1. Ułóż wyrazy pokrewne wyrazom : reforma, pielęgniarka.
a) czasownik w bezokoliczniku
b) imiesłów przymiotnikowy czynny
c) imiesłów przymiotnikowy bierny
d) imiesłów przysłówkowy współczesny
e) rzeczownik męski osobowy
f) przymiotnik
a. reformować , pielęgnować
b. reformujący , pielęgnujący
c. reformowany , pielęgnowany
d. reformując , pielęgnując
e. reformator , pielęgniarz
f. reformowana , pielęgnowana
2. Co to jest eufemizm ? Podaj eufemizmy łagodzące ostrość sformułowań: ukradł, oszukał, świnia, nieuk, wynocha.
Eufemizm, wyraz lub zwrot zastępujący inne wyrażenia, m.in. z powodu ich drastyczności lub dosadności, łagodzących wymowę danego stwierdzenia. Przybiera często formę omówienia (peryfrazy), np. o złodzieju: "ma długie ręce".
ukradł - przywłaszczył
oszukał - nie powiedział prawdy
świnia - bezczelny typ
nieuk - nie wykształcony
wynocha - idź sobie
3. Jak rozumiesz podane wyrazy , ułóż z nimi zadania:
szowinizm , nacjonalizm , patriotyzm
kłamstwo , manipulacja , insynuacja , konformizm
szowinizm- ideologia i postawa wyrażające się w bezkrytycznym stosunku do własnego narodu oraz w pogardzie do innych narodów, jest to skrajna forma nacjonalizmu prowadząca do polityki dyskryminacji , wyzysku i ucisku narodów .
nacjonalizm- ideologia i ruch polityczny , a także postawa społeczno-polityczna podporządkowujące interesy innych narodów interesom własnego według tej ideologii wszelkie działania polityczne podejmowane są w celu podniesienia siły własnego narodu.
patriotyzm-postawa społeczno-polityczna oparta na zasadach miłości i przywiązania do ojczyzny, jedności i solidarności z własnym narodem , poczuciu więzi społecznej z innymi członkami narodu forma ideologii narodowej postulująca podporządkowanie i poświęcenie dążeń osobistych sprawom narodu i ojczyzny.
kłamstwo-sąd niezgodny z rzeczywistością , mówiony po to aby wprowadzić kogoś w błąd
manipulacja-użycie wszelkich środków dla uzyskania zamierzonego celu.
insynuacja- w złośliwej intencji podsuwać myśli krzywdzące kogoś , umyślnie budzić podejrzenia.
konformizm-postawa polegająca na ścisłym podporządkowaniu się wzorom, poglądom i normom narzuconym przez grupę społeczną, do której należy jednostka .
4. Podaj przykłady zwrotów i wyrażeń z „Biblii”
Jabłko Adama - legenda głosi, że gdy Adam dał się namówić na spróbowanie zakazanego owocu, kawałek jabłka utkwił mu w gardle - nazwa ta funkcjonuje w medycynie i oznacza chrząstkę w krtani, wyraźnie widoczną u szczupłych mężczyzn,
Kainowe znamię - Kain, z zazdrości o miłość Boga zabił swojego brata Abla, z co Bóg napiętnował go znamieniem na czole - jest to piętno zbrodniarza, bratobójcy,
Żona Lota - gdy Bóg zniszczył Sodomę za grzechy jej mieszkańców, pragną ocalić Lotę. Aniołowie wyprowadzają Lota i jego żonę z ginącego miasta, lecz zabraniają im oglądać się za siebie. Żona Lota nie wytrzymuje - ogląda się za siebie i zostaje zamieniona w słup soli - symbol ciekawości kobiecej, pochodzenie powiedzonka „zamienić się w słup soli",
Arka Noego - Bóg postanowił zniszczyć ziemię i zgładzić ludzkość poprzez ogromy potop. Lecz ponieważ Noe był człowiekiem prawym. Bóg zechciał go oszczędzić i kazał mu zbudować arkę, w arce zaś skryć się z rodziną i zabrać po parze zwierząt wszelkiego gatunku. W ten sposób Noe wraz z rodziną przetrwał potop o odnowił życie na Ziemi - symbol bezpieczeństwa, ocalenia,
Sodoma i Gomora - dwa miasta nad Morzem Martwym, ukarane przez Boga za szczególne grzechy mieszkańców m.in. zboczenia seksualne - miejsca, gdzie odbywają się rzeczy występne, niemoralne, gniazdo rozpusty,
Wieża Babel - biblijna opowieść, która motywuje powstanie różnych języków. Potomkowie Noego chcieli zbudować tak wysoką wieżę Babel, żeby sięgała do nieba. Bóg - aby nie dopuścić do tego - pomieszał im języki i rozproszył po świecie - zamęt, bałagan, zbiorowisko ludzi o różnych językach,
Krzak gorejący - jest to motyw pochodzący z dziejów Mojżesza. To właśnie ukryty w krzaku gorejącym Bóg po raz pierwszy przemówił do Mojżesza i nakażą! mu wyprowadzić naród żydowski z Egiptu.
5. Określ rodzaj zdań i zanalizuj je pod względem składniowym:
Po drodze Wojski ciągle tłumaczył Sędziemu, dlaczego zarządzenie pańskie przeinaczył.
Zdanie złożone podrzędne dopełnieniowe (zdanie 2-podrzędne)
Pamiętam czasy , kiedy do ojczyzny pierwszy raz zawitała moda francuszczyzny.
Zdanie złożone podrzędne przydawkowe (zdanie 2-podrzędne )
6. Jaką rolę pełnią media w życiu współczesnego człowieka?
-media jako środek szybkiego przekazu wszelkich informacji i wiadomości :telewizja, radio internet
-źródło ciekawostek dotyczących dziedzin ludzkiego życia
-mass media : dualistyczny charakter i wpływ na zachowanie jednostek
-ujemny wpływ na życie i psychikę szczególnie młodych ludzi (łatwowierność)
-internet jako najbogatsze źródło informacji, pozwala ludziom w kilka minut stać się posiadaczami niezliczonej ilości wiadomości na wybrany temat.
-pouczający ,uświadamiający charakter w życiu człowieka: przekazy kulturalnych widowisk, spektakli teatralnych,
-różnego rodzaju programy publicystyczne: quizy, konkursy wiedzy na różne tematy dotyczące życia młodego człowieka w latach prężnego rozwoju i życia kulturowego na świecie
7. W podanych zdaniach wskaż części zdania i określ, jakimi częściami mowy zostały wyrażone Panna Florentyna siada nieśmiało na złoconym fotelu, delikatnie bierze z biurka srebrny nożyk i z największą ostrożnością przecina kopertę.
