Zadanie 1. Poniżej przedstawiono kilka rodzajów tkanki nabłonkowej. W jakim miejscu występują i jaką rolę pełnią.

Zadanie 2. (2 pkt)

Poniższy rysunek obrazuje w sposób uproszczony budowę nabłonka jednowarstwowego, wielorzędowego wyścielającego, między innymi drogi oddechowe. Jakie cechy decydują o kwalifikacji?

Wyjaśnij, na czym polega adaptacja w budowie nabłonka dróg oddechowych do pełnienia określonych funkcji przez tę tkankę. W odpowiedzi uwzględnij dwa elementy budowy nabłonka przedstawione na rysunku.

Zadanie 3. Napisz, gdzie występują przedstawione poniżej rodzaje nabłonka, podając dla każdego przykładową lokalizację oraz podaj wspólne cechy dla nich.

Zadanie 4. Wybierz i podkreśl prawidłową odpowiedź:

Pęcherzyki płucne są zbudowane z nabłonka:

a. wielowarstwowego, b. jednowarstwowego sześciennego,

c. jednowarstwowego cylindrycznego, d. jednowarstwowego płaskiego.

Zadanie 1. (0-3)

Na rysunkach przedstawiono różne rodzaje nabłonków.

a) Wskaż nabłonek jednowarstwowy płaski:

.........................................................................

b) Wymień jeden narząd człowieka, w którym występuje ten rodzaj nabłonka.

.................................................................................

c) Wykaz związek budowy tej tkanki z pełniona funkcja.

.................................................................................

Zadanie 6. (0-3) Poniższe schematy przedstawiają wpływ palenia tytoniu na płuca człowieka.

Skonstruuj tabele, w której wykażesz różnice w budowie pęcherzyków płucnych i komórek wyścielających drogi oddechowe u palacza i osoby niepalącej.

Zadanie 5. Letnia opalenizna schodzi z nas łatwo wraz ze „skórą”. Na czym - w sensie biologicznym polega to zjawisko. Podaj więcej przykładów.

.................................................................................................................................

ZADANIE (3 p.) maj 2007 W budowie układu oddechowego i rozrodczego kobiety można zaobserwować obecność nabłonka migawkowego.

Podaj w każdym układzie po jednym elemencie, który jest wysłany nabłonkiem migawkowym. Wyjaśnij, jaka jest funkcja tego nabłonka w wymienionych układach.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 6. Połącz tkankę z substancją budulcową jaką zawiera:

Tkanka substancja budulcowa

kostna osseina

chrzęstna aktyna

nerwowa miozyna

mięśniowa elastyna

Zadanie 7. Dokonaj porównania właściwości fizycznych substancji międzykomórkowych występujących w różnych rodzajach tkanki łącznej na przykładzie związków i pierwiastków je tworzących

Zadanie 10. Wykaż związek budowy z funkcją na przykładzie tkanki łącznej zarodkowej i tłuszczowej.

Zadanie 11. Rozpoznaj tkanki z rysunku, wskaż miejsca ich występowania i różnice

A B C

Zadanie 12. Rozpoznaj rodzaj tkanki i podaj ich miejsce występowania oraz funkcje.

Zadanie 13. Poniżej przedstawiono szlif poprzeczny kości .Opisz oznaczone strzałkami na rysunku elementy.

Zadanie 14. (1 pkt)

Schemat przedstawia budowę tkanki kostnej. Określ cechę budowy tkanki kostnej, która pozwala zaliczyć tę tkankę do grupy tkanek łącznych.

Zadanie 16. (3 pkt)

Tkanka kostna posiada charakterystyczne cechy, dzięki którym kości mogą być jednocześnie twarde i elastyczne.

Zaznacz dwa zdania, przedstawiające takie cechy tkanki kostnej, które świadczą o podanych powyżej właściwościach. Uzasadnij wybór każdego ze zdań.

A. W istocie międzykomórkowej tkanki kostnej zanurzone są liczne włókna kolagenowe.

B. Tkanka kostna jest aktywna pod względem metabolicznym i ulega nieustannym

procesom przebudowy.

