REZOLUCJA ONZ W SPRAWIE PODZIAŁU PALESTYNY
Wielka Brytania, nie mogąc sobie poradzić z rosnącym napięciem w Palestynie, przekazała 2 kwietnia 1947 r. sprawę Palestyny do Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ).
13 maja 1947 r. ONZ powołało w sprawie Palestyny komisję w składzie: Australia, Czechosłowacja, Gwatemala, Holandia, Indie, Iran, Jugosławia, Kanada, Peru, Szwecja i Urugwaj.
W lipcu 1947 r. brytyjskie okręty wojenne zatrzymały u wybrzeży Palestyny statek "Exodus 1947" z 4,5 tys. żydowskich uchodźców na pokładzie. Siłą zmuszono ich do zawrócenia i udania się do portu Marsylia we Francji. Następnie musieli popłynąć do portu Hamburg w Niemczech, gdzie policja siłą zmusiła Żydów do opuszczenia statku. Uwaga opinii publicznej świata była skupiona na dramacie tych Żydów.
W sierpniu 1947 r. odbyła się w Warszawie, w Polsce, narada przedstawicieli partii komunistycznych. Postanowiono udzielić poparcia dla dążeń utworzenia państwa żydowskiego. Konsekwencją tego było umożliwienie Żydom zakupów broni w Czechosłowacji. Po stronie żydowskiej stanęły państwa bloku radzieckiego.
Pod koniec lat 40-tych i na początku 50-tych Polską rządziła słynna żydowska trójka: Berman, Minc i Zambrowski. Właśnie wtedy narodziła się legenda o żydowskiej przewadze w systemie represji władzy komunistycznej i tajnych służbach (żydokomuna).
Na jesieni 1947 r. Żydzi i Arabowie zaczęli się zbroić. W wielu miejscach, aby zapobiec incydentom zbrojnym, doszło do podpisania około stu lokalnych "układów o nieagresji" między arabskimi wioskami a żydowskimi kibucami.
W październiku 1947 r. zebrała się w Kairze konferencja Ligi Arabskiej. Kraje arabskie wypowiedziały się przeciwko utworzeniu palestyńskiego państwa i rządu. Postanowiono przy tym rozważyć możliwość użycia sił zbrojnych w Palestynie w celu wcielenia tych terytoriów do własnych krajów. Egipt przy tym odmówił udziału w zbrojnej interwencji, co stawiało Transjordanię w uprzywilejowanej sytuacji.
Na dwa tygodnie przed głosowaniem ONZ, Hagana stworzyła pierwsze żydowskie siły powietrzne (Sherut Avir). Początkowo było to kilkanaście lekkich samolotów wypożyczonych z żydowskich linii lotniczych "Aviron". Jednocześnie czyniono starania o pozyskanie pilotów. Początkowo udało się pozyskać jedynie 11 pilotów, którzy tworzyli zalążek izraelskich sił powietrznych.
29 listopada 1947 r. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło rezolucję nr. 181. Była to decyzja w sprawie podziału Palestyny. Głosowanie: 33 głosy za, 13 głosów przeciw, 10 głosów wstrzymało się. Wynik głosowania był korzystny dla Żydów. Dlatego Żydzi przyjęli postanowienie ONZ, ale Arabowie odrzucili.
W myśl rezolucji państwo żydowskie miało liczyć 14 257 km kw. powierzchni i 935 tys. mieszkańców. Państwo arabskie zaś 11 664 km kw. powierzchni oraz 814 tys. mieszkańców. Państwo żydowskie miało składać się z trzech kawałków, o trudnych do obrony granicach. Poza jego granicami miała być także stolica judaizmu i symbol tradycji żydowskiej - Jerozolima.
Podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ w listopadzie 1947 r. przedstawiciel Polski pisarz Ksawery Pruszyński wygłosił wzruszające przemówienie, w którym opowiadał się za ustanowieniem państwa Izrael.
Rezolucja przewidywała, że Brytyjczycy opuszczą Palestynę do 1 lutego 1948 r., jednak Wielka Brytania starając się utrzymać dobre stosunki z krajami arabskimi zmieniła datę ewakuacji na 15 maja 1948 r.
