Kręgosłup, żebra, mostek.

Połączenie kręgosłupa i klatki piersiowej.

KRĘGOSŁUP (columna vertebralis) [ 33 - 34 kręgi]

części (5):

1. cz. szyjna (p. cervicalis)

2. cz. piersiowa (p. thoracalis)

3. cz. lędźwiowa (p. lumbalis)

4. cz. krzyżowa (p. sacralis)

5. cz. guziczna (p. coccygea)

Środkowe części w każdym odcinku są dla niego typowe, natomiast kręgi graniczne nabierają cech kręgu sąsiadującego „kto z kim przestaje takim się staje”

Kręgi (vertebra)

części (3):

1. trzon (corpus) - z przodu

2. łuk (arcus) - z tyłu

3. otwór kręgowy (foramen vertebrale) - pomiędzy nimi

Łuk ma wyrostki.

Wyrostki (processus) [11]:

1. wyrostek kolczysty (p. spinosus) - z tyłu

2, 3) wyrostek poprzeczny prawy i lewy (p. transversus dex. et sin.) - z boków

4, 5) wyrostek stawowy górny prawy i lewy (p. articularis superior dex. et sin.)

6, 7) wyrostek stawowy dolny prawy i lewy (p. articularis inferior dex. et sin.)

8, 9) wyrostek sutkowaty prawy i lewy (p. mamillaris dex. et sin.)

10, 11) wyrostek dodatkowy prawy i lewy (p. accessorius dex. et sin.) - tylko na kręgach lędźwiowych i ostatnich kręgach piersiowych

KRĘGI SZYJNE (vertebrae cervicales) [7]

Odcinek najbardziej zróżnicowany:

1. kręg szczytowy (atlas)

2. kręg obrotowy (axis s. epistropheus)

III, IV, V, VI - kręgi typowe (vertebrae typicae)

VII - kręg wystający (vertebra prominens)

Kręgi szyjne „typowe”

trzon - prawie prostokątny

otwór kręgowy - trójkątny

wyrostek kolczysty - rozdwojony

wyrostek poprzeczny:

1. otwór wyrostka poprzecznego (foramen transversarium s. foramen procesus transversi)

2. blaszka przednia i tylna (lamina anterior et posterior)

3. guzek przedni i tylny (tuberculum anterius et posterius)

4. bruzda nerwu rdzeniowego (sulcus nervi spinalis)

wyrostek stawowy górny - posiada powierzchnię stawową górną skierowaną skośnie w górę

wyrostek stawowy dolny - posiada powierzchnię stawową górną skierowaną skośnie w dół

wcięcie kręgowe górne i dolne (incisura vertebralis superior et inferior)

Cechy rozpoznawcze:

1. kręg szczytowy - brak trzonu, części boczne (massae laterales), łuk przedni i tylny (arcus anterior et posterior)

2. kręg obrotowy - „dwa trzony”, własny i ząb obrotnika (dens axis)

3. kręg III-V - wyrostek kolczysty rozdwojony

4. kręg VI - guzek tętnicy szyjnej s. guzek przedni kręgu VI (tuberculum caroticum s. tuberculum anterior vert. VI)

5. kręg VII - wyrostek kolczysty nierozwidlony, otwór wyrostka poprzecznego - w zaniku, dołek żebrowy dolny (fovea costalis inf.) [niestały]

KRĘGI PIERSIOWE (vertebrae thoracales) [12]

Kręgi piersiowe „typowe” - pierwszorzędowe cechy rozpoznawcze podkreślone

trzon - sercowaty, posiada dołki żebrowe górne i dolne (fovea costalis superior et inferior)

otwór kręgowy - okrągły

wyrostek kolczysty - ustawiony dachówkowato

wyrostek poprzeczny - posiada dołek wyrostka poprzecznego (fovea costalis transversalis)

wyrostek stawowy górny i dolny - ustawione czołowo

1. powierzchnie stawowe górne - skierowane ku tyłowi

2. powierzchnie stawowe dolne - skierowane ku przodowi

KRĘGI LĘDŹWIOWE (vertebrae lumbales) [5]