C. Substancja podstawowa tkanki kostnej ulega silnemu wysyceniu solami mineralnymi, głównie fosforanem wapnia.

D. Komórki tkanki kostnej leżą w niewielkich jamkach i kontaktują się ze sobą wypustkami cytoplazmatycznymi.

...................................................................................................................................................

Zadanie 2. (2 pkt)

Szkielet kręgowców pełni kilka ważnych funkcji. Najbardziej oczywistą jest udział w poruszaniu się.

Wybierz spośród wymienionych stwierdzeń dwie funkcje szkieletu człowieka, inne niż lokomocyjna.

a) bierze udział w procesach wydalniczych,

b) stanowi źródło wapnia, który może zostać uwolniony do krwi,

c) jest miejscem powstawania krwinek,

d) stanowi źródło mikroelementów, takich jak jod i cynk, potrzebnych do produkcji hormonów,

e) chroni narządy wewnętrzne, głównie jelita, przed zgniataniem i urazami.

Zadanie 3. (1 pkt) maj 2007 Osteoporoza to choroba objawiająca się demineralizacją kości powodującą ich łamliwość.

W procesach przebudowy kości uczestniczą dwa rodzaje komórek: osteoblasty (komórki kościotwórcze) i osteoklasty (komórki kościogubne). Do osteoporozy dochodzi wtedy, gdy jedne z tych komórek są bardziej aktywne niż drugie.

Na podstawie tekstu, podaj nazwę rodzaju komórek, których zwiększona aktywność w organizmie może doprowadzić do osteoporozy.

......................................................................................................................................................

Zadanie 17. (3 pkt.)
Rysunki przedstawiają dwa rodzaje tkanek zwierzęcych.

Przedstaw dwie cechy różniące budowę obu tkanek, porównując je ze sobą. Podaj po jednym przykładzie lokalizacji każdej z tych tkanek w organizmie człowieka.

Zadanie. Przedstaw charakterystykę tkanki oporowej chrzęstnej

Zadanie 38. (2pkt) Tkanka kostna charakteryzuje się obecnością włókien kolagenowych przesyconych solami mineralnymi (głównie fosforanami wapnia i magnezu). Określ, jakie właściwości nadaje tkance kostnej każdy z wymienionych rodzajów substancji.

Zadanie (2 pkt) Uwzględniając informacje zawarte w poniższym tekście, dokończ schemat w taki sposób, aby ilustrował zróżnicowanie składu komórkowego i chemicznego krwi.

Krew jest tkanką składającą się z elementów morfotycznych (komórek lub ich fragmentów) oraz płynnego osocza. Najliczniejszą grupę komórek krwi stanowią krwinki czerwone, transportujące tlen. Bardzo zróżnicowaną grupą komórek krwi, pełniących funkcje obronne, są krwinki białe. Wśród nich wyróżniamy między innymi granulocyty i agranulocyty. W krzepnięciu krwi biorą udział płytki krwi, które są fragmentami komórek. Głównym składnikiem osocza jest woda oraz inne substancje nieorganiczne i substancje organiczne. Do tych ostatnich substancji należą białka, wśród których dominują albuminy. Z pozostałych białek, ze względu na pełnione funkcje, na uwagę zasługują immunoglobuliny i fibrynogen.

Zadanie (3 pkt) 2006 próbna Podkreśl dwa zdania prawidłowo opisujące cechy makrofagów (monocytów), które stanowią ich przystosowanie do pełnionych funkcji. W każdym przypadku uzasadnij wybór jednym argumentem.

1. Komórki te mają zdolność oddychania beztlenowego.

2. Komórki te mają zdolność fagocytozy.

3. W komórkach tych nie ma jądra komórkowego ani innych organelli.

4. Komórki te mają ograniczony własny metabolizm.

5. Komórki te mają zdolność ruchu pełzakowatego.

Zadanie Analiza składu krwi pewnej kobiety wykazała:

Zawartość hemoglobiny - 12,2g%

Liczba krwinek czerwonych - 2,5 mln/mm3

Liczba leukocytów - 7 tyś/ mm³

Liczba płytek krwi - 300 tyś/mm³

Zanalizuj dane i oceń wyniki badania ogólnego krwi.

