ROZDZIAŁ 1
Istota gospodarki światowej i procesy globalizacji
Gospodarka światowa jest to zbiór krajowych i międzynarodowych podmiotów - głównie przedsiębiorstw i instytucji rynkowych oraz organów państwowych - połączonych ze sobą przez systemy powiązań w zakresie handlu i innych form współpracy, lecz działających w ramach państw i ich ugrupowań, oddzielonych od siebie granicami polityczno ekonomicznymi.
Główne elementy tej definicji to podmioty gospodarcze oraz ograny regulacyjne. Mogą one działać indywidualnie lub w postaci organizacji międzynarodowych bądź ponadnarodowych, lecz o zasięgu ograniczonym do pewnych grup państw lub regionów geograficznym. Istotnymi elementami omawianego pojęcia są też systemy powiązań tych podmiotów, zwłaszcza w ramach rynku towarów i usług, runku kapitałowgo , rynku pracy.
Globalizacja i międzynarodowa integracja gospodarcza.
Globalizacja to proces powiększania (intensyfikacji) powiązań krajowych i międzynarodowych podmiotów gospodarczych w wyniku liberalizacji handlu i transferu kapitału oraz przepływu informacji w skali ogólnoświatowej, z relatywnie niewielką intensyfikacją przepływu siły roboczej. Globalizacją łączy się ze wzrostem znaczenia pozarządowych i ponadnarodowych organizacji, kosztem ograniczenia roli państw narodowych w gospodarcze światowej. Wyłanianie się globalizacji jako szczególnej postaci powiązań można przypisać postępowi technicznemu (globalna wioska) .
Międzynarodowa integracja gospodarcza B.Balassa proces obejmujący odpowiednie zmiany w strukturach gospodarczych poszczególnych krajów ( w wyniku ich powiązań) w kierunku wytworzenia się jednolitej struktury ekonomicznej i na jej postawie jednolitego organizmu gospodarczego. Od zwykłej współpracy międzynarodowej międzynarodową integracje gospodarczą odróżnia przyjęcie przez państwa celów integracyjnych i wyrównywanie poziomów rozwoju gospodarczego państw członkowskich.
Różnice Globalizacja - procesy żywiołowe, brak celów integracyjnych, ograniczenie migracji siły roboczej, ograniczenie decyzji państwa przez rosnącą rolę korporacji. Międzynarodowa integracja gospodarcza - procesy świadome, cele integracyjne, swobodny przepływ siły roboczej, ograniczenie roli korporacji w decyzjach państwa.
Offshoring - pod wpływem globalizacji oraz poszerzania unie europejskiej rozwija się nowy proces swoistej ucieczki kapitału produkcyjnego z krajów wysoko rozwiniętych do krajów o niższym poziomie rozwoju. Przenoszone się zakłady produkcyjne i usługowe, nie tylko z powodów uciążliwości dal środowiska ale także z powodu rosnących wymagań płacowych socjalnych w krajach najwyżej rozwiniętych z jednej strony oraz rosnącego bezrobocia w krajach rozwijających się i średnio rozwiniętych w drugiej strony.
Outsourcing - jest pierwowzorem Offshoringu, polega na przekazaniu części zadań produkcyjnych obcym przedsiębiorstwom w innych krajach Mogła to wiązać się powierzaniem kooperantom materiałów oraz maszyn i know-how a ich wyroby stanowiące półprodukty lub wyroby finalne trafiały do kraju zlecającego kooperację.
Postulaty alterglobalistów - uzależnienie liberalizacji handlu od tworzenia nowych miejsc pracy oraz wprowadzenia kontroli nad działalnością kapitału obcego; wprowadzenie dal przedsiębiorstw podatku od luksusu; oszczędzania zasobów naturalnych; państwa najbogatsze cześć dochodu narodowego przekazać państwom ubogim; wzmocnienie państwa obywatelskiego aby broniło przed materialną nierównością.