Panna Florentyna - podmiot szeregowy, dwa rzeczowniki,
siada - orzeczenie czasownikowe, czasownik,
nieśmiało - okolicznik sposobu, przysłówek,
na fotelu - dopełnienie dalsze, wyrażenie przyimkowe (przyimek + rzeczownik),
złoconym - przydawka, przymiotnik,
delikatnie - okolicznik sposobu, przysłówek,
bierze - orzeczenie czasownikowe, czasownik,
z biurka - dopełnienie dalsze, wyrażenie przyimkowe (przyimek + rzeczownik),
srebrny - przydawka, przymiotnik,
nożyk - dopełnienie bliższe, rzeczownik,
z ostrożnością - dopełnienie dalsze, wyrażenie przyimkowe (przyimek + rzeczownik),
największą - okolicznik sposobu, przymiotnik,
przecina - orzeczenie czasownikowe, czasownik,
kopertę - dopełnienie bliższe, rzeczownik
8. Jakie znasz słowniki języka polskiego? Omów ich zastosowanie
Słownikiem nazywamy zbiór wyrazów ułożonych i opracowanych według pewnej zasady, najczęściej alfabetycznie. Hasła są najczęściej objaśnione pod względem znaczeniowym i ilustrowane przykładami użycia.
Wyróżniamy takie rodzaje słowników jak:
języka polskiego - jest słownikiem współczesnej polszczyzny. Rejestruje słownictwo współczesne typu ogólnego oraz słownictwo specjalistyczne z różnych dziedzin, w zakresie, w jakim interesuje laików. Ze słownictwa niewspółczesnego zawiera te wyrazy, które mają związek ze współczesnym językiem. Znajdują się w nim również popularniejsze regionalizmy i dialektyzmy, a także wyrazy żargonowe i pospolite, które przeniknęły do literatury. Hasło obejmuje min. wskazówki dotyczące wymowy w wyrazach wątpliwych, niektóre formy fleksyjne, definicje znaczeń, przykłady użycia, związki frazeologiczne, powiedzenia, przysłowia, w których występuje wyraz, przenośnie, a także skrócone objaśnienie etymologiczne, może też konotację emocjonalną (wulgarny, humorystyczny itp.). W związku z zawartością słownik ten może być pomocny w poszerzaniu słownictwa, poznawaniu znaczenia wyrazów, a także skrótowych definicji (typu encyklopedycznego) i etymologii. Może również rozwiązywać pewne niejasności w kwestii wymowy i odmiany, na które można się natknąć w potocznej mowie.
etymologiczny - zawiera zasób słownictwa podobny do słownika języka polskiego. Wyjaśnia etymologię, czyli źródłosłów wyrazów w języku polskim. Zajmuje się też pierwotnym znaczeniem, budową morfologiczną i ich ewolucją
frazeologiczny
gwarowy
ortograficzny - jego zadaniem jest przekazania informacji o poprawnym zapisie znaków językowych, czyli o ortografii. Zawiera podręcznikowo ujęte zasady pisowni i interpunkcji, wzbogacone o wyjaśnienia motywów i intencji tego czy innego przepisu. Zilustrowane są one licznymi przykładami. Część słownikowa zawiera hasła w zakresie podobnym do słownika języka polskiego. Dodatkowo zamieszcza się nazwy własne i skróty. Przy haśle podaje się trudniejsze formy odmiany, przykłady stosowania małej i wielkiej litery oraz zasady dzielenia wyrazów (potrzebne na przykład przy przenoszeniu. Słownik ortograficzny powinien wyjaśniać wszelkie problemy dotyczące pisania w zakresie ogólnego leksykonu.
wyrazów obcych - obejmuje słownictwo pochodzenia obcego, używanego we współczesnym języku, w tym też popularniejsze sformułowania specjalistyczne , a także ważne kult. archaizmy (pochodzenia obcego) czy wyrazy z zasobu starszego pokolenia. Hasła są zdefiniowane, opatrzone objaśnieniami etymologicznymi i wskazówkami, co do wymowy. Poza wyrazami znajdują się też częściej spotykane obcojęzyczne powiedzenia, sentencje, przysłowia.
wyrazów bliskoznacznych - zawiera hasła grupujące wyrazy bliskoznaczne, tj. takie, których znaczenia całkowicie lub częściowo zachodzą na siebie. Wyrazy bliskoznaczne często, choć nie zawsze można stosować zamiennie. Słownik zawiera grupy wyrazów bliskoznacznych, zapoczątkowane pierwszym wyrazem grup (w tym przykłady użycia omawianych wyrazów bliskoznacznych), a także indeks wszystkich wyrazów, które występują w słowniku. Pomaga on wszelkim ludziom piszącym, którzy pragną uniknąć powtarzania się wyrazów w tekście, znaleźć właściwsze określenie, najodpowiedniejszy zwrot.
9. Oceń poprawność związków wyrazowych. Określ mechanizm powstania błędów: poprawić na lepsze, pełny komplet, wrócić z powrotem, inauguracja otwarcia.
Budowanie zdania odbywa się stopniowo przez tworzenie związków wyrazowych.Związki wyrazowe mogą tworzyć aesspoły współrzędne (np: Jacek i Małgosia, w mieście i na wsi, zdolny, ale leniwy) lub związki podrzędne, które dzielimy na:
- związki zgody (ładna dziewczyna, dobry sportowiec);
- związki rządu (zeszyt ucznia, dom ojca);
- związki przynależności (mieszkam wysoko, bardzo duży);
Natomiast związki: poprawić na lepsze, pełny komplet, wrócić z powrotem i inauguracja otwarcia są związkami błędnymi, gdyż jest to tosamo przez to samo.
Poprawić znaczy zmienić na lepsze, więc nie trzeba dodawać na lepsze, to samo dotyczy reszty tych związków.
10. Na wybranych przykładach wyjaśnij funkcję tytułu dzieła literackiego.
Tytuł może spełniać różne role.
W artykułach prasowych tytuł może streszczać cały artykuł, powinien informować nas o treści, która jest przekazywana.
W utworach literackich jest podobnie aczkolwiek nie zawsze tytuł mówi nam o myśli przewodniej utworu. Często tytuł jest brany od głównego bohatera np: "Hamlet", "Makbet" Szekspira, "Antygona" Sofoklesa, "Giaur" Byrona czy "Pan Tadeusz" Mickiewicza. W przypadku "Pana Tadeusza" podtytuł informuje nas o akcji utworu czyli:
"Pan Tadeusz
czyli Ostatni Zajazd na Litwie
historia szlachecka z roku 1811 i 1812
we dwunastu księgach wierszem "
W przypadku "Lalki" Prusa tytuł pochodzi od krótkiego wątku sporu o lalkę, lub przez niektórych jest rozumiany jako opis charakteru Izabeli.
"Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej opowiada właśnie o tej bohaterce i jej dwulicowości.
Tytuł "Chłopi" Reymonta informuje nas, że bohaterem zbiorowym tej powieści są właśnie chłopi i ich życie.
Więc generalnie tytuł informuje nas o tym co możemy spotkać w utworze, o bohaterze, akcji lub myśli przewodniej.
