona jest pomoc podtrzymująca upadające przedsiębiorstwa. Państwa członkowskie często przekraczają reguły udzielania pomocy, starają się wspierać restrukturyzację przedsiębiorstw. W UE przyjęto zasady, że pomoc horyzontalna jest dopuszczalna, w jej ramach preferuje się pomoc wspierającą innowacyjność, czyli B+R. Dopuszczalna jest także pomoc służąca poniesieniu kwalifikacji pracowników, bądź też zmian kwalifikacji (reedukacja, dostosowanie kwalifikacji do zmian strukturalnych w gospodarce i zmian struktury popytu na siłę roboczą. Dopuszczalne jest także wspomaganie w ramach pomocy horyzontalnej małych i średnich przedsiębiorstw, oraz ochrony środowiska.

Kontrola przestrzegania prawa wspólnotowego należy do obowiązków Komisji Europejskiej i Trybunału Sprawiedliwości (instytucja odwoławcza), oraz Sądownictwa i Administracji Państw Członkowskich. Orzekaniem zajmuje się Sąd Pierwszej Instancji, w sprawach dotyczących wykroczeń w sprawach konkurencji (tak samo sądy krajów członkowskich).

PRZYSPIESZENIE INTEGRACJI WALUTOWEJ:

Projekt JRE był przyczyną, dzięki której ponownie ożywiła się dyskusja w sprawie Unii Gospodarczej i Walutowej. Przewodniczącym Komisji Wspólnot Europejskich był Delors, od 1 stycznia któregoś roku. Jacques Delors postanowił zrealizować to, o czym Francja jako kraj członkowski marzyła od lat `60. - do wprowadzenia wspólnej waluty. Wiedział on, ze nadarza się ku temu wyjątkowo sprzyjająca sytuacja. Ważną podstawą wykorzystania sytuacji jest realizacja projektu Jednolitego Rynku, można to wykorzystać jako bardzo ważny argument. Powoli przygotowywał ku temu warunki. Wiedział również, że dokonują się zmiany polityczno ekonomiczne w Europie Środkowo-Wschodniej i że te zmiany mogą być politycznie daleko idące. To była sytuacja, którą traktował jako sprzyjającą francuskim planom dotyczącym wspólnej waluty. W Jednolitym Akcie Europejskim znalazł się zapis w sprawie utworzenia UGiW. Kolejnym ważnym krokiem w tym kierunku było powołanie komitetu ds. utworzenia Unii Ekonomicznej i Walutowej 1988. Szczególnie interesujące okoliczności utworzenia. Powstał na wniosek Delorsa, przy akceptacji kanclerza Niemiec H.Kohla, przy czym sam kanclerz zaproponował Delorsa na stanowisko przewodniczącego tego komitetu, co wywołało wręcz zdumienie. Podstawę personalną stanowili prezesi BC krajów oraz eksperci, J. Delors przyjął dobrą taktykę, nie zgłosił sam siebie. Zatem nikt nie potrafił odmówić kanclerzowi Niemiec, w ten sposób Delors stanął na czele komitetu, który wkrótce odegrał decydującą rolę w przygotowaniu projektu UGiW. Choć na początku tych spotkań nic nie wskazywało na to, że tak będzie. Celem tych spotkań miała być ocena bieżącej sytuacji finansowo-walutowej we wspólnocie i na świecie, a prezesi BC i tak okresowo brali udział w posiedzeniach zwoływanych przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei. Dlatego J Delors zwrócił się z pytaniem, czy po zakończeniu oficjalnego posiedzenia zwołanego przez Bank w Bazylei prezesi BC mogą obradować tylko w swoim gronie? Była na to pełna zgoda, brak przeciwwskazań. Rozpoczęły się rozmowy, które wkrótce przekształciły się w dyskusje nad UGiW. Pełne zdziwienie i niezadowolenie że tymi obradami nie kieruje jeden z prezesów, najbardziej zirytowany prezes Bundesbanku. Po ok. półrocznych kontrowersjach, oporach, rozpoczęła się dyskusja merytoryczna, którą popierał kanclerz Kohl (wiedział że potrzeba pomocy Francji do zjednoczenia Niemiec, chciał sojusznika a nie [przeciwnika własnej polityki). Jacques Delors tak sprytnie wymyślił swoją strategię, by przeprowadzić plan przy pełnej akceptacji kanclerza Niemiec, nie akceptował go prezes Bundesbanku, na początku był przeciwny, ale nie mógł przeciwstawiać się kanclerzowi. W rezultacie plan UGiW przedstawiono 1989. Od tego momentu sprawy potoczyły się dość szybko, Niemcy przygotowywały się do zjednoczenia, a Francja chciała jak najszybciej dojść do wspólnej waluty. Aby plan Delorsa mógł być wprowadzony w życie, w pierwszej kolejności musieli zaakceptować go przywódcy krajów członkowskich. Były obawy przede wszystkim do WB, w tym celu przygotowywano międzyrządową konferencję (więcej niż posiedzenie RE). Przy tej okazji zdecydowano, że przedmiotem dyskusji będzie również sprawa unii politycznej.

KSIĄŻKA O UGIW NAJWAŻNIEJSZE:

Podstawowe zasady planu delorsa, jak w planie została przedstawiona sprawa unii walutowej i unii gospodarczej, jak to potraktowano w planie.

Charakterystyka etapów UGiW

Traktat Maastricht został przygotowany w dużej połowie podczas prezydencji holenderskiej, w II poł 1991. Ponieważ w grudniu 1991 nie zaakceptowano jeszcze ostatecznej wersji traktatu, to podpisanie przesunęło się do lutego 1992.

Traktat należy charakteryzować z 2 punktów widzenia. Po pierwsze z punktu widzenia prawa, przy takim podejściu należy wyraźnie wyróżnić dwa traktaty, traktat ustanawiający UE, która objęła wcześniej utworzone wspólnoty europejskie, oraz traktat o WE, przekształcony i zmodyfikowany traktat rzymski o EWG, a EWG przekształcono w WE. Wszedł w życie 1.11.1993., postanowienia w sprawie UGiW objęte zostały traktatem o wspólnocie europejskiej, a szczegóły zawarto w załączonym protokole. Drugie ujęcie, inny sposób podejścia do trakt z Maastricht - obszary integracji europejskiej uregulowane w tym traktacie: jeśli zastosujemy takie kryterium, to w traktacie można wyróżnić III filary.