Po uchwale ONZ w sprawie podziału Palestyny, organizacje syjonistyczne ogłosiły akcję zwaną "Fundusz Pomocy Walczącej Palestynie" (Gijus). Wszystkie organizacje żydowskie działające w Polsce przyłączyły się do akcji, zbierając do września 1948 r. prawie 113 mln złotych. Ponadto werbowano ochotników (3200 Żydów) do Hagany, którzy byli szkoleni w obozie w Bolkowie (koło Jeleniej Góry) i z legalnymi paszportami wysyłani do Palestyny.
POCZĄTEK WOJNY PALESTYŃSKIEJ
Zaraz po przyjęciu decyzji ONZ, arabskie oddziały zaczęły ataki na środki żydowskiej komunikacji, osady i osiedla żydowskie. Arabska przemoc przybierała rozmiary prawdziwej wojny.
30 listopada 1947 r. został zaatakowany żydowski autobus w pobliżu Lod. Zginęło 5 Żydów. Był to pierwszy akt rozpoczynającej się wojny o niepodległość Izraela.
W 1947 r. żydowska organizacja militarna Hagana (Obrona) skupiała około 43 tys. ludzi. Większość z nich stanowiło lokalną obronę osiedli, wiosek i zakładów przemysłowych. Na co dzień tam mieszkali i pracowali, byli zdolni do natychmiastowej walki obronnej. Było to, więc przysłowiowe pospolite ruszenie, ale już od końca 1947r. członkowie Hagany zaprzestali pracy na rzecz ciągłej służby wojskowej. Prawdziwą wartość bojową przedstawiały tylko oddziały Kompanii Uderzeniowych zwanych Palmach, liczących około 3 tys. żołnierzy. W grudniu 1947 r. Hagana dysponowała około 17 tys. karabinów, 800 pistoletów maszynowych, 200 karabinów maszynowych, 750 lekkich moździerzy i zapasy amunicji na trzy dni walki. Narodowa Organizacja Wojskowa (Irgun Cwai Leumi), znana pod skrótem Ecel, skupiała około 2 tys. osób. Natomiast Izraelscy Bojownicy Wolności (Lehi) dysponowali około 600 ludźmi. Obie te formacje były przygotowane wyłącznie do działań dywersyjnych i terrorystycznych, toteż w regularnej wojnie miały małą wartość bojową.
Arabii zareagowali stworzeniem Arabskiej Armii Zbawienia (al-Jihad al-Mugadas), która skupiała około 2,5 tys. ludzi pod przywództwem Abd al-Kadira al-Husajna. Mieli oni wielkie braki w uzbrojeniu. Pod koniec 1947 r. Liga Arabska dodatkowo stworzyła Arabską Armię Wyzwoleńczą (Jaysh al-Ingadh), która skupiała około 4 tys. ludzi pod dowództwem oficerów sztabów Syrii i Iraku. Ich przywódcą został weteran niepodległościowych walk Arabów, Fauzi al-Kawukdżi. Te oddziały były dobrze uzbrojone i zaopatrzone w duże ilości amunicji. Ich oddziały zaczęły docierać do Palestyny z Syrii od stycznia 1948 r. Czyniono to za przyzwoleniem Brytyjczyków.
- żydowska operacja "Gimel" -
W listopadzie 1947 r. żydowska Hagana rozpoczęła realizację planu "Gimel". Przewidywał on rozbicie partyzanckich sił arabskich w rejonach osiedli żydowskich na terenach przyznanych państwu arabskiemu. Miało to zapewnić osiedlom żydowskim bezpieczeństwo w pierwszym okresie funkcjonowania nowych państw w Palestynie. Jak przewidywano, miał to być najtrudniejszy dla wszystkich czas.
13 grudnia 1947 r. izraelscy bojówkarze zastrzelili 12 Arabów w arabskiej wiosce Yehida, w pobliżu Petah Tikwa.
18 grudnia 1947 r. izraelscy bojówkarze zastrzelili 10 Arabów w trakcie operacji w arabskiej wiosce Khisas, przy granicy libańsko-syryjskiej.
19 grudnia 1947 r. izraelscy terroryści zastrzelili 5 nieletnich Arabów w zamachu w arabskiej wiosce Quazaza.
