Współpraca międzynarodowa- problemem współpracy interesują się badacze stos.m. interesują się przyczynami współpracy i przeszkodami które je uniemożliwiają i jej konsekwencjami. Polityków interesują środki współpracy i ich efektywność,metody i ich skuteczność.

Modele oddziaływań: stany współpracy,społeczności i konflikty-stany te zdarzają się rzadko zazwyczaj mamy do czynienia ze stanami pośrednimi.

K.Holski-** wskazuje że:współpraca i konflikt nie są całkowicie przeciwstawnymi relacjami,gdyż w stos.m. nie trudno o konflikt.**określa współpracę międz. Jako zobowiązanie państw do wyasygnowania zasobów i koncepcyjnej gotowości do realizacji wspólnych celów,na podstawie uzgodnionych reguł i kosztów. **Sama zaś współpraca m. polega na takim dostosowywaniu polityki wewnętrznej i zagranicznej każdego państwa,aby służyło to kształtowaniu wspólnoty wartości i interesów,nie odbywało się kosztem innych partnerów i nie narażało ich na straty.

R.Keohan-współpraca m. ma miejsce wtedy,gdy uczestnicy dostosowują swoje zachowanie do aktualnych i oczekiwanych preferencji innych uczestników poprzez proces koordynacji działań.

Harmonia-jest synonimem całkowitej zgodności interesów.

Współpraca-ma miejsce wtedy,gdy między państwami następuje równocześnie sprzeczność i komplementarność interesów,co przejawia się w: -postawach niekooperacyjnych i braku woli współdziałania ze względu na przewagę sprzecznych interesów.-postawach kooperacyjnych które wykazują przewagę komplementarnych interesów i woli współdziałania.

Współpraca jako stan(cecha)stosunków między państwami może być inicjowana i realizowana na wiele sposobów. 1. W sposób sformalizowany poprzez zawarcie umowy międzynarodowej dwu i wielostronnej.Jest to poprzedzone fazą negocjacji a sama umowa międz.opiera się na pewnych zasadach,z których zasada dobrej wiary jest kluczowa dla wsp. m. i wykonywania zobowiązań międz.2.współpraca może być narzucona przez silniejszego uczestnika st.m. stanie się tak jęsli taki uczestnik zaproponuje współpracę m. w której pozostali uczestnicy dostrzegają korzyści. J.Gowa zauważa że takie państwo(hegemon) służy jako substytut władzy zwierzchniej w s.m. promującej współpracę.3.współpraca ujawnia się w procesie uczenia się i nabywania doświadczenia przez państwa że taki rodzaj interakcji jest dla nich korzystny.Odbywa się to bez zawarcia formalnego porozumienia,a moment kiedy górę biorą postawy kooperacyjne nad sprzecznościami interesów nie jest jednoznacznie określony.

Teoria hegemonicznej stabilności-zgodnie z jej założeniami kluczowym pojęciem jest hegemon,czyli mocarstwo dysponujące przewagą siły i potęgi nad innymi w sferze ekonomicznej,wojskowej i politycznej.Dzięki posiadanym zasobom hegemon jest w stanie tworzyć warunki dla realizacji wspólnych celów i wartości jak np.:rozwój gospodarczypaństw,bezp.m.,a przede wszystkim zapewnić taki porządek m. który będzie postrzegany jako korzystny przez inne państwa.Zwolennicy tej teorii dopatrują się pierwowzorów takich działań w ramach Pax Romana i Pax Sinica w starożytności,Pax Britanica w XIX i Pax Americana po II w.ś.

Zasada lojalności-obliguje ona państwa członkowskie do podejmowania działań na rzecz realizacji zobowiązań wynikających z prawnych zobowiązań oraz powstrzymania się od działań utrudniających ich realizację.

Reżim międzynarodowy-to zestaw reguł,norm i zasad uzgodnionych przez państwa,które umożliwiają współpracę nawet na minimalnej bazie wspólnych interesów.Dzięki temu państwa ograniczają swoje nieograniczone i ekspansywne cele w przekonaniu że inne będą czynić to samo.Niezbędne ku temu jest zaufanie ,wzajemne ustępstwa i kompromisy .Reżimy nie są prawem m. gdyż nie przybierają postaci formalnych porozumień .**Ujawnienie się wspólnoty interesów sprzyja powstawaniu reżimów m. lub inaczej owa wspólnota legitymizuje powstanie takiego reżimu który z czasem zaczyna działać jako zmienna niezależna,czyli jako czynnik warunkujący zachowania państw.