Kręgi lędźwiowe „typowe” - pierwszorzędowe cechy rozpoznawcze podkreślone

trzon - nerkowaty

otwór kręgowy - poprzecznie owalny

wyrostek kolczysty - obustronnie spłaszczony, ustawiony strzałkowo

wyrostek żebrowy (processus costarius) - ustawiony poprzecznie, przypomina szczątkowe żebro

wyrostek stawowy górny i dolny - ustawiony strzałkowo

1. powierzchnie stawowe górne - skierowane przyśrodkowo

2. powierzchnie stawowe dolne - skierowane bocznie

wyrostek dodatkowy = szczątkowy wyrostek poprzeczny, położony pod wyrostkiem żebrowym

wyrostek sutkowaty - za wyrostkiem stawowym górnym

KRĘGI KRZYŻOWE = KOŚĆ KRZYŻOWA (vertebrae sacrales = os sacrum) [5]

Jest to kościozrost krzyżowy.

Podstawa kości znajduje się na górze, a wierzchołek na dole.

powierzchnie (2):

1. przednia - miedniczna (f. anterior s. pelvina)

2. tylna - grzbietowa (f. posterior s. dorsalis)

Powierzchnia miedniczna:

1. kresy poprzeczne (lineae transversae) [4]

2. otwory krzyżowe przednie - brzuszne (foramina sacralia anteriora s. ventralia)

Powierzchnia grzbietowa:

1. grzebień pośrodkowy (crista mediana)

2. grzebień pośredni (crista intermedia)

3. grzebień boczny (crista lateralis)

4. otwory krzyżowe tylne - grzbietowe (foramina sacralia posteriora s. dorsalia)

Pomiędzy powierzchnią miedniczną i grzbietową znajduje się część boczna kości krzyżowej [bocznie od otworów krzyżowych miednicznych i grzbietowych]:

1. powierzchnia uchowata (facies auricularis)

2. guzowatość krzyżowa (tubetositas sacralis)

Wierzchołek (apex):

1. powierzchnia stawowa guziczna (facies articularis coccygea)

2. rozwór dolny kanału krzyżowego (hiatus inferior canalis sacralis)

Podstawa (basis):

1. wyrostek stawowy górny

2. rozwór górny kanału krzyżowego (hiatus superior canalis sacralis)

Cechy rozpoznawcze - kręgi zrośnięte ze sobą i z częścią guziczną

KRĘGI GUZICZNE = KOŚĆ GUZICZNA (vertebrae coccygea = os coccygeum) [3 - 5]

Kościozrost guziczny - odcinek szczątkowy

ŻEBRA (costae) [12 par]

Części (2):

1. część przednia - chrząstka żebrowa (cartilago costalis)

2. część tylna - kość żebrowa (os costale)

Chrząstka żebrowa - brak charakterystycznych cech i części

Kość żebrowa (3):

1. trzon

2. koniec przedni - mostkowy

3. koniec tylny - kręgowy

Trzon:

1. powierzchnia zewnętrzna

2. powierzchnia wewnętrzna i bruzda żebra (sulcus costae)

Koniec mostkowy - brak cech

Koniec kręgowy:

1. głowa żebra (caput costae)

2. powierzchnia górna i dolna głowy żebra (facies articularis capitis costae sup. et inf.) [II - X]

3. grzebień głowy żebra (crista capitis costae)

4. szyjka żebra (collum costae)

5. grzebień szyjki żebra (crista colli costae)

6. guzek żebra (tuberculum costae)

7. powierzchnia stawowa guzka żebra (f. articularis tuberculi costae)

Krzywizny żebra (curvaturae costae) [3]:

