SPOSTRZEGANIE

T. Maruszewski - „Psychologia poznania”

Wykłady

1. Pojęcie spostrzegania wg Maruszewskiego:

Proces spostrzegania jest procesem tworzenia reprezentacji (umysłowej) przedmiotu na podstawie informacji otrzymanych z narządów zmysłowych i (w pewnych przypadkach) informacji zawartych w pamięci.

2. Wrażenia a spostrzeżenia:

Wrażenie:

- odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych (zmysłowych)

- to doświadczenie lub recepcja prostych właściwości bodźców takich jak: kolor, głośność, siła dotyku. Poszczególne wrażenia są od siebie izolowane (np. wrażenie barwy jest niezależne od wrażenia wielkości). Zależeć od siebie mogą spostrzeżenia, a nie wrażenia

Spostrzeżenie:

- to obraz przedmiotu, obraz wszystkich dostępnych cech tego przedmiotu zarejestrowanych za pośrednictwem różnych zmysłów (bodźców słuchowych nie odbieramy tylko zmysłem słuchu)

- informacje zakodowane przesyłane są do kory czuciowej gdzie dopiero następuje ich dekodowanie. Dzięki dekodowaniu odtwarzany jest rzeczywisty obraz bodźca

- od dróg czuciowych odgałęziają się bocznice zwane kolateralami. Drogi te kierują się w stronę struktur podkorowych - głównie wzgórza i ciała migdałowego - skąd biegną bezpośrednie połączenia do kory. Właśnie w tych strukturach następuje wczesna ocena emocjonalnego znaczenia bodźca. Bodźce są już oznakowane emocjonalnie zanim dotrą do kory mózgowe. Mechanizmy tego typu zapewniają bardzo szybkie reagowanie, aczkolwiek nie jest ono tak precyzyjne jak reagowanie sterowane przez korę.

- spostrzeżenie nie jest wyłącznie rezultatem analizy percepcyjnej, stanowi również wynik analizy znaczenia emocjonalnego:

• znaczenie może się wiązać z odbiorem bodźców, których treść emocjonalna jest zdeterminowana przez ich właściwości sensoryczne

- stałość spostrzegania - polega na tym, że spostrzeżenie nie ulega zmianom, albo też ulega mniejszym zmianom w porównaniu ze zmianami bodźców proksymalnych /przykład drzwi, kiedy są zamknięte, a kiedy są otwarte/

3. Rodzaje procesów spostrzeganiu

• Proces dół-góra - są zapoczątkowane przez odbiór informacji zmysłowych przez narządy zmysłowe. Informacje te następnie ulegają analizie na wyższych piętrach układu nerwowego, łącznie z analizą na poziomie kory mózgowej. Na tym najwyższym poziomie powstaje spostrzeżenie - warunkiem spostrzeżenia jest możliwość zinterpretowania go za pomocą informacji zarejestrowanych wcześniej w pamięci.

• Proces góra-dół - pojawia się wtedy, kiedy większą role w spostrzeganiu zaczynają ogrywać procesy pamięciowe, które kierują poszukiwaniem i interpretacja danych zmysłowych

Łączenie różnych wrażeń ze sobą jest wynikiem percepcyjnego uczenia się.

4. Bodziec dystalny i bodziec proksymalny

Bodziec dystalny - bodziec działający z pewnej odległości (z dystansu), to dowolny bodziec poza organizmem (człowiekiem percypującym) oddziałujący na narządy zmysłowe:

- bodźce słuchowe

- bodźce wzrokowe

- bodźce zapachowe

Bodziec proksymalny - bodziec pojawiający się w bezpośrednim kontakcie bodźca dystalnego z narządem zmysłowym (np. obraz na siatkówce, drganie błony bębenkowej, kowadełka, młoteczka itd.). To, co odbija się na siatkówce nie jest tym, co widzimy (obraz na siatkówce tylko przypomina obraz rzeczywisty (odwrócony, pomniejszony, dwuwymiarowy), analogicznie - głos)