ROZDZIAŁ 4
Rozwinięty model przewag komparatywnych typu ricardiańskiego i procedura jego dynamizacji
Model przewag komparatywnych - głównym celem modelu jest mierzenie komparatywnych przewag kraju wobec rynku światowego w odniesieniu do analizowanych towarów. Towary te dobrane są w taki sposób, aby mogły reprezentować poszczególne (szersze) dziedziny produkcji. Podstawowymi danymi liczbowymi rachunku mazista Ricardiańskich jednostkowych kosztów produkcji, są ceny krajowe i ceny światowe.
Przewaga komparatywna oznacza zdolność kraju do wytwarzania pewnych dóbr po kosztach relatywnie niższych niż innych dóbr, w stosunku do innych krajów, co gwarantuje realizację korzyści produkcyjnych i konsumpcyjnych.
Współczynniki przewagi komparatywnej jeśli przewaga nad rynkiem światowym jest dodatnia w odniesieniu do danego towaru tzn. że rynek światowy mą ujemna przewagę w odniesieniu do tego samego towaru. Współczynniki pomagają w określaniu odchylenia relacji cen krajowych do cen światowych.
Dynamizacja rachunku jest to działanie polegające na obliczeniu dla kilku minionych lat współczynników przewagi komparatywnej, a następnie określeniu trendów zmian tych współczynników w celu sporządzenia prognoz przewag komparatywnych na lata przyszłe.
Etap pierwszy. Obliczenie współczynników przewagi komparatywnej dla okresów ubiegłych. Etap drugi. Obliczenie trendów zmian współczynników przewagi komparatywnej oraz sporządzenie prognoz
Etap trzeci. Weryfikacja prognoz ekonometrycznym i określenie priorytetów na okres prognozowania.
W wyniku porównania rachunku bieżącej opłacalności handlu i zasady przewag komparatywnych. Dochodzimy do wniosku że rachunku opłacalności handlu zagranicznego znajduje pełne odzwierciedlenie zasada przewag komparatywnych.
Przez dewaluacje (obniżenie ceny waluty) własnej waluty państwo zwiększa zakres przewag dodatnich, a przez rewaluację (podwyższenie ceny waluty) zwiększa zakres przewag ujemnych. ( poprawia import a pogarsza export)
ROZDZIAŁ 14
Taryfowe instrumenty regulacji handlu międzynarodowego
Taryfowe instrumenty regulacji handlu są to różne postacie cła, za pomocą których państwo osiąga cele stawiane przed częścią zagranicznej polityki gospodarczej nazywanej polityką celną. Do zestawu instrumentów taryfowych są ponadto zaliczane: kontyngent taryfowy, plafon taryfowy oraz zawierzenie poboru ceł w całości lub części.
Cło jest rodzajem podatku nakładanego przez państwo na towary przewożone przez granice celna kraju. Polityka celna państwa zależy w dużej mierze od zobowiązań i uprawnień traktorowych, które wynikają z klauzul stosowanych w handlu międzynarodowym. Najważniejsze klauzule to: klauzula największego uprzywilejowania (KNU), klauzula narodowa, klauzula ochronna, klauzula antydumpingowa oraz klauzula standstill.
Klauzula największego uprzywilejowania (KNU) celem tej klauzuli jest przeciwdziałanie dyskryminacji w stosunkach międzynarodowych. KNU zawiera zobowiązanie państwa do traktowania swego partnera w okresie obowiązywania umowy nie gorzej niż najbardziej uprzywilejowanego kraju. (czyli nie można dać jednemu krajowi preferencyjnych stawek celnych bez rozciągania ich na pozostałe kraje). KNU jeśli to określa umowa może obejmować także żeglugę tranzyt.
Klauzula narodowa oznacza zobowiązanie kraju że na swym terenie nie będzie traktował towarów swego partnera gorzej niż własnych. Jednakowe obciążenie towarów podatkami.