Zadanie (2 pkt) Poniżej przedstawiono wyniki badania krwi 25-letniej kobiety.

- hematokryt: 30%

- erytrocyty: 4,2 mln/ml

- leukocyty: 16 tys./ml

- trombocyty: 250 tys./ml

- glukoza: 70-110 mg/dl

Ustal i podaj, który z wyników badania krwi wskazuje na stan zapalny w organizmie. Odpowiedz uzasadnij.

• Wyjaśnij pojęcia:

• Leukocytoza

• Leukopenia

• Anemia

• Zadanie Przeanalizuj przedstawione poniżej wyniki badań krwi pacjentów A, B , C, D, i E. Ustal u których pacjentów można podejrzewać schorzenia i jakie . Liczby krwinek dotyczą 1mm³

pacjent	Liczba erytrocytów ( w mln)	Liczba leukocytów ( w tysiącach)	Liczba trombocytów ( w tysiącach)	Ciśnienie krwi (w mmHg)	schorzenie
A	3,2	6,1	200	130/80
B	5,0	6,0	250	120/75
C	4,5	20,0	300	110/70
D	4,8	5,8	20	125/80
E	4,5	6,0	240	180/110


Zadanie W jednym mm³ znajduje się około................................. erytrocytów, które żyją ..................dni, a rozpadają się w ............................. Podczas tego krótkiego życia spełniają takie funkcje .............................

Zadanie 19. Podaj cztery cechy różniące przedstawione na poniższych rysunkach krwinki, wynikające z funkcji , które pełnią one w procesach fizjologicznych


Zadanie 20. Schemat przedstawia czerwone krwinki różnych zwierząt.
Z zestawu krwinek oznaczonych literami A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, wybierz przynajmniej trzy należące do ssaków i uzasadnij swój wybór.
Zadanie 21. Jaką rolę spełniają granulocyty:

obojętnochłonne.......................................................


kwasochłonne.......................................................... zasadochłonne........................................................

Zadanie 22. ( 1 pkt) Na schemacie przedstawiono erytrocyty różnych kręgowców, oznaczone literami a, b i c.

Przedstaw zmiany ewolucyjne

Wskaż literę oznaczającą na schemacie erytrocyty

ssaka ............ i żaby ……..

Zadanie 23. Podaj funkcje komórek w organizmie człowieka
a) limfocyty T b) limfocyty B c) makrofagi d) granulocyty obojętnochłonne e) komórki czerwonego szpiku kostnego

Zadanie 24. Komórki z rysunku to leukocyty. Rozpoznaj je , podpisz i przedstaw ich podział pod względem budowy oraz funkcji jaką spełniają.




Zadanie 15. Czym różnią się limfocyty T i B ?Podaj krótka charakterystykę.

...............................................................................................................................................

Zadanie 26. Zakreśl nazwy komórek, pełniących bezpośrednio funkcje obronne w organizmie człowieka

a) limfocyty T b) limfocyty B c) makrofagi d) granulocyty obojętnochłonne e) komórki czerwonego szpiku kostnego
f) retikulocyty g) fibroblasty h) bazofile i) osteklasty

Zadanie 27. Ustosunkuj się do podanych poniżej elementów budowy erytrocytów, wykazując, że są one przystosowaniem do pełnionej funkcji.

1. Erytrocyty są wypełnione hemoglobiną - ...................................................................................................................................................................

2. W dojrzałych erytrocytach nie ma jądra

..................................................................................................................................................................

3. Erytrocyty są bardzo małymi komórkami o kształcie spłaszczonych krążków

..........................................................................................................................................................................................

Zadanie 6. (2 pkt) maj 2007Na diagramach przedstawiono zawartość limfocytów T we krwi dwóch osób: osoby zdrowej i chorej na AIDS.


Na podstawie analizy diagramów określ dwie zmiany, które zachodzą we krwi osoby chorej w porównaniu z osobą zdrową.

1..............................................................................................................................................................................

2...................................................................................................................................................................................................

