TECHNIKI INFORMACJI MARKETINGOWEJ
Koszalin 2008
SPIS TREŚCI
WSTĘP……………………………………………………………………………………….. 3
Rozdział I
1. INFORMACJA
1.1. POJĘCIE I ISTOTA INFORMACJI……………………………………………………………4
1.2. CECHY INFORMACJI…………………………………………………………………………9
1.3. RODZAJE INFORMACJI………………………………….…………………………………..11
1.4. FUNKCJE INFORMACJI……………………………………………………………………...12
1.5. ŹRÓDŁA INFORMACJI………………………………………………………………………14
1.6. POJĘCIA ZWIĄZANE Z INFORMACJĄ………………………………………………….…17
Rozdział II
2. SYSTEM
2.1. DEFINICJA SYSTEMU………………………………………..……………………..………18
2.2. DEFINICJA STRUKTURY……………………………………………………………...……18
2.3. SYSTEM INFORMACYJNY………………….....……………………………………..…….19
2.3.1. RODZAJE SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH…………………………………..…..20
2.3.2. CECHY SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH …………………..………….………….22
2.3.3. FUNKCJE SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH…………………………..…………...24
2.4. SYSTEM INFORMATYCZNY……………………………………………………………….25
2.4.1. RODZAJE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH……………….……………………25
2.4.2. CECHY SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH ………………….…………...………29
2.4.3. FUKCJE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH ….……………….……………….…30
2.5. ETAPY TWORZENIA SYSTEMÓW…………………………………….…………………..31
Rozdział III
3. METODY I TECHNIKI
3.1. DEFINICJA METOD………………………………………………………………………….33
3.2. DEFINICJA TECHNIK………………………………………………………………………..34
3.3. CECHY METOD………………………………………………………………………………36
3.4. NARZĘDZIA BADAWCZE…………………………………………………………………..37
4. BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………………………..38
5. SPIS TABEL I RYSUNKÓW…………………………………………………………………….41
WSTĘP
Od początku informacja była dla człowieka cennym towarem, aczkolwiek nie od zawsze był on o tym świadomy. W dzisiejszych czasach rola informacji w życiu jest coraz bardziej doceniania zarówno przez osoby indywidualne, jak i przedsiębiorców. Spotykana jest na każdym kroku. Dzięki niej możemy pracować, kontaktować się wzajemnie, zdobywać wiedzę i umiejętnie ją wykorzystywać. Niniejsza praca będzie przybliżeniem jednego z podstawowych składników naszego życia- informacji.
W rozdziale pierwszym zatytułowanym Informacja , znajdują się pojęcie i istota informacji, pochodzenie samego słowa, cechy i rodzaje informacji. Znajdują się w nim, także wymienione funkcje informacji oraz źródła weryfikacji informacji.
Rozdział drugi zatytułowany- System, przedstawia system informatyczny, rodzaje tego systemu oraz następująco cechy i funkcje. Na koniec przedstawione są etapy tworzenia systemów.
W ostatnim, trzecim rozdziale pracy zostały umieszczone metody i techniki. Na początku znajduje się definicja metod oraz technik. Następnie są przedstawione cechy metod, oraz narzędzia badawcze występujące w technikach informacji marketingowej.
ROZDZIAŁ I.
INFORMACJA.
1.1. POJĘCIE I ISTOTA INFORMACJI.
Informacja jest jednym z podstawowych składników życia każdego człowieka, bez niej ludzie nie mogliby normalnie żyć. Jej znaczenie dla rozwoju ludzkości jest nieocenione. Z informacji korzystamy nieustannie. Do prawidłowego rozwoju przedsiębiorstwa bardzo ważna jest zarówno odpowiednia informacja, jak i dobry jej przepływ.
„Samo słowo informacja wywodzi się z łaciny, a mianowicie od łacińskiego słowa informatio- co oznacza wyobrażenie, lub też pojęcie. Natomiast łacińskie słowo informatio pochodzi od czasownika in-formare, który ma dwie grupy znaczeń:
kształtować, urabiać, odciskać formę
przedstawiać, wyobrażać, określać.
Metafora odciskania formy wskazuje na wyraz bardziej podstawowy. Jest nim rzeczownik forma. Pojęcie informacji jest w klasycznej łacinie powiązane przede wszystkim z metaforyką kształtu (formy). Mianem informatio określano pewne wyobrażenie, także znaczenie pojedynczego wyrazu, jak również rezultat uwyraźnienia i rozwinięcia treści (we współczesnej terminologii: „zawartości informacyjnej”) nazwy. Przez informację rozumiano również: pouczenie (instrukcję) oraz rezultat pouczenia (instrukcji)”.
Poniżej przedstawione zostały definicję informacji, z różnych źródeł.
„Informacją (I) nazwiemy znaczenie (Z), jakie nadaje nadawca lub odbiorca informacji pewnej kolekcji danych (D), co można ogólnie zapisać: I=ZD. Spośród wielu określeń znaczenia przyjęto to, które informacje określa jako proces nadawania sensu i istotności”.
„Informacja może oznaczać absolutnie wszystko, co do ciebie trafia w postaci elektronicznej, pisemnej lub ustnej”.
„Informacje w ujęciu najogólniejszym, proponowanym przez filozofię, określa się jako odbicie (odzwierciedlenie) różnorodności cechującej rozpatrywany wycinek rzeczywistości- obiekt, zdarzenie, proces, zjawisko”.
„Informacja to taki rodzaj zasobów, który pozwala na zwiększenie naszej wiedzy o nas i otaczającym nas świecie”.
„Informacje są szczególnie cenioną wartością, stanowią pilnie strzeżoną tajemnicę produkcyjną i handlową, ponieważ pozwalają one na podejmowanie działań, wyprzedzających innych, wykorzystywanie koniunktury i pojawiających się szans zrobienia dobrego interesu”.
„Informacja jest stanem niematerialnym i jest ściśle związana ze świadomością człowieka- jest elementem tej świadomości lub samą świadomością. Poza świadomością informacja nie występuje”.
„Pojęcie informacji należy zliczyć do podstawowych kategorii ekonomicznych, jako jeden - oprócz ziemi (zasobów naturalnych), pracy i kapitału - z czynników wytwórczych”.
„Przez informację będziemy (...) rozumieć właściwość wiadomości lub sygnału polegającą na zmniejszeniu nieokreśloności lub niepewności co do stanu sytuacji lub jej dalszego rozwoju”.
„Informacja stanowi określenie pewnej formy związków lub zależności obiektów, zjawisk bądź procesów myślowych”.
„Informacja to wszystko, co można zużytkować do bardziej sprawnego wyboru działań prowadzących do realizacji pewnego celu”.
„Informacja jest tym, co w jakiś sposób porządkuje rzeczy, fakty, zjawiska, procesy, itp. A dokładniej jest tym czymś, co danym przydaje ostatecznie treści znaczeniowej, wzbogacając naszą wiedzę o przedmiocie rozważań (..) Informacja jest towarem, czyli takim dobrem w istocie rzeczy przecież niematerialnym, które może jednak na wzór dóbr stanowić przedmiot aktu kupna-sprzedaży”.
„Informacja to przyrost wiedzy uzyskiwany na podstawie zgromadzonych danych”.
„Informacja oznacza dowolną wiadomość, na podstawie której odbiorca tej informacji podejmuje określone działania . Dociera ona do odbiorcy w postaci danych lub wiadomości. Dane są to cyfry, liczby, litery, znaki zaś wiadomość to komentarze do danych, raporty, teksty, wykresy, obrazy, rozmowy, objaśnienia danych lub zjawisk w przedsiębiorstwie”.
„Informacja to uporządkowana i przeanalizowana wiadomość, sygnał, którą otrzymuje odbiorca, przekazana mu odpowiedniej (zrozumiałej) postaci, a na którą zgłasza on zapotrzebowanie w związku z realizacją określonych celów”.
„Informacja to abstrakcyjna wielkość, która może być przechowywana, przetwarzana i przesyłana między pewnymi obiektami i stosowana do sterowania nim”.
„Informacja (definicja ogólna) to taki czynnik, któremu człowiek może przypisać określony sens (znaczenie), aby móc ją wykorzystywać do różnych celów”.
„Najlepiej rozumieć informację jako to, co daje odpowiedź na pytanie. Oznacza to, że dla określonego mającego jakieś znaczenie pytania, informacją jest treść wymagana do tego, by odpowiedź na to pytanie miała sens”.
„Informacja to przekazana przez nabywcę (którym może być dowolna osoba lub rzecz) pewna treść (będącą opisem, poleceniem, nakazem, zakazem, zleceniem) za pomocą języka lub kodu”.
„Informacja to dane przedstawione w taki sposób lub w takiej formie, że mają znaczenie. Informacją jest interpretacja przytaczanych danych, np.: zakład ma nadwyżkę mocy produkcyjnych i w związku z tym ponosi niepotrzebne koszty. Taka informacja ma znaczenie dla menedżera i może być podstawa działania”.
„Informacja to dane, które mają znaczenie z punktu widzenia celu powstania i przekazania informacji. Celem zaś, dla którego nadawca generuje i przesyła informacje, jest wywołanie określonej zmiany w zachowaniu lub osądzie odbiorcy informacji”.
„Informacje to dane gromadzone systematycznie w celu doskonalenia procesów decyzyjnych dotyczących rynku”.
„Informacja to zbiór danych zebranych w celu ich przetwarzania i otrzymania wyników (nowych danych)”.