Założenia realizmu: 1państwa są najważniejszymi uczestnikami s.m. 2 anarchia międzyn.to najważniejszy czynnik kształtujący zachowania państw.3 pozostając w anarchicznym środowisku m. państwa skupiają się przede wszystkim na problematyce bezp. Narodowego i jego maksymalizacji co w sposób naturalny prowadzi do rywalizacji i konfliktów. 4 ze względu na powyższe uwarunkowania państwa nie są skłonne do współpracy nawet jeśli podzielają wspólne interesy. 5 anarchia w s.m. wpływa na to że nawet tworzenie instytucji międzynarodowych w niewielkim stopniu przyczynia się do współpracy m.

Najważniejszym celem państwa w stosunkach z innymi jest niedopuszczenie do sytuacji aby potęga innych państw wskutek współpracy międz. Rosła szybciej od jego potęgi.**Tego rodzaju myślenie jest stale obecne w amerykańskiej polityce zagranicznej po II w.ś. i przejawiało się m.in. w podjęciu takich działań jak: 1 nieratyfikowanie w 1947 umowy o utworzeniu Międzynarodowej Org. Handlu ze względu na przeświadczenie że korzyści handlowe innych państw przewyższają te które osiągnie gospodarka USA. 2 wycofanie się Układu o ograniczeniu systemów antyrakietowych z 1972 gdyż uznano że nie gwarantuje on odpowiednio wysokich korzyści w sferze bezp. Sla Stanów Zjednoczonych.

R.Jervis- Zamiany i plany można zawsze zmienić, nowi przywódcy państw przychodzą do władzy,wartości się zmieniają i ujawniają się nowe możliwości i zagrożenia.

Dyplomacja i równowaga sił odpowiedzialne są za zapewnienie zrównoważonych korzyści ze współpracy m. Są realizowane w ten sposób,że w danym systemie współpracy,żadne państwo nie powinno zgodzić się na polityczne koncesje na rzecz innego państwa bez zapewnienia sobie w zamian i to niezależnie od sposobu realizacji odpowiednich korzyści.Jeżeli powyższe warunki nie będą spełnione to dane państwo może nie mieć korzyści w ogóle albo osiągnąć je w bardzo małej skali. W konsekwencji może to doprowadzić do jego upadku,zmniejszenia bezp. Powiększenia dystansu rozwojowego i narastania różnic w potencjałach.

Liberalizm- państwo nie jest jedynym,głównym uczestnikiem gdyż równie ważną rolę odgrywają uczestnicy s.m. o pozarządowym charakterze.Najważniejszym założeniem Liberalizmu jest twierdzenie że maksymalizacja siły i bezpieczeństwa narodowego nie są bynajmniej najważniejszymi celami państwa, gdyż równie ważne są:wzrost gospodarczy,bezp.socjalne i pełne zatrudnienie oraz niska inflacja.**Przedstawiciele szkoły liberalnej w punkcie wyjścia zgadzają się z realistami,że państwa dążą do maksymalizacji korzyści ale nie uważają aby dla państwa ważne było to na ile inne państwa wzmocnią się z tytułu współpracy.**Zdaniem liberałów instytucje m. są po to tworzone aby owo zaufanie podtrzymywać i dbać o równomierne rozłożenie korzyści.

Neoliberalny nurt -uformował się w dekadzie lat osiemdziesiątych.zwany także liberalnym instytucjonalizmem w którym instytucjom m.przypisuje się kluczową rolę w inspirowaniu współpracy m.Badacze którzy podzielają taki pogląd uważają że anarchia m. i egoistyczne zachowania państwa nie są istotne ponieważ instytucje m. te negatywne skutki niwelują, gdyż działają jako niezależni uczestnicy na rzecz współpracy m.**W porównaniu do realizmu,neoliberalne podejście charakteryzuje się większą wiarą i optymizmem co do perspektyw współpracy m.**Przewodnią myśla neoliberalnego instytucjonalizmu jest twierdzenie że preferencje państwa zmieniają się w czasie,podczas gdy cele,które dla realistów są najważniejsze.**Myśl (neo)liberalna prezentuje bardziej optymistyczne nastawienie do współpracy m. od realizmu politycznego.

Stan percepcji i mispercepcji środowiska m. przez państwo w zasadniczym stopniu warunkuje jego strategie międzynarodowe.