UE jest świątynią opartą na 3 filarach.:

Filar I	Filar II	Filar III
Wspólnoty europejskie Wszystkie 3 istniejące wspólnoty europejskie, współpraca między nimi - EWWiS (nie ma już, traktat tylko na 50 lat BYŁ), EWEA, WE (byłe EWG) WE Najważniejsze to jednolity rynek, waluta (UGiW) i wspólnotowa polityka. *unia celna i jednolity rynek wewnętrzny *wspólna polityka handlowa *wspólna polityka rolna i rybołówstwa *wspólna polityka transportowa *wspólne reguły konkurencji *Unia Gosp i Wal *polityka społeczna, spójność społ-gosp *ochrona środowiska naturalnego *polityka badawczo-rozw *konkurencyjność przemysłu *sieci transeuropejskie *ochrona konsumenta i zdrowia *edukacja i kultura *obywatelstwo unii *polityka imigracyjna, wizowa, azylowa *współpraca sądowa w sprawach cywilnych EWEA EWWiS	Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Do tej pory była, ale na etapie początkowym; nie istniała wcześniej polityka bezpieczeństwa. Filar ten częściowo nie był nowy. A. wspólna polityka zagraniczna *wspólne działania, wspólne stanowiska, wspólne strategie wobec wydarzeń m/n *wspieranie demokracji i praworządności, ochrona praw człowieka i podstawowych wolności, misje pokojowe, pomoc państwom trzecim, B. wspólna polityka bezpieczeństwa *wzmocnienie bezpieczeństwa UE i jej państw członkowskich, uregulowanie finansowych aspektów obrony, *rozbrojenie i utrzymanie pokoju *współpraca w ramach UZE (Unia Zachodnio-Europejska, struktura ogólnoeuropejska, obronna, jej podstawy pod koniec lat 40. [unia zach]) i NATO *docelowo wspólna europejska polityka bezpieczeństwa i obrony	Wspólna polityka wymiaru sprawiedliwości (sprawy karne) i spraw wewnętrznych (bezpieczeństwo wewnętrzne) Całkowicie nowy obszar integracji, *współpraca sądowa w sprawach karnych, bo państwa członkowskie różnią się w sprawach wyroków za te same przestępstwa *walka z przestępczością zorganizowaną, zwłaszcza terroryzmem, handlem ludźmi, przemytem narkotyków i broni, także korupcją i oszustwami *walka z rasizmem i ksenofobią *współpraca policji w ramach europolu

Jaka procedura decyzyjna obowiązuje w filarach?

Filar I: Na mocy traktatów założycielskich wspólnot [prawo wspólnotowe, traktaty]

Filar II: współpraca międzyrządowa [negocjacje międzyrządowe, na szczeblu ministrów]

Filar III: współpraca międzyrządowa

Najważniejsze wydarzenia towarzyszące realizacji wprowadzania w życie Traktatu z Maastricht:

Problem to przyjęcie nowych krajów, szczególnie ze względu na Polskę, Węgry, Czechy i Słowację ponieważ to duże kraje. Problemem było zróżnicowanie wewnętrzne, mniejsza jednolitość, problemy gospodarcze. Obawiano się także, ze kraje postsocjalistyczne nie są w pełni przygotowane do funkcjonowania na jednolitym rynku. W 1995 nie było problemu z rozszerzeniem ponieważ kraje (Finlandia, Austria, Szwecja) funkcjonowały w Europejskim Obszarze Gospodarczym. Obszar ten utworzono traktatem z 1992 z grupą krajów należących do EFTA (by WB traktując tę strefę jako konkurencyjne wobec EWG). Po przyjęciu do realizacji projektu JRE, kraje EFTA były zainteresowane jak najszybszym członkostwem we wspólnotach europejskich, szybką integracją. Przygotowano wówczas taką strategię, że kraje te będą przystępować do wspólnot sukcesywnie, ale od razu zostaną przyjęte niejako do jednolitego rynku, zostaną objęte jego regułami, w tym celu podpisano układ o Europejskim Obszarze Gospodarczym. JRE nie był ograniczony wtedy granicami krajów członkowskich, jego przestrzeń była większa niż obszar UE. Do dziś jest większa, ponieważ obejmuje Norwegię, Islandię i stowarzyszoną Szwajcarię.

Najważniejsze akty prawne, formalna podstawa integracji po podpisaniu traktatu z Maastricht:

Już w momencie podpisania traktatu uzgodniono, że w połowie czasu jego realizacji odbędzie się konferencja międzyrządowa, poświęcona ocenie realizacji postanowień i modyfikacji tego traktatu. Maastricht II [planowana 1996]. Jednym z ważnych celów tej konferencji było przygotowanie reformy systemu instytucjonalnego UE. Przygotowania Unii do rozszerzenia. Wiadomo było bowiem, że przyjęcie dużej liczby nowych krajów bez wprowadzenia zmian do procedury decyzyjnej mogłoby sparaliżować proces decyzyjny, spowolnić go. Podstawowym celem konferencji były uzgodnienia w tej sprawie. Konferencja rozpoczęła się 1996 Florencja [przewodnictwo Włoch]. Koniec w Amsterdamie 06.1997, ale przygotowany na zakończenie traktat nie uzyskał ostatecznej wersji, podpisano go 2.11.1997. W ten sposób wzbogacono prawo wspólnotowe o traktat amsterdamski. Wszedł w życie w 1999, jednak nie stworzył formalnych podstaw do przeprowadzenia reformy instytucji. Zmiany były kosmetyczne (kosmiczne), np. zwiększono niektóre uprawnienia Parlamentu Europejskiego w sprawie powoływania członków komisji europejskiej, ustalono ostateczną liczbę miejsc w Parlamencie Europejskim, zwiększono uprawnienia przewodniczącego Komisji Europejskiej. Nie uzgodniono nowych zasad procesu decyzyjnego. To odsuwało termin przyjęcia nowych krajów.

To, co można w nim uważać za najważniejsze, to postanowienia o polityce społecznej i zatrudnienia. Zwołano nową konferencję międzyrządową w 2000, aby uregulować sprawy instytucjonalne. 2001 podpisano kolejny traktat nicejski, wszedł w życie 2002. Zostały rozstrzygnięte zasady głosowania większością kwalifikowaną i ........ Podział uwzględniał 27 krajów, oprócz liczby głosów w Radzie Ministrów, bardzo ważną sprawą jest liczba komisarzy w Komisji Europejskiej. Każdy kraj chce mieć swojego komisarza, bo jest wtedy reprezentowana w tym niby-rządzie UE. Po wprowadzeniu EURO rozpoczęła się w UE dyskusja nad przyszłą Unią Federalną, unią polityczną. Na czele grupy Giscard D'Estaigne. Konstytucja została przygotowana i podpisana przez kraje członkowskie 2004, został podpisany traktat konstytucyjny. Ratyfikacja 29.05 2007 referendum we Francji odrzuciło, Holendrzy też. Społeczeństwo Europejskie nie zaakceptowało, aby rządy sprawował niby-rząd. W tej sytuacji zdecydowano, ze sprawa unii politycznej w następnym dokumencie nie będzie akcentowana, załagodzono stanowisko, i takie złagodzone stanowisko (nie stawianie sprawy unii politycznej), w nowym traktacie 12.2007 Traktat Lizboński.

Strategia Lizbońska

Utworzenie do 2010 przestrzeni na obszarze UE wyróżniającej się najwyższą innowacyjnością na świecie, i dzięki temu gdyby strategia lizbońska była wprowadzona w życie, UE uzyskałaby przewagę nad USA. Aby ten cel osiągnąć, nakłady na B+R w górę, tak jak wydajność pracy, ale jeszcze przed tym współczynnik zatrudnienia w górę do 70%. Problemem UE jest także to, ze wszelkie mierniki są mocno zróżnicowane. One wpływają na poziom tej przeciętnej. W roku 2005 została ona zmodyfikowana, cele zostały nieco uskromnione, ze względu na to, że w połowie procesu realizacji uznano, ze cele są nierealne.