„Informacja to ogół wiadomości w systemie gospodarczym nazywanych informacją ekonomiczną”.
„Informacja powstaje dopiero wtedy gdy nastąpi połączenie danych w abstrakcyjny model obiektu rzeczywistego”.
„Potocznie przez informację rozumie się przekazaną przez nadawcę pewną treść za pomocą języka lub kodu”.
Rysunek nr1. Powszechnie przyjęty graficzny symbol informacji.
Źródło: Informacja: http://pl.wikipedia.org/, (27. 05. 2008).
Informację traktuje się jako trzecią - obok energii i materii -fundamentalną wielkość o decydującym wpływie na społeczeństwo, na formy jego współżycia i współdziałania. Znaczenie infosfery w życiu współczesnych społeczeństw i w rozwoju ich ekonomiki jest powszechnie doceniane i stale wzrasta. Infosfera przenika do całej antroposfery, tj. sfery wszelkiej obecności i działalności człowieka, we wszystkich rodzajach jego aktywności życiowej, a także do noosfery, tj. sfery jego świadomości.
Rysunek nr2. Infosfera jako struktura wiążąca elementy atmosfery.
Źródło: J. Penc, Strategia zarządzania. Perspektywiczne myślenie, systemowe działanie, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1999, s. 83.
„W infologii wiedza to układ opisany wyrażeniem w := < I, C, D >, gdzie w oznacza wiedzę, I - informacja, C - kontekst, D - doświadczenie. Zatem źródłem wiedzy odbiorcy jest tu informacja, na której odbiór ma wpływ kontekst sytuacyjny oraz posiadane przez odbiorcę doświadczenie. Na gruncie infologii wiedza może być również wyrażona jako zbiór zdań, które z informacji I pozwalają wyciągać wnioski V. Można zatem zapisać, że „w := { „jeżeli I (K, U, Q), to V”}, gdzie V oznacza wniosek, jaki doświadczony człowiek U jest gotów sformułować na podstawie informacji I (K) rozpatrywanej w kontekście problemu Q”.
W skład Infosfery wchodzą :
Ekosfera- informacja związana ze środowiskiem,
Socjosfera- informacja związana ze społeczeństwem,
Technosfera- informacja ze świata techniki.
Natomiast wszystkie trzy sfery znajdują się w:
Antroposferze, oraz
Noosferze, czyli sferze świadomości - węższej niż antroposfera.
CECHY INFORMACJI.
Istnieje wiele źródeł mówiących o cechach informacji, poniżej będą przedstawione niektóre z nich.
Cechy opisujące informacje są następujące:
„niezależna od obserwatora,
jest zasobem niewyczerpalnym,
przejawia cechę synergii,
może być powielana i przenoszona w czasie i przestrzeni,
jest różnorodna,
można ją przetwarzać nie powodując jej zniszczenia,
ta sama informacja ma różne znaczenie dla różnych użytkowników,
każda jednostkowa informacja opisuje obiekt tylko ze względu na jedną jego ocenę”.
Informacja powinna być:
„dokładna i prawdziwa,
łatwo osiągalna i istotna dla sprawy,
odpowiedniej częstotliwości dopływu,
odpowiednim zasięgu czasowym,
właściwie opisująca obszar zainteresowań,
oryginalna,
prezentowana w dogodnej dla odbiorcy formie”.
Cechy informacji:
„dokładność,
rzetelność,
komplementarność,
aktualność,
terminowość,
odpowiedzialność”.
Dobrą informacja powinna posiadać następujące cechy:
„ta sama informacja ma różne znaczenie dla różnych użytkowników (subiektywność ocen),
jest niezależna od obserwatora (obiektywna),
przejawia cechę synergii,
każda jednostka informacyjna opisuje obiekt tylko ze względu na jedną jego cechę,
jest zasobem niewyczerpalnym”.
Informacja:
„jest wielkością abstrakcyjną ( czymś różnym od materii i energii),
nie jest zawieszona w czasie i przestrzeni (może być przechowywana i przesyłana od nadawcy do odbiorcy),
nie jest wartością samą w sobie (jej wartość wyniki z wartości zmiany zachowania odbiorcy, które następuje na skutek dostarczenia informacji),
istnieje niezależnie od osoby, która ją odbiera (jest obiektywna i abstrakcyjna),
te same informacje mają różne znaczenie dla różnych odbiorców,
każda jednostkowa informacja jest odzwierciedleniem tylko pewnej cechy opisywanego obiektu,
informacje wykazują właściwości synergiczne,
jest różnorodna,
może być powielana i przenoszona w czasie i przestrzeni,
może być przetwarzana,
jest zasobem niewyczerpalnym,
informacja kosztuje (koszty finansowe, czasowe i osobowe),
rozkład informacji w otoczeniu jest nierównomierny,
wartość informacji jest trudno mierzalna”.
RODZAJE INFORMACJI.
Charakteryzując funkcje, które spełnia informacja, należy także zidentyfikować najważniejsze rodzaje informacji. Ze względu na różne kryteria klasyfikacji informacji występujących w literaturze, poniżej przedstawiono niektóre z rodzajów informacji w zależności od autorów.
J. Penc wyróżnia następujące rodzaje informacji:
„takie, które mają służyć pomocą w podejmowaniu decyzji,
takie, które mają zapewnić odpowiednią komunikację między pracownikami i ich grupami,
takie, które mają zaspokoić inne potrzeby ich użytkowników.
Wyróżnia on także, inny podział na informacje:
dotyczące całego przedsiębiorstwa (orientujące),
dotyczące warunków i rezultatów ich własnej pracy oraz pozycji w przedsiębiorstwie (informacje projektujące i korygujące)”.
K. Woźniak prezentuje podział informacji na:
Faktograficzna (odwzorowuje wyróżnione stany obiektów w ramach danej obserwacji),
Techniczna (informacja faktograficzna, która odnosi się do obiektów technicznych),
Techniczno-ekonomiczna (informacja faktograficzna, której obiektami są obiekty techniczne, ale ich cechami są charakterystyki ekonomiczne),
Ściśle ekonomiczna (może mieć charakter albo mikro- albo makroekonomiczny),
Jednostkowa (dotyczy konkretnego faktu techniczno-ekonomicznego),
Zagregowana (opisuje zagregowane zbiory jednorodnych obiektów lub ilość takich obiektów mających wspólną cechę).
K. Krzakiewicz mówi o takich rodzajach informacji jak:
„jawna - gdy informacja istnieje bezpośrednio i można ją otrzymać w drodze wyszukania;
uwikłana - gdy żądana informacja nie istnieje samoistnie, lecz jest funkcja - relacją na zbiorze informacji jawnych”.
Rodzaje informacji możemy sklasyfikować ze względu na :
„Pochodzenie: informacje zewnętrzne i wewnętrzne,
Rodzaje pomiarów badawczych: informacje pierwotne i wtórne,
Formę: informacje jakościowe i ilościowe”.
Jako ostatnią klasyfikacją będzie podział informacji na:
„Informacje o charakterze jakościowym- w badaniach pośrednich uzyskuje się poprzez zogniskowane wywiady grupowe (focus group), indywidualne wywiady głębinowe, oraz metody projekcyjne,
Informacje o charakterze ilościowym- w badaniach marketingowych uzyskuje się z kwestionariuszy wypełnionych przez ankieterów lub respondentów”.
1.4. FUNKCJE INFORMACJI.
Informacja może mieć wiele różnych funkcji w zależności od obszaru zastosowań. I tak na przykład z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem można wyróżnić następujące funkcje informacji:
„Funkcja informacyjna- występująca w formie potencjalnej lub użytecznej.
Funkcja decyzyjna informacji- wynika z tego, że decyzja jest jedną z form informacji (informacja niejako „tworzy” treść decyzji) oraz z tego ,że jest niezbędna do podjęcia decyzji.
Funkcja sterująca informacji- przekazujący informację chce wywołać zamierzoną reakcję na nią u jej odbiorcy.
Funkcja modelowania- związana ze stopniem złożoności przedsiębiorstwa jako systemu” .
Nieco inną klasyfikację funkcji informacji w organizacji przedstawia K. Bolesta-Kukułka, która wyróżnia następujące funkcje:
„funkcję poznawczą,
funkcję motywacyjną,
funkcję koordynacyjną,
funkcję sterująco-kontrolną”.
Kolejnym podziałem funkcji informacji jest:
„Funkcja informacyjna,
Funkcja decyzyjna,
Funkcja sterująca,
Funkcja konsumpcyjna”.
Inny podział funkcji informacji prezentuje się następująco:
„Funkcja informacyjna
Informacja jako czynnik sterujący,
Informacja „łagodna siła”,
Informacja składnik wiedzy,
Informacja czynnik kulturowy”.
Informacja:
„umożliwia komunikowanie się uczestników,
wzbogaca wiedzę indywidualnych członków,
pozwala nawiązać więzi organizacyjne w otoczeniu,
wspiera proces zarządzania”.
1.5. ŹRÓDŁA INFORMACJI.
Rozpoczynając podrozdział o źródłach informacji, należy na początku wyjaśnić definicję pojęcia źródło. Źródło to nadawca przekazu: osoba lub instytucja, od której pochodzi dany przekaz; zmienna, od której zależy perswazyjne oddziaływanie przekazu.
Podział źródeł jest wieloraki w zależności od kryterium podziału.