Istota percepcji- poliega na kształtowaniu określonych wizerunków innych państw i ich przywódców a także zjawisk m.Uważa się że percepcja która prowadzi do wytworzenia negatywnego wizerunku przyczynia się do braku zaufania co z kolei rodzi konflikt.Odwrócenie tej sytuacji wymaga użycia odpowiednio czasochłonnych i kosztownych działań dyplomatycznych ale jest to opłacalne ponieważ może stać się początkiem współpracy.Polega to przede wszystkim na budowaniu zaufania i stosowaniu środków budowy zaufania.Równie wielkie znaczenie ma ograniczanie i eliminowanie stereotypów,uprzedzeń i fałszywych wyobrażeń o zamiarach innych.

Państwo-to najbardziej złożona forma organizacji życia społecznego ,całkowicie suwerenna i działająca wedle własnych interesów i preferencji.

Stosunki międzynarodowe-charakteryzują się brakiem jakiejkolwiek władzy lub instytucji która wymuszałaby określone zachowania suwerennych państw.W tej sytuacji współpraca m. może być inicjowana tylko i wyłącznie przez państwa jeśli uznają one że ten rodzaj interakcji z innymi państwami umożliwia pełniejszą i na większą skalę realizację ich interesów.Taka logika działania oparta jest na zasadzie wzajemności.

Wzajemność określa się jako: W miarę zrównoważoną wymianę wartości materialnych i niematerialnych gdzie działania każdego uczestnika są zgodne z działaniami innych w taki sposób że korzyści i straty są wspólnie podzielone.Wedle innego poglądu:wzajemna współpraca ma szansę zaistnieć w świecie egoistycznie nastawionych państw nie poddanych żadnej kontroli w wyniku inicjatywy tychże państw w oparciu o zasadę wzajemności.

Zasada wzajemności-ma warunkowy charakter gdyż jej treść i praktyczna realizacja zależy od takich złożonych i niejednoznacznych w ocenie czynników jak:postrzeganie doświadczeń współpracy w przeszłości,efektywność negocjacji i współzależności wielu dziedzin i problemów w polityce zagranicznej danego państwa.

Polityka wiązania (linkage)-niezwykle trudno zrealizować zasadę wzajemności we wszystkich dziedzinach obrotu m. i w stosunkach ze wszystkimi państwami.Stosuję w tedy politykę wiązania rezultatów współpracy w jednej dziedzinie z innymi albo system koncesji i jednostronnych ustępstw.

Przedmiotem zasady wzajemności-są korzyści materialne i niematerialne.Powinny ine być dzielone równomiernie i w sposób zrównoważony czyli wedle regóły gry o sumie niezerowej.

Zjawisko alienacji i marginalizacji państw w s.m.-jest to grupa kilkudziesięciu państw określonych mianem państw upadłych które bez pomocy międzynarodowej nie są w stanie funkcjonować .

Zasada wzajemności jako podstawa współpracy m. jest stosowana w następujących okolicznościach:1 jako fundamentalna przesłanka prawa m.wynika ona wprost z przyjętych 1970 przez Zgromadznie Ogólne ONZ zasad stosunków międzypaństwami. 2 jako wiodąca reguła postępowania w handlu m. w postaci Klauzuli Najwyższego Uprzywilejowania i Klauzuli Narodowej. 3 jako postawa wszelkiego rodzaju m. dwu i wielostronnych porozumień.

Wewnątrzpaństwowe czynniki –kształtują współpracę m.są to czynniki takie jak partie polityczne,różne grupy interesów,org pozarządowe,instytucje państwa.To one inspirują współpracę m. oddziałując na organy państwa i artykułują swoje interesy w procesie politycznym.Przykładem może być rola org pozarządowych w kształtowaniu polityki zagranicznej danego państwa odnośnie do takich problemów jak prawa człowieka czy m.ochrona środowiska.

Rola wewnątrzpaństwowych czynników współpracy m.-najpełniej przejawia się w procesie ratyfikacji umowy m. w parlamencie lub jeśli stanowi tak prawo w referendum.

Liberalizacja wymiany międzynarodowej-prowadzi do tego że niektóre grupy społeczne i instytucje czują się zagrożone inne zaś postrzegają to jako korzystną dla siebie sytuację.

Cechy ustroju demokratycznego które sprzyjają współpracy m.: 1.państwa o demokratycznych ustrojach w większym stopniu podzielają wspólnotę interesów i wartości co sprzyja współpracy.Ustrojowa hegemoniczność ułatwia negocjacje i zmniejsza koszty zawarcia odpowiedniego porozumienia. 2.ustrój dem. W pierwszej kolejności sprzyja współpracy ekonomicznej. 3. W państwach dem.przejrzystość procesu politycznego zwiększa zaufanie i przyczynia się do powiększenia zakresu wspólnych interesów i wartości i tym samym zmniejszenia przeszków współpracy m. 4. Są bardziej skłonne do współpracy ze względu na większą wiarygodność zobowiązań.