29 grudnia 1947 r. bojówka arabska zaatakowała rafinerię ropy naftowej w Hajfie, zabijając 39 żydowskich robotników.
31 grudnia 1947 r. oddział Hagany w ramach akcji odwetowej zaatakował dwie wioski arabskie Balad a Sheich.
W grudniu 1947 r. Liga Arabska ostro skrytykowała rezolucję ONZ o podziale Palestyny, jednocześnie zapowiadając walkę.
W styczniu 1948 r. wysłannicy Agencji Żydowskiej zawarli z władzami Czechosłowacji pierwszą umowę na dostawę broni dla Żydów. Żydzi, za cichym przyzwoleniem rozmówców, występowali w roli reprezentantów Etiopii. Umowa przewidywała dostawę 4,5 tys. karabinów, 200 karabinów maszynowych oraz dużych ilości amunicji.
Do 1948 r. w ramach tzw. Bricha opuściło Polskę ponad 100 tys. Żydów.
1 stycznia 1948 r. do wybrzeży Palestyny zbliżyły się statki "Pan Crescent" ("Atzmaut") i "Pan York" ("Kibbutz Galuyot") z 15 tys. żydowskich imigrantów na pokładach. Statki zostały zatrzymane przez brytyjskie okręty wojenne i skierowane na Cypr.
1 stycznia 1948 r. oddział około 200 żydowskich żołnierzy wkroczył do arabskiej wioski Al-Sheikh, 5 km na południowy-wschód od Hajfy. W trakcie starcia zginęło 40 Arabów.
23 stycznia 1948 r. połączyły się HaShomer HaTzair i Ahdut HaAvodah tworząc partię robotniczą Mapam (Mifleget HaPoalim HaMeuchedet).
W lutym 1948 r. do arabskiego miasta Jaffa przybyły wojska Arabskiej Armii Wyzwoleńczej. Arabowie zdawali sobie sprawę ze znaczenia strategicznego Jaffy, którą rezolucja ONZ przyznała państwa arabskiemu.
W lutym 1948 r. w Londynie zawarto tajne porozumienie brytyjsko-jordańskie. Uzgodniono, że wojska Transjordanii przejmą brytyjską strukturę i część uzbrojenia oddziałów angielskich na obszarze Palestyny. W ten sposób rząd brytyjski nieoficjalnie poparł ambitne plany Abdullaha o "Wielkiej Syrii" pod swoim berłem.
16 lutego 1948 r. arabski oddział zaatakował Kibbutz Tirat Tzvi, zabijając jednego żydowskiego strażnika.
Na przełomie lutego i marca 1948 r. bojowe oddziały żydowskie przeprowadziły akcję wypędzenia Arabów z przybrzeżnej równiny. Większość Arabów opuściła wtedy te ziemie.
14 lutego 1948 r. we wsi Sasa oddział Hagany wysadził w powietrze 20 domów arabskich wraz z 60 mieszkańcami.
22 lutego 1948 r. żydowscy bojownicy wysadzili samochód-pułapkę na ulicy Ben Jehuda w centrum Jerozolimy. Zniszczeniu uległy 4 brytyjskie samochody wojskowe. Zginęło 52 ludzi, rannych zostało 123 ludzi.
1 marca 1948 r. nastąpiło pierwsze porozumienie żydowskich ugrupowań politycznych w celu stworzenia rządu. Utworzono Radę Ludową (Moezet HaAm), która liczyła 37 osób i miała charakter organu ustawodawczego. Organem wykonawczym miała być Administracja Ludowa (Minhelet HaAm). Siedzibą obu organów został Tel Awiw. Jednocześnie Hagana zawarła porozumienie z Ecelem, która uznała autorytet tymczasowych władz państwowych.
W marcu 1948 r. w Palestynie utworzono ochotniczy korpus Mahal, złożony z żydowskich ochotników z całego świata, pragnących dopomóc w wojnie o niepodległość. Z Północnej Ameryki przybyło 1,5 tys. ochotników, z Południowej Afryki 500, z Wielkiej Brytani 1 tys., z Finlandii 30. Ogółem podczas całej wojny przybyło 5 tys. ochotników z całego świata.
11 marca 1948 r. Arabowie zdetonowali samochód-pułapkę przed amerykańskim konsulatem i budynkami Agencji Żydowskiej w Jerozolimie. W zamachu zginęło 12 osób, a 44 zostały ranne.