Klauzula ochronna stwarza państwu prawo do zastosowania specjalnych środków ochronnych a głównie podwyższenia stawek celnych lub wprowadzenia kontyngentów, jeśli import z danego towary powoduje poważne zakłócenia w gospodarce.
Klauzula antydumpingowa na jej mocy państwo ma prawo do wprowadzenie środków ochronnych (cła antydumpingowe) wobec dostawcy danego towaru gdy import jest dokonywany po cenach dumpingowych (niższych od wartości normalnej, wartość normalna to cena po której podobny produkt jest sprzedawany na rynku wewnętrznym kraju eksportera w normalnym obrocie handlowym)
WIKIPEDIA : Dumping polityka polegająca na sprzedaży swoich produktów za granicę po cenach niższych niż na rynku krajowym lub po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia.
Klauzule antydumpingowe wykorzystujemy w drodze postępowania antydumpingowego przeciwko konkretnym dostawcom. Przed wprowadzeniem cła antydumpingowego państwo importujące musi udowodnić nie tylko że dostawy odbywały się po cenach dumpingowych ale także że wywołały szkodę lub groźbę jej powstania. W postępowania antydumpingowym istotne jest ustalenie marży dumpingowej (marginesu dumpingu). Co jest różnicą między wartością normalną i ceną eksportową. Jeśli w okresie postępowania eksporter dobrowolnie złoży zobowiązanie cenowe to zakończy ono postępowanie.
Klauzula standstill (ang. całkowite unieruchomienie) jest to niezmienność ochrony czyli stawek celnych, rozumiemy to jako niepogarszanie warunków dostępu do rynku w zakresie określonych towarów. Partnerzy w tej klauzuli zobowiązują się ze nie wprowadza żadnych nowych ceł i ograniczeń ilościowych wobec siebie.
Klasyfikacja ceł:
Kryterium - operacje handlowe:
Cła importowe - zgodne z regułami WTO
Cła eksportowe - ograniczone stosowanie, gdyż nie są zgodne z WTO
Cła tranzytowe - zaniechano ich stosowania
Kryterium - cel stosowania:
Ochronne oaz fiskalne. Ochronne maja głownie wpływ na rozwój gospodarki i jej strukturę a fiskalne na powstanie dochodów zasilających skarb państwa .
Kryterium statusu partnerów: ma istotne znaczenie w konstrukcji taryfy celnej. Według kryterium wyodrębnia się cła podstawowe (umowne), cła autonomiczne i cła preferencyjne.
Cło podstawowe (umowne) dotyczy krajów-eskoprterów korzystających w państwie importującym z klauzuli największego uprzywilejowania (KNU). Są to zwykle prawie wszystkie kraje świata. Stawki podstawowe są z reguły znacznie niższe od stawek autonomicznych (nawet o kilkadziesiąt procent), z tym jednak że cło autonomiczne dotyczy krajów-exporterów niekorzystających w kraju importującym z klauzula największego uprzywilejowania (KNU).
Cło preferencyjne dotyczy państw które mają z krajem importującym porozumienie o wolnym handlu.
Stawki celne:
Stawki minimalne: występują zwykle w postaci stawek specyficznych, stanowiących dolną granicę wymiaru cła , występuje w połączeniu ze stawka ad valorem np. 20 MIN 0m17 EUR/kg.
Stawki maksymalne: zwykle w postaci stawek specyficznych połączonych ze stawkami ad valorem.
Stawki ad valorem: wyrażone w procentach
Stawki specyficzne: wyrażone w jednostkach walutowych na jednostkę miary towaru.
Kontyngent taryfowy i plafon taryfowy oraz zawieszenie poboru ceł:
Są to instrumenty taryfowe o charakterze uzupełniającym.