Klasyfikacja źródeł informacji:
„Ze względu na granice organizacyjne przedsiębiorstw:
Wewnętrzne(raporty stażowe, finansowe, bilans, budżet),
Zewnętrzne(prasa ogólna i specjalistyczna, raporty instytucji badawczych)
Ze względu na cel gromadzenia informacji:
Wtórne(raporty powstające dla innych celów niż rozwiązanie danego problemu badawczego),
Pierwotne(raporty powstałe w wyniku realizacji konkretnego zlecenia danego przedsiębiorstwa)
Ze względu na etap procesu decyzyjnego:
Analityczne
Prognostyczne
Kontrolne
Ze względu na kraj pochodzenia:
Krajowe,
Zagraniczne
Ze względu na technikę dostępu:
Tradycyjne- materiały dostępne w formie papierowej,
Nowoczesne( off line)- materiały dostępne na CD-ROM- ach,
Nowoczesne( on line)- materiały dostępne przez sieć, Internet, telefon komórkowy”.
Z punktu widzenia dostępności źródła informacji dzielą się na:
„Źródła wtórne- obejmują materiały już istniejące, dostępne w różnych formach i miejscach,
Źródła pierwotne- materiały, które są lub będą gromadzone przez przedsiębiorstwo w formie oddzielnie zaprojektowanych i prowadzonych badań”.
Informacje wykorzystywane w procesie badawczym mogą pochodzić ze źródeł:
„Pierwotnych (informacje zbierane specjalnie w celu rozwiązania problemu badawczego),
Wtórnych (informacje już istniejące, z reguły przetworzone, zebrane dla realizacji innych celów)”.
„W systemie informacji rynkowej gromadzi się zarówno informacje przetworzone (np. opracowania analityczne, studia i publikacje statystyczne), jak i informacje bezpośrednie, pochodzące od uczestników rynku (zebrane np. w drodze badań panelowych przedsiębiorstw)”.
Informacje zawsze pochodzą z dwóch podstawowych źródeł:
„Źródła wewnętrzne opierają się na informacji tworzonych w działach przedsiębiorstw,
Źródła zewnętrzne w ramach, których wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje informacji: informacji makrośrodowiskowe i makrośrodowiskowe”.
Do elektroniczne źródła informacji zaliczyć można:
bazy danych,
czasopisma elektroniczne,
ksiązki elektroniczne,
źródła internetowe.
Natomiast ogólne źródła informacji to: literatura marketingowa, literatura zarządzania, literatura ekonomiczna, literatura psychologiczna/socjologiczna, encyklopedie i słowniki, prasa, Internet.
Ilość pozycji znajdujących się w spisie Biblioteki Narodowej w Warszawie z:
Literatury marketingowej- 1363.
Literatury zarządzania- 4243.
Literatura ekonomiczna- 1677.
Literatura psychologiczna- 2178.
Literatura socjologiczna- 1036.
Obecnie zbiory Biblioteki Narodowej należą, podobnie jak przed wojną, do najliczniejszych w kraju. Wśród ponad 8 173 270 jednostek, przechowywanych w końcu roku 2005 w magazynach bibliotecznych, było 161 616 woluminów druków wydanych przed 1801 rokiem, 26 466 jednostki rękopiśmienne (w tym 6954 rękopisów muzycznych), 114 164 druków muzycznych, 476 712 ryciny, fotografie i inne dokumenty ikonograficzne, 101 164 atlasy i mapy, 2 088 752 jednostek dokumentów życia społecznego oraz 2 362 014 książek i 818 811 woluminów czasopism XIX-XXI wiecznych.
Zbiory główne Centralnej Biblioteki Statystycznej(stan na 31 XII 2007) liczą ponad 454.000 vol. (w tym ok.1.500 tytułów czasopism), zbiory kartograficzne to ponad 5.000 atlasów, map i planów, a zbiory specjalne obejmują ok. 20.000 vol. (wydawnictwa Głównego Urzędu Statystycznego i wojewódzkich urzędów statystycznych wydane w latach 1950 - 1988 z klauzulą "do użytku wewnętrznego", "do użytku służbowego", "poufne" - udostępnione decyzją Prezesa GUS Franciszka Kubiczka w 1989 roku ogółowi czytelników).
W ciągu roku GUS wydaje ok. 130 tytułów publikacji statystycznych, które są opracowywane w następujących seriach wydawniczych:
Roczniki statystyczne,
Studia i analizy statystyczne,
Informacje i opracowania statystyczne,
Biuletyny i czasopisma statystyczne,
Materiały źródłowe.
1.6. POJĘCIA ZWIĄZANE Z INFORMACJĄ.
Konwergencja- „wywodzi się od łacińskiego słowa convergere, czyli zbierać się, upodabniać się. Jest to proces upodobniania się do siebie kultury, gospodarki czy systemów prawnych wynikające z globalizacji oraz integracji państw narodowych”.
Benchmarking- „jest to ciągła i systematyczna metoda rozwoju oraz usprawniania działania organizacji, polegająca na konfrontowaniu własnej efektywności mierzonej produktywnością, jakością i doświadczeniem z wynikami tych przedsiębiorstw i organizacji, które można uznać za wzór doskonałości”.
Organizacje rattingowe- „zadaniem ich jest niezależna ocena wiarygodności kredytowej”
Wywiad gospodarczy definiowany jest „jako działalność, której celem jest zaspakajanie potrzeb związanych z pozyskiwaniem, przetwarzaniem i udostępnianiem informacji o rynku, obecnych i potencjalnych konkurentach, ich działaniach itd., a także zapobieganiem wypływowi strategicznych i istotnych dla danego podmiotu informacji. Innymi słowy wywiad gospodarczy pozyskuje i podpowiada jak chronić informacje strategiczne, dzięki którym zdobywamy przewagę lub możemy ją utrzymać nad konkurentami”.
Wywiad ekonomiczny- „zainteresowany potencjałem gospodarczym państwa bada zasoby surowców, ustala i analizuje słabe ogniwa w ekonomice, możliwości nacisku gospodarczego”.
Merytokracja nazywamy „koncepcje M. Younga, według której wiek XXI będzie wiekiem rządów ludzi kompetentnych w jakimś zawodzie lub w jakiejś dziedzinie wiedzy”.
Antycypacja „przewidywanie czegoś; także: to, co wyprzedza wystąpienie jakiegoś zdarzenia - stan, czynność, przepowiednia”.
Człowiek Turinga oznacza „człowieka potrafiącego gromadzić informację, przetwarzać ją i stosować”.
ROZDZIAŁ II.
SYSTEM.
2.1. DEFINICJA SYSTEMU.
„System pochodzi od greckiego słowa systema, który oznacza całość złożona z części, dobór elementów. Stanowi całość wyodrębnioną z otoczenia składającą się z wzajemnie na siebie oddziałujących podsystemów, których interakcje umożliwia układ komunikacyjny. Zapewnia to systemowi jako całości osiągnięcie celów. W systemie jeden podsystem pełni funkcję regulacyjno- sterującą”.
„System to każda, celowo wyodrębniona całość, złożona z części, powiązań (relacji) między nimi oraz powiązań (relacji) między jej częściami a całością”.
„System określa się jako zespół wzajemnie powiązanych elementów”.
Według J. Kulikowskiego definicja systemu wygląda następująco: jest to „wyodrębniony z otoczenia zbiór elementów materialnych lub abstrakcyjnych mających wzajemne powiązania wewnętrzne i rozważanych z określonego punktu widzenia jako całość”.
Według Wł. Kopalińskiego system to „zestawienie, całościowy i uporządkowany układ, zbiór przedmiotów, zasad, twierdzeń, reguł postępowania”.
2.2. DEFINICJA STRUKTURY.
„Struktura wywodzi się od łacińskiego słowa Structura co oznacza budowę, jest to rozmieszczenie elementów składowych i zespół relacji między tymi elementami charakterystyczny dla tego układu”.
„Struktura jest całością funkcji i relacji określających w sposób sformalizowany misję, jaką każda komórka organizacyjna powinna wypełniać, oraz zasady współpracy między poszczególnymi częściami organizacji”.
„Struktura to układ i wzajemne relacje elementów stanowiących całość; całość zbudowana w pewien sposób z poszczególnych elementów”.
„Struktura to całość zbudowana w pewien sposób z poszczególnych elementów, układ i wzajemne relacje elementów stanowiących całość”.
Według J. Penca struktura jest „rozmieszczeniem elementów składowych i zespołem relacji między tymi elementami charakterystycznym dla danego układu, sposób w jaki części jakiejkolwiek całości są powiązane ze sobą”.
Z pojęciem struktury wiążę się znaczenie wyrazu strukturalizm. „Strukturalizm to postawa badawcza kładąca nacisk na analizę struktury badanych zjawisk, a nie na ich genezę lub funkcję; zbiorcza nazwa różnych kierunków w humanistyce zajmujących taką postawę badawczą”.
2.3. SYSTEM INFORMACYJNY.
Po zdefiniowaniu systemu oraz struktury, należy przejść do pojęcia systemu informatycznego. W literaturze można znaleźć różne spojrzenie na tą definicję.
Według J. Kisielnickiego system informacyjny „obejmuje zbiory informacyjne, a więc zasoby informacji oraz te elementy, które umożliwiają zasilanie, utrzymanie i dostarczanie użytkownikowi tych zasobów”.