Wprowadzenie do prawa europejskiego:

1. system prawny wspólnot europejskich (UE)

2. źródła prawa wspólnotowego

3. instrumenty prawa wtórnego

Trudno zdefiniować prawo wspólnotowe, nawet zdefiniować jego nazwę. Odbyło się wiele dyskusji, czy można używać nazwy prawo europejskie, nazwy prawo UE, czy też tylko nazwy prawo wspólnotowe.

Prawo europejskie - niektórzy używają tego terminu w odniesieniu do prawa Unii Europejskiej, nazwa już się przyjmuje, ale to nie jest nazwa właściwa ponieważ kiedy mówimy „prawo europejskie”, mamy na myśli prawo wszystkich organizacji międzynarodowych funkcjonujących w europie. Jeśli przyjmiemy taką nazwę, to musimy rozróżnić wąskie i szersze ujęcie prawa europejskiego. Szerokie - prawo wszystkich organizacji międzynarodowych w europie. Natomiast w wąskim znaczeniu można posługiwać się tym terminem w odniesieniu do prawa, które rozwinęło się dzięki utworzeniu 3 wspólnot europejskich.

Najszerzej stosowany jest termin prawo wspólnotowe, i ta nazwa najdokładniej oddaje istotę tego prawa. Zostało stworzone dzięki 3 wspólnotom, z których każda miała traktat założycielski. Na podstawie tych traktatów założycielskich rozwijane było prawo pochodne, innymi słowy prawo wtórne.

Prawo Unii Europejskiej - wg traktatu ustanawiającego UE (Maastricht ma 2 części - jedna to ustalenie UE, a druga to modyfikacje traktatu rzymskiego o EWG). Coraz częściej pojawia się nazwa prawo unii europejskiej choć z punktu widzenia precyzji słowa to w dalszym ciągu właściwszym terminem jest termin prawo wspólnotowe. Ponieważ nazwa UE powszechnie funkcjonuje, to bardziej zrozumiałe dla wszystkich jest posługiwanie się terminem prawo UE.

Jak można uplasować prawo wspólnotowe w prawie międzynarodowym?

Prawo Wspólnotowe to dość specyficzny rodzaj prawa międzynarodowego. Prawo wspólnotowe rozwija się od 1951 roku, czyli od podpisania traktatu paryskiego o utworzeniu EWWiS. W ciągu tak długiego czasu to prawo rozwinęło się na tyle, że można mówić o systemie prawnym wspólnot europejskich/systemie prawnym unii europejskiej.

System obejmuje:

- źródła prawa,

- orzeczenia europejskiego trybunału sprawiedliwości i europejskiego sądu I instancji,

- instytucje tworzące prawo i stojące na straży przestrzegania go,

- zasady prawne.

Zasady prawne prawa wspólnotowego(prawa UE Mucha mówi zamiennie) nie pokrywają się dokładnie z zasadami prawnymi w prawie krajowym. Np. charakterystyczną cechą prawa wspólnotowego jest pomocniczość, wg której decyzje powinny być zawsze podejmowane na tym szczeblu, na którym można je podjąć w taki sposób, aby najlepiej mogły służyć realizowanym celom, co oznacza, że określone uprawnienia w procesie decyzyjnym powinny mieć także władze lokalne. Prawo wspólnotowe charakteryzuje też zasada pierwszeństwa przed prawem krajowym. Oznacza to, że jeżeli prawo krajowe stanowi inaczej w danej dziedzinie, a są regulacje wspólnotowe, to moc prawną mają regulacje wspólnotowe. Poza tym w prawie wspólnotowym obowiązują klasyczne zasady, np. zasada równego traktowania (i wiele innych).

Ad.2 Źródła prawa wspólnotowego:

1. pierwotne źródła prawa

2. źródła prawa wtórnego/prawo wtórne (pochodne)

3. umowy międzynarodowe i inne źródła prawa

Źródła prawa pisane:

1. pierwotne - traktaty założycielskie i inne akty prawne stanowione na szczeblu międzyrządowym. Zespoły składają się z przedstawicieli krajów członkowskich.

2. wtórne - źródła prawa wtórnego stanowione są przez instytucje wspólnotowe. (To jest bardzo ważne rozróżnienie).

Podstawą prawa wspólnotowego jest prawo pierwotne. Pierwszym źródłem prawa pierwotnego były traktaty założycielskie. Prawo pierwotne oznacza skąd w ogóle prawo pochodzi, gdzie było zapisane.

Traktaty założycielskie:

• traktat paryski o EWWiS 1951,

• Traktat paryski o EWG 1957,

• Traktat o EWEA (EURATOM) 1957,

• Traktat o UE Maastricht 1992

Inne źródła prawa pierwotnego stanowione na szczeblu międzyrządowym, tzn. że zostały one przygotowane w trakcie negocjacji, prac przedstawicieli krajów członkowskich. Najpierw uzgodnione (spotkania na szczeblu najwyższym, prezydenci, kanclerze i premierzy oraz przewodniczący komisji - czyli w czasie posiedzeń Rady Europejskiej) a potem przygotowane w formie prawnej. W większości przypadków te akty prawne mają szeroki zakres regulacji prawnych, obejmują przepisy odnoszące się do wielu dziedzin integracji europejskiej. Oprócz kompleksowych, pierwotnych źródeł prawa wspólnotowego/europejskiego nie będących traktatami założycielskimi były przyjmowane i wprowadzane w życie także pierwotne źródła prawa, mające specyficzny charakter tzn. odnoszące się do konkretnych spraw, do szczegółowych problemów funkcjonowania wspólnot europejskich.

Przykłady źródeł pierwotnych o kompleksowym znaczeniu, nie będących traktatami założycielskimi:

- Jednolity Akt Europejski (1986),

- Traktat Amsterdamski (1997),

- Traktat Nicejski (2001),

- Traktat Lizboński (2007)

- traktaty akcesyjne (???)

Specyficzne akty prawne o charakterze pierwotnych źródeł prawa:

- traktaty finansowo-budżetowe, wprowadzone na początku lat 70-tych- traktat Margareth Tatcher (traktat fuzyjny, 1965, na jego podstawie doszło do zasadniczego uporządkowania systemu instytucjonalnego wspólnot europejskich, czyli połączenia 3 organów zarządzająco-wykonawczych w 3 wspólnotach w jedną komisję. Komisja w EWG, Komisja w EWEA, Wysoka Władza EWWiS. Analogicznie połączono rady szczebla ministerialnego w jeden organ wspólnot europejskich). Na podstawie prawa pierwotnego rozwijane jest prawo szczegółowe (pochodne, wtórne), pozwalające na podejmowanie decyzji i zarządzanie w UE. Gdyby powiedzieć że to jest prawo wykonawcze, byłoby to niezbyt precyzyjne, ale w dużym stopniu prawo wtórne ma charakter prawa wykonawczego.

- traktaty akcesyjne (???)

Prawo wtórne jest stanowione przez instytucje wspólnot europejskich. Powszechnie mówi się „instytucje UE”. Instytucje były tworzone do zarządzania wspólnotami, stąd nie wiadomo czy można nazywać je instytucjami UE.