Zadanie (1 pkt) maj 2007 Poniżej przedstawiono charakterystykę jednego z elementów morfotycznych krwi człowieka. Są to wysoce wyspecjalizowane, krótko żyjące komórki, o kształcie dwuwklęsłych krążków. Po procesie dojrzewania nie mają jądra komórkowego. Biorą udział w transporcie tlenu z płuc do tkanek. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Powyższa charakterystyka odnosi się do

A. płytek krwi. B. limfocytów. C. monocytów. D. erytrocytów.

Zadanie (2 pkt)maj 2007 Krew człowieka składa się z osocza i elementów morfotycznych, które można podzielić

na trzy podstawowe rodzaje.

a) Podaj nazwę rodzaju komórek krwi, do którego należą limfocyty.

......................................................................................................................................................

b) Określ rolę limfocytów w organizmie człowieka.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 28. Rozpoznaj tkanki (schemat 1) i uzupełnij tabelę.




Oznaczenie	Nazwa tkanki	2 przykłady lokalizacji	Budowa i funkcja
A
B
C


Zadanie 29. Zanalizuj zamieszczony poniżej rysunek, a następnie wykonaj polecenia:

a) Określ, czy przewodzenie synaptyczne ukazane na rysunku ma charakter elektryczny, czy chemiczny.

..............................................................................................
b) Dorysuj w odpowiednim miejscu schematu symbole receptorów, z którymi łączą się cząsteczki neurotransmitera (podpisz je!)
c) Określ, czy przewodzenie impulsu po błonie neuronu, czy też przewodzenie synaptyczne jest wolniejsze (wyjaśnij swą opinię)......................................................

........................................................................................

d) Wyjaśnij, dlaczego długie wypustki neuronów i mała liczba synaps po drodze przyspieszają przebieg impulsów na znaczną odległość. .......................................................................................................................................................................

e) Wyjaśnij, dlaczego synapsy są niezbędne w układzie nerwowym.
...........................................................................................................................................

Zadanie 30. Uzupełnij zdanie Najwszechstronniejszymi funkcjonalnie komórkami organizmu człowieka są komórki (nazwij narząd, w którym występują) .........................................................................................................................................
Zadanie 31. Synapsa typu chemicznego w przeciwieństwie do synapsy elektrycznej jest:

1 ........................................... 2........................... 3. .............................................

Zadanie 32 (0 - 5 pkt.)Podstawową jednostką strukturalną i funkcjonalną układu nerwowego jest neuron.

1. 
   
   Dopasuj wymienione poniżej nazwy elementów strukturalnych neuronu do ich cyfrowych oznaczeń na rysunku (od 1 do 5).

A. …….., B. …….., C. ……., D. ……., E. ……

2. Podaj funkcje wymienionych powyżej (A do E) części neuronu.

………………………………………………………

Zadanie 17 (2 pkt)

Neuron jest jednostka funkcjonalna i strukturalna układu nerwowego. Przedstaw dwie cechy budowy neuronu będące jego przystosowaniem do pełnionych funkcji.

Zadanie 34. (0 - 5 pkt.) Rysunek przedstawia synapsę chemiczną.

1. Korzystając ze schematu wyjaśnij, na czym polega przepływ impulsu przez synapsę.

2. Podaj nazwę innego niż przedstawiony na rysunku typu synapsy.


.......................................................

3. Podaj przykład substancji mogącej być neuroprzekaźnikiem.

……………………………………..


Zadanie 35 (1 pkt) Schemat przedstawia budowę synapsy chemicznej. Narysuj na nim strzałką kierunek przewodzenia bodźców nerwowych.

Zadanie 36. (0 - 3 pkt.)

Komórka znajdująca się w stanie spoczynku to taka, na którą nie działa żaden bodziec.

1. Wybierz i zaznacz schemat przedstawiający błonę komórkową neuronu (wraz z rozmieszczonymi na niej ładunkami elektrycznymi) w stanie spoczynku.