Kontyngent taryfowy (inaczej zwany celnym) polega na ustaleniu określonej ilości lub wartości towarów importowanych według zredukowanych stawek celnych na wyznaczony okres. Przywóz towarów w ramach kontyngentu taryfowego odbywa się na podstawie pozwoleń wydanych przez władze. Kontyngent taryfowy wygasa po jego wyczerpaniu lub po wygaśnięciu terminu obowiązywania. Przywóz przekraczający wielkość kontyngentu jest dozwolony lecz według normalnej stawki celnej występującej w taryfie.
Plafon taryfowy jest instrumentem umożliwiającym władzom bardziej elastyczną regulację importu. Polega na ustalaniu określonej ilości lub wartości towarów objętych obniżonymi stawkami celnymi, jednakże z możliwością przekroczenia tej ilości lub wartości przed terminem zamknięcia plafonu. Zamknięcie plafonu wymaga specjalnego rozporządzenia. Stosowanie plafonu wymaga większej niż w przypadku kontyngentu sprawności władz państwowych gdyż przeoczenie właściwego momentu zamknięcia plafonu taryfowego może spowodować problemy z powodu nadmiernego importu pobudzanego obniżoną stawka celną.
Zawieszenie poboru ceł może mieć postać zawieszenia w całości lub w części obciążenia celnego, jednakże bez określania ilości lub wartości przywożonego towaru. Wygaśniecie następuje po upływie wyznaczonego terminu lub na podstawie rozporządzenia. Główna różnica polega na nie stosowaniu granicy ilościowej, w odróżnieniu od dwóch poprzednich ściśle określonej (kontyngent taryfowy), i orientacyjnej (plafon).
Wpływ instrumentów protekcyjnych na przewagi komparatywne wobec rynku światowego .
Ponieważ ochrona rynku wewnętrznego powoduje zmniejszenie strumieni handlu zagranicznego można sądzić ze instrumenty ochrony zarówno taryfowe jaki i pozataryfowe muszą neutralizować oddziaływanie przewag komparatywnych na decyzje podmiotów gospodarczych. Neutralizowanie odbywa się w wyniku cenotwórczego działania ceł i instrumentów pozataryfowych.
ROZDZIAŁ 15
Pozataryfowe instrumenty regulacji handlu międzynarodowego
Ograniczenia ilościowe
Kontyngenty - są główną forma pozataryfowych środków regulacji, określana często jako ograniczenia ilościowe. Ogólna definicja pojęcia kontyngentu oznacza urzędowo ustaloną maksymalną wielkość (normę) importu, eksportu lub tranzytu. Wielkość ta może być wyrażona w postaci ilościowej tj. jednostkach fizycznych czyli kontyngenty ilościowe i w postaci wartościowej, kontyngenty wartościowe. Jeśli państwo zastosuje kontyngent w odniesieniu do transakcji objętych ustępstwami celnymi to kontyngent zwany jest taryfowym.
Do najważniejszej przyczyny stosowania kontyngentów eksportowych zaliczamy ochronę rynku wewnętrznego przed spadkiem podaży.
Do najważniejszej przyczyny stosowania kontyngentów importowych zaliczamy poprawę terms of trade, gdyż część dostawców może obniżyć ceny aby dostać się na rynek kosztem innych dostawców.
Kontyngent dyskrecjonalny - występuje on wtedy gdy państwo nie ujawnia rozmiarów dopuszczonego przywozu (lub wywozu) pewnych towarów, natomiast wprowadza obowiązek uzyskiwania indywidualnych pozwoleń przywozu lub wywozu tych towarów czyli stosuje licencjonowanie.
Pośrednia formą ograniczenia miedzy typowym kontyngentem a kontyngentem dyskrecjonalnym jest plafon nietaryfowy, który polega na określeniu ilości lub wartości towaru jaka może być przywieziona (lub wywieziona) z możliwością jej przekroczenia przed terminem zamknięcia plafonu w drodze specjalnego rozporządzenia. Przywóz i wywóz towaru wymaga pozwolenia. Po zamknięciu plafonu pozwolenia nie są już wydawane. Różnica miedzy plafonem a kontyngentem dyskrecjonalnym sprowadza się do tego że plafon zawiera orientacyjna granice przywozu lub wywozu a w a kontyngencie dyskrecjonalnym informacja o tym nie jest ogłaszana i jedynie informacja o wymogu uzyskania pozwoleń.