Stanowienie prawa wtórnego - w procesie uczestniczą 3 instytucje główne. Inicjatywę prawną ma Komisja (wychodzą z niej projekty) następnie są przekazywane Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu. W pracach legislacyjnych ostatnie słowo należy w zasadzie do Rady UE, ze względu na to że jest to organ decyzyjny. Ale w zależności od tego, czego dana sprawa dotyczy, to Rada UE ma obowiązek konsultowania ostatecznej decyzji z parlamentem Europejskim (niektóre przypadki, tylko przy rozbieżnościach). W Parlamencie odbywa się podwójne czytanie, po pierwszym sprawy wracają do dalszych konsultacji i jest drugie. Jeśli po drugim nadal rozbieżności, to ostateczna decyzja podejmowana tylko we współpracy z parlamentem. Parlament Europejski ma dużo do powiedzenia w dziedzinie stanowienia prawa, mimo że nie jest instytucją podejmującą wiążące w sensie prawnym decyzje.

Instrumenty prawa wtórnego (3 mają moc prawną, 2 nie mają):

* 3 główne, mają moc prawną, trzeba je bezwzględnie respektować:

- rozporządzenie

- dyrektywa

- decyzja

* 2 poboczne, nie mają mocy prawnej ale wskazują sposób zachowania i są miarą autorytetu instytucji unii europejskiej:

- zalecenie

- opinia

Rozporządzenie - jest to akt prawny posiadający treść prawną, zawierający określone regulacje. Takie akty prawne są przygotowywane wówczas, gdy dotyczą ważnych spraw całej UE. Wraz z wejściem w życie automatycznie zaczynają obowiązywać, co oznacza, ze państwa członkowskie mają obowiązek respektowania tych rozporządzeń, bo one automatycznie wchodzą do porządku prawnego krajów członkowskich. Często stosowane w przypadku wprowadzania nowych polityk wspólnotowych, bądź rozszerzania zakresu polityki wspólnotowej, np. wspólnej polityki rolnej, handlowej, konkurencji, wydawane są przez komisję, radę unii europejskiej. Gdyby jednak przyszło posługiwać się tylko rozporządzeniami, niska byłaby sprawność decyzyjna.

Dyrektywy - bardzo interesujący instrument, zasadniczo różni się od rozporządzenia, ma moc prawną. Dyrektywa nie ma treści prawnej, są adresowane (a rozporządzenie nie, obowiązuje na całym terenie UE) adresatem dyrektywy może być państwo unii europejskiej, jedno albo kilka, zależy czego dotyczy dyrektywa. Sformułowany jest w niej cel prawny, który należy osiągnąć. Natomiast w większości dyrektyw państwa członkowskie mają swobodę co do metody dostosowania prawa krajowego do celu określonego w dyrektywie. Różnica legislacyjna jest następująca: w przypadku dyrektyw cały proces legislacyjny spoczywa na państwach członkowskich, odpowiadają one za dostosowanie swojego prawa (w treści prawa krajowego znajdą się regulacje, które będą odpowiadały temu, co w dyrektywie zostało określone), oznacza to także, ze w przypadku niewielkich różnic w prawie krajowym w stosunku do celu określonego w dyrektywie, obowiązki prawne takich krajów są stosunkowo skromne, jeśli nie muszą dokonywać wielkich zmian w prawie. Może się zdarzyć, z kraje mają lepsze prawo niż dyrektywa (kraje skandynawskie w sprawie środowiska) nie muszą go pogarszać. Jak wygląda sprawa terminu wprowadzania dyrektyw? Jest wyznaczony termin, w którym należy zrealizować. Nie zawsze dotrzymywany przez państwa członkowskie. KE zobowiązana do nadzoru przestrzegania prawa posiada sankcje, może nałożyć karę, ale dopiero wówczas, kiedy uzna, że dyrektywa nie została wprowadzona w życie z winy państwa członkowskiego (albo całkowite zaniechanie, albo starania mało skuteczne). Dyrektywy mają zasadnicze znaczenie w zbliżaniu, ujednolicaniu systemów prawnych krajów członkowskich. Pozwalają na przyspieszenie procesu legislacyjnego. Dyrektywy były podstawowym instrumentem prawnym wprowadzania jednolitego rynku.

Decyzje - dotyczą spraw bardzo konkretnych, nadają uprawnienia, nakładają obowiązki. Decyzje mają swoich adresatów, mogą być nimi osoby fizyczne, osoby prawne, państwa członkowskie. Można porównać decyzje do instrumentów prawa administracyjnego krajowego.

Zalecenia - wydawane są wówczas, gdy zaistnieje sytuacja i trzeba na nią natychmiast reagować. Pojawia się sytuacja, w której określona sytuacja, w której podmioty nie potrafią się zachować. Wydanie może nastąpić bardzo szybko. Druga sytuacja to testowanie przygotowanego aktu prawnego. Najpierw zalecenie i w ten sposób bada się, czy akt jest dobrze dopasowany do sytuacji. Trzecia możliwość: wydanie zalecenia nie koliduje z prawami międzynarodowymi (nie ma mocy prawnej).

Opinie - są sposobem komunikowania się w procesie decyzyjnym miedzy instytucjami. Najczęściej są wydawane przez Parlament Europejski i różnego typu organy konsultacyjno-doradcze. Komitet Ekonomiczno-Społeczny, będący organem doradczym rady unii europejskiej. To najważniejszy z komitetów doradczych. Komitet Regionów. Opinie są obowiązkowe lub nieobowiązkowe. Obowiązkowe to takie, które są warunkiem prawidłowej procedury decyzyjnej. Np. w procedurze jest napisane że na jakimś etapie jest potrzebna opinia np. parlamentu. Jeśli nie ma opinii, decyzja jest nie ważna. Nieobowiązkowe są wydawane z inicjatywy samych instytucji. Chcą one w ten sposób zamanifestować swoje stanowisko w danej sprawie, czasami chcą zaprotestować wobec stanowiska formułowanego przez instytucje główne, a czasami wydaje się stosy opinii po to żeby pokazać, jak ciężko się pracuje (biurokracja).

SYSTEM INSTYTUCJONALNY UE

1. podstawy prawne

2. wpływ na administrację wspólnot i UE narodowych modeli administracji państwowej

3. wpływ EWWiS na system instytucjonalny wspólnot i UE

4. rodzaje instytucji UE

5. funkcje i uprawnienia instytucji głównych.

Ad 1.

Mówiąc o podstawach prawnych systemu instytucjonalnego, w pierwszej kolejności wymieniamy traktaty założycielskie:

• paryski o EWWiS,

• rzymski o EWG,

• rzymski o EWEA.

Te traktaty ustanowiły instytucje dla konkretnych wspólnot. Ale wydawane później akty prawne, a szczególnie niektóre z nich zmieniały uprawnienia (przeważnie rozszerzały) instytucji i wprowadzały zmiany w procesie decyzyjnym.

Do takich aktów prawnych, które miału zasadnicze znaczenie, można zaliczyć:

* JAE zmieniający zasady podejmowania decyzji z jednomyślności na większość kwalifikowaną.

* Traktat z Maastricht powoływał nową instytucję, jaką jest Komitet Regionów i Europejski Bank Centralny.

* Traktat Amsterdamski zwiększył także uprawnienia przewodniczącego komisji europejskiej.

* Traktat Nicejski i Lizboński reformowały instytucje i proces decyzyjny.

* Traktat Fuzyjny (1965, wszedł 1.07.1967) uporządkował system instytucjonalny, z 3 instytucji w jedną.

Ad 2.

W Europie największe znaczenie mają 3 modele administracji - francuski, niemiecki i brytyjski. Francuski i Niemiecki są modelami zbliżonymi, WB jest zasadniczo różniący się od francusko-niemieckiego.