11. Wyjaśnij funkcję motta w utworze literackim. Odwołaj się do dowolnych przykładów.
Motto - cytat postawiony przed tekstem utworu lub jego fragmentu, oświetlający zamysł autora. Jest kluczem do utworu, a zarazem podkreśla fakt jego związku z określoną tradycją myślową lub literacką. Na przykład ośmiowiersz z „Za kulisami” Norwida jako motto „Popiołu i diamentu” Andrzejewskiego.
Podobną rolę pełni tytuł.
„Romantyczność” Mickiewicz „Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko.”
Rzeczywistość można poznać przez uczucie, wiarę, cierpienie. Przeciwstawienie miłości rozumowi.
Prawdy martwe poznawane za pomocą rozumu prowadzą do świata materialnego.
Prawdy żywe prowadzą do poznania tajemnic świata duchowego.
„Moja piosnka” C. K. Norwid Pol : „Znowu do niego przemówię. Co czytasz, mości Książę?” Hamlet: „Słowa, słowa, słowa.”
Motto wzięte z Hamleta - Norwid, podobnie jak inni romantycy, nawiązywał do Szekspira. Poezja leczy ranę, niepowodzenia, czarną nić życia. Poezja jest ponad życiem.
Poeta ma poczucie swojej wielkości i podobnie do starożytnych, przygotowuje się do improwizacji.
Wielkość poety i tworzonej przez niego poezji udowadniają utwory J. Kochanowskiego.
„Nie - boska komedia” Z. Krasiński „Przez ciebie płynie strumień piękności, ale ty nie jesteś pięknością”
Bohater jako poeta romantyczny nieustannie przeżywa rozterki wewnętrzne. Poezja doprowadza człowieka do egoizmu i zatracenia autentycznej miłości będącej jedyną żywą siłą i zarazem siłą twórczą.
Poezja romantyczna zabija miłość, gdyż jest zbyt oderwana od rzeczywistości.
„Medaliony” Z. Naukowska „Ludzie ludziom zgotowali ten los”
Tytuł pochodzi od medalionów nagrobkowych, zamieszczanych na grobach portretów ludzi zmarłych. Autorka prezentuje w swoich krótkich opowiadaniach - relacjach literackie portrety ludzi którzy przeżyli okupację hitlerowską. Wszystkie opisywane wydarzenia to fakty, obrazy z życia ówczesnych ludzi.
Motto to wyraża przerażenie, że przedstawione obrazy są dziełem ludzkim, że są autorem tak strasznej rzeczywistości może być człowiek. Ludzie jako twórcy wojen, faszyzmu, hitleryzmu, wszelkiego zła
Ludzie jako najgorsi ze zwierząt - zabijający dla przyjemności
12. Jakie znasz rodzaje orzeczeń, wskaż je w podanych zdaniach
Pani Kasia jest nauczycielką
jest nauczycielką - Orzeczenie imienne łącznik jest, orzecznik nauczycielką
Chłopcy poszli do lasu
poszli - orzeczenie czasownikowe, w trybie oznajmującym.
Wczoraj powieszono w pokoju nowe firanki.
powieszono - orzeczenie czasownikowe, w trybie oznajmującym, w formie nieosobowej.
Orzeczenie : główna część zdania oznaczająca czynność, stan lub właściwość tego na co wskazuje podmiot. Odpowiada na pytania co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim jest stanie?, czym jest?, jaki jest?. Orzeczenia dzielimy na :
czasownikowe : wyrażone za pomocą form osobowych czasownika. Może być w stronie czynnej lub zwrotnej (ale nie biernej) w trybie: oznajmującym ( Ona teraz idzie.), przypuszczającym (Chętnie pojechałbym do Francji.), rozkazującym (Idź do domu!)
imienne : składa się z dwu członów : łącznika i orzecznika np. Moja matka jest(łącznik) nauczycielką(orzecznik). Łączniki to czasowniki posiłkowe : być, bywać, stać się, stawać się, zostać, to, oto. Orzecznikiem jest wyraz odmieniający się przez przypadki (Było tam ciasno. Kochać to dawać.)a także wykrzykniki (Para buch!)
Rodzaje orzeczeń:
I - imienne
składa się z łacznika i z orzecznika
łącznik + orzecznik
być rzeczownik (np. jestem pilotem)
stać się przymiotnik (np. jestem ładny)
zostać liczebnik (np. jestem trzeci)
we wszystkich formach zaimek (np. jestem sobą)
imiesłów (np. jesteś usypiający)
II - czasownikowe
forma osobowa ( we wszystkich czasach, rodzaju, liczbie) np. ja pływałem
forma nieosobowa ( końcówki -no, -to), zdanie bezpodmiotowe np. zrobiono krzesła
13. Co to jest mowa zależna i niezależna? W podanych zdaniach dokonaj zmiany mowy zależnej na niezależną i odwrotnie.
Mama powiedziała: ”Witek poszedł do parku”
Kolega przyznał, że nie uczył się w ogóle do egzaminu.
Mowa niezależna to dosłowne przytoczenie wypowiedzi czyjejś lub własnej. Mowa niezależna składa się z dwóch nie powiązanych składniowo wypowiedzeń: zdania wprowadzającego (wyjaśnia, kto wypowiada przytaczane słowa) i zdania wprowadzanego (przytoczenie czyichś słów w dosłownym brzmieniu).
Mowa zależna to przytoczenie czyichś słów nie dosłownie, ale w postaci zdania podrzędnego dopełnieniowego.
Mama powiedziała, że Witek poszedł do parku.
Kolega przyznał: „ Nie uczyłem się w ogóle do egzaminu”.
14. Czy literatura może się bronić w świecie współczesnych mediów? Uzasadnij swój pogląd.
Literatura zawsze będzie zajmowała szczególne miejsce w życiu każdego człowieka. Współczesne media są bardziej dostępne i łatwiejsze w odbiorze, ale literatura rozwija wyobraźnie, pozwala odpocząć od zgiełku rozwijającego się szybko świata. Czytając książki powoli zagłębiamy się w wykreowany przez autora świat, możemy stać się jego częścią, identyfikować się z jej bohaterami. W filmach taka identyfikacja staje się o wiele trudniejsza, ponieważ scenarzyści i specjaliści od obsady załatwiają to za nas. Książki rozwijają w czytelniku cierpliwość, ponieważ nie ujawniają od razu zakończenia, trzeba poświęcić nieco czasu i energii, aby skończyć lekturę. Poświecona energia przynosi jednak korzyść w postaci satysfakcji z samodzielnego uporania się z pewnym problemem.