Kolejna definicja systemu informacyjnego wygląda następująco: „system informacyjny to wyodrębniony czasowo i przestrzennie układ przetwarzania i informacji, będący zbiorem celowo ze sobą powiązanych elementów którymi są: źródła danych, metody ich gromadzenia i przetwarzania, kanały przepływu informacji, środki materialne, ludzie realizujący to przetwarzanie oraz miejsca przeznaczenia informacji”.
„System informacyjny to zbiór strumieni informacji opisanych na jego strukturze organizacyjnej, to znaczy na strukturze sfery procesów realnych i sfery procesów zarządzania”.
„System informacyjny stanowi pojęcie najszersze, związane z prawem obywatela do posiadania i korzystania z informacji, potrzebnej mu do życia i funkcjonowania w społeczeństwie i państwie”.
„System informacyjny to wyróżniony przestrzennie i uporządkowany czasowo zbiór informacji, nadawców informacji, odbiorców informacji, kanałów informacyjnych oraz technicznych środków przesyłania i przetwarzania informacji, których funkcjonowanie służy do sterowania obiektem gospodarczym”.
2.3.1. RODZAJE SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH.
Istnieje wiele kryteriów hierarchicznej klasyfikacji systemów. Podstawowymi rodzajami systemów informacyjnych są:
systemy przetwarzania danych transakcyjnych (SPDT),
systemy informacji kierownictwa (SIK),
systemy wspomagania decyzji (SWD),
systemy informacji strategicznej (SIS),
systemy eksperckie (SE).
Klasyfikację uwzględniającą cechy rozwoju systemów informacyjnych przedstawia się poniżej:
z punktu widzenia rodzaju zastosowań:
systemy pośredniczące w przesyłaniu lub przetwarzaniu informacji (systemy łączności),
systemy usługowe (systemy informacji naukowo- technicznej),
systemy śledząco- nadzorujące (systemy kontroli ruchu lotniczego),
systemy sterujące,
z punktu widzenia organizacji procesów:
systemy o organizacji konkurencyjnej, w tym systemy o działaniu ciągłym, cyklicznym lub acyklicznym,
systemy „wsadowe” i mikroprocesorowe (mikrodostępne),
z punktu widzenia synchronizacji działania systemu z otoczeniem:
systemy pracujące w czasie „własnym”, słabo związanym z tempem zmian zachodzących w otoczeniu,
systemy pracujące w czasie rzeczywistym,
z punktu widzenia typu powiązań pomiędzy elementami systemu:
systemy o integracji słabej (połączenia typu „off line”),
systemy o integracji silnej (połączenia typu „ on line”),
z punktu widzenia stopnia standaryzacji elementów systemu:
systemy niezunifikowane,
systemy zunifikowane (na poziomie parametrów sygnałów, kodów, formatów słów, języków itp.),
z punktu widzenia klasy algorytmów realizowanych w systemie:
systemy uniwersalne,
systemy specjalne,
z punktu widzenia autonomii sterowania w systemie:
systemy w pełni autonomiczne,
systemy o ograniczonej autonomii,
z punktu widzenia stałości struktury systemu:
systemy stacjonarne,
systemy niestacjonarne (mobilne),
z punktu widzenia rodzaju techniki przetwarzania informacji w systemie:
systemy cyfrowe lub alfanumeryczne,
systemy analogowe,
systemy hybrydowe (mieszane),
z punktu widzenia stopnia automatyzacji procesów w systemie:
systemy tradycyjne (konwencjonalne),
systemy półautomatyczne,
systemy automatyczne.
E. Kolbusz oraz A. Nowakowski dzielą systemy informacyjne następująco:
Systemy masowego komunikowania się:
globalne systemy masowego komunikowania o praktycznie nieograniczonym zasięgu działania,
lokalne (regionalne) systemy masowego komunikowania,
Systemy informacyjno- decyzyjne:
systemy przetwarzania transakcji (systemy ewidencyjno- sprawozdawcze),
systemy informowania kierownictwa (systemy informacyjno- analityczne),
systemy wspomagania decyzji,
systemy eksportowe,
Systemy informacyjne specjalistyczne:
wyszukiwania informacji,
wspomagania działań.
Rodzaje systemów informacyjnych według J. Kisielnickiego i H. Sroki to:
System informacji bezpośredniej, gdzie między nadawcą a odbiorcą nie występują ogniwa pośrednie,
System informacji wielopoziomowej, w którym występuje co najmniej jedno ogniwo pośrednie.
2.3.2. CECHY SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH.
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech systemów informacyjnych jest ich izomorfizm. Wynika to z tego, że podstawowe charakterystyki są identyczne lub zbliżone, niezależnie od typu systemu.
Cechy systemu informacyjnego:
Dostępność,
Aktualność,
Rzetelność,
Kompletność,
Porównywalność,
Niezawodność,
Powtarzalność,
Elastyczność,
Wydajność,
Ekonomiczność,
Czas reakcji systemu,
Szczegółowość,
Stabilność systemu,
Priorytetowość,
Poufność,
Bezpieczeństwo,
Łatwość użytkowania.
Każdy system informacyjny powinien być nastawiony na przyszłość, bardzo istotna jest w nim także jakość i precyzyjność informacji, a nie ich ilość.
Uważa się, że:
system powinien być dostosowany do potrzeb i obejmować wszystkie dziedziny działalności firmy,
system powinien dostarczać informacji tym, którzy je potrzebują i to w formie nadającej się do bezpośredniego użycia,
system powinien zapewniać efektywne wykorzystanie informacji, właściwą szybkość i częstotliwość ich obiegu,
droga przepływu informacji powinna być możliwie najkrótsza i zgodna ze strukturą firmy,
algorytmy opracowania informacji powinny zapewniać możliwość dokonywania ocen ekonomicznych i prognozowania,
koszty pozyskiwania i przetwarzania informacji powinny być niewysokie a forma ich prezentowania dostosowana do możliwości odczytywania przez zainteresowanych,
system powinien być zabezpieczony przed niepożądanym wpływem informacji nieformalnych i stale doskonalony, aby mógł zapewnić właściwy przepływ właściwych informacji.
Do cech systemów informacyjnych zaliczamy:
pozyskiwanie informacji,
przekazywanie przetworzonych informacji,
kształtowanie kontaktów,
umiejętność korzystania z posiadanej wiedzy.
2.3.3. FUNKCJE SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH.
Do funkcji systemów informacyjnych można zaliczyć następująco:
Gromadzenie danych (ewidencjonowanie o zdarzeniach gospodarczych w przedsiębiorstwie lub jego otoczeniu),
Magazynowanie i archiwizacja danych,
Przesyłanie danych,
Wyszukiwanie i prezentacja danych.
Według A. Nowickiego do funkcji systemy informacyjnego należą: „zbieranie, gromadzenie, przetwarzanie, przechowywanie i przekazywanie decydentom informacji służących podejmowaniu przez nich racjonalnych decyzji i sprawnemu zarządzaniu obiektem gospodarczym”.
Funkcje systemu informacyjnego:
gromadzenie danych,
przetwarzanie danych,
magazynowanie danych,
przesyłanie danych,
wyszukiwanie i prezentacja danych.
2.4. SYSTEM INFORMATYCZNY.
System informatyczny jest to wydzielona część systemu informacyjnego. Jest „częścią systemu informacyjnego, w którym zastosowano środki komputerowe. Na system informatyczny składa się: sprzęt (hardware), oprogramowanie (software), baza danych, telekomunikacja, ludzie, organizacja”.
Jak pisze L. Kiełtyka system informatyczny to „wyodrębniona część systemu informacyjnego, która z punktu widzenia przyjętych celów jest skomputeryzowana”.
„System informatyczny to skomputeryzowana część systemu informacyjnego, a zatem jest to zbiór wszystkich elementów (i relacji pomiędzy nimi) odgrywających rolę w procesie przepływu informacji w organizacji wykorzystujących przy tym techniczne środki przetwarzania informacji”.
Systemem informatycznym nazywamy „system informacyjny (bądź jego część), w którym procesy przetwarzania danych i procesy komunikacyjne realizowane są za pomocą technik komputerowych”.
„System informatyczny, zespół środków technicznych i logicznych służący do gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji; w skład systemu informatycznego wchodzi z reguły komputer (jeden lub wiele, połączonych w sieć lub nie) wraz z oprogramowaniem, a także różne urządzenia pomocnicze (takie jak urządzenia peryferyjne, np. drukarki, skanery, a także dyskietki, itp.); system informatyczny może być uniwersalny lub przeznaczony do wąskiej klasy zadań, na przykład system informatyczny rezerwacji biletów lotniczych, system informatyczny finansowo- księgowy przedsiębiorstwa”.
2.4.1. RODZAJE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH.
We współczesnej organizacji są stosowane następujące podstawowe typy systemów informatycznych:
Systemy transakcyjne. Systemy te nie wymagają specjalnego sprzętu ani tez oprogramowania. Można wydzielić takie systemy, które wspomagają funkcjonowanie organizacji w realizowaniu m. in. Funkcji ewidencyjno- sprawozdawczych, analizy ekonomicznej, w tym: rachunkowości, finansów, gospodarki kadrowej, logistycznej. Systemy te pozwalają na przygotowanie decyzji przez dostarczanie użytkownikom odpowiednich danych.
Systemy wyszukiwania informacji i systemy informowania kierownictwa tzw. Management Information System- MIS. Systemy tej klasy muszą być wyposażone w specjalne oprogramowanie i środki techniczne, które pozwalają na bardzo szybkie wyszukiwanie potrzebnej informacji.