Model francuski to podstawowe znaczenie prawa. Prawo francuskie wpływało na prawo administracyjne wszystkich krajów europy, bo prawo francuskie było najlepiej rozwinięte we wszystkich dziedzinach. A zatem koncepcja prawa francuskiego miała duży wpływ na rozwój prawa wspólnotowego, w tym także administracyjnego. Model francuski daje pracownikom państwowym długookresowy status tzn. że nie jest łatwo takiego pracownika zwolnić, czyli prawo chroni mocno pracowników administracji państwowej. Można go zwolnić tylko w przypadku poważnych wykroczeń, urzędnicy państwowi wg francuskiego prawa to nie pracownicy tylko funkcjonariusze, którym powierzono przeprowadzanie specjalnych misji.

W modelu niemieckim jest podobnie, pracownicy administracji państwowej mają zapewnioną ochronę, ponadto w modelu wyróżniają się dwie cechy - pierwsza to zapewnienie autonomii każdemu ministerstwu, co oznacza, że ministerstwo przygotowuje politykę w danej dziedzinie i odpowiada za jej realizację. Druga cecha to faworyzowanie pracowników o najdłuższym stażu. Jeśli ogłoszony jest konkurs na wyższe stanowisko w ministerstwie, to w pierwszej kolejności mają szanse pracownicy tego ministerstwa.

Model brytyjski różni się tym od poprzednich, ze nie jest oparty na prawie. W WB urzędnicy państwowi mają być apolityczni, mają sprawować służbę, wspomagać ministrów, natomiast ważne są regulaminy, które mają formę pisemną. Regulaminy mają charakter wytycznych, nie są nakazami, pokazują jak postępować.

Kształtowanie się administracji wspólnotowej

Podstawą systemu administracyjnego były instytucje EWWiS czyli Wysoka Władza, Rada Ministrów, Wspólne Zgromadzenie i Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Pomysłodawcą EWWiS był Jean Monnet, który dążył do tego, aby EWWiS była instytucją ponadnarodową, to znaczy żeby zarządzanie tymi dwoma gałęziami przemysłu odbywało się na szczeblu ponadnarodowym, co ograniczałoby państwa członkowskie. W szczególności zabiegał, aby Wysoka Władza byłą wyżej niż państwowa (był jej pierwszym przywódcą). Nie proponował rady ministrów, którą wymusiły Holandia i Belgia. Chciał zbudować administrację wg własnego pomysłu, czyli w pierwszych latach funkcjonowania EWWiS model francuski miał przewagę, realizował go Jean Monnet - wysoka władza miała być niedużą, elastyczną instytucją, bez zależności hierarchicznych. Współpraca oparta na zaufaniu, brak rygorystycznej kontroli finansowej. To była „utopia” Jeana Monneta. Ponieważ okazało się, ze jego następca zmienił całkowicie zasady organizacji wysokiej władzy. Monnet zrezygnował z funkcji przewodniczącego przy okazji głosowania w zgromadzeniu narodowym Francji, gdy odrzucono traktat o europejskiej wspólnocie obronnej (54). Nie ubiegał się o reelekcję, zrezygnował i zajął się przygotowaniami do projektu integracji gospodarczej. Jego funkcję objął Meyer, przedstawiciel Niemiec. Zmienił wszystko, dużo obowiązków, jeszcze więcej kontroli. Ścisła kontrola finansowa.

Traktaty Rzymskie, powołanie EWG i EWEA. 25 marca 1957 system instytucjonalny wspólnot został zdecydowanie rozwinięty, przyjęto analogiczne zasady, jak w EWWiS czyli obie instytucje przyjęły w swoim systemie organy zarządzająco-wykonawcze, decyzyjne, ale uznano, że wystarczy jedno zgromadzenie parlamentarne i jeden trybunał sprawiedliwości. W tym celu podpisano specjalną konwencję o niektórych instytucjach wspólnych. Wspólne zgromadzenie przekształcono w Parlament Europejski (początkowo Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne) pierwsze wybory były w 1979 roku.

Traktat fuzyjny 1965, współczesny system instytucjonalny.

Ad 4.

I. Instytucje z punktu widzenia pełnionych funkcji dzielą się na

1. główne,

2. wyspecjalizowane

3. konsultacyjno doradcze.

Instytucje Główne to:

• Rada Europejska,

• Rada Unii Europejskiej,

• Komisja Europejska,

• Parlament Europejski,

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Instytucje Wyspecjalizowane:

• Europejski Bank Centralny,

• Europejski Bank Inwestycyjny,

• Trybunał Rewidentów Księgowych(trybunał obrachunkowy, sąd audytorów) zaliczony czasem do głównych.

II. Instytucje ze względu na sposób uczestniczenia w procesie decyzyjnym, charakter tej instytucji, model negocjowania: międzyrządowe i ponadnarodowe. (wykres)

(1) * W RE spotykają się szefowie państw i rządów oraz przewodniczący, przywódcy podchodzą do spraw UE z punktu widzenia ochrony interesów krajowych. Ważne jest to, co dobre dla kraju.

* RUE - Składy ministerialne, uczestniczą w nich ministrowie krajów członkowskich, odpowiadający w swoich krajach za dane dziedziny gospodarki. Stałym elementem są ministrowie spraw zagranicznych.

(2): Na ile w sposób ponadnarodowy Unią może zarządzać Komisja Europejska?

Najwyższą władzę stanowią komisarze i przewodniczący komisji. Każdy komisarz odpowiada za określoną dziedzinę. Odp.: służą temu konsultacje z rządami państw członkowskich, komisja przygotowując projekt, rozpoczyna konsultacje. Mając zarys projektu, urzędnicy objeżdżają kraje członkowskie i robią rozeznanie, na ile mogą liczyć na akceptację. KE nie jest organem decyzyjnym.

RADA EUROPEJSKA

Jedyna z przedstawionych instytucji, która nie została powołana w żadnym traktacie założycielskim, ale zaistniała potrzeba spotkań i uzgodnień na najwyższym szczeblu od początku lat 70. Przełomowym momentem pod tym względem była konferencja szefów państw i rządów krajów członkowskich w grudniu 1969 roku w Hadze. To było to spotkanie, które miało znaczenie merytoryczne, czyli bez uzgodnień w gronie prezydenta Francji, premierów innych państw i kanclerza Niemiec, formalne decyzje byłyby niezmiernie trudne. Kontynuując drogę, która była odbyta w sensie uznawania tych spotkań za konieczne podkreśla się spotkanie w ramach konferencji szefów państw i rządów w Paryżu. Na tym spotkaniu prezydent Francji zaproponował by przekształcić formułę konferencji szefów państw i rządów w stałe spotkania w tym gronie i nadać im formę instytucjonalną, czyli by była to po prostu Rada Europejska. Pierwszy formalny zapis odnoszący się do miejsca rady europejskiej w systemie instytucjonalnym znalazł się dopiero w Jednolitym Akcie Europejskim z 1986 roku, natomiast później stało się to normą, ze odniesienia w aktach prawnych do rady europejskiej w razie potrzeby mogły być stosowane. Z formalnego punktu widzenia najważniejszy zapis o tej instytucji znajduje się w traktacie z Maastricht.