+ + + + + + + + + + + + + + + - - - - - - - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + + + + +


- - - - - - - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + + + + + - - - - - - - - - - - - - - -

wnętrze komórki wnętrze komórki wnętrze komórki

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + + + + +

A B C

2. Podaj nazwę rodzaju jonów, których przepływ do wnętrza komórki na skutek działającego bodźca decyduje o powstaniu fali pobudzenia. ……………………………………………

3. Narysuj schematycznie błonę komórkową neuronu w stanie pobudzenia.

Zadanie 37. (0 - 1 pkt) Wybierz i podkreśl prawidłową odpowiedź. Do tkanek o wysokiej pobudliwości należą:

1. nerwowa i nabłonkowa b. nerwowa i mięśniowa c. mięśniowa i nabłonkowa d. wszystkie wyżej wymienione

Zadanie 39. Wykaż zależność między budową a funkcją neuronu, biorąc pod uwagę trzy cechy budowy tej komórki. Opisz rysunek.






Zadanie Próbna wyborcza 2006/07. (0-2) Schemat przedstawia budowę komórki nerwowej (neuronu). Dokonaj analizy schematu, a następnie nazwij element oznaczony na schemacie litera f oraz określ jedna z jego funkcji.

Zadanie 8. Jaką rolę spełniają komórki glejowe?

........................................................................................................................................................................................................................

Seria zamieszczonych obok rysunków przedstawia na poziomie komórkowym ważny proces fizjologiczny. W oparciu o te rysunki:

a) (2p.) opisz, na czym polega reakcja kanału błonowego przedstawiona na rysunku 2 :

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(b) (2p.) wyjaśnij, na czym polega dwukrotna zmiana postaci sygnału , ukazana na rysunkach 2 i 4:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………c)

(1p.) określ rolę, jaką w przedstawionym tu procesie odgrywa ruch przekaźnika:

……………………………………………………………………….

4. (2p.) wyjaśnij funkcję receptora błonowego przedstawioną na rysunku 4:

...............................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 40. Jaki typ synapsy przedstawia rysunek . Określ, czy element m można nazwać neurytem czy dendrytem i wyjaśnij dlaczego tak uważasz.



Zadanie (1 pkt )maj 2007 Przewodzenie impulsów nerwowych odbywa się zawsze w jednym kierunku - od dendrytów do neurytu (aksonu). Na rysunku przedstawiono schematycznie trzy neurony (A, B i C).

Narysuj wzdłuż każdego neurytu (aksonu), w neuronach A, B i C po jednej strzałce ilustrującej kierunek przepływu impulsu nerwowego.

Zadanie 41. (1 pkt.) W tkance mięśniowej gładkiej:

A. brak włókienek aktynowych i miozynowych

A. włókienek aktynowych i miozynowych jest znacznie mniej niż w tkance mięśniowej poprzecznie prążkowanej i chociaż

ułożenie filamentów jest regularne, to prążkowanie nie jest widoczne

A. włókienka aktynowe i miozynowe są ułożone nieregularnie, stąd brak prążkowania

A. filamenty miozynowe wciągane są podczas skurczu pomiędzy filamenty aktynowe, inaczej niż w tkance mięśniowej poprzecznie prążkowanej

Zadanie 45. Na czy polega mechanizm skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego? Na podstawie

zamieszczonego rysunku przedstaw jego budowę. Wyjaśnij zasadę działania „MODELU ŚLIZGOWEGO”





Zadanie 46.

Na poniższych rysunkach przedstawiono fragmenty dwóch rodzajów tkanki mięśniowej. Podaj cztery różnice w ich budowie

Określ jaki rodzaj mięśni umożliwia pracę:


A. skurcz klatki piersiowej .....................................................

B. zwężenie źrenicy oka ............................................................

C. ruchy perystaltyczne w przewodzie pokarmowym.................

D. zwężenie tętnic .............................

5. zamykanie powiek...............................

6. stroszenie sierści .....................................

7. defekację .............................................

8. podnoszenie walizki .....................................

Zadanie 47. (2p.) Jakie cechy budowy tkanki mięśnia sercowego umożliwiają pracę praktycznie ciągłą i w trójwymiarze?

……………………………………………………………………………………………………………………………………..