15. Określ części mowy w zdaniu: Na brzegu jeziora rosną gęste szuwary.
Na- przyimek
Brzegu-rzeczownik
Jeziora-rzeczownik
Rosną-czasownik
Gęste-przymiotnik
Szuwary-rzeczownik
16. Wskaż okolicznik czasu w zdaniu: Słońce już zaszło.
Okolicznik czasu
17. Wymień znane ci gatunki publicystyczne. Omów jeden z nich.
esej - rozmowa ujmujące temat w sposób subiektywny, zespalające elementy prozy artystycznej, naukowej i publicystycznej
felieton - krótki utwór publicystyczno - dziennikarski, napisany w sposób lekki i efektowny, utrzymany w osobistym tonie
pamflet - utwór literacko - publicystyczny, często animowany, ostro piętnujący lub ośmieszający jakąś osobę albo zjawisko życia społecznego czy politycznego.
pastisz - utwór literacki będący naśladownictwem stylu lub maniery jakiegoś twórcy bądź kierunku
reportaż - gatunek ten występuje w prasie, radiu, filmie i telewizji - przekazywanie za pośrednictwem autora (reportera) bezpośrednich wiadomości o prawdziwych wydarzeniach, sytuacjach i ludziach.
18. W podanym zdani wskaż podmiot i powiedz, jaką częścią mowy jest wyrażony.
Chory czekał na lekarza w gabinecie.
Podmiot wyrażony rzeczownikiem w mianowniku
19. Omów rodzaje stylizacji językowych.
Stylizacja - polega na świadomym i celowym wprowadzeniu do stylu utworu literackiego zespołu środków językowych, właściwych językowi dawnych epok, odmianom gwarowym lub środowiskowym języka lub też innym stylom. Wyróżniamy różne rodzaje stylizacji: archaizacje, styl gwarowy- dialektyzację; na język potoczny, środowiskowy, stylizacje poetycką oraz inne zabiegi stylizacyjne służące celom satyrycznym. Stylizacja może obejmować cały utwór albo niektóre jego partie jak np. wypowiedzi postaci literackich. Może dotyczyć wszystkich warstw języka (fonetyki, składni itp.)
Archaizacja - wprowadzenie do utworów literackich wyrazów dawnych, odnoszących się do realiów minionych epok i takich, które nadają stylowi zabarwienie archaiczne, czyli upodabniają tekst do języka dawnych wieków (np. Mickiewicz- „Grażyna”).
Dialektyzacja - wprowadzenie do utworów literackich wyrazów i form wywodzących się z określonego regionu (autor np. pragnie w ten sposób podkreślić pochodzenie bohatera, nadać utworowi koloryt lokalny), (np. w „Chłopach” Reymonta).
Stylizacja środowiskowa - wprowadzenie elementów słownictwa i frazeologii związanej z określonymi grupami zawodowymi.
20. Omów krótko części mowy i podaj ich przykłady.
Części mowy dzielą się na odmienne i nieodmienne.
ODMIENNE
Rzeczownik-oznacza osoby, zwierzęta, zjawiska, pojęcia, przedmioty itp. Odpowiada na pytania przypadków. Odmienia się przez liczby, przypadki, występuje w rodzajach, ale się przez nie odmienia. Np.: kot, Wisła
Czasownik- oznacza czynność, stany lub zjawiska. Odpowiada na pytania: „co robi”, „co się z nim dzieje”. Odmienia się przez liczby, osoby, czasy, tryby, strony oraz rodzaje, np.: czytam, śpię, byłbym.
Przymiotnik- wskazuje na cechy lub przynależności osób i rzeczy. Odpowiada na pytania: Jaki? Czyj? Który?. Odmienia się przez liczby, rodzaje, przypadki a także podlega stopniowaniu. Np.: wysoki, duży, najlepszy.
Liczebnik- wskazuje na liczbę, kolejność lub wielokrotność przedmiotów, zjawisk, osób itd. Odpowiada na pytania: ile? który z kolei?. Odmienia się przez liczby, rodzaje, przypadki. Rodzaje liczebników: główne (jeden, dwa), porządkowe (drugi, trzeci), ułamkowe (pół, ćwierć), zbiorowe (dwoje, troje), nieokreślone (kilka), ze względu na budowę: proste (dwa), złożone (sto pięćdziesiąt dwa).
Zaimek- zastępuje rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, lub przysłówek. Odpowiada na pytanie części mowy, którą zastępuje. Odmienia się jak części mowy, którą zastępuje, np.: kto? co?(pytające) , kto, co, jaki (względne), ktoś, cokolwiek(nieokreślone), ten, dotąd(wskazujące), każdy, wszyscy(wszechogarniające), żaden, nikt(przeczące).
NIEODMIENNE
Przysłówek- (jak, gdzie, kiedy) wskazuje na sposób, miejsce, czas lub niekiedy stopień natężenia cechy. Określa bliżej czasownik (mów głośniej), przymiotnik (trochę ciasny), nie od przymiotnika (bardzo, całkiem, wczoraj, zawsze). Zaimek przysłowny w funkcji przysłówka (tak, tu, jak, wtedy ,którędy, kiedyś)
Przyimek-niesamodzielna część mowy, wskazuje na związki zachodzące między wyrazami samodzielnymi. Np.: przyimki dzielimy na: proste (w, o, na, przy, po, do) i złożone (przez, około, spod, zza), rzeczowne (skutkiem, środkiem), przysłówkowe (blisko, mimo), wyrażenia przyimkowe (na podstawie).
Spójnik: część mowy niesamodzielna. Łączy zdania lub wyrazy, nie wpływając na ich końcówki. Dzielą się na: współrzędne (i, oraz, a, ani, zaś), podrzędne, (że, żeby, bo, gdyż).
Partykuła- niesamodzielna, zmienia lub wzmacnia znaczenie wyrazu, np.: -li, -czy, -no, -by.
Wykrzyknik- wyraża uczucia lub wolę mówiącego, bądź też naśladuje naturalne dźwięki. Np.: a!, ha, och, ej, bęc, stop!
21. Omów krótko części zdania i podaj ich przykłady.
Części zdania to:
Podmiot - wyróżniamy cztery rodzaje podmiotów
Podmiot gramatyczny- jest to część zdania, która odpowiada na pytania rzeczownika w Mianowniku, (kto?, co?) np.: Kasia, mama
Podmiot logiczny- odpowiada na pytania rzeczownika w Dopełniaczu (kogo?, czego?) Występuje w dwóch przypadkach: gdy orzeczenie w zdaniu oznacza: brak, nadmiar, ubywanie bądź przybywanie np.: Wody w rzece przybyło.
Oraz gdy stoi przed podmiotem liczebnik np.: Pięciu chłopców grało w piłkę.
c) podmiot domyślny - dowiadujemy się o nim z konteksty zdania i formy orzeczenia np.:
Zabrali książkę. (Oni)
podmiot szeregowy- występuje gdy wykonawcą czynności jest kilka osób i są one wyrażone kilkoma częściami mowy np.: Rozmawiały gęsi z prosięciem bardzo głośno i z przejęciem.