Pytanie: jaka była przyczyna spotkań organizowanych jako konferencje szefów państw i rządów, które odbywały się wcześniej, skoro nie było zapisów w tej sprawie w traktatach założycielskich?

Wpłynął na to czynnik ściśle polityczny i inicjatywa generała de Gaulle`a. DeGaulle nie mógł pogodzić się z tym, że przyszło mu realizować TAKĄ politykę, o której zadecydowali jego poprzednicy. Starał się minimalizować pozycję EWG, organizując współpracę polityczną poza strukturami EWG. Właśnie dlatego z jego inicjatywy odbyły się na początku lat 60tych pierwsze konferencje na najwyższym szczeblu. Zamierzenia generała de Gaullea, który pełnił funkcję prezydenta Francji nie przyniosły jednak oczekiwanych przez niego efektów. Natomiast, jak pokazały późniejsze wydarzenia i konkretne fakty, ten pomysł [spotkań na najwyższym szczeblu] został wykorzystany w EWG. Po słynnej i przełomowej konferencji w Hadze zaistniałą potrzeba tego typu spotkań od początku lat 70tych. Dlatego, że przygotowany został plan UGiW pod kierunkiem Wernera (opublikowany październik 1970) i w związku z przyjęciem go do realizacji konieczne były uzgodnienia w gronie przywódców, bo były to decyzje ściśle polityczne. Wkrótce okazało się, że sytuacja w gospodarce światowej zaczyna się komplikować. Upadło Bretton Woods, następny problem, który w dalszym ciągu komplikował sytuację to kryzys energetyczny 1973-74, a kolejny problem to kryzys gospodarczy. W takich warunkach należało podejmować decyzje formalne na bieżąco, a organem decyzyjnym była Rada Wspólnot Europejskich (szczebla ministerialnego) i tego typu decyzje były dla niej za trudne. Dlatego zaproponowano w 1974 by spotkania na najwyższym szczeblu były systematyczne i z góry zaplanowane. Kolejne problemy jakie pojawiły się w latach 70 to inflacja i rosnące bezrobocie. Właśnie dlatego powstała Rada Europejska.

Podsumowująca charakterystyka: sprawy, jakie były i są przedmiotem negocjacji prowadzonych w gronie przywódców państw członkowskich i formalnie w skład Rady Europejskiej wchodzi również przewodniczący komisji, a uczestnikami posiedzeń są także Ministrowie Spraw Zagranicznych.

Skład posiedzeń (kto może uczestniczyć) określa regulamin.

Zakres spraw będących przedmiotem dyskusji i uzgodnień na najwyższym szczeblu jest szeroki. Usystematyzować je można następująco:

(1) od początku lat 70 były to zawsze sprawy, które były najważniejsze i najtrudniejsze w procesie integracji europejskiej, czyli te które stanowiły swego rodzaju priorytety integracji. (2) sprawy przyjmowania nowych krajów członkowskich (czyli w gronie uzgadniano kto i kiedy może przystąpić do wspólnot) odnosiło się to także do umów stowarzyszeniowych, czyli takich, które traktowane były jako podstawa ściślejszej współpracy ze wspólnotami, której celem była liberalizacja handlu i przygotowanie się krajów do funkcjonowania we wspólnym rynku.

(3) przywódcy państw członkowskich uzgadniali swoje stanowisko wobec sytuacji międzynarodowej.

(4) rozstrzygali bardzo trudne problemy związane z finansami wspólnot, czyli ze źródłami dochodów budżetowych i podziałem środków budżetowych.

(5) zajmowali się zawsze wszystkimi sprawami spornymi ale wyższej rangi czyli chodzi o takie decyzje, które na szczeblu ministerialnym okazują się zbyt trudne.

Najczęściej dyskutowane sprawy od początku lat 70 na spotkaniach oprócz Hagi:

- sprawy UGiW, od lat 70 do dzisiaj to sprawy priorytetowe, z pewnymi przerwami, gdy dyskusje okresowo słabły, ale ożywiały się, szczególnie 1978, 1986 do Maastricht, w szczególności od 1988 (powstanie komitetu Delorsa) do Maastricht; gdy podjęto realizację planu delorsa, był to temat dyżurny, stale zajmujący przywódców.

- wspólna polityka energetyczna - dyskutowano dużo w latach70, ale do tej pory nie ma wspólnej - bo już w 70. okazało się ze kraje członkowskie (9) są zbyt przywiązane do narodowych priorytetów polityki energetycznej (nie widzą możliwości delegowania uprawnień na poziom wspólnoty) poza tym silne energetyczne monopole narodowe w dziedzinie energetyki, najczęściej państwowe. Struktura gospodarki krajów członkowskich była zbyt trudna, by móc stworzyć jedną politykę energetyczną

- wspólna polityka rolna - od początku bardzo trudna i zajmowała dużo czasu, bo związana byłą z podziałem środków finansowych, korzystała GŁÓWNIE Francja a płacili wszyscy.

- wspólna polityka regionalna - wprowadzona od 1975 roku, początkowo z małymi środkami, ale tam także był podział środków finansowych,

- problem rynku pracy i poprawy sytuacji w dziedzinie zatrudnienia - zaczęło się pod koniec lat 70, zostało do teraz. Ostatnio sytuacja zupełnie dobra, w strefie euro bezrobocie spadło do 7% (2007). W UE trochę wyżej, bo nowe kraje wnosiły wyższe bezrobocie. Walka z bezrobociem (niepełny wymiar godzin, dodatkowe zatrudnienie - czyli niższe techniczne uzbrojenie pracy, nakłady na jedno miejsce pracy)

- od połowy lat 80 obradowano nad projektem jednolity rynek europejski,

- reforma wspólnej polityki rolnej,

- polityka zagraniczna i bezpieczeństwa,

- sprawy sporne,

Rada Europejska jest ośrodkiem dyspozycji politycznej, im bardziej skomplikowane sprawy integracyjne i im większe trudności międzynarodowe, to rola rady europejskiej jest większa. Obecnie główny organ decyzyjny jakim jest rada unii europejskiej nie byłaby w stanie wydawać formalnych decyzji bez uzgodnień na najwyższym szczeblu, przywódcy krajów muszą się porozumieć. Ponadto w miarę rozszerzania liczby krajów członkowskich te szczyty Rady Europejskiej stają się coraz ważniejsze, bo jest coraz większa różnica stanowisk. W bieżącym funkcjonowaniu rady europejskiej podkreślić należy rolę 6 miesięcznych przewodnictw. Kraj przewodniczący przygotowuje plan, organizuje posiedzenia (3 lub więcej w razie potrzeby), obsługę organizacyjno-techniczną pełni ministerstwo spraw zagranicznych, komunikacja z poszczególnymi delegacjami państw ma podstawowe znaczenie. Każdy nowoprzyjety kraj powinien przygotować się do prezydencji korzystając z doświadczeń poprzedników. Po zakończonej prezydencji kraj składa sprawozdanie parlamentowi europejskiemu i radzie unii europejskiej. Z perspektywy bogatych doświadczeń wiadomo że różne prezydencje to różne efekty. Są kraje bardzo sprawne w swojej działalności i są kraje zawsze witane z lekkim niepokojem w tej roli. Kraje od których wiele się oczekuje: WB, Niemcy, Francja, Holandia, kraje skandynawskie. Gorzej jest z krajami południowymi, są też niewiadome np. Czechy.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ (wcześniej rada wspólnot europejskich, która powstała z połączenia w traktacie fuzyjnym 1967 przez 3 wspólnoty)