Zadanie Seria rysunków A przedstawia na poziomie molekularnym proces fizjologiczny ukazany na rysunku B. W oparciu o zamieszczone tu rysunki:

1. (1p.) opisz jakim zmianom, przedstawionym na serii rysunków A, ulega białko1:

……………………………………………………………………………………………………………

2. (1p.) wskaż bezpośrednie źródło energii niezbędnej dla zachodzenia tych zmian:

……………………………………………………………………………………………………………

c)(1p.) nazwij struktury, ukazane na rysunku B, w których zachodzi proces przedstawiony na serii rysunków A

……………………………………………………………………………………………………………

d) (2p.) określ, na czym polega rola struktury 2, a na czym - rola struktury 3, ukazanych na rysunku B:

……………………………………………………………………………………………………………

e) (1p.) podaj nazwę takich par struktur, jak nr 2 i 3 na rysunku B

....................................................................................

f) (1p.) wskaż w jakiej postaci dociera energia do struktur 2 i 3 na rysunku B

……………………………………………………………………………




Zadanie 44 Porównaj tkanki mięśniowe:

CECHY	M. SZKIELETOWE	M. GŁADKIE	M. SERCOWY
WYSTĘPOWANIE
KSZTAŁT WŁÓKNA
LICZBA JĄDER
POŁOŻENIE JĄDER
POPRZECZNE PRĄŻKI
SZYBKOŚĆ
REGULACJA SKURCZÓW

Zadanie 48. Na schematach A i B przedstawiono budowę tkanek mięśniowych. Porównaj ich budowę uwzględniając : budowę komórkową, miejsce występowania i regulację skurczów mięśnia.




Zadanie 49. (1pkt) Wśród wymienionych cech zaznacz te trzy, które dotyczą mięśni gładkich ( I ) i mięśnia sercowego (II):

1. komórki jednojądrowe o kształcie cylindrycznym.

2. budują ściany narządów wewnętrznych.

3. skurcz tych mięśni jest szybki.

4. w cytoplazmie komórek miofilamenty ułożone są nieregularnie.

5. regulacja ich skurczów jest niezależna od woli organizmu.

6. są przytwierdzone do kości.

I ………………………………… II ……………………………………

Zadanie 50. Na podstawie zamieszczonego schematu przedstaw budowę i funkcję mięśni poprzecznie prążkowanych

w naszym organizmie.




Zadanie 51 (0 - 4 pkt. + *0 - 2 pkt.)
Poniższy rysunek ilustruje czynności komórki mięśnia poprzecznie prążkowanego.

I II

1. Podaj nazwy związków chemicznych, z których zbudowane są elementy oznaczone cyframi 1 i 2.

1- ....................................................................... 2 - .....................................................................

2. Określ stan fizjologiczny, w jakim znajduje się komórka mięśnia przedstawiona na schematach I i II.

I - ....................................................................... II - ....................................................................

c) Podaj nazwę oraz przedstaw krótką charakterystykę jednego z typowych procesów chemicznych zachodzących w komórkach mięśni poprzecznie prążkowanych.

...........................................................................................................................................................

Ruchy robaczkowe (perystaltyczne) wywołane są przez mięśnie ....................................... zbudowane z komórek ........................................... i zapewniają ..................................

Zadanie 15. (1 pkt)p 2008 p Na schemacie przedstawiono fragment włókna mięśnia szkieletowego z oznaczoną jednostką funkcjonalną - sarkomerem.


Wśród niżej podanych zmian (A-D) zaznacz tę, która zachodzi, gdy mięsień szkieletowy

się kurczy.

A. Linie Z oddalają się od siebie.

B. Kurczą się filamenty aktynowe.

C. Kurczą się filamenty miozynowe.

D. Skracają się sarkomery.

Zadanie 8. (2 pkt)2006


W organizmie człowieka można wyróżnić dwa typy komórek mięśniowych:

1. oksydacyjne (mięśnie czerwone), tzn. z przewagą oddychania tlenowego, które są zdolne do długotrwałej pracy i choć kurczą się stosunkowo wolno, to nie ulegają szybkiemu zmęczeniu;

2. glikolityczne (mięśnie białe), tzn. oddychające głównie beztlenowo, które są zdolne do szybkich, silnych, ale krótkotrwałych skurczów, bo łatwo ulegają zmęczeniu.