1. krzywizna płaszczyzny (c. plani) - łuk skierowany wypukłością bocznie

2. krzywizna skręcenia (c. rotationis) - skręcenie wzdłuż żebra

3. krzywizna brzegu (c. marginis) - dolny brzeg żebra odchylony od płaszczyzny poziomej

Żebro I - ustawione poziomo

powierzchnie (2):

1. powierzchnia górna:

1. guzek m. pochyłego przedniego (tuberculum musculi scaleni anterioris)

2. bruzda żyły podobojczykowej (sulcus v. subclaviae) [przed nim]

3. bruzda t. podobojczykowej (sulcus a. subclaviae) [za nim]

2. powierzchnia dolna

Żebro II

powierzchnie (2):

1. powierzchnia górna:

1. guzowatość m. zębatego przedniego (tuberositas m. serrati anterioris)

2. powierzchnia dolna

TABELA PORÓWNAWCZA CECH ŻEBER

Lp.	trzon		koniec kręgowy
		powierzchnia		brzeg
Żebro I	górna i dolna górna + guzek i bruzdy	przedni i tylny	brak grzebienia głowy żebra
Żebro II	górna i dolna górna + guzowatość bruzdy brak	przedni i tylny	grzebień głowy żebra grzebień szyjki żebra bruzda żebra
Żebro III - X	zewnętrzna i wewnętrzna	górny i dolny	grzebień głowy żebra grzebień szyjki żebra guzek żebra
Żebro XI - XII	zewnętrzna i wewnętrzna	górny i dolny	brak grzebienia głowy żebra

MOSTEK (sternum)

części (3):

1. rękojeść (manubrium)

2. trzon (corpus)

3. wyrostek mieczykowaty (processus xiphoideus)

Rękojeść:

1. wcięcie szyjne (incisura iugularis) - dogłowowo

2. wcięcie obojczykowe prawe i lewe (incisura clavicularis)

3. wcięcie żebrowe dla 1 ½ żebra (incisura costalis)

Trzon:

1. kresy poprzeczne i segmentowe (lineae transversales et sternabrae)

2. wcięcie żebrowe dla 5 ½ żebra

Kąt mostka (angulus sterni) - znajduje się pomiędzy rękojeścią a trzonem, jest rozwarty ku tyłowi, odpowiada II przestrzeni międzyżebrowej, w której osłuchuje się ujść tętniczych serca.

Połączenia części mostka (2) - chrząstkozrost mostka górny i dolny (synchondrosis sternalis sup. et inf.)

KLATKA PIERSIOWA (thorax) - jest to przestrzeń kształtu ściętego stożka.

Ograniczenia:

1. z tyłu - część piersiowa kręgosłupa

2. z boku - żebra

3. z przodu - mostek

4. z góry - otwór górny klatki piersiowej (apertura thoracis superior)

5. z dołu - otwór dolny klatki piersiowej (apertura thoracis inferior)

POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA I KLATKI PIERSIOWEJ (iuncturae columnae vertebralis et thoracis) [6]

I. Połączenia kręgów (3):

1. połączenia trzonów kręgów (2):

1. chrząstkozrost międzykręgowy (synchondrosis intervertebralis) - 23 krążki międzykręgowe [pierścień włóknisty + jądro miażdżyste (annulus fibrosus et nucleus pulposus)]

2. więzozrost (2):

1. więzadło podłużne przednie (lig. longitudinale anterius) - łączy trzony kręgów i przechodzi w więzadło krzyżowo-guziczne przednie (lig. sacrococcygeum ant.)