Państwa podejmujące współpracę muszą odpowiedzieć sobie na pytania: -w jaki sposób podtrzymywać współpracę tak,aby była ona korzystna dla nich w długim okresie czasu? – w jaki sposób zapewnić mechanizmy kontroli tak,aby można było identyfikować postawy kooperacyjne i niekooperacyjne? – w jaki sposób ustanowić system nagradzania i karania państw uczestniczących we współpracy? – w jaki sposób rozwiązywać różne problemy na różnych poziomach decydowania aby służyło to współpracy i nie było powodem jej hamowania?Odpowiedzi znajdują się w instytucjonalizacji współpracy m.

Instytucjonalizacja-jest procesem utrwalania początkowo zwyczajowych,przynoszących korzyści działań i oddziaływań państw w trwałe,sformalizowane i podobne kontroli.Przejawem takiego procesu jest przechodzenia od tego co nazywamy miękkim prawem m.(soft law) do twardego prawa m. (hard law)

Proces instytucjonalizacji-w kategoriach: 1)zobowiązania-normy niezobowiązujące<--->normy zobowiązujące (ius cogens) 2) precyzja sformułowań-ogólne zasady<---->precyzyjne,szczegółowo określone regóły 3) delegacja uprawnień-dyplomacja<---->sądy m. organizacje m. aplikacja w kraju.

Miękkie prawo-pojęcie to odnosi się do takich porozumień które stwarzają dla państw niski poziom zobowiązań i mają ogólnikowy charakter.Porozumienia te nie przewiduja utworzenia stałych organów,nie wyznaczają państwu sztywnego terminu realizacji przyjętych zobowiązań ani nie narzucają bezwzględnego wymogu ratyfikacji.Są to różnego rodzaju rekomendacje,zlecenia,kodeksy postępowania.

Twarde prawo-charakteryzuje się jednoznacznością zobowiązań stron i koniecznością wprowadzenia do krajowego porządku prawnego.Są to kontrakty i konwencje dwu i wielostronne.

Integracja-to proces i stan współpracy między państwami,której celem jest utworzenia wspólnoty m. czyli związku suwerennych państw.Proces integracji musi opierać się na zgodzie Państw.

Integracja gospodarcza-jest podstawą wspólnot m. o charakterze politycznym w takich formach jak:preferencyjne porozumienie handlowe,strefa wolnego handlu,unia celna,jednolity rynek,unia gospodarczo-walutowa.Formy te są tworzone z myślą o osiągnięciu celów ekonomicznych wyłącznie przez daną grupę państw bez nakreślania perspektywy integracji politycznej.

Wspólnota bezpieczeństwa-forma współpracy m.Oparta na idei bezp. Zniorowego lub kooperacyjnego.Wg.K.Deutscha powstają one na bazie stałych oczekiwań państw,elit przywódczych i obywateli o pokojowym układaniu stosunków obeznie i w przyszłości.Tworzenie wspólnot bezp. Ma na celu przezwyciężenie negatywnych skutków w postaci tzw.dylematy bezp. Dla współpracy m.

System bezpieczeństwa zbiorowego-jest to taka forma współpracy w sferze bezp.gdzie państwa gwarantują sobie nawzajem bezp. I zobowiązują się do wspólnych działań na rzecz jego zapewnienia każdemu uczestnikowi takiego systemu gduby wystąpiło zagrożenie.Oparta o zasady:zakaz agresji,pokojowe rozstrzyganie sporów i gotowość zbiorowej obrony wobec agresora.Idea bezp.jest zawarta w Karcie Narodów Zjednoczonych .Opiera się na miękkich zobowiązaniach państw w przypadku zaistnienia kryzysu lub konfliktu.

Sojusz-umowa dwu lub wielostronna zawarta między państwami w której zobowiązują się one do obrony wzajemnej i współpracy wojskowej,politycznej i ekonomicznej.Umowa sojusznicza implikuje wysoki poziom zobowiązań i określa warunki reakcji obronnej.Współpraca sojusznicza polega na planowaniu i przygotowywaniu operacji wojskowych,przeprowadzeniu ćwiczeń i ujednoliceniu systemów uzbrojenia.