U ludzi mięśnie szkieletowe są zbudowane z włókien obu typów, lecz w różnych proporcjach (co jest uwarunkowane genetycznie, ale zmienne osobniczo). Osobnicy posiadający w mięśniach dużą ilość włókien wolnych (czerwonych) są biologicznie lepiej przygotowani do trwającej długo aktywności niż osobnicy, u których więcej jest włókien szybkich (białych). Ci z kolei mogą osiągać większą siłę skurczu. Rysunek przedstawia przekrój poprzeczny przez tkankę mięśnia czworogłowego uda dwóch młodych mężczyzn I i II.

Zaznacz dwie dyscypliny sportowe, w których mężczyzna I, wspomagając się odpowiednim treningiem, teoretycznie mógłby osiągać dobre wyniki.

1. Bieg krótkodystansowy.

2. Rzut oszczepem.

3. Maraton.

4. Rzut kulą.

5. Biegi narciarskie na długim dystansie.

Zadanie 1. (2 pkt)


Mięśnie szkieletowe są silnie ukrwione. Ich skurcz zależy od woli człowieka. Zbudowane są z wydłużonych cylindrycznych komórek zawierających wiele jąder komórkowych. Komórki mięśni szkieletowych są prążkowane i mają liczne mitochondria. Tkanka mięśniowa zawiera mało substancji międzykomórkowej.

Wybierz z tekstu dwie cechy budowy mięśnia szkieletowego bezpośrednio związane z produkcją dużej ilości energii potrzebnej do intensywnej pracy.

Zadanie 25 (0 - 3 pkt. + *0 - 1 pkt)

Mięśnie są strukturami wykonującymi pracę mechaniczną.

1. Podpisz przedstawiony na rysunku rodzaj mięśni.

…………………………………………

2. Podaj dwie, cechy budowy lub fizjologii mięśni, dzięki którym mają one zdolność skurczu.

1 ...........................................................................................................

2. ..................................................................................................

*c) Zapas ATP w mięśniach wystarczy zaledwie na ułamek sekundy, dlatego podtrzymanie kurczenia się mięśni wymaga innych źródeł energii. Przedstaw przykład przemiany biochemicznej zachodzącej w mięśniach, w wyniku której powstaje energia ATP.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 26 (0 - 3 pkt.)

Podaj nazwy trzech zasadniczych typów ruchów wykonywanych przez zwierzęta.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 24. (2 pkt) W miejsce liter wpisz charakterystyczne cechy tkanek.




ZADANIE 5. (3 p.) Ze względu na różnice w budowie wyróżnia się tkankę mięśniową: gładką, poprzecznie prążkowaną szkieletową oraz poprzecznie prążkowaną serca.

Skonstruuj tabelę, w której porównasz mięsień gładki i poprzecznie prążkowany szkieletowy. W tabeli

uwzględnij: miejsce występowania w organizmie człowieka, zależność działania od woli człowieka, siłę skurczu,

liczbę i położenie jąder.

Zadanie 2. (2 pkt)2007 próbna Na schemacie przedstawiono budowę tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej kręgowców.


a) Podaj jedną, widoczną na schemacie, cechę budowy tej tkanki związaną z wykonywaniem skurczów.

b) Wykaż związek podanej cechy budowy tej tkanki ze zdolnością do wykonywania skurczów.

Zadanie 27. (3 pkt)

Tkanki mięśniowe kręgowców mają wiele cech wspólnych, ale również różnią się szczegółami budowy i sposobami funkcjonowania.

Skonstruuj i wypełnij tabelę porównującą dwie cechy budowy i dwie cechy funkcjonowania tkanek

mięśniowych.

Zadanie 6. (2 pkt)

Poniższymi rysunkami w sposób uproszczony przedstawiono budowę miofibryli z włókna mięśnia poprzecznie prążkowanego (I) i ich zmiany w czasie skurczu (II - rozkurcz, III - skurcz).