Systemy wspomagania decyzji (Decision Support System) DSS. Systemy te są bezpośrednio stosowane do podejmowania decyzji. Podstawowym wyróżnikiem jest posiadanie w tego typu systemach oprócz bazy danych również bazy modeli wraz z odpowiednim oprogramowaniem. Tendencją rozwoju oprogramowania stosowanego w tej klasie systemów jest integracja systemu zarządzania bazą danych z systemami zarządzania bazą modeli i z bazą wiedzy.
Systemy eksperckie, nazywane niekiedy systemami doradczymi. Podstawowym wyróżnikiem jest posiadanie w tego typu systemach (oprócz bazy danych i bazy modeli) bazy wiedzy wraz z odpowiednim oprogramowaniem. W ramach tej generacji wydzielić można systemy, które pozwalają na korzystanie z bazy wiedzy, oraz takie, które uczą się i same rozszerzają swoją wiedzę.
Systemy informatyczne według L. Kiełtyka prezentują się następująco:
Systemy Ewidencyjne SES,
Systemy Informowania Kierownictwa SIK,
Systemy Wspomagania Decyzji SWD,
Systemy z Bazą Wiedzy SBW.
Rodzaje systemów informatycznych:
raportujące, które wspierają fazę zbierania danych,
kalkulacyjne, umożliwiające komputerowe przeliczanie danych,
decyzyjne, które generują warianty decyzji oraz z oceną skutków ich wykonania.
Szczegółowe klasyfikacje systemów informatycznych według kryterium zastosowań oraz kryterium technologicznego przedstawione zostały na poniższych rysunkach.
Rysunek nr3. Klasyfikacja systemów informatycznych ze względu na kryterium zastosowań.
Źródło: E. Kolbusz, A. Nowakowski, Informatyka w zarządzaniu. Metody i systemy, Wydawnictwo Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin 1999, s. 50.
Rysunek nr4. Klasyfikacja systemów informatycznych według kryterium technologicznego.
Źródło: E. Kolbusz, A. Nowakowski, Informatyka w zarządzaniu. Metody i systemy, Wydawnictwo Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin 1999, s. 50.
2.4.2. CECHY SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH.
Jedną z charakterystycznych cech systemów informatycznych jest: „ograniczona możliwość użycia do oceny ich jakości metod powszechnie stosowanych w procesach produkcji masowej”.
Jak pokazuje praktyka przy wyborze systemu informacyjnego decydującą rolę odgrywają następujące kryteria:
funkcjonalność, tzn. zdolność tego systemu do wspomagania w wymaganych zakresie działalności ekonomiczno- technicznej przedsiębiorstwa oraz spełniania wyspecyfikowanych potrzeb informacyjnych,
elastyczność, oznaczająca, iż system jest wyposażony w mechanizmy umożliwiające znaczną parametryzację proceduralną i informacyjną, która pozwala na maksymalne dostosowanie środowiska programowego do charakterystyki przedsiębiorstwa (nie tylko podczas pierwotnej instalacji, ale stale, w sytuacji zmieniających się wymagań użytkowników),
skalowalność, czyli zdolność tego systemu do rozwoju i zwiększania rozmiarów (czyli modyfikowania i rozszerzania własnego zakresu funkcjonalnego), na przykład stosowanie do zmieniających się przepisów prawnych,
budowa modułowa, pozwalająca na etapowe instalowanie systemu lub też zakup pojedynczych modułów. W tym przypadku jednak należy upewnić się, czy kupowany moduł działa poprawnie bez integracji z innymi. W przeciwnym razie bowiem przedsiębiorstwo narażone jest na żmudną pracę i koszty związane z niestandardową integracją z innymi systemami,
zgodność systemu z polskimi przepisami prawnymi i branżowymi. Duża liczba sprzedawanych systemów informatycznych na rynku polskim to produkty zagraniczne. W tej sytuacji konieczna jest ich bezwzględna adaptacja do warunków krajowych,
przenośność, tj. niezależność systemu od platformy sprzętowej, systemów operacyjnych, baz danych i sieci komputerowych,
jakość dokumentacji. Powinna być kompletna, zwarta oraz napisana językiem zrozumiałym dla użytkownika.
Wymieniając główne cechy zintegrowanego systemu informatycznego, można je ująć następująco:
kompleksowość funkcjonalna- obejmuje swym zakresem wszystkie sfery działalności techniczno-ekonomicznej przedsiębiorstwa,
integracja danych i procesów- dotyczy wymiany danych, zarówno wewnątrz obiektu (między modułami), jak i z jego otoczeniem (np. poprzez elektroniczną wymianę danych- EDI),
elastyczność strukturalna i funkcjonalna- zapewnia maksymalne dostosowanie rozwiązań sprzętowo-programowych (realizowana w ramach struktury technicznej i struktury funkcjonalnej) do potrzeb obiektu w chwili instalowania i uruchamiania systemu,
otwartość- gwarantuje zdolność rozszerzania systemu o nowe moduły, skalowalna architektura (zazwyczaj klient-serwer) oraz tworzenie połączeń z systemami zewnętrznymi, np. z systemami partnerów rynkowych,
zaawansowanie merytoryczne- zapewnia pełne informatyczne wspomaganie procesów informacyjno- decyzyjnych, z wykorzystaniem mechanizmów swobodnej ekstrakcji i agregacji danych, wariantowania, optymalizacji, prognozowania, itp., a także praktyczne oparcie systemu m. in. na koncepcjach zarządzania logistycznego z dostawami dokładnie na czas, sterowanie produkcją zgodnie ze standardami MRP II, MRP II Plus oraz standardami norm ISO 9000,
zaawansowanie technologiczne- gwarantuje zgodność z aktualnymi standardami sprzętowo- programowymi z możliwością migracji na nowe platformy sprzętu komputerowego, systemów operacyjnych, mediów i protokołów komunikacyjnych,
zgodność z polskimi przepisami, np. z ustawą o rachunkowości, a w szczególności: zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych przy wykorzystaniu technologii informatycznej, zasad ustalania i raportowania wyników finansowych obiektu gospodarczego.
2.4.3. FUKCJE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH.
Funkcje systemów informatycznych:
zbieranie danych,
przeliczanie danych, aby przekształcić je w informacje decyzyjne,
strukturalizacja informacji w postaci wariantów decyzyjnych wraz z ustaleniem kryteriów ich oceny i wyboru.
Do funkcji systemu informacyjnego przestawionych przez M. Szmita można zaliczyć:
„Usprawnienie czynności zarządczych poprzez polepszenie obiegu, przetwarzania i magazynowania informacji w organizacji za pomocą efektywnego wykorzystywania nowoczesnych środków technologicznych”.
Zadaniem systemów informatycznych zarządzania jest:
usprawnić przebieg procesów zrutynizowanych i powtarzalnych, wykonywanych według stałych zasad, reguł i procedur,
usprawnić proces podejmowania decyzji poprzez dostarczanie informacji w krótkich okresach czasu, tworzenie zróżnicowanych wariantów decyzji wraz z oceną ich skutków,
zapewnić minimalizację nakładania się i dublowania obiegów i zasobów informacji,
zapewnić upowszechnienie standardowych definicji dla nazw, terminów, kodów itp. dla informacji występujących w systemie,
umożliwić dzielenie się zasobami informacyjnymi, ograniczanie wyspecjalizowanych j jednozadaniowych systemów informacji,
zapewnić objęcie systemem informacji wszelkiego typu liczbowej, tekstowej, graficznej itp.,
umożliwić integrację pozyskiwania danych z przesyłaniem danych.
2.5. ETAPY TWORZENIA SYSTEMÓW.
Etapy tworzenia systemu informacyjnego :
ETAP-Strategia: zbudowanie strategicznego planu dla działań zmierzających do stworzenia systemu informatycznego, który będzie służył bieżącym i przyszłym potrzebom instytucji. Wszystkie priorytetowe obszary zastosowań są definiowane w stadium strategii.
ETAP-Analiza: przekształcenie rezultatów stadium strategii, związanych ze zdefiniowaniem obszaru zastosowań, w szczegółową listę wymagań użytkownika.
ETAP-Projektowanie: zaprojektowanie systemu dla instytucji, który zapewnia spełnienie szczegółowych wymagań użytkowników w danym środowisku technicznym i przy uwzględnieniu określonych ograniczeń.
ETAP-Programowanie: stworzenie, funkcjonującego i przetestowanego oprogramowania oraz procedur niezbędnych, do osiągnięcia celów postawionych przed projektowanym systemem.
ETAP-Dokumentacja użytkowa: opracowanie dokumentacji wspomagającej wykorzystanie i funkcjonowanie systemu oraz szkolenie użytkownika.
ETAP-Wdrożenie: szkolenie użytkownika oraz wdrażanie oprogramowania i procedur do użytkowania w sposób jak najmniej zakłócający pracę instytucji.
ETAP-Użytkowanie: zapewnienie bezawaryjnej pracy systemu, kontrolowanie jego funkcjonowania oraz ewentualne rozpoczęcie dalszych czynności zmierzających do modyfikacji systemu.