RUE to instytucja międzyrządowa, uczestnikami posiedzeń są przedstawiciele rządów, którzy współpracują by osiągnąć wspólne stanowisko. Wspólne stanowisko jest podstawą podejmowanych decyzji.

a) skład, tryb podejmowania decyzji

b) kompetencje rady unii europejskiej

1* Ministrowie

2* COREPER

3* Grupy Robocze

Trzy poziomy Rady Unii Europejskiej

Ministrowie podejmują formalne decyzje, pracuje na nie COREPER (przedstawiciele krajów członkowskich, którzy przebywają w Brukseli w randze ambasadorów), a grupy robocze są od czarnej roboty

Grupy Robocze to składy eksperckie, eksperci reprezentujący wszystkie kraje członkowskie (tak jest najlepiej i tak W ZASADZIE jest). Są one stałe (stały element struktury RUE) i ad hoc (powoływane do wykonania określonego zadania, których stałe grupy robocze nie są w stanie rozwiązać - sprawy wyjątkowe, wymagające zatrudnienia wysoko specjalizowanych ekspertów - np. rynki finansowe albo coś). Mieszczą się mniej więcej w obszarach procesów integracyjnych (mogą dotyczyć polityki społecznej, polityki transportowej, polityki rolnej, polityki rynku i konkurencji). Po osiągnięciu consensusu GR przekazują stanowisko w danej sprawie do COREPERu.

COREPER obraduje co najmniej raz w tygodniu, po obradach ma nadzieje na zamknięcie sprawy. Jest trzonem całej RUE. Pracuje i decyduje. Członkowie COREPER mają uprawnienia do propozycji decyzyjnej, czyli jeśli w określonym procedurą trybie osiągną kompromis, to znaczy ze wypracowali decyzje. COREPER aby osiągnąć kompromis może kilka razy podchodzić do tej samej sprawy, po zamknięciu decyzji przygotowuje agendę na posiedzenie ministerialne. Ministrowie przyjeżdżają tylko na posiedzenia, mają na swoich stołach agendę (porządek merytoryczny posiedzenia) w tym porządku jest agenda A i agenda B. Agenda A przeważnie jest większa, znajdują się w niej sprawy co do których COREPER osiągnął kompromis, ministrowie muszą tylko zagłosować i przypieczętować tą decyzję. To jest decyzja gotowa, żeby była formalna, muszą ją przegłosować Ministrowie. Agenda B to sprawy sporne, COREPER nie osiągnął porozumienia, ministrowie muszą zabierać się do pracy. COREPER nie mógł nic zrobić, a więc ministrowie próbują we własnym gronie osiągnąć porozumienie. Mają oni większą władze, mogą podejmować większe ryzyko (częściowe odstąpienie od zajmowanego stanowiska).

Formalnie MINISTROWIE Spraw Zagranicznych reprezentują RUE, formalnie są oni najważniejsi w Radzie. Natomiast z roboczego punktu widzenia nie można pominąć tzw. Składów technicznych/roboczych RUE czyli reprezentujący kraje członkowskie ministrowie bądź zastępcy, w zależności od przedmiotu dyskusji. To kraj członkowski decyduje o tym, kto będzie go reprezentował.

Najważniejsze funkcjonujące składy techniczne to:

- skład finansów i gospodarki (ecofin)- dyskutuje o sprawach walutowych, o polityce pieniężnej, problemach strefy euro

- rada ds. wewnętrznych i sprawiedliwości

- rada ds. zatrudnienia, polityki socjalnej, zdrowia i konsumentów

- rada ds. rynku wewnętrznego, przemysłu i badań (rada ds.. konkurencji)

- rada ds. transportu, telekomunikacji i energii

- rada ds. rolnictwa i rybołówstwa

- rada ds. ochrony środowiska

- rada ds. edukacji, młodzieży i kultury

Skład rady, którą reprezentują Ministrowie Spraw Zagranicznych, nazywa się Radą Ogólną. Jej rola to nie tylko reprezentowanie organu decyzyjnego z formalnego punktu widzenia, ale także podejmowanie dyskusji w sprawach kontrowersyjnych gdy Rady Techniczne okazują się bezsilne. Dodatkowo próbuje osiągnąć kompromis Rada ds. Ogólnych.

Sposób odbywania posiedzeń i podejmowania decyzji:

Decyzje podejmowane są na podstawie wyników głosowania.

Obowiązują 3 tryby głosowania: zwykłą większość, większość kwalifikowana, jednogłośność. Na początku funkcjonowania EWG wszystkie decyzje podejmowano jednogłośnie. Gdyby dalej tak zostało, nastąpiłby paraliż decyzyjny. Dlatego podstawowe znaczenie ma tzw. większość kwalifikowana, mniej więcej 2/3 głosów ZA (mniej więcej bo w miarę powiększania liczby członków wspólnot głosy były przydzielane krajom na zasadzie potencjału ludnościowego i ekonomicznego. Proporcje zmieniały się, dlatego kwalifikowana większość to walka o władze - dążenie do tego, aby mieć jak najwięcej głosów. Jak to wygląda na razie, na podstawie traktatu nicejskiego (na 345 głosów):

1. Francja, Niemcy, WB, Włochy - 29

2. Hiszpania, Polska - 27

3. Rumunia - 14

4. Holandia - 13

5. Czechy, Belgia, Grecja, Węgry, Portugalia - 12

6. Austria, Bułgaria, Szwecja - 10

7. Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa, Słowacja - 7

8. Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa, Słowenia - 4

9. Malta - 3

Żeby byłą decyzja, musi być 255 głosów ZA. Gdy decyzja bez udziału KE, musi być więcej głosów za, ale to nie ważne

Większość decyzji podejmowane obecnie większością, niektóre sprawy np. przyjmowanie nowych członków- jednogłośnie

Obrady RUE mogą być formalne i nieformalne. Obrady formalne są tajne, ale ich wyniki podawane są do publicznej wiadomości, są konferencje prasowe, są zapisy które są przechowywane jako dokumenty. Praktyka pokazała, że do osiągania kompromisów przyczyniają się również obrady nieformalne, czyli spotkania w luźnej atmosferze, najczęściej diner, nie ma żadnych zapisów z tych posiedzeń, nie są rejestrowane. Kiedy jest wiadomo, ze to „tylko rozmowa” ministrowie są bardziej gadatliwi, między innymi dlatego, ze nikt nie powie premierowi, o czym byłą rozmowa. Rozmowy pozwalają na lepsze zrozumienie się ministrów, są bardzo pomocne przy dochodzeniu do consensusu.

Obsługa administracyjna RUE - pełni ją sekretariat generalny, w którym zatrudnionych jest ponad 2000 osób. Pełni on przede wszystkim funkcje lingwistyczne - oficjalne tłumaczenia, obsługa prawna i jest merytorycznie dostosowany do struktury komisji europejskiej i składów technicznych szczebla ministerialnego.

Kompetencje RUE - Rada UE jest organem reprezentującym interesy państw członkowskich. Jej członkowie są związani instrukcjami rządów swoich państw.

