1. Klasyfikacja ulic.

1.1. Różnice między drogą a ulicą.

Zasadnicze ulica od drogi różni się tym, że ulica dodatkowo obsługuje ruch pieszy oraz ma inny sposób odwodnienia. Ruch pieszych na ulicy odbywa się na chodnikach, natomiast odwodnienie odbywa się poprzez studzienki ściekowe. Widoczne różnice mają również przekroje poprzeczne. Ulica ma szersze pasy ruchu.

1.2. Podział i klasyfikacja ulic.

Kat. drogi	Oznaczenie i nazwa		Opis
II	E	ekspresowa	brak jednopoziomowych skrzyżowań (węzły), ruch pieszy daleko odsunięty
III	GP	główna przyspieszona	omija zwartą zabudowę, centrum; łączy odległe osiedla
IV	G	główna	ruch do śródmieścia, przez centrum
V	Z	zbiorcza
VI	L	lokalna		zbiera ruch, zwiększa przepustowość układu podstawowego
VII	D	dojazdowe

1.3. Pojęcie linii rozgraniczającej.

Linia rozgraniczająca określa pas przeznaczony dla komunikacji (między tymi liniami może znajdować się pas rozdzielający, ruch pieszy, szynowy itp.)

1.4. Podział funkcjonalny ulic.

• krajowe: E,GP, G (jeśli nie są krajowe to są wojewódzkie)

• wojewódzkie: E,GP,G,Z,L

• lokalne, miejskie: Z,L

• zakładowe: L,D

1.5. Zasady wyboru rodzaju połączenia ulic.

Klasa ulicy	E	GP	G	Z	L	D
E	W	W	W	(W)
GP	W	W,S	S,W	(S,W)	(T)
G	W	S,W	S	S	S	(T,S)
Z	(W)	(S,W)	S	S	S	S
L		(T)	S	S	S	S
D			(T,S)	S	S	S

W - węzeł; S - skrzyżowanie; T - wyłącznie na prawe skręty; ( ) - wyjątkowo dopuszczalne;

1.6. Utrudnienia w dzielnicach mieszkaniowych.

• naprzemienne parkingi

• garby (progi hamulcowe)

• kręte drogi dojazdowe (rozsiana zabudowa)

1.7. Przekroje poprzeczne.

Przedstawiono dla przykładu przekrój ulicy klasy E.

Elementy ulicy (ogólnie):

• jezdnia

• pas dzielący

• chodniki

• ścieżki rowerowe

• pasy postojowe

• skarpy nasypów lub wykopów

• torowiska tramwajowe

• azyle dla pieszych

1.8. Przykład rozkładu (klas) ulic w mieście.

GP

G

Z,L

D

2. Zasady projektowania osi ulicy.

2.1. Ulica w planie.

Najlepiej jeśli ulica składa się z długich prostych i łuków kołowych lub koszowych. Wymaga się aby odcinki proste były zlokalizowane w obrębie: skrzyżowań, przystanków MPK, miejsc postojowych (parkingów); Zaleca się stosowanie minimalnych wstawek prostych:

• dla odcinków pomiędzy łukami odwrotnymi

- 200 m dla ulic klasy: E i GP

- 100 m G i Z

- 20÷30 m L i D

• dla odcinków pomiędzy łukami o tych samych zwrotach

- 300 m dla ulic klasy: E i GP

- 150 m G i Z

- 30÷50 m L i D

Promienie łuków poziomych dla ulic dobiera się na podstawie „Wytycznych...” w zależności od prędkości projektowej ulicy oraz od wartości przechyłki; jeżeli nawierzchnia ulicy ma podwyższoną szorstkość dopuszcza się mniejsze promienie łuków; Należy również pamiętać o zaleceniu mówiącym o maksymalnym stosunku wielkości promieni kolejnych (następujących po sobie) łuków; przy małych kątach zwrotów należy stosować łuki o dużych promieniach (1500 - 12000 m).

Przykładowo:

Vp [km/h]	RH min [m]
	bez przech.	przy przechyłce q [%]
60 (GP i E)	550 (400)	320 (250)	250 (200)	200 (160)	160 (140)	140 (120)
60 (G i Z)	300	200	180	160	150	----

R₂ : R₁ = 1,5 dla R₁ < 300 m dla łuków oddzielonych wstawką prostą

R₂ : R₁ = 1,2 dla R₁ < 300 m dla łuków koszowych

2.2. Ulica w przekroju podłużnym.

Minimalne pochylenia (z uwagi na odwodnienie) i_min = 0,5 % (wyjątkowo i_min = 0,3 %); na odcinku przejściowym (z daszkowego na jednostronne) i_min = 0,7% (zalecane i_min = 1,0 %);

Maksymalne pochylenia przedstawia tabela:

Klasa ulicy	E	GP	G	Z	L	D
imax [%]	4 (6)	4 (6)	5 (7)	6 (8)	7 (10)	8 (12)

Na skrzyżowaniach pochylenia nie powinny przekraczać:

• 3,0 % dla ulic klasy: GP

• 3,5 % G i Z

• 4,0 % L i D

W ulicach klasy E i GP przy pochyleniu większym niż 3,0 % występującym na odcinku dłuższym niż 300 m należy przewidzieć pas wolnego ruchu.

Załomy niwelety nie powinny przekraczać 1,0 %; dla ulic klasy G, Z, L i D można nie wyokrąglać.

2.3. Ulica w przekroju poprzecznym.

2.4. Przekroje poprzeczne na obiektach.

• dla ulic klasy GP (jedna jezdnia)

• dla innych ulic (** - klasa L i D)

2.5. Poszerzenia jezdni na łukach w planie.

Poszerzenie (p) należy obliczyć w zależności od klasy jezdni, ilości pasów ruchu (n) i promienia łuku.