- "bitwa o drogi" -
Pierwsza faza wojny palestyńskiej była "bitwą o drogi". Hagana walczyła o utrzymanie łączności między żydowskimi osadami i dostarczała im żywność oraz broń.
Arabowie starali się przeciąć żydowskie szlaki komunikacyjne, szczególnie wiodące do Jerozolimy. W marcu 1948 r. arabscy partyzanci przeprowadzili operację wojskową przecinającą główne drogi prowadzące z wybrzeża w głąb lądu. Ostre walki wybuchły w rejonie Hajfy i na drodze Tel Awiw-Jerozolima. Całkowicie odcięte zostały żydowskie osiedla na południu Negewu, a komunikacja z Jerozolimą odbywała się wyłącznie w uzbrojonych konwojach, które przebijały się przez arabskie zasadzki. Pomimo tego, żydowski konwój dotarł z Negbeh do Gat. Został także zniszczony arabski konwój wojskowy w zasadzce pod Kiryat Motzkin. Po ciężkich walkach, 26 marca zostały całkowicie odcięte osiedla żydowskie na Negewie.
28 marca 1948 r. został rozbity żydowski konwój jadący do kibutzu Jehiam. W arabskiej zasadze pod Kabri zginęło 47 Żydów. Ocalała tylko jedna osoba.
Tymczasem żydowscy obrońcy zaczęli dostawać pierwszą broń z dostaw czechosłowackich. 1 kwietnia 1948 r. samolotem DC-4 dotarło 140 czeskich karabinów maszynowych M-34, a 3 kwietnia 1948 r. przypłynął statek, którym Jehuda Awriel przeszmuglował do Palestyny broń z Czechosłowacji. W małych fabryczkach produkowano duże ilości lekkiej broni, amunicji i pocisków przeciwpancernych. Żydowskie siły lotnicze składały się z 30 lekkich samolotów, używanych do zwiadu i transportu zaopatrzenia do odciętych regionów.
Z początkiem kwietnia 1948 r. arabscy bojownicy skupili swoje działania wokół Jerozolimy, w której okrążeni Żydzi mieli tylko 120 g chleba dziennie na osobę, i wiaderko wody na pięć dni na osobę. Władze brytyjskie apelowały do Żydów, by ewakuowano miasto, co dla strony żydowskiej było nie do przyjęcia.
Równolegle z blokadą Jerozolimy, Arabowie próbowali zniszczyć żydowskie osiedla położone wzdłuż drogi Hajfa-Dżenin. Te próby jednak się Arabom nie powiodły.
- żydowska operacja "Nachszon" -
Z początkiem kwietnia żydowskie oddziały Hagany przeprowadziły dwie akcje poprzedzające operację "Nachszon". Uderzono w główną kwaterę dowództwa Arabskiej Armii Wyzwoleńczej w Ramli, oraz zaatakowano strategiczną wieś Castel, blokującą drogę do Jerozolimy. Te akcje powstrzymały ofensywne działania Arabów.
W kwietniu 1948 r. bojowe oddziały żydowskie Hagany przeprowadziły dużą operację wypędzenia ludności arabskiej.
3 kwietnia 1948 r. Hagana dała rozkaz opuszczenia swoich domów 994 arabskim mieszkańcom Chirbet-Azun.
5 kwietnia 1948 r. Żydzi rozpoczęli operację wojskową "Nachszon". Była to pierwsza ważniejsza operacja Hagany. Po raz pierwszy użyto wtedy jej brygad (obejmowały po trzy bataliony - razem 1.500 ludzi). Bataliony Hagany miały opanować arabskie wioski wzdłuż drogi Tel Awiw-Jerozolima. Równocześnie siły Palmachu uderzyły z drugiej strony, otwierając górską drogę do Jerozolimy. W wyniku tej operacji Żydzi przejęli inicjatywę i chwilowo poprawiło się zaopatrzenie miasta Jerozolima (60 ciężarówek z zaopatrzeniem dotarło do miasta). Walki w rejonie wsi Castel trwały przez sześć dni i zakończyły się powodzeniem. W okresie do 20 kwietnia dostarczono do Jerozolimy pięć konwojów z zapasami. Jednak w trakcie tej akcji doszło do jednego z najbardziej okrutnych epizodów tej wojny.