22. W podanych zdaniach wskaż podmioty, określ ich rodzaje i części mowy, jakimi są wyrażone:
Kasia pięknie śpiewa. - jest to podmiot gramatyczny, wyrażony rzeczownikiem w Mianowniku
Skąpy dwa razy traci.- jest to podmiot gramatyczny, wyrażony przymiotnikiem w Mianowniku
Olka nie ma w domu.- jest to podmiot logiczny, wyrażony jest rzeczownikiem w Dopełniaczu
Pięć jest liczbą nieparzystą. - jest to podmiot gramatyczny, wyrażony liczebnikiem głównym
Kąpać się w morzu jest przyjemnie.- podmiot wyrażony jest bezosobową formą czasownika
23. Wyjaśnij terminy:archaizm, neologizm, synonim, antonim, homonin. Podaj przykłady.
Archaizm - przestarzała, wyszła z użycia forma językowa.
Antonimy - para wyrazów o znaczeniach przeciwstawnych (dobry - zły; dzień - noc)
Homonimy - wyrazy o jednakowym brzmieniu, lecz o odmiennych znaczeniach.
Neologizm - wyraz, zwrot, forma, znaczenie nowo utworzone, nowo powstałe w danym języku
Synonimy - wyrazy bliskoznaczne (np. „skłonność” i „upodobanie”; „drapieżny” i „krwiożerczy”; „godzić” i „jednać”)
24. Popraw podane zdania:
Mój kolega nie ma w domu telewizoru.
Błąd fleksyjny, w odmianie, wynikający z nieznajomości odmiany (telewizora)
Mając sześć lat, rodzice zapisali mnie do szkoły.
Błąd gramatyczny. Nieumiejętność zastosowania imiesłowowego równoważnika zdania. Nie odnosi się do podmiotu i orzeczenia. - Kiedy miałem sześć lat, rodzice zapisali mnie do szkoły.
Bohater poniósł zwycięstwo w pojedynku.
Błąd frazeologiczny. Nieznajomość stałych związków frazeologicznych (odnosi się sukcesy, ponosi się porażki)
Gdy ciocia żeniła się, była ładna pogoda.
Błąd słownikowy. Nieznajomość znaczenia słów (tradycji) - (ciocia wyszła za mąż)
25. Nazwij podane środki stylistyczne:
„Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie”. - porównanie
Sklep z odzieżą dla puszystych pań. - peryfraza (omówienie) - zamiast nazywać coś wprost omawiamy cechy tego czegoś lub kogoś
Mróz czapkę nacisnął na uszy. - personifikacja (uosobienie) - nadanie cech ludzkich przedmiotom, zwierzętom, zjawiskom
26. Omów treść i zakres znaczeniowy wyrazów.
człowiek - istota żywa, rozumna
kobieta - istota żywa, rozumna, płci żeńskiej
babcia - istota żywa, rozumna, płci żeńskiej, stara kobieta, posiada wnuki
Treść wyrazu jest to zespół cech charakteryzujących przedmioty, zjawiska, wydarzenia, określane tym wyrazem.
Zakres wyrazu to ogół przedmiotów, zjawisk, sytuacji określonych tym wyrazem. Im większa treść tym mniejszy jego zakres.
jamnik, zwierze, pies
roślina, grusza, drzewo
mężczyzna, kierowca, ojciec
27. Zrecenzuj ostatnio widziany film lub przedstawienie teatralne.
W lutym weszła na ekrany polskich kin adaptacja trylogii J.R.R. Tolkiena „Władca pierścieni”, zrealizowana przez Petera Jacksona. Reżyser w sposób bardzo plastyczny i dokładny ukazuje w filmie przebogaty świat Śródziemia stworzony przez Tolkiena. Cały film został zrealizowany w przepięknych sceneriach Nowej Zelandii, dzięki czemu widz ma wrażenie realności świata, zaś efekty specjalne i charakteryzacja bohaterów, które były powierzone nowozelandzkiej firmie Weta sprawiają wrażenie autentyczności wydarzeń: realistyczne kostiumy, pełne ekspresji scenografie i wspaniała muzyka. W całości daje to takie wrażenie, jakby wykreowany przez Tolkiena świat faktycznie kiedyś istniał.
„Władca pierścieni” rozpoczyna się opowieścią o stworzeniu przez Saurona Pierścienia, jego złowrogiej mocy i jak klejnot trafia do rąk hobbita Bilbo Bagginsa (w tej roli Elijah Wood), a potem do jego siostrzeńca Frodo.
I właśnie w czasach, gdy Powiernikiem Pierścienia był Frodo, zaczęły dziać się dziwne i straszne rzeczy. Za radą czarodzieja Gandalfa (Ian McKelly) Frodo musi opuścić ukochaną krainę Shire i udać się do krainy Mordor, gdzie Pierścień ma być zniszczony. W całej wędrówce Frodo wraz ze swą kompanią napotyka wiele złych i dobrych przygód.
I mimo, iż w filmie nie bierze udziału wielu znanych aktorów (wręcz przeciwnie - możemy spotkać tu wiele nowych twarzy), to i tak według mnie film ten jest niezwykłym widowiskiem i wspaniałym spektaklem, jakiego dotąd nie miałem okazji w kinach oglądać. Film, który mimo, że trwa aż 3 godziny, ani przez moment nie nuży. Ekranowa wersja największej w dziejach świata powieści fantasy z pewnością zachwyci nie tylko miłośników prozy Tolkiena. Także inni widzowie znajdą w niej coś dla siebie.
28. Dokonaj rozbioru gramatycznego zdania.
Zmęczeni i brudni harcerze wracali do swoich rodzinnych domów z cudownego obozu zorganizowanego przez zaprzyjaźnionego z nimi pana Wacka.
zmęczeni - imiesłów przymiotnikowy bierny
i - spójnik współrzędności
brudni - przymiotnik, M, l. mn., r. męskoosobowy
harcerze - rzeczownik, M, l. mn., r. męskoosobowy
wracali - czasownik, 3 os., l. mn., r. męskoosobowy, cz. przeszły, tryb orzekający, str. czynna, niedokonana
do - przyimek prosty
swoich - zaimek przymiotny
rodzinnych - przymiotnik, D, l. mn., r. niemęskoosobowy
domów- rzeczownik, D, l. mn., r. niemęskoosobowy
z - przyimek prosty
cudownego - przymiotnik, D, l. poj., r. męski
obozu - rzeczownik, D, l. poj., r. męski
zorganizowanego - imiesłów przymiotnikowy bierny
przez - przyimek prosty
zaprzyjaźnionego - imiesłów przymiotnikowy bierny
z - przyimek prosty
nimi - zaimek rzeczowny, N, r. męskoosobowy
pana - rzeczownik, B, l. poj., r. męski
Wacka - rzeczownik, B, l. poj., r. męski
29. Dokonaj rozbioru logicznego zdania :
O godzinie piątej niechętnie zbliżał się do znienawidzonej przez wszystkich jego kolegów szkoły.
on zbliżał się - związek zgody
zbliżał się niechętnie - zw. przynależności
zbliżał się do szkoły - zw. przynależności
zbliżał się o piątej - zw. przynależności
o godzinie piątej - zw. zgody
do szkoły znienawidzonej - zw. zgody
znienawidzonej przez kolegów - za. rządu
przez jego kolegów - zw. rządu
przez wszystkich kolegów - zw. zgody
(zw. rządu - między wyrazami występuje pytanie dopełnienia czyli wszystkie oprócz M
zw. przynależności - orzeczenie i okolicznik
zw. zgody - zgodność liczby, rodzaju, przypadku ).