2. więzadło podłużne tylne (lig. longitudinale posterius) - łączy krążki międzykręgowe i przechodzi w więzadło krzyżowo-guziczne tylne głębokie (lig. sacrococcygeum posterius profundum)

2. połączenia łuków, wyrostków poprzecznych i kolczystych (więzozrosty):

1. więzadła żółte (ligg. flava)

2. więzadła międzypoprzeczne (ligg. intertransversaria)

3. więzadła międzykolcowe, więzadło nadkolcowe i karkowe (ligg. interspinalia, lig. supraspinale et nuchae)

3. połączenia wyrostków stawowych - stawy (jedyne połączenia stawowe kręgosłupa)

II. Staw szczytowo-potyliczny (art. atlantooccipitalis)

powierzchnie stawowe:

1. kłykcie potyliczne (condyli occipitales)

2. dołki stawowe górne kręgu szczytowego (foveae articulares superiores atlantis)

więzadła (2):

1. błona szczytowo-potyliczna przednia (membrana atlantooccipitalis anterior)

2. błona szczytowo-potyliczna tylna (membrana atlantooccipitalis posterior)

mechanika - staw kłykciowy

III. Staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy i boczne (articulatio atlantoaxialis mediana et lateralis)

1. staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy przedni - powierzchnia stawowa przednia zęba + dołek zębowy (facies art. ant. dentis et fovea dentis)

2. staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy tylny - powierzchnia stawowa tylna zęba + więzadło poprzeczne kręgu szczytowego (lig. transversum atlantis)

3. staw szczytowo-obrotowy boczny - powierzchnia stawowa dolna kręgu szczytowego (facies art. inf. atlantis) + pow. stawowa górna kręgu obrotowego (facies art. superior epistrophei)

więzadła (4):

1. więzadła skrzydłowate (ligg. alaria)

2. więzadło wierzchołka zęba (lig. apicis dentis)

3. więzadło krzyżowe kręgu szczytowego (lig. cruciforme atlantis):

1. więzadło poprzeczne kręgu szczytowego

2. pęczki podłużne (fasciculi longitudinales)

4. błona pokrywająca (membrana tectoria)

mechanika - staw śrubowy (art. cochlearis)

IV. Staw głowy żebra (articulatio capitis costae)

powierzchnie stawowe:

1. pow. stawowa górna i dolna głowy żebra (facies articularis capitis costae superior et inferior)

2. dołki żebrowe górne i dolne kręgów piersiowych (fovea costalis superior et inferior vertebrae thoracalis)

więzadła (2):

1. więzadło promieniste głowy żebra (lig. capitis costae radiatum)

2. więzadło śródstawowe głowy żebra (lig. capitis costae intraarticulare)

mechanika - staw płaski

V. Staw żebrowo-poprzeczny (art. costotransversaria)

powierzchnie stawowe:

1. pow. stawowa guzka żebra (facies articularis tuberculi costae)

2. dołki żebrowe wyrostków poprzecznych (fovea costalis transversalis) [równoimiennych żeber]

więzadło (1) - więzadło żebrowo-poprzeczne (ligg. costotransversaria)

mechanika - staw płaski

VI. Staw mostkowo-żebrowy (art. sternocostalis) [II - VII]

Chrząstkozrost mostkowo-żebrowy I żebra (synchondrosis sternocostalis costae I)

więzadła (3):

1. więzadło mostowo-żebrowe promieniste (lig. sternocostale radiatum)

2. więzadło mostowo-żebrowe śródstawowe (lig. sternocostale intraarticulare)

3. więzadło żebrowo-mieczykowate (lig. costoxiphoidea)

mechanika - staw płaski

Połączenie żebra z kręgosłupem

Żebro od II do X - łączy się z kręgiem w ten sposób, że dolną powierzchnią głowy i guzkiem łączy się z kręgiem równoimiennym, a górną powierzchnią głowy łączy się z kręgiem poprzedzającym

Żebro I, XI, XII - łączą się tylko z równoimiennym kręgiem

Połączenie kręgu z żebrem

Kręg łączy się z żebrem w ten sposób, że dołkiem stawowym górnym swego trzonu i wyrostkiem poprzecznym łączy się z żebrem równoimiennym, a dołkiem stawowym dolnym trzonu łączy się z żebrem poprzedzającym.

---