5. Etapy procesu percepcji

1. Odbiór wrażeń (rejestracja sensoryczna) - energia fizyczna podlega transdukcji na aktywność nerwową kory mózgowej

- tworzą się wrażenia (odzwierciedlenie pojedynczej cechy bodźca)

- około 80% bodźców dociera przez kanał wzrokowy

- przez słuch docierają do nas bodźce na temat społecznej interpretacji świata (przez słuch odbieramy takie bodźce jak miłość, przyjaźń - uczenie się mimowolne, na podstawie tych informacji wyciągamy odpowiednie wnioski - *najbardziej obszerne informacje - słuch)

- bodźce proprioceptywne - czucie ciała

- bodźce kinestetyczne - dostarczają informacji o położeniach mięśni, ścięgien

- bodźce interoceptywne - dostarczają informacji płynących z narządów wewnętrznych (układ pokarmowy, krążenia)

- bodźce statyczne - informują nasz umysł o zmianach położenia ciała w przestrzeni

2. Percepcja w wąskim znaczeniu

- powstają spostrzeżenia bodźców (to nie znaczy, że jest to spostrzeżenie pełne - jest to tylko roboczy opis bodźca)

- wrażenia, które zostały już wytworzone nie są tylko analizowane, ale także syntetyzowane

- powstaje roboczy schemat (opis) bodźca

- na tym etapie widać jak mózg przetwarza informacje, które nie tylko analizuje (inf. bieżące), ale także szuka w pamięci danych informacji

- następuje analiza wrażeń nie tylko wzrokowych, ale także słuchowych, dotykowych (dotykowych przypadku, gdy mówimy o bodźcach wzrokowych)

- na tym etapie korzysta się z wiedzy, która już wcześniej została nabyta

- umysł informacje o bodźcu czerpie też z kontekstu

- informacja emocjonalna (pierwotna ocena emocjonalna bodźca) - zanim zakończy się percepcja następuje już ocen bodźca (przyjemny, nieprzyjemny itd.). Wiemy to, co widzimy z emocjonalnego punktu widzenia zanim uzmysłowimy sobie, co tak naprawdę widzimy

- jakaś część tego procesu oceny emocjonalnej odbywa się poza naszą świadomością

- informacja przechodzi do jądra migdałowatego, które ma bezpośredni kontakt z korą mózgową

- kora mózgowa dostaje informacje emocjonalną zanim ta do niej dotrze - od jądra migdałowatego

- jądro migdałowate jest zbiorem zapisanych informacji emocjonalnych (magazyn pamięci)

- "orientacja emocjonalna" - jest szybsza niż treść bodźca, ale niedoskonała, nieprecyzyjna, mówi, co jest istotne w sytuacjach, kiedy trzeba szybko działać, dociera szybciej niż informacja poznawcza

- kora mózgowa podaje te informacje, decyzje pod wpływem emocjonalnym, w sytuacji emocjonalnej

Eksperymenty:

- człowiek nie widzi tego, co zauważył (aspekt emocjonalny, informacja została już przetworzona)

- ludzie potrzebują więcej czasu dla odczytania słów nieprzyzwoitych niż słów przyzwoitych o tej samej długości, (aby obronić się przed tym słowem nieprzyzwoitym najpierw trzeba je przeczytać)

3. Identyfikacja i rozpoznawanie:

- na tym etapie wytworzonemu wcześniej spostrzeżeniu (roboczemu opisowi) przypisywane jest znaczenie (np. przedmioty okrągłe nazywano piłkami, zegarkami itd.)

- na tym etapie mózg dowiaduje się, czym jest bodziec

- ujawniają się nasze emocje, wartości, postawy oraz rozpoznanie metaforycznego sensu (jesteśmy w stanie rozpoznać metafory, które mają dla każdego z nas inne znaczenie) - przekaz metaforyczny - odbierany i zrozumiały.

Granice między etapami są płynne

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---