30. Nazwij podane rodzaje zdań złożonych:
Uczę się pilnie, więc zdam egzamin. - zdanie współrzędnie złożone wynikowe ponieważ drugie zdanie składowe „zdam egzamin” wynika bezpośrednio z pierwszego „Uczę się pilnie”
Pójdę do kina lub zostanę w domu. - zdanie współrzędnie złożone przeciwstawne. Zdania składowe mogą istnieć osobno jednak jedno zaprzecza drugiemu
Nie byłem na wycieczce, ponieważ byłem chory. - zdanie podrzędnie złożone. Nadrzędne: Nie byłem na wycieczce. Podrzędne: ponieważ byłem chory.
31. Omów rodzaje zdań pojedynczych ze względu na cel wypowiedzi. Podaj przykład.
Ze względu na cel wypowiedzi wyróżnia się następujące rodzaje zdań pojedynczych:
Zdania oznajmujące (na przykład: Przyjeżdżamy do Warszawy we wtorek.)
Zdania pytające (na przykład: O której godzinie odlatuje samolot?)
Zdania rozkazujące (na przykład: Proszę zapiąć pasy.)
Zdania wykrzyknikowe (na przykład: Zabieraj się stąd! Dostałem piątkę z fizyki! Kiedy pozmywasz?!)
32. Określ funkcje przymiotnika w zdaniach:
Wiódł ślepy kulawego.
ślepy - podmiot logiczno -gramatyczny
kulawego - dopełnienie bliższe
Odważnym szczęście sprzyja.
odważnym - dopełnienie dalsze
Piotr jest pracowity.
pracowity - przymiotnik występuje w roli orzecznika
Ciemnozielony w mgle złocistej drzemie smrekowy las.
ciemnozielony, złocistej, smrekowy - przymiotnik- przydawki przymiotne
33. Wyjaśnij różnice znaczeniowe między wyrazami
humanitarny - humanistyczny
humanitarny - zgodny z zasadami humanitaryzmu, stosunek do człowieka, do zwierząt. Człowiek który szanuje życie, pragnie oszczędzać cierpień.
Humanistyczny - 1) dotyczący humanizmu lub humanisty ideał życia, kult starożytności. Postawa szacunku dla człowieka, troski o jego swobodny rozwój i szczęście. 2) dotyczy zagadnień historyczno-społecznych jako istoty społecznej. 3) Kulturowy prąd epoki odrodzenia nawiązujący do kultury starożytnej Grecji i Rzymu.
Dziecinny - dziecięcy
Dziecinny - postępujący, będący jak dziecko, naiwny, nierozsądny, beztroski, niefrasobliwy, pomimo dorosłego, starszego wyglądu i wieku.
Dziecięcy - dotyczy dziecka, właściwy dziecku, należący do dziecka, przeznaczony dla dziecka, taki jak u dziecka np.: głos, śmiech itp.
Kulturalny - kulturowy
Kulturalny - odznaczający się dużą kulturą, wykształcony, obyty, dobrze wychowany, właściwy człowiekowi o dużej kulturze, wykształconemu (kulturalny sposób życia)
Kulturowy - związany z kulturą całokształtem dorobku materialnego i duchownego ludzkości. Zabytek, warstwa ziemi zawierająca pozostałości dawnej kultury.
pisemny - piśmienny
pisemny - utrwalony na piśmie, pisany
piśmienny - umiejący pisać, służący do pisania.
34. Podaj przykłady następujących gatunków literackich, bajka, satyra, pieśń, oda, epopeja.
Bajka - krótki utwór wierszowany o charakterze dydaktycznym, zawierający ogólną naukę moralną umieszczoną na końcu lub na początku utworu. Bohaterami często są zwierzęta, ludzie, rzadziej rośliny czy przedmioty. Zwierzęta symbolizują określone cechy ludzkie, a wprowadzenie zwierzęcego kostiumu pozwoliło autorowi na zachowanie dystansu i obiektywizmu.
Ignacy Krasicki: „Wstęp do bajek”, „Szczur i kot”, „Lew i zwierzęta”, „Malarze”, „Jagnie i wilcy”
Bajki pisali również w renesansie: Mikołaj Rej w baroku: Potocki, Morsztyn, jednak najwybitniejszym jest I. Krasicki, który stworzył dwa cykle p.t. „Bajki i przypowieści” i drugi cykl „Bajki nowe”
Satyra - gatunek epicki ośmieszający lub piętnujący osoby, zjawiska, postawy społeczne, poglądy polityczne. Satyra operuje wyolbrzymieniem, groteską, karykaturą.
Ignacy Krasicki: „Do króla”, „Pijaństwo”, „Żona modna”. Podobnie jak bajka satyra miała długą tradycję sięgającą Antyku (Arystofanes, Mennippos z Gadany)
Pieśń - typ wiersza lirycznego, który ukształtował się w antycznej Grecji pod wpływem twórczości Horacego i Anakreona. Pieśń to tyle co wiersz, utwór liryczny.
Jan Kochanowski: Pieśń 5, Pieśń świętojańska o sobótce, Pieśń Panny 12, Pieśń 12, 19, 9,
Oda - gatunek literacki obejmujący utwory pochwalne lub dziękczynne, utrzymane w patetycznym, wzniosłym stylu, dotyczące spraw ważnych, mających wyjątkowe znaczenie. Oda opiewa wybitną postać, doniosłe wydarzenie historyczne lub wielkie idee, np. „Oda do młodości” W Oświeceni ody pisali: Wolter A. Naruszewicz, S. Trembecki, K. Kozmian, a w romantyzmie W. Hugo, G.G. Byron, A. Puszkin, A. Mickiewicz.
Epopeja - poemat epicki o czasach bohaterskich, baśniowych, legendarnych lub rzeczywistych, ukazujący dzieje narodu w momencie przełomowym, napisany stylem podniosłym.