Etapy tworzenia według Kolbusza przebiegają w następującej kolejności:
Etap- Badania wstępne: identyfikacja potrzeby, analiza problemu, zdefiniowanie zadania projektowego;
Etap- Opracowanie koncepcji systemu: opis stanu istniejącego, analiza stanu istniejącego, opracowanie koncepcji systemu;
Etap- Projektowanie struktur systemu: opracowanie normatywów, projektowanie struktury informacyjnej, projektowanie technologii przetwarzania, opracowanie syntezy projektu;
Etap- Oprogramowanie systemu: projektowanie oprogramowania, wykonanie oprogramowania;
Etap- Instalacja i wdrożenie systemu: organizacyjne przygotowanie projektu, eksperyment na danych modelowych, instalacja systemu, wdrożenie pilotowe;
Etap- Opracowanie projektu eksploatacyjnego: projekt eksploatacyjny;
Etap- Eksploatacja i rozwój.
ROZDZIAŁ III.
METODY I TECHNIKI.
3.1. DEFINICJA METOD.
Według Kotarbińskiego „metoda, czyli system postępowania, jest to sposób wykonywania czynu złożonego, polegający na określonym doborze i układzie jego działań składowych, a przy tym uplanowiony i nadający się do wielokrotnego stosowania”. Pisał też, że metoda jest „planowanym doborem i układem działań zjednoczonych wspólnością celu”, nie każdy sposób uznamy za metodę, że „ nie wszystko jednak robi się metodycznie”. Termin metoda wywodzi się z języka greckiego: metha hodos = po drodze (droga postępowania). Rzeczowo zaś znaczy tyle, co sposób systematycznie stosowany. Sposób to pewna postać (forma) działania, która może być wskazana dyrektywami. Sposób to również pewien zespół przepisów postępowania.
Słownik języka polskiego podaje następującą definicję słowa metoda: „świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu, zespół celowych czynności i środków; sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk, ogół reguł stosowanych przy badaniu rzeczywistości”.
Słownik psychologii natomiast podaję taką definicję metody: „sposób robienia czegoś, posługiwanie się faktami i pojęciami w systematyczny sposób”.
Metoda to również „świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania zmierzający do osiągnięcia określonego celu. Pojęcie metoda jest zakresowo szersze od technika”.
Definicja metody według J. Penca brzmi „metoda to sposób działania zorganizowana i systematycznie stosowana”.
3.2. DEFINICJA TECHNIK.
Pojęcie technika wywodzi się z języka greckiego, od słowa technē, co oznacza sztuka, umiejętność. „Technika to celowy, racjonalny, oparty na teorii sposób wykonywania prac w jakiejś dziedzinie, metoda”. Technika to także „wyuczona procedura o względnie precyzyjnie określonych cechach. Służy do osiągania konkretnych celów”.
Technika badawcza- „zespół działań ukierunkowanych daną metodą dociekań. Działania te nie stwarzają podstaw do wyprowadzenia wniosków, umożliwiają jednak wyłonienie tego, co jest niezbędne w myślowych procesach refleksji i wnioskowania. Przykładem technik badawczych są: tablice decyzyjne, drzewa decyzyjne, diagramy, itp. Posługiwanie się technikami badawczymi w danej metodzie czyni ją komunikatywną, ponieważ ilustruje i objaśnia tok postępowania”.
Technika- „całokształt środków i czynności wchodzących w zakres działalności ludzkiej związanej z wytwarzaniem dóbr materialnych; celowy racjonalny oparty na teorii sposób wykonywania prac w jakiejś dziedzinie ludzkiej działalności (np. technik produkcji, technik przetwarzania danych, technik gry na pianinie, itp.)”.
„Technika to środki, sposoby i czynności związane z wytwarzaniem dóbr materialnych”.
Tabela 1 Przegląd metod i technik zbierania danych ze źródeł pierwotnych.
METODA POMIARU |
TECHNIKA POMIARU |
Obserwacja |
bezpośrednia, pośrednia, jawna, ukryta, uczestniczące, nieuczestnicząca |
Wywiady |
bezpośredni (osobisty), telefoniczny, głębinowy, zogniskowany |
Ankieta |
pocztowa, prasowa, audytoryjna, opakowaniowa, radiowa, komputerowa, panel, typu „omnibus” |
Metody projekcyjne |
test skojarzeń słownych, test uzupełnień zdań, test rynkowy, test akceptacji produktu, test akceptacji ceny, test koniunktury |
Metody heurystyczne (twórczego myślenia) |
burza mózgów, metoda delficka, metoda ocen ekspertów |
Źródło: Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa 1996, s. 87.
Do rodzajów technik badawczych zaliczamy:
Obserwacja (bezpośrednia, pośrednia, niejawna),
Wywiady standaryzowane i niestandaryzowane,
Kwestionariusze,
Dzienniki,
Dyskusje.
Rodzaje technik według J. Penca to:
badania ankietowe (ankieta, wywiad bezpośredni, ankieta prasowa, wywiad telefoniczny);
panel produktów sprzedaży detalicznej (gromadzenie informacji za pomocą inwentaryzacji w punktach sprzedaży detalicznej);
panel konsumentów (badania konsumentów dobranych w sposób losowy);
badania motywacyjne (wywiady, testy itp., których celem jest rozpoznanie motywacji konsumentów),
metody eksperymentalne i obserwacyjne (np. eksperyment rynkowy);
bieżąca obserwacja rynku.
Natomiast rodzaje metod według powyższego autora wyglądają następująco:
Metody ekstrapolacyjne,
Metody intuicyjne,
Metody inferencyjne.
Zasadnicze rodzaje metod badawczych w socjologii:
Metoda badań dokumentów
Metoda badań dokumentów osobistych,
Analiza treści,
Obserwacja
Obserwacja uczestnicząca,
Obserwacja ukryta,
Obserwacja jawna,
Obserwacja niejawna,
Eksperyment
4. Socjometria
5. Wywiad
Wywiad kwestionariuszowy,
Ankieta,
Wywiad swobodny,
Wywiad biograficzny.
3.2. CECHY METOD.
Według Apanowicza metoda musi być:
Jasna, tzn. być powszechnie zrozumiała,
Jednoznaczna, powinna wykluczać dowolność interpretacji,
Celowa, podporządkowana określonemu celowi,
Skuteczna, zapewniać osiąganie zamierzonego celu,
Niezawodna, pozwalać uzyskiwać zamierzone rezultaty; cele o dużym stopniu prawdopodobieństwa,
Ekonomiczna, pozwalać osiągnąć zamierzony rezultat przy najmniejszych kosztach. zużyciu sił i środków oraz czasu.
Cechy metody, które opisuje Sztumski:
celowość- metody są środkiem umożliwiającym zrealizowanie tego celu, jaki sobie stawiamy,
adekwatność- określone za jej pomocą systemy operacji prowadziły zawsze do zamierzonych rezultatów.
Z kolei Cz. Cempel pisze, iż „cechy metody (naukowej) są zawarte w definicji. Metoda naukowa jest procesem, w którym naukowcy zmierzają ciągle ( w czasie) do skonstruowania prawidłowej (tj. niezawodnej, spójnej i niearbitralnej) reprezentacji świata”.
3.4. NARZĘDZIA BADAWCZE.
Narzędzie badawcze - „jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badawczej, w tym rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, magnetofon, arkusz obserwacyjny”.
„Narzędziem badawczym nazywamy każdy przedmiot służący do realizacji wybranej techniki. Takim przedmiotem może być kwestionariusz, dyktafon, a nawet długopis czy ołówek. Głównymi narzędziami badawczymi są: kwestionariusz wywiadu, kwestionariusz ankiety, narzędzia socjometrii, narzędzia obserwacji, skale”.
„Instrumenty pomiarowe - narzędzia służące do pomiaru badanych obiektów, rozróżnia się naturalne (np. zmysły) oraz sztuczne (środki techniczne)”.
4.BIBLIOGRAFIA.
Literatura:
1.Adamczewski P., Wdrożeniowe uwarunkowania zintegrowanych systemów informatycznych, Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1998.
2. Adamska, Leksykon zarządzania, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004.
3.Altkorn J.: Podstawy Marketingu, Praca zbiorowa pod red. J. Altkorna, Instytut Marketingu, Kraków 2003.
4.Apanowicz J., Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2005.
5.Apanowicz J., Zarys metodologii prac dyplomowych z organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego „Bernardium”, Gdynia 1997.
6.Burchart- Karol D., Musiał P., Podstawy zarządzania dla inżynierów, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2006.
7.Bolesta- Kukułka K., Decyzje menadżerskie, PWE, Warszawa 2003.
8.Cempel C., Nowoczesne Zagadnienia Metodologii i Filozofii Badań, Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu, Radom 2005.
9.Czerniak J., Informacja i zarządzanie, PWE, Warszawa 1978.
10.Flakiewicz W., Systemy informacyjne w zarządzaniu. Uwarunkowania, technologie, rodzaje, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2002.
11.Frąckiewicz E., E. Rudawska, CRM jako narzędzie zarządzania relacjami z klientem na rynku usług, Uniwersytet Szczeciński, Rozprawy i Studia T. (DCLV)581, Szczecin 2005.
12.Gackowski Z., Projektowanie systemów informacyjnych zarządzania, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1974.
13.Gomółka Z., Informacja w zarządzaniu. Organizacja systemów informatycznych zarządzania w transporcie, Wydawnictwo Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1985.
14.Griffin R.W., przekład M. Rusiński, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
15.Hajduk Z., Ogólna metoda nauk, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001.
16.Hemel H., Z. Dowgiałło, Nowy słownik Ekonomiczny przedsiębiorcy, Wydawnictwo ZNICZ, Warszawa-Szczecin 2004.
17.Karczmarczyk S., Badania marketingowe, PWE, Warszawa 1996.
18.Kauf S., Badania rynkowe w sferze marketingu i logistyki, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2004.