9 kwietnia 1948 r. członkowie żydowskich grup: Narodowej Organizacji Wojskowej (Irgun Cwai Leumi), znanej pod skrótem Ecel, oraz Izraelscy Bojownicy Wolności (Lehi) przeprowadzili atak na arabską wioskę Dajr Jasin, obok Jerozolimy. Arabowie podjęli walkę z nacierającymi żołnierzami. W wymianie ognia zginęło 5 Żydów, a 35 zostało rannych. Po zdobyciu wioski doszło do niekontrolowanej masakry mieszkańców. Zginęło wówczas 254 Arabów, w tym kobiety i dzieci. Mieszkańcy okolicznych arabskich wiosek Kolonia i Beit-Isla byli tym tak przerażeni, że uciekli. Tłumy uchodźców zaczęły masowo opuszczać tereny przyznane przez ONZ państwu żydowskiemu.
10 kwietnia 1948 r. Hagana dała rozkaz opuszczenia swoich domów 620 Arabom z Ad Dumejra, 910 Beduinom z Arab an-Nufejat i 340 Beduinom z Arab al-Fogara.
13 kwietnia 1948 r. żydowski oddział Lehi i Irgunu wkroczył do arabskiej wioski Naser al-Din, blisko Tyberiady. Liczba ofiar dokonanej tam masakry jest nieznana. Ocalało 40 arabskich mieszkańców wioski, którzy są jedynymi świadkami.
13 kwietnia 1948 r. oddział arabski rozbił żydowski konwój, zdążający do Jerozolimy, złożony z ambulansów z rannymi w Dark Jassin bojownikami Irgun i Lehii, autobusami z personelem medycznym, kilkoma ciężarówkami z zaopatrzeniem dla Hagany i dwoma autami pancernymi osłony. Zabitych zostało wówczas 75 osób, głównie z personelu medycznego.
15 kwietnia 1948 r. Hagana dała rozkaz opuszczenia swoich domów 650 Arabom z Miska i nieznanej liczbie z Chirbet as-Sarkas.
20 kwietnia 1948 r. Arabom udało się ponownie przeciąć drogi dostaw dla Jerozolimy. Oblężenie miasta nasiliło się.
- żydowska operacja "Dalet" -
W całej Palestynie incydenty zbrojne przeradzały się w wojnę. Żydowska organizacja Hagana przystąpiła do realizacji operacji "D" ("Dalet"), która przewidywała stopniowo opanowanie kluczowych obszarów przyszłego państwa żydowskiego i zlikwidowanie ośrodków arabskiej partyzantki. Kolejne etapy żydowskiej operacji "D" miały postępować wraz z etapami wycofywania się brytyjskich wojsk z Palestyny. Teren opuszczany przez Brytyjczyków, miał być przejmowany pod kontrolę żydowskich formacji zbrojnych.
Gdy 21 kwietnia 1948 r. Brytyjczycy zaczęli ewakuację garnizonu z Hajfy, na miasto (około 100 tys. arabskich mieszkańców) ruszyły, skoncentrowane w tajemnicy, silne oddziały żydowskiej Hagany. Tak niespodziewany atak wywołał panikę wśród mieszkańców, którzy w ciągu kilku dni opuścili Hajfę.
23 kwietnia 1948 r. żydowskim oddziałom Hagany udało się po dwóch dniach walk opanować Tyberiadę w Galilei. Otworzyło to drogę do wschodniej części Galilei i znacznie wzmocniło tamtejsze siły żydowskie. Większość arabskich mieszkańców Tyberiady uciekło.
W 1948 r. Narodowy Żydowski Fundusz (JNF) posiadał 232 000 akrów ziemi w Palestynie.
- żydowskie operacje"Yiftach" i "Hamaz"-
28 kwietnia 1948 r. żydowskie oddziały Hagany rozpoczęły operację "Yiftach" w Galilei. W pierwszym ataku zajęto dawne brytyjskie koszary w Rosh Pinah. Równocześnie oddziały Palmach atakowały Safed. Po ciężkich walkach, trwających od 3 do 10 maja, Żydzi zajęli Safed. Arabscy mieszkańcy miasta uciekli, a pod pełną kontrolą Żydów znalazła się wschodnia część Górnej Galilei.