Cechą tych rodzajów ograniczeń ilościowych o charakterze nietaryfowym jest to ze obciążenie celne nie jest redukowane.
Embargo - skrajna forma ograniczenia pozataryfowego, jest to zakaz operacja handlowych oraz zabronienie wchodzenia statkom do portu kraju objętego embargiem.
Subsydiowanie eksportu.
Ogólna definicja subsydiowania eksportu zawarta w przepisach WTO obejmuje następujące główne elementy tego pojęcia:
- finansowy wkład rządu lub jakiejkolwiek instytucji publicznej w postaci bezpośredniego przepływu środków (darowizny, pożyczki, wkłady kapitałowe)
- anulowanie lub niepopieranie podatków i innych tego typy obciążeń
- dostarczanie przez rząd dóbr lub usług
Stosunek WTO do subsydiowania jest zróżnicowany. Pewne subsydia są wyraźnie zabronione a inne dozwolone.
Do subsydiów zabronionych należą:
- uwarunkowane przez prawo faktu gdy wyłącznym lub jedynym z warunków udzielenia subsydium jest wynik eksportu
- zależne całkowicie lub pod kilkoma warunkami od używania krajowych a nie importowanych dóbr
- tzw. Specyficzne
Do subsydiów wyraźnie dozwolonych należą:
- wsparcie dal prac badawczych prowadzonych przez firmy, wyższe uczelnie lub jednostki badawcze na podstawie kontraktu z firmami
- wsparcie dla regionów o trudniejszych warunkach rozwojowych
- pomoc służąca ułatwianiu adaptacji istniejących urządzę do nowych wymagań
Opłaty wyrównawcze.
Opłata wyrównawcza jest to dodatnia różnica miedzy cena progu a cena importowana CIF powiększoną o cło i inne obciążenia ( w tym podatkowe) nakładane na towar importowany. Celem stosowania opłaty wyrównawczej jest niedopuszczenie do importu danego towaru po cenie niższej od ceny wewnętrznej.
Cena progu jest właśnie cena wewnętrzną przyjętą specjalnie na potrzeby systemu opłat wyrównawczych, wyznaczająca minimalny poziom ceny po której towar importowany może wejść na rynek wewnętrzny.
Opłata wyrównawcza
Opłata typu MOB
System MOB wprowadzono w UE po pewnym okresie stosowania opłat wyrównawczych, gdy zauważono że przynoszą one efekty nie w pełni zgodne z oczekiwaniami władz UE. Podstawowe produkty rolne wchodziły bowiem na rynek UE nie tylko w postaci nieprzetworzonej ale także jako składniki towarów przetworzonych i wtedy nie były objęte opłatami wyrównawczymi. Więc postanowiono uzupełnić cło na towary przetworzone o obciążenie nazywane elementem rolnym.
ROZDZIAŁ 19
Wpływ liberalizacji handlu na ceny w kraju przystępującym do ugrupowania integracyjnego.
Wszystkie instrumenty polityki handlowej zarówno związane zastosowaniem ceł jak i o charakterze pozataryfowym są czynnikami cenotwórczymi. Eliminacja tych instrumentów w kraju przystępującym musi pociągać za sobą określone zmiany cen.
Przedmiotem importu są towary relatywnie droższe w kraju niż za granicą a eksportu towary relatywnie tańsze w kraju niż za granicą.
Pod wpływem zwiększenia importu ceny krajowe towarów importowanych ulegają obniżeniu gdyż zwiększa się ich podaż na rynku. Dla eksportu odwrotnie. Zwiększony wywóz powoduje wzrost cen krajowych w wyniku zmniejszenie podaży eksportowanych towarów. Wpływ jest istotny