19.Kiełtyka L., Komunikacja w zarządzaniu. Techniki, narzędzia i formy przekazu informacji. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2002.
20.Kisielnicki J., Informatyczna infrastruktura zarządzania, PWN, Warszawa 1993.
21.Kisielnicki J., H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarządzania, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2001.
22.Kisielnicki J., Zarządzanie organizacja, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego w Warszawie, Warszawa 2005.
23.Kolbusz E., A Nowakowski, Informatyka w zarządzaniu. Metody i systemy, Wyd. Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin 1999.
24.Kopaliński E., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1988.
25.Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1975.
26.Kramer J.: Badania rynkowe i marketingowe, Praca zbiorowa pod red. J. Kramer, PWE, Warszawa 1994.
27.Kramer T., Podstawy marketingu, PWE, Warszawa 1999.
28.Krucz I.: Słownik Psychologii, pod red. Naukowa prof. dr hab. I. Krucz, prof. dr hab. K. Skarżyńskiej, Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2000.
29.Krzakiewicz K., Teoretyczne Podstawy organizacji i zarządzania, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1993.
30.Krzakiewicz K., Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2006.
31.Kubicki J., A. Kuriata, Problemy logistyczne w modelowaniu systemów transportowych, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2000.
32.Kulikowski J., Encyklopedia Organizacji i Zarządzania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1982.
33.Lech P., Zintegrowane systemy zarządzania, ERP/ ERP III- Wykorzystanie w biznesie, wdrażanie, Difin, Warszawa 2003.
34.Mikuś J., Prognozowanie w badaniach marketingowych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2003.
35.Mruk H.: Analiza rynku, Praca zbiorowa pod red. H. Mruka, PWE, Warszawa 2003.
36.Niedzielska E.: Informatyka ekonomiczna. Praca zbiorowa pod red. E. Niedzielskiej, Wydawnictwo akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 1999.
37.Nowa encyklopedia Powszechna PWN, tom VI, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
38.Nowicki A.: Wstęp do systemów informacyjnych zarządzania w przedsiębiorstwie, praca zbiorowa pod red. A Nowickiego, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2005.
39.Nowicki A., D. Jelonek, J. Goliński, Informatyka Ekonomiczna, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2004.
40.Nowicki A.: Podstawy informatyki dla ekonomistów, Praca zbiorowa pod red. A. Nowickiego, PWN, Warszawa 1995.
41.Oleński J., Ekonomika informacji. Podstawy, PWE, Warszawa 2001.
42.Olszak C.M.: Zintegrowane systemy informatyczne w zarządzaniu, Praca zbiorowa. pod red. C. M. Olszak, H. Sroki , AE im. K. Adamieckiego, Kraków 2001.
43.Penc J., Leksykon biznesu, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1997.
44.Penc J., Role i umiejętności menedżerskie, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2005.
45.Penc J., Strategie zarządzania. Perspektywiczne myślenie, systemowe działanie. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1999.
46.Radomiński E., Systemy informatyczne w dynamicznej analizie decyzyjnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
47.Rokicka- Broniatowska A.: Wstęp do informatyki gospodarczej, Praca zbiorowa pod red. A. Rokickiej- Broniatowskiej, SGH w Warszawie, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.
48.Sajko M., Mała encyklopedia PWN, Warszawa 1996.
49.Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa 1995.
50.Sopińska A., Leksykon zarządzania, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004.
51.Stefanowicz B., Informacja, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2004.
52.Stefanowicz B., Informacyjne systemy zarządzania. Wydawnictwo SGH, Warszawa 1997.
53.Steward D.M.: Poradnik kierownika, Praca zbiorowa pod red. D. M. Steward, PWE, Warszawa 2002.
54.Strategor, Zarządzanie firmą. Strategie, struktury, decyzje, tożsamość, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997.
55.Szmit M., Informatyka w zarządzaniu, Difin, Warszawa 2003.
56.Sztucki T., Marketing przedsiębiorcy i menedżera, Wydawnictwo Placet, Warszawa 1996.
57.Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Śląsk, Katowice 1995.
58.Śmid W., Leksykon Menadżera, Słownik ang.- polski, Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 2000.
59.Świderska G.K.: Informacja zarządcza w procesie formułowania i realizacji strategii firmy. Wyzwanie dla polskich przedsiębiorstw, praca zbiorowa pod red. prof. dr hab. Gertrudy Krystyny Świderskiej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2003.
60.Zimbardo Ph.G., F. L. Ruch, Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa1997.
Strony internetowe:
www.ptta.pl.
www.jaromk.webpark.pl.
www.automaciej.jogger.pl.
www.staff.amu.edu.pl.
www.mfiles.ae.krakow.pl.
www.s.songo.webpark.pl.
www.zie.pg.gda.pl.
www.bu.uni.wroc.pl.
www.bn.org.pl.
www.statlibr.stat.gov.pl.
www.stat.gov.pl.
www.pl.wikipedia.org.
www.kape.gov.pl.
www.sjp.pl.
www.wywiadgospodarczy.pl.
www.pedagogika.umk.pl.
5.SPIS RYSUNKÓW I TABEL.
Rysunek nr1. Powszechnie przyjęty graficzny symbol informacji……………………………7
Rysunek nr2. Infosfera jako struktura wiążąca elementy atmosfery………………………….8
Rysunek nr3. Klasyfikacja systemów informatycznych ze względu na kryterium zastosowań……………………………………………………………………………………27
Rysunek nr4. Klasyfikacja systemów informatycznych według kryterium technologicznego……………………………………………………………………………..28
Tabela 1 Przegląd metod i technik zbierania danych ze źródeł pierwotnych………………...34
Strona encyklopedii, Internetowa wersja PEF, Informacja: http://ptta.pl/, ( 26. 05. 2008 ).
E. Kolbusz, A Nowakowski, Informatyka w zarządzaniu. Metody i systemy, Wyd. Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin 1999, s. 38-39.
Poradnik kierownika, Praca zbiorowa pod red. D. M. Steward, PWE, Warszawa 2002, s. 64.
Wstęp do informatyki gospodarczej, Praca zbiorowa pod red. A. Rokickiej- Broniatowskiej, SGH w Warszawie, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004, s. 57.
J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarządzania, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2001, s. 13.
T. Sztucki, Marketing przedsiębiorcy i menedżera, Wydawnictwo Placet, Warszawa 1996, s. 85.
S. Karczmarczyk, Badania marketingowe, PWE, Warszawa 1996, s. 28.
J. Oleński ,Ekonomika informacji. Podstawy, PWE, Warszawa 2001, s. 23.
Z. Gackowski, Projektowanie systemów informacyjnych zarządzania, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1974, s. 37.
J. Czerniak, Informacja i zarządzanie, PWE, Warszawa 1978, s. 74.
L. Kiełtyka, Komunikacja w zarządzaniu. Techniki, narzędzia i formy przekazu informacji. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2002, s. 17.
Informatyka ekonomiczna. Praca zbiorowa pod red. E. Niedzielskiej, Wydawnictwo akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 1999, s. 16-17.
S. Kauf, Badania rynkowe w sferze marketingu i logistyki, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2004, s. 17-18.
J. Penc, Role i umiejętności menedżerskie, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2005, s. 117.
Informacja zarządcza w procesie formułowania i realizacji strategii firmy. Wyzwanie dla polskich przedsiębiorstw, praca zbiorowa pod red. prof. dr hab. Gertrudy Krystyny Świderskiej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2003, s. 52.
K. Krzakiewicz, Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2006, s. 166.
Informatyka, Kluczew, Introduction: www.staff.amu.edu.pl, (27. 05. 2008).
www.jaromk.webpark.pl, (27. 05. 2008).
J. Penc, Strategie zarządzania. Perspektywiczne myślenie, systemowe działanie. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1999, s. 82.
R.W. Griffin, przekład M. Rusiński, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 724.
2008/02/26 , Definicja Informacji: www.automaciej.jogger.pl, (27. 05. 2008).
T. Kramer, Podstawy marketingu, PWE, Warszawa 1999, s. 51.
www.staff.amu.edu.pl, (27. 05. 2008).
Z. Gomółka, Informacja w zarządzaniu. Organizacja systemów informatycznych zarządzania w transporcie, Wydawnictwo Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1985 s. 7-9.
Wstęp do systemów informacyjnych zarządzania w przedsiębiorstwie, praca zbiorowa pod red. A Nowickiego, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej , Częstochowa 2005, s. 25.
Informacja w zarządzaniu organizacją, Zeszyty naukowe Nr 9, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2000, s.9 cytuję za R.W Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 1997, s.675- 677.
B. Stefanowicz, Informacja, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2004, s. 123.
B. Stefanowicz, Informacyjne systemy zarządzania. Wydawnictwo SGH, Warszawa 1997, s. 25.
J. Penc, Strategie zarządzania……,op. cit., s. 84.
L. Kiełtyka, Komunikacja w zarządzaniu……, op. cit., s. 371.
J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu……, op. cit., s. 14.
Zob.: K. Krzakiewicz, Teoretyczne Podstawy organizacji i zarządzania, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1993, s. 166-167.
J. Penc, Strategie zarządzania……, op. cit., s. 83.
Krzysztof Woźniak: Rodzaje Informacji: http://mfiles.ae.krakow.pl, (28. 05. 2008)
Zob.: K. Krzakiewicz, Teoretyczne Podstawy organizacji..., op. cit., s. 168.