• p = 40n/R dla klasy ulicy E i GP gdy R ≤ 200 m

• p = 20n/R G i Z gdy R ≤ 150 m

• p = 50/R (p = 25/R) L gdy R ≤ 125 m

• p = 15/R D gdy R ≤ 40 m

3. Inne elementy ulicy.

3.1. Pasy postojowe.

Pasy postojowe należy stosować przy jezdniach klasy G, Z oraz L i D, przyjmując ich szerokość następująco (dla samochodów osobowych):

• 2,50 m dla parkowania równoległego

• 4,50 m dla parkowania prostopadłego

• 4,50 m dla parkowania ukośnego (60°)

• 4,20 m dla parkowania ukośnego (45°)

• 4,50x3,60 dla niepełnosprawnych

Projektując pasy postojowe należy pamiętać o zachowaniu odległości min. 15,0 m od okien mieszkań oraz odpowiedniej szerokości drogi manewrowej (5,0 m dla parkowania prostopadłego).

3.2. Pasy dzielące.

Pasy dzielące mogą być kierunkowe albo boczne. Ich minimalne szerokości określają „Wytyczne...” w zależności od klasy ulicy oraz wyposażenia (bariery ochronne, słupy, przejścia dla pieszych).

3.3. Chodniki.

Ciągi piesze powinny być odsunięte od jezdni na minimalną odległość:

• 10,00 m dla ulic klasy E

• 5,00 m GP

• 3,50 m G i Z

Minimalna szerokość chodnika odsuniętego od jezdni to 1,50 m; jeżeli chodnik znajduje się przy jezdni lub pasie postojowym - 2,00 m; jeżeli pomiędzy jezdnią a torowiskiem - 2,50 m

3.4. Ścieżki rowerowe.

Szerokości ścieżek:

• jednokierunkowych: 2,00 m (min. 1,50 m)

• dwukierunkowych: 3,00 m (min. 2,50 m)

Zaleca się odsunięcie ścieżek rowerowych od jezdni wg zasad jak dla chodników; na ulicy klasy Z i L dopuszcza się wydzielenie na jezdni pasa ruchu rowerowego (jednokierunkowego) o szer. 2,00 m;

Maksymalne pochylenie podłużne i_max = 10 %; poprzeczne: q = 1 % (2 %) na prostej i 2,5 % na łuku.

4. Koordynacja przebiegu osi ulicy w planie i profilu (dla klas E i GP).

• korzystne jest rozdzielenie miejsc, gdzie występują łuki w planie od miejsc występowania łuków pionowych,

• korzystne jest stosowanie możliwie dużych promieni łuków pionowych

• najkorzystniejsza jest lokalizacja na jednej prostej lub krzywej w planie kilku załamań niwelety (falowanie jezdni)

• w przypadku gdy niezbędne jest jednoczesne usytuowanie krzywizny w planie i profilu zaleca się aby obie krzywizny były skoordynowane, tzn. miały zbliżoną długość i środki krzywizn.

5. Skrzyżowania.

5.1. Definicja.

Skrzyżowanie jest to przecięcie się (rozwidlenie lub połączenie) dróg w jednym poziomie z pełną lub częściową możliwością zmiany kierunku jazdy.

5.2. Podstawowe wymagania.

Skrzyżowania powinny być:

• bezpieczne ruchowo

- rozpoznawalność (miejsca krzyżowania się dróg)

- unikać stosowania łuków wypukłych

- unikać łuku poziomego o małym promieniu

- zapewnić widoczność z drogi podporządkowanej (znaki)

• o odpowiedniej przepustowości

- identyczne rozwiązania ciągów skrzyżowań

- dobre, jasne prowadzenie kierowcy przez skrzyżowanie

- najlepiej 3 lub 4-o ramienne

- możliwie prostopadłe (85°-95°; dopuszcza się 60°-120°)

• uwzględniające pieszych (widoczność)

• ekonomiczne (koszty budowy i utrzymania)

5.3. Klasyfikacja skrzyżowań.

• ze względu na ilość dróg: 3-y, 4-o i wielowlotowe

• ze względu na sposób organizacji ruchu (zwykłe, częściowo skanalizowane, skanalizowane, ronda)

5.4. Układy skrzyżowań.

Należy dążyć do układy prostokątnego o 3 lub 4-ech wlotach (podstawowego);

5.5. Widoczność na skrzyżowaniu.

Widoczność na skrzyżowaniu należy sprawdzić gdy:

• droga podporządkowana ma zakrzywiony wlot

• dojazd do drogi z pierwszeństwem przejazdu

• ruszanie z drogi podporządkowanej

5.6. Zasady wyboru typu skrzyżowania.

Skrzyżowania drogowe projektuje się z uwagi na prędkość miarodajną dla skrzyżowania (tabela); skrzyżowania uliczne projektuje się na prędkość projektową.

Vproj [km/h]	50	60	70	80	100
V­miar [km/h]	70	80	90	90	100

Podczas doboru typu skrzyżowania należy uwzględnić:

• funkcję dróg lub ulic krzyżujących się

• natężenie ruchu, strukturę rodzajową i kierunkową

• liczbę wlotów i kąt przecięcia

• przekroje poprzeczne (ilo jezdniowe)

• wymagania ruchu pieszego

• rozwiązania sąsiednich skrzyżowań (powinny być podobne)

Warunki stosowania skrzyżowań w zależności od natężenia przedstawiono na rys. w XERO (str. 14).

---