BALLADY I ROMANSE(1822), cykl czternastu wierszy Adama Mickiewicza z pierwszego tomu jego Poezji, będących manifestem polskiego romantyzmu. Poeta przeciwstawiał racjonalizmowi klasycyzmu   tajemniczą scenerię i pewną dozę irracjonalizmu. W balladzie Romantyczność deklarował: Czucie i wiara silniej mówi do mnie/ Niż mędrca szkiełko i oko, więcej zaufania okazując uczuciom niż sprawdzalnej wiedzy, a tym samym przyznając poezji wyższe stanowisko w hierarchii poznania niż nauce. Nie unieważniał poznania rozumowego, ale poszukiwał innych dróg porozumienia z ludem   akceptując jego odmienne spojrzenie na świat. Pierwsze ballady ludowe powstały w Szkocji w XIV wieku, do Polski przeszczepił je po nazwą dum Julian Ursyn Niemcewicz, ale popularność zyskały dopiero od czasu publikacji Ballad i romansów. Mickiewicz był prawodawcą polskiej ballady, jej tajemniczej scenerii, bogatej ludowej fantastyki i nastrojowości. Z upodobaniem malował dziką okolicę w księżycowej poświacie, zagadkową ciszę przerywał gwałtownymi podmuchami wiatru, deszczu czy burzy. W takiej scenerii dotykał prawd żywych, którym daje wiarę lud, odczytanych wprost z księgi natury. Nie odwoływał się jednak poeta wprost do folkloru, jedynie stylizując ballady na pieśni ludowe. Były one przede wszystkim manifestację nowego światopoglądu artystycznego. Do najciekawszych ballad należą: świtezianka, opowieść o wiarołomnym kochanku, Powrót taty, nieledwie bajka o sprawiedliwym zbóju, Lilije, modelowana na średniowieczną pieśń legenda o występnej żonie i humorystyczna Pani Twardowska, o tym jak stary mistrz swoją żonę nawet diabła odstraszył. Za Mickiewiczem poszli inni poeci romantyczni, m.in. Władysław Syrokomla, który nadał swym balladom charakter gawędy, a w późniejszych epokach Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa Tetmajer i Bolesław Leśmian   twórca odrębnego typu ballady-baśni.

---