Mówiąc o kompetencjach RUE można je podzielić wg 3 filarów UE. [filar II i III to współpraca międzyrządowa, decyzje należą prawie wyłącznie do RUE. W filarze I decyzje podejmowane na podstawie traktatów i w procesie decyzyjnym istotnie uczestniczą parlament i komisja]

Kompetencje RUE w filarze I:

1) Kompetencje prawodawcze (w dziedzinie stanowienia prawa)

(a) wydawanie aktów prawnych art. 249 TWE oraz innych aktów.

Jako najważniejszy organ decyzyjny rada wydaje:

- rozporządzenia,

- dyrektywy,

- podejmuje decyzje,

- wydaje zalecenia i opinie;

Ponadto na podstawie artykułu 308 TWE Rada podejmuje decyzje i stanowi prawo w tych sprawach, które nie zostały wymienione w traktacie, ale czyni to na wniosek komisji i po zasięgnięciu opinii Parlamentu.

(b) może wzywać KomisjęEeuropejską do podjęcia określonych działań oraz do wykonania prawa inicjatywy ustawodawczej (prawo inicjatywy ustawodawczej ma komisja). RUE nie może wydać aktu prawnego, jeśli komisja nie skorzysta z prawa inicjatywy ustawodawczej. Wyjątki od tej zasady są nieliczne.

(c) Rada może delegować uprawnienia do komisji, ale to nie znaczy, ze oddaje komisji władzę w zakresie powierzonych zadań. Komisja bowiem realizuje zadania, współpracując z komitetami powołanymi przez radę.

(d) Rada UE ma uprawnienia do zmiany postanowień w traktatach założycielskich, odbywa to się w trakcie specjalnie zwoływanych konferencji

2) Kompetencje w zakresie ustalania i realizacji polityki szczebla wspólnotowego

(a) koordynuje politykę gospodarczą państw członkowskich przedstawiając ogólne wytyczne. Największe znaczenie mają wytyczne odnoszące się do podstawowych dziedzin integracji, czyli rynku wewnętrznego i konkurencji oraz funkcjonowania UGiW.

(b) uchwalanie budżetu - projekt budżetu przygotowuje komisja, współpraca w sprawie przyjęcia tego projektu polega na wzajemnych uzgodnieniach między RUE a parlamentem. Rada przyjmuje projekt budżetu, jeśli parlament nie zgłosi uwag w formalnym terminie. Budżet obejmuje wydatki obligatoryjne i nieobligatoryjne, co do wysokości wydatków obligatoryjnych wynikających z postanowień traktatowych, decyzje podejmuje RUE. O wydatkach ważnych dla bieżących spraw, ale nieobligatoryjnych, decyzje podejmuje parlament

3) Rada podejmuje decyzje w sprawie podpisywania umów międzynarodowych, w tym z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi

Technicznie umowy są przygotowywane w ten sposób, że to RUE udziela mandatu negocjacyjnego komisji, zespoły komisji negocjują umowy, a następnie propozycja umowy przedkładana jest radzie UE, która głosuje w trybie większości kwalifikowanej nad wnioskiem komisji.

4) Kompetencje nominacyjne (kreacyjne) - RUE przyjmuje sporządzone zgodnie z propozycjami państw członkowskich listy członków komitetu ekonomiczno-społecznego (organ doradczy RUE), komitetu regionów i trybunału obrachunkowego (trybunału audytorów/rewidentów księgowych), rada może zmieniać liczbę członków komisji europejskiej

5) Kompetencje kontrolne

(a) wnoszenie skargi w przypadku uznania za nieważny aktu prawa wspólnotowego

(b) wnoszenie skargi na bezczynność innych instytucji wspólnotowych

(c) stwierdzanie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie zasad, na których opiera się UE.

Rada UE może większością kwalifikowaną zawiesić prawo państwa członkowskiego do głosowania oraz inne prawa wynikające z członkostwa w UE.

KOMISJA EUROPEJSKA:

1) struktura komisji

2) kompetencje komisji

3) ocena komisji jako organu zarządzająco-wykonawczego

Podobnie jak RUE, KE jako instytucja została wzmocniona przez połączenie 3 organów zarządzajaco-wykonawczych czyli wysokiej władzy EWWiS, komisji EWG i komisji EWEA na podstawie traktatu fuzyjnego. KE w odróżneiniu od RUE jest organem wspólnotowym, czyli pracujący w komisji realizują cele wspólnotowe. Komisja na bieżąco realizuje podejmowane zadania integracyjne.

Struktura:

(1) W strukturze KE można wyróżnić 3 podstawowe szczeble, na samej górze jest TopManagement - Komisarze, a na ich czele Przewodniczący KE. Rola przewodniczącego jest duża, nie tylko w uprawnieniach formalnych (wzmocnione traktatem amsterdamskim) Ważna rola przewodniczącego jako inicjatora procesów integracyjnych i jego możliwości wprowadzania w życie podejmowanych inicjatyw. Komisja jest organem ponadnarodowym, jeżeli przewodniczący jest ofensywny, przebojowy to KE pod jego przewodnictwem może przejść do historii jako wyjątkowo aktywna kadencja i przewodniczący może mieć na swoim koncie (jako swój dorobek) pewne osiągnięcia w integracji europejskiej. Mając to na uwadze można wymienić kilku przewodniczących, wymienianych w grupie osób, które przyczyniły się do przyspieszenia procesów integracyjnych. (silny przewodniczący nie podoba się krajom członkowskim, ale podobają im się sukcesy; zazwyczaj po silnym kraje pragną słabego):

- Walter Hallstein (pierwszy przewodniczący komisji EWG) [dyscyplina i realizacja celów]

- Roy Jenkins (zwiększył aktywność komisji w sprawie przyspieszenia integracji walutowej; Florencja 1977 przedstawił argumenty na rzecz wprowadzenia Unii Walutowej; podkreślił konieczność współpracy walutowej)

- Jacques Delors 1985-1994 (realizator JRE, realizator planu Delorsa pierwszego etapu; przewodniczył najważniejszemu okresowi integracji),

Komisarze są zgłaszani przez kraje. Gdy było mniej krajów członkowskich to po dwóch z krajów dużych i po jednym z małych. W miarę zwiększania liczby krajów nastąpił problem, gdyż nie może być za dużo komisarzy. Przyjęto zasadę, ze powinno być 20 a małe kraje powinny mieć system rotacyjny. Obecnie jest 27 komisarzy. Odpowiedzialni są kolegialnie, razem ale każdy z komisarzy organizuje (w sensie zadań) pracę komisji w określonym obszarze jej działalności. Obszary, za które odpowiadają komisarze nie pokrywają się z dyrekcjami generalnymi (ich jest 24). Jednostka organizacyjna komisji, najważniejsza to Dyrekcja Generalna. Dyrekcji jest znacznie więcej niż ministerstw w rządach krajowych. Kraje dążą do tego, aby mieć swoich komisarzy w najważniejszych dziedzinach integracji (polityka regionalna, rolna, konkurencji itd.).

(2) Następnym szczeblem w którym kraje członkowskie próbują osiągnąć jak najważniejsze komisje to Dyrekcje Generalne. Liczba dyrektorów i zastępców dyrektorów to duże osiągnięcie kraju.

Komisja Europejska (ponadnarodowa)

Rada Europejska (międzyrządowa) każdy reprezentuje swój kraj.

Rada Unii Europejskiej (międzyrządowa)

Parlament Europejski (ponadnarodowy)

Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ponadnarodowy)

---