Zdolność włókien mięśniowych do skurczu wynika z ich szczególnej budowy. W obrębie włókna mięśniowego przebiegają miofibryle ułożone do siebie równolegle. Podstawową jednostkę kurczliwą, zwaną sarkomerem, tworzy odcinek miofibryli między dwiema wstawkami (jedną z nich oznaczono literą Z). Wnętrze sarkomeru wypełniają włókienka białkowe zbudowane głównie z dwóch rodzajów białek - aktyny i miozyny. Podczas skurczu nici aktyny przemieszczają się w kierunku środka sarkomeru.

Na rysunku I zaznacz klamrą część włókna odpowiadającą sarkomerowi, a na rysunku III zaznacz położenie miozyny i aktyny.

Zadanie 3. (3 pkt) Do pracy mięśni potrzebna jest duża ilość energii. Bezpośrednim źródłem energii w komórkach mięśniowych jest ATP. Wymień trzy sposoby odtworzenia ATP w komórkach mięśniowych.

Zadanie (1 pkt) maj 2007

W organizmie człowieka glikogen występuje w dwóch różnych miejscach: w wątrobie i w mięśniach szkieletowych.

Przedstaw rolę glikogenu występującego w mięśniach szkieletowych.

.........................................................................................................................................................................................................

Zadanie 16. (1 pkt) 2008 Mięśnie gładkie budują ściany wielu narządów wewnętrznych, między innymi przewodu pokarmowego. W ścianach narządów mięśnie te ułożone są w warstwy i tworzą mięśniówkę. Poprzez skurcze mięśni gładkich w otaczanej przez nie przestrzeni np. w jelicie wytwarzane jest ciśnienie.

Wyjaśnij, w jaki sposób przedstawione w tekście działanie mięśni gładkich wpływa na prawidłową pracę układu pokarmowego.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................


Zadanie 5. (3 pkt) XI 2008 Rysunek przedstawia budowę filamentów aktynowych i miozynowych oraz schemat ich ułożenia w czasie rozkurczu i skurczu.

Przeanalizuj rysunek, a następnie opisz mechanizm skurczu komórki mięśnia poprzecznie prąż kowanego oraz wyjaśnij pojęcie - sarkomer.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

sarkomer - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie . Wyjaśnij pojęcia: osteon, fibrynogen, sarkomer, perikarion, monocyt fibroblast, akson, kolagen, grupa izogeniczna

Zadanie 1. (2 pkt) Komórki, z których zbudowane są narządy ludzkiego organizmu zawierają większość typowych struktur, wymienionych poniżej (A-D). Jednak z uwagi na przystosowanie tych narządów do pełnionych funkcji mogą się one znacznie różnić liczbą lub aktywnością struktur komórkowych.

1. jądro komórkowe B. mitochondrium

C. aparat Golgiego D. siateczka wewnątrzplazmatyczna

Przyporządkuj każdemu z wymienionych poniżej narządów człowieka jedną ze struktur (od A do D), której szczególna aktywność stanowi przystosowanie jego komórek do pełnionej funkcji.

mięsień szkieletowy ............... gruczoł łojowy .........................


ZADANIE 4. (2 p.) Tkanki: okrywająca roślin i nabłonkowa zwierząt są podobnie zbudowane i pełnią podobne funkcje.

Korzystając z ilustracji, wymień cztery cechy wspólne dotyczące budowy przedstawionych tkanek.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …………………..

3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 ………………………………………………………………………………………………

ZADANIE (2 p.) Na schemacie przedstawiono różne poziomy organizacji budowy w świecie ożywionym.

Podaj nazwy poziomów oznaczonych literami a i b.

a - ..................................................................


b - ...................................................................

Zadanie 1. (2 pkt) Budowa określonych struktur w organizmie człowieka ma związek z pełnionymi przez nie funkcjami.

Uzupełnij puste rubryki w poniższej tabeli, wpisując brakujące informacje.




Zadanie 1. (3 pkt) maj 2007 Stan równowagi wewnętrznej organizmu jest zapewniony przez współdziałanie narządów i układów. Wpisz do schematu odpowiednie nazwy trzech różnych układów pełniących istotną rolę w sprawnym funkcjonowaniu organizmu człowieka.




A. osłonka mielinowa, B. perikarion (ciało komórki), C. akson, D. dendryty, E. przewężenie Ranviera

2

1

3

4

5







11

---