Przecław Słota „Pieśń o Rolandzie”, A. Mickiewicz „Pan Tadeusz”
35. Omów zasady pisowni „rz” na przykładach.
Połączenie literowe rz piszemy:
l. gdy oznaczona przez nie głoska wymienia się z r, np. wzgórze-góra, morze-morski, dworzec-dworca, gospodarz-gospodarski, lekarz - lekarstwo, parzysty-para, pierze-pióro, kurzy-kura, starzec-stary, bierze-brać, w dziurze-dziura, którzy-który, bohaterzy-bohater,
2. po spółgłoskach: p, b, t, d, k, g, ch, j, w, np. przygoda, przechodzić, przez, przód, brzoza, brzeg, brzydki, brzuch, brzęczeć, trzy, trzeba, mistrz, trzeźwy ,drzewo, drzemać, drzazga, drzeć, krzyczeć, krzepki, krzaczek, krzemień, krzyż, krzywy, grzeje, grząski, grzebać, grzęda, grzywa, chrzan, chrząszcz, chrzestny, chrząkać, ujrzeć, wrzos, wrzesień, wrzawa, wrzód, wrzeciono; wyjątkami w tym zakresie są:
a) wyrazy: kształt, kształtny, kształcić, Oksza, bukszpan, kszyk (ptak), pszenica, pszono, pszonak, pszczoła, Pszczyna, Pszonka, gżegżółka, gżenie się, piegża ;
b) formy stopnia wyższego i najwyższego przymiotników, utworzone przyrostkiem -szy lub -ejszy, np. lepszy, grubszy, głupszy, krótszy, słodszy, prędszy, większy, zdrowszy, największy, najgładszy, najprostszy, najcieplejszy,
c) partykuła -że, np. róbże, mówże, skądże, zagrabże, wyciągnijże);
d) wyrazy, w których litera ż występuje na początku rdzenia połączonego z przedrostkiem zakończonym na spółgłoskę, np. odżyć, odżywić, odżałować, podżerać, obżerać, nadżerka
3. w przyrostkach -arz, -erz, np. drukarz, gospodarz, kominiarz, piekarz, pisarz, stolarz, fałszerz;
4. w wielu wyrazach, w których dziś nie zachodzi już żywa wymiana rz - r, ale w których rz pochodzi z historycznego r, np. rzucać, rzeka, rzadki, orzech, rzemień, rzepa, rzetelny, rzeźba, rzekomy, rządzić. Na pochodzenie omawianej głoski z historycznego r wskazują nam inne języki słowiańskie, por. np. rosyjskie formy rieka, riedkij, riepa, a nawet wyrazy rodzime, w których związek pokrewieństwa etymologicznego zatarł się już w naszej świadomości; tak np. wyraz rzeźba jest etymologicznie spokrewniony z wyrazem raz, wyraz rzekomy-z wyrazami rok i prorok.
36. Wyjaśnij znaczenie związków frazeologicznych:
a)Z igły robić widły.
Jest to związek stały, gdyż po zmianie jakiegoś słowa traci sens.
b)Bić się z myślami.
Jest to związek łączliwy, gdyż można np. bić się z kimś.
c)Obiecywać gruszki na wierzbie.
Jest to związek luźny, gdyż można np. obiecywać złote góry.
37. Wyjaśnij różnice znaczeniowe między wyrazami:
a)klimatyzacja - aklimatyzacja
klimatyzacja - system kontrolujący odpowiednie warunki klimatyczne w pomieszczeniach zamkniętych (np. temperatury, wilgotności powietrza i jego dopływu); także usuwanie z powietrza składników szkodliwych (za pomocą specjalnych urządzeń.
aklimatyzacja - zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie pod wpływem zmian warunków środowiskowych; np. kiedy człowiek wznosi się na dużą wysokość, stopniowo zwiększa się liczba czerwonych ciałek krwi, co powoduje silniejsze utlenienie krwi w celu zrekompensowania niskiej zawartości tlenu w powietrzu.
b)adaptacja - adopcja
adaptacja - w biologii, zmiany w strukturze lub funkcjonowaniu organizmu, które umożliwiają mu przetrwanie oraz skuteczną reprodukcję w danym środowisku; w ewolucji adaptacja jest efektem przypadkowej wariacji w strukturze genetycznej organizmów, wywołanej przez mutację i rekombinację wskutek działania selekcji naturalnej.
adopcja - trwałe i legalne przeniesienie praw i obowiązków rodzicielskich w stosunku do dziecka z jednej osoby na drugą.
c)efektywny - efektowny.
efektywny - przynoszący rezultaty
efektowny - na pokaz
38. Wymień i scharakteryzuj oraz podaj przykłady drugorzędnych części zdania.
Okolicznik
Rodzaje okoliczników
Z racji tego, że okoliczniki odnoszą się do cech czynności, okoliczności lub innych cech, mogą one mieć wiele znaczeń; stąd wyodrębnia się na ogół ze względu na znaczenie następujące rodzaje okoliczników:
- miejsca: Maleństwo wpadło do strumienia.
- czasu: Wczoraj Maleństwo wpadło do strumienia.
- sposobu: Maleństwo wpadło nagle do strumienia.
- przyczyny: Maleństwo wpadło do strumienia przez nieuwagę.
- celu: Krzyś przybiegł na ratunek.
- stopnia: Po deszczu strumień był głęboki jak nigdy.
- przyzwolenia: Mimo strachu Puchatek wszedł do strumienia.
- warunku: W razie gorączki Mama Kangurzyca poda Maleństwu aspirynę.
Sposoby wyrażania okolicznika
Okolicznik może być wyrażony:
- przysłówkiem (Maleństwo głośno płakało )
- zaimkiem przysłownym (Nie odzywaj się tak do mnie )
- imiesłowem przysłówkowym współczesnym (Płacząc, opowiedziała mi o tym )
- imiesłowem przysłówkowym uprzednim (Wysłuchawszy, postanowiłem jej pomóc )
- bezokolicznikiem (Krzyś przybiegł uratować Maleństwo )
- formą rzeczownika (Biegł brzegiem strumienia )
- wyrażeniem przyimkowym (Maleństwo wpadło do wody ).
Dopełnienie
Sposoby wyrażania dopełnienia
Dopełnienie może być wyrażone:
- rzeczownikiem (Kupiłem psa )
- zaimkiem rzeczownym (Kogo widziałeś? )
- przymiotnikiem (Chorego odwiedziła rodzina )
- zaimkiem przymiotnym (Takiego nie kupię )
- imiesłowem przymiotnikowym czynnym (Palącym udostępniono osobne pomieszczenie )
- imiesłowem przymiotnikowym biernym (Pobitego opatrzono w ambulatorium)
- liczebnikiem głównym (Dwóm przyznano nagrody )
- liczebnikiem porządkowym (Drugiemu się to nie należy )
- bezokolicznikiem (Lubię marzyć o wakacjach )
- wyrażeniem przyimkowym (Ludzie zawsze będą walczyć o władzę ).
Dopełnienie jest określeniem, którego obecność jest wymagana przez czasownik; niektóre czasowniki mają tak zwany rząd wielokrotny (wymagają uzupełnienia więcej niż jednym rzeczownikiem, np. Jaś dał mamie kwiaty ) lub wieloraki (możliwe są uzupełnienia różnymi formami przypadkowymi (np. On jest tak naiwny, że wierzy wszystkim i On jest tak naiwny, że wierzy we wszystko ).