28 kwietnia 1948 r. żydowskie oddziały rozpoczęły operację "Hamaz". Jej celem było opanowanie arabskich wiosek położonych na wschód od Jaffy (zagrażały one drodze Tel Awiw-Jerozolima). Atakowały oddziały Ecel i Hagany (Brygada Aleksandroni i Brygada Givati). Jednocześnie starano się odblokować drogę prowadzącą do wybudowanego przez Brytyjczyków lotniska Lod (obecne lotnisko imienia Ben Guriona).
Zaniepokojone sytuacją w Jaffie oddziały brytyjskie, przeprowadziły 30 kwietnia 1948 r. natarcie na Żydów. Żydowski Ecel zdołał jednak powstrzymać natarcie brytyjskiej piechoty wspieranej czołgami, artylerią i samolotami. W następnych dniach Brytyjczycy ograniczyli się do rozdzielania walczących stron i zabezpieczali ewakuację uciekających arabskich mieszkańców Jaffy. Gdy 13 maja 1948 r. Brytyjczycy opuścili Jaffę, w mieście pozostało już tylko 5 tys. Arabów. Miasto zostało zajęte przez żydowski Ecel.
Na przełomie maja i czerwca akcja wysiedlania ludności arabskiej objęła wioski arabskie znajdujące się na południowym froncie.
Na początek maja 1948 r. w Damaszku zebrali się szefowie sztabów krajów arabskich, aby omówić założenia interwencji wojskowej w Palestynie. "Plan Damaszek" przewidywał uderzenie sił arabskich jednocześnie z trzech stron, i odcięcie sił żydowskich od baz zaopatrzenia na wybrzeżu, a następnie ich stopniowe zniszczenie.
4 maja 1948 r. jordański Legion Arabski zaatakował kilka osiedli żydowskich na południe od Jerozolimy, jednocześnie umacniając swoje pozycje w całym rejonie.
Widząc coraz większą zbrojną interwencję Transjordanii w rejonie Jerozolimy, na początku maja żydowska Hagana uderzyła siłami trzech batalionów na arabskie pozycje wokół Jerozolimy. Jednak po krwawych walkach nikomu nie udało się rozstrzygnąć losów miasta. Brytyjczycy starali się za wszelką cenę zagwarantować utrzymanie rejonu w rękach arabskich, i wspierali działające w okolicy dowodzone przez angielskich oficerów oddziały transjordańskie.
Od 11 maja 1948 r. egipskie oddziały kilkakrotnie próbowały zdobyć żydowski religijny kibuc Kfar Darom, położony 11 km na południe od Gazy. Jednakże bohaterscy obrońcy z dużym poświęceniem odparli wszystkie ataki wroga.
12 maja 1948 r. jordański Legion Arabski przeprowadził szturm na kibuc Gusz Ezion (od pięciu miesięcy oblężony), usuwając stamtąd jego mieszkańców i odblokowując drogę Jerozolima-Hebron. Arabowie zabili wszystkich mieszkańców kibucu, zbeszczeszczono ich ciała, a ocalałych żydowskich żołnierzy gwałcono, po czym okrutnie mordowano. Zginęło ponad 100 Żydów, w tym także dzieci i kobiety.
12 maja 1948 r. Hagana wydała rozkaz ewakuacji 600 Arabów Nadżd i 1200 mieszkańcom Samsum.
Podsumowując pierwszy okres wojny palestyńskiej, można zauważyć, że Żydzi opanowali wiele ważnych punktów w Galilei oraz na wybrzeżu śródziemnomorskim (Akka, Hajfa, Jaffa, Safed i Tyberiada). Gorzej wyglądała sytuacja Żydów w rejonie Jerozolimy i na Negewie.
Strona arabska prowadziła natomiast operacje w sposób chaotyczny. W Libanie i Syrii pojawiły się pierwsze tłumy palestyńskich uchodźców (około 300 tys. ludzi do maja 1948 r.). Z końcem kwietnia 1948 r, kraje arabskie podjęły już decyzję o interwencji zbrojnej ich armii w Palestynie.
--------------------------------------------------