J. Mikuś, Prognozowanie w badaniach marketingowych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2003, s. 239.
W. Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarządzaniu. Uwarunkowania, technologie, rodzaje, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2002, s. 18- 19.
K. Bolesta- Kukułka, Decyzje menadżerskie, PWE, Warszawa 2003, s. 75.
ZWiI, Zbiory, Rodzaje i Funkcje Informacji: http://www.zie.pg.gda.pl, (28. 05. 2008).
Wstęp do informatyki gospodarczej……., op. cit., s. 88- 91.
Adamska, Leksykon zarządzania, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004, s. 166.
Ph.G. Zimbardo, F. L. Ruch, Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 690.
E. Frąckiewicz, E. Rudawska, CRM jako narzędzie zarządzania relacjami z klientem na rynku usług, Uniwersytet Szczeciński, Rozprawy i Studia T. (DCLV)581, Szczecin 2005, s. 24.
Analiza rynku, Praca zbiorowa pod red. H. Mruka, PWE, Warszawa 2003, s. 35.
Podstawy Marketingu, Praca zbiorowa pod red. J. Altkorna, Instytut Marketingu, Kraków 2003, s. 357.
Badania rynkowe i marketingowe, Praca zbiorowa pod red. J. Kramer, PWE, Warszawa 1994, s. 105.
D. Burchart- Karol, P. Musiał, Podstawy zarządzania dla inżynierów, wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2006, s. 197.
E-źródła: http://www.bu.uni.wroc.pl, (28. 05. 2008).
Zob. Katalog Komputerowy BN: http://www.bn.org.pl, (28. 05. 2008).
Zbiory: http://www.bn.org.pl, (28. 05. 2008).
Zbiory: http://statlibr.stat.gov.pl, (28. 05. 2008).
Zob. http://www.stat.gov.pl, (28. 05. 2008).
Teoria konwergencji, http://pl.wikipedia.org, (28. 05. 2008).
Działalność, Ciepłownictwo: http://www.kape.gov.pl, (28. 05. 2008).
Słownik Języka Polskiego, Organizacje rattingowe, www.sjp.pl, (28. 05. 2008).
Wywiad Gospodarczy, http://www.wywiadgospodarczy.pl, (28. 05. 2008).
Słownik Języka Polskiego, Wywiad Ekonomiczny, www.sjp.pl, (28. 05. 2008).
Tamże, Merytokracja.
Tamże, Antycypacja.
http://www.pedagogika.umk.pl, (28. 05. 2008).
H. Hemel, Z. Dowgiałło, Nowy słownik Ekonomiczny przedsiębiorcy, Wydawnictwo ZNICZ, Warszawa-Szczecin 2004, s. 365.
Wstęp do informatyki gospodarczej……, op. cit., s. 32.
J. Czerniak, Informacja i zarządzanie, PWE, Warszawa 1978, s. 78.
J. Kulikowski, Encyklopedia Organizacji i Zarządzania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1982, s. 508.
W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1988 , s. 483.
J. Apanowicz, Zarys metodologii prac dyplomowych z organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego „Bernardium”, Gdynia 1997, s. 27.
Strategor, Zarządzanie firmą. Strategie, struktury, decyzje, tożsamość, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997, s. 281.
Struktura: www.sjp.pwn.pl, (28. 05. 2008).
S, Struktura: http://www.sjp.waw.pl, (28. 05. 2008).
J. Penc, Leksykon biznesu, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1997, s. 424.
Nowa encyklopedia Powszechna PWN, tom VI, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, s. 81.
J. Kisielnicki, Informatyczna infrastruktura zarządzania, PWN, Warszawa 1993, s. 15.
P. Lech, Zintegrowane systemy zarządzania, ERP/ ERP III- Wykorzystanie w biznesie, wdrażanie, Difin, Warszawa 2003, s. 12.
E. Kolbusz, A. Nowakowski, Informatyka ……., op. cit., s. 44.
Wstęp do informatyki gospodarczej……, op. cit., s. 387.
Wstęp do systemów informacyjnych zarządzania……, op. cit., s. 53.
A. Sopińska, Leksykon zarządzania, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004, s. 572.
J. Kubicki, A. Kuriata, Problemy logistyczne w modelowaniu systemów transportowych, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2000, s. 26.
E. Kolbusz, A. Nowakowski, Informatyka w zarządzaniu, Wydawnictwo Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin 1999, s. 44.
J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy Informacyjne……, op. cit., s. 24.
Tamże, s. 35- 37.
J. Penc, Leksykon……, op. cit., s. 435.
A. Nowicki, D. Jelonek, J. Goliński, Informatyka Ekonomiczna, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2004, s. 36.
Wstęp do systemów informacyjnych……, op. cit., s. 54.
Podstawy informatyki dla ekonomistów, Praca zbiorowa pod red. A. Nowickiego, PWN, Warszawa 1995, s. 10.
A. Nowicki, D. Jelonek, J. Goliński, Informatyka Ekonomiczna,……… op. cit., s. 36.
J. Kisielnicki, Zarządzanie organizacja, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego w Warszawie, Warszawa 2005, s. 260.
L. Kiełtyka, Komunikacja w zarządzaniu, ……, op. cit., s. 396.
M. Szmit, Informatyka w zarządzaniu, Difin, Warszawa 2003, s. 16.
Podstawy ekonomiki dla ekonomistów……., op. cit. , s. 11.
Nowa encyklopedia powszechna ……, op. cit., s. 152.
J. Kisielnicki, Zarządzanie…op.cit., s. 262.
L. Kiełtyka, Komunikacja w zarządzaniu……, op. cit., s. 397.
E. Radomiński, Systemy informatyczne w dynamicznej analizie decyzyjnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 15.
Wstęp do systemów informacyjnych……, op. cit., s. 55.
C. M. Olszak, Formułowanie strategii informatyzacji w przedsiębiorstwie, (w: ) Zintegrowane systemy informatyczne w zarządzaniu, Pr. zbior. pod red. C. M. Olszak, H. Sroki , AE im. K. Adamieckiego, Kraków 2001, s. 22.
P. Adamczewski, Wdrożeniowe uwarunkowania zintegrowanych systemów informatycznych, Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1998, s. 38-39.
E. Radomiński, Systemy informatyczne w dynamicznej analizie decyzyjnej, PWN, Warszawa 2001, s.15.
M. Szmit, Informatyka w zarządzaniu……, op. cit., s. 25.
E. Kolbusz, A. Nowakowski,…… op. cit., s. 48.
B. Czarnecka-Chrobot, Projektowanie systemów informacyjnych, w: Wstęp do informatyki……,op. cit., s. 466-467.
E. Kolbusz, A. Nowakowski, ……., op. cit., s. 94-106.
T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1975, s. 78-79.
Z. Hajduk, Ogólna metoda nauk, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001, s. 104.
Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa 1995, s. 137.
Słownik Psychologii, pod red. Naukowa prof. dr hab. I. Krucz, prof. dr hab. K. Skarżyńskiej, Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2000, s. 365.
W. Śmid, Leksykon Menadżera, Słownik ang.- polski, Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 2000, s. 206.
J. Penc, Strategie zarządzania……, op. cit., s. 77.
Słownik Języka Polskiego…..,op. cit., s. 452.
Słownik Psychologii……op. cit., s. 745.
J. Penc, Leksykon biznesu... op.cit., s. 447.
Tamże, s. 447.
W. Kopaliński, op.cit, s. 506.
J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy Informacyjne……, op. cit., s. 62.
J. Penc, Leksykon… op.cit, str. 447-448.
J. Penc, Strategie zarządzania,……, op. cit., s. 77.
Metody badań, http://pl.wikipedia.org, (29. 05. 2008).
J. Apanowicz, Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2005, s. 56.
J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Śląsk, Katowice 1995, s. 62.
C. Cempel, Nowoczesne Zagadnienia Metodologii i Filozofii Badań, Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu, Radom 2005, s. 21.
M. Sajko, Mała encyklopedia PWN, Warszawa 1996, s. 849.
Metodologia badań pedagogicznych, http://pl.wikipedia.org, (29. 05. 2008).
W. Śmid, Leksykon…op.cit.. s. 135.
2
KRYTERIUM ZASTOSOWAŃ
Rodzaj zaspokajanych potrzeb
Zakres
funkcji
Poziom integralności
Zakres systemu
Szczebel zarządzania
Systemy obliczeń naukowo-technicznych
Systemy ewidencyjne
Systemy obiektowe
Systemy odcinkowe
Systemy kompleksowe
Systemy przetwarzania danych gospodarczych
Systemy informowania
Systemy terenowe
Systemy wielotema-tyczne
Systemy zintegrowane
Systemy bazowe
Systemy państwowe
Systemy regulacyjne
Systemy wspomagania decyzji
Systemy sterowania
Systemy wyszukiwania
Systemy wspierania dydaktyki
Systemy sztucznej inteligencji
KRYTERIUM TECHNOLOGICZNE
Organizacja spływu danych
Sposób przesyłania danych
Sposób dostępu do komputera
Systemy przetwarzania na bieżąco
Sposób organizacji zbiorów
Sposób wprowadzania i wyprowadzania danych
Systemy wsadowo partiowe
Tradycyjny transport
Systemy transmisji danych
Indywidualny dostęp
Systemy wielodostepne
Systemy scentralizowane
Systemy zdecentralizowane
Systemy o dostępie natychmiastowych (in-line)
Systemy o dostępie bezpośrednim
(on-line)
Systemy o dostępie pośrednim
(off-line)