Dopełnienie bliższe i dalsze
Pojęcie dopełnienia bliższego i dalszego łączy się z przekształceniem zdania w stronie czynnej w zdanie w stronie biernej. Zanalizujmy przykład: Mama Kangurzyca napoiła Maleństwo tranem. Zdanie to w stronie biernej ma postać: Maleństwo zostało napojone tranem przez Mamę Kangurzycę. Przeprowadźmy analizę składniową obu zdań i porównajmy jej wyniki:
podmiot Mama Maleństwo
orzeczenie napoiła zostało napojone
dopełnienie Maleństwo przez Mamę
dopełnienie tranem
przydawka Kangurzyca Kangurzycę
Przekształcenie zdania w stronie czynnej na zdanie w stronie biernej wymaga:
- zmiany orzeczenia w stronie czynnej na orzeczenie w stronie biernej; uzyskuje ono postać orzeczenia imiennego z orzecznikiem wyrażonym imiesłowem przymiotnikowym biernym
- umieszczenia jednego z dopełnień na miejscu podmiotu umieszczenia podmiotu na miejscu dopełnienia.
Dopełnienie, które podczas zamiany zdania w stronie czynnej na zdanie w stronie biernej staje się podmiotem, nazywamy dopełnieniem bliższym; dopełnienie, które pozostaje bez zmian - dopełnieniem dalszym. W analizowanym zdaniu Mama Kangurzyca napoiła Maleństwo tranem dopełnieniem bliższym jest Maleństwo, a dalszym - tranem. Warto jeszcze zauważyć, że choć dopełnienie bliższe dość często występuje w bierniku, nie jest to jedyna możliwość (por. Mama Kangurzyca nie napoiła Maleństwa tranem - Maleństwo nie zostało napojone tranem przez Mamę Kangurzycę ).
Przydawka
Rodzaje przydawek
Biorąc pod uwagę sposób wyrażenia przydawki i rodzaj związku między wyrazem określanym i określającym, wyróżnimy następujące typy przydawek:
- przymiotną (biały pies ; związek zgody, wyrażona przymiotnikiem, zaimkiem przymiotnym, liczebnikiem, imiesłowem przymiotnikowym)
- rzeczowną (pies brytan ; związek zgody, wyrażona rzeczownikiem)
- dopełniaczową (pies sąsiada ; związek rządu, wyrażona rzeczownikiem w dopełniaczu)
- przyimkową (pies bez ogona ; związek rządu, wyrażona wyrażeniem przyimkowym).
Sposób wyrażania przydawki
Przydawka dopełniaczowa wyrażana jest rzeczownikiem w dopełniaczu (w związku rządu z rzeczownikiem określanym); również rzeczownikiem, ale w związku zgody, wyrażana jest przydawka rzeczowna. Przydawka przyimkowa wyrażana jest wyrażeniem przyimkowym. Z kolei przydawka przymiotna może być wyrażona nie tylko przymiotnikiem (stary pies ), ale i:
zaimkiem przymiotnym (taka ryba )
liczebnikiem (drugi zawodnik, dwa psy )
imiesłowem przymiotnikowym biernym (zatopiony statek )
imiesłowem przymiotnikowym czynnym (tonący statek ).
Spis treści
1. Ułóż wyrazy pokrewne wyrazom : reforma, pielęgniarka.
2. Co to jest eufemizm ? Podaj eufemizmy łagodzące ostrość sformułowań: ukradł, oszukał, świnia, nieuk, wynocha.
3. Jak rozumiesz podane wyrazy , ułóż z nimi zadania:
4. Podaj przykłady zwrotów i wyrażeń z „Biblii”
5. Określ rodzaj zdań i zanalizuj je pod względem składniowym:
6. Jaką rolę pełnią media w życiu współczesnego człowieka?
7. W podanych zdaniach wskaż części zdania i określ, jakimi częściami mowy zostały wyrażone Panna Florentyna siada nieśmiało na złoconym fotelu, delikatnie bierze z biurka srebrny nożyk i z największą ostrożnością przecina kopertę.
8. Jakie znasz słowniki języka polskiego? Omów ich zastosowanie
9. Oceń poprawność związków wyrazowych. Określ mechanizm powstania błędów: poprawić na lepsze, pełny komplet, wrócić z powrotem, inauguracja otwarcia.
10. Na wybranych przykładach wyjaśnij funkcję tytułu dzieła literackiego.
11. Wyjaśnij funkcję motta w utworze literackim. Odwołaj się do dowolnych przykładów.
12. Jakie znasz rodzaje orzeczeń, wskaż je w podanych zdaniach
13. Co to jest mowa zależna i niezależna? W podanych zdaniach dokonaj zmiany mowy zależnej na niezależną i odwrotnie.
14. Czy literatura może się bronić w świecie współczesnych mediów? Uzasadnij swój pogląd.
15. Określ części mowy w zdaniu: Na brzegu jeziora rosną gęste szuwary.
16. Wskaż okolicznik czasu w zdaniu: Słońce już zaszło.
17. Wymień znane ci gatunki publicystyczne. Omów jeden z nich.
18. W podanym zdani wskaż podmiot i powiedz, jaką częścią mowy jest wyrażony.
19. Omów rodzaje stylizacji językowych.
20. Omów krótko części mowy i podaj ich przykłady.
21. Omów krótko części zdania i podaj ich przykłady.
22. W podanych zdaniach wskaż podmioty, określ ich rodzaje i części mowy, jakimi są wyrażone:
23. Wyjaśnij terminy:archaizm, neologizm, synonim, antonim, homonin. Podaj przykłady.
24. Popraw podane zdania:
25. Nazwij podane środki stylistyczne:
26. Omów treść i zakres znaczeniowy wyrazów.
27. Zrecenzuj ostatnio widziany film lub przedstawienie teatralne.
28. Dokonaj rozbioru gramatycznego zdania.
29. Dokonaj rozbioru logicznego zdania :
O godzinie piątej niechętnie zbliżał się do znienawidzonej przez wszystkich jego kolegów szkoły.
30. Nazwij podane rodzaje zdań złożonych:
31. Omów rodzaje zdań pojedynczych ze względu na cel wypowiedzi. Podaj przykład.
32. Określ funkcje przymiotnika w zdaniach:
33. Wyjaśnij różnice znaczeniowe między wyrazami
34. Podaj przykłady następujących gatunków literackich, bajka, satyra, pieśń, oda, epopeja.
35. Omów zasady pisowni „rz” na przykładach.
36. Wyjaśnij znaczenie związków frazeologicznych:
37. Wyjaśnij różnice znaczeniowe między wyrazami:
38. Wymień i scharakteryzuj oraz podaj przykłady drugorzędnych części zdania.