SPIS TREŚCI
Rozdział IV - Prefabrykacja
4.1 Wprowadzenie do zapewnienia jakości
Jakość to:
odpowiednie wykonanie i przygotowanie wyrobu
ogół właściwości ….
ogół cech jedn…….
topień spełnienia przez usługę lub wyrób wymagań klienta
System jakości to:
ogół działań i czynności …...
struktura organizacji, podział odpowiedzialności, procedury, procesy i zasoby umozliwiające zarządzanie jakością
przyjęty w przedsiębiorstwie system organizacyjny
kontroler na każdym stanowisku pracy
Zarządzanie jakością to:
utworzenie odpowiedniej komórki w przedsiębiorstwie
wdrożenie systemu jakości w przedsiębiorstwie
wszystkie planowane i systematyczne działania zmierzające ……………….
Audit jakości to:
systematyczne badanie …
wizytacja przedsiębiorstwa sprawdzająca ….
komisyjne sprawdzenie czy spełnia warunki …
Nadzorowanie jakości to:
permanentna kontrola jakości przez ………………….
ciągłe weryfikowanie, analiza ……………
organizacja ……………………..
TQM to:
ogólna koncepcja kompleksowego zarządzania przez jakość
teraz my
skoncentrowane ………………………………………………………
Wymagania dotyczące jakości w spawalnictwie:
EN 719
EN 729
EN 288
EN 473
Procesy specjalne:
procesy stosowane w siłach zbrojnych
procesy, które nie mogą być w pełni sprawdzone
procesy, specjalna technologia i oprzyrządowanie
Wyrób jakość
ogół cech i właściwości, spełnienie wymagań
dobrze się sprzedaje
ogół cech i właściwości spełnia ………………………...
Jakość to:
oczekiwanie do stanu faktycznego
stan faktyczny do oczekiwania
Czy certyfikat systemu jakości zwalnia od odpowiedzialności:
tak i przenosi odpowiedzialność na jednostkę certyfikującą
nie w żadnym przypadku
Czy odpowiedzialność za wykonanie usługi lub za wyrób może być uchylona;
w żadnym przypadku
Kiedy po uzyskaniu certyfikatu może być audit sprawdzający;
6 do 12 miesięcy
Czy ważność certyfikatu można zawiesić:
tak, jeżeli dostawca lub producent zgłosi rezygnację
Czy świadectwo kwalifikacyjne wydane przez Instytut Spawalnictwa jest ważne w Unii Europejskiej
ważne
Czy odpowiedzialne konstrukcje spawać może:
spawacz z książeczką spawacza
spawacz z ważnymi uprawnieniami
Jakie ośrodki mogą szkolić spawaczy;
tylko zgoda MEN
tylko atest Instytutu Spawalnictwa
każdy osrodek posiadający spawalnię
Celem dokumentacji systemu jakości:
umożliwienie zainteresowanym uzyskania informacji
zdobycie certyfikatu według ISO 9000
Podstawowe dokumenty systemu jakości:
normy ISO, EN
zestawienia, materiały, atesty
polityka jakości …….
plany kontrolne
Księga jakości to:
instrukcje i opisy
polityka przedsiębiorstwa
skład zarządu firmy, listy referencyjne, fotografie wykonanych obiektów …
Minimalna zawartość księgi jakości:
świadectwo jakości
podobizna prezesa, fotografie obiektów ……………………
Dokumenty systemu jakości to:
księga jakości, instrukcje
………………….. plany jakości, instrukcje …
dokumentacja techniczna, protokuły z badań …………………….
Cel zarządzania jakością - zapewnienie otrzymania produktu (konstrukcji lub elementu spawanego) odpowiedniej jakości i ekonomicznie uzasadnionego tzn. ma on być niezawodny w użytkowaniu i możliwie tani w produkcji. Osiągnięcie tego celu ułatwia praca w określonym systemie jakości.
System jakości - kompleksowe działanie na rzecz jakości, począwszy od rozeznania rynku, poprzez projektowanie, zaopatrzenie, wszystkie fazy produkcji, aż po odbiór końcowy, analizę braków i obsługę serwisową.
Księga jakości - powinna uwzględniać normy (pogrubionym, a inne to dodatki):
1. Systemy dotyczące wszystkich wyrobów
ISO 9000 (EN 29000) - Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości. Wytyczne wyboru i stosowania.
ISO 9001 (EN 29001) - Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w projektowaniu/konstruowaniu, produkcji, instalowaniu i serwisie.
ISO 9002 (EN 29002) - Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w produkcji, instalowaniu.
ISO 9003 (EN 29003) - Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w kontroli i badaniach końcowych.
ISO 9004 (EN 29004) - Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne.
2. Systemy stosowane w produkcji spawalniczej
PN-EN 729-1 - Wytyczne wyboru i stosowania systemów jakości w spawalnictwie.
PN-EN 729-2 - Kompleksowy system jakości.
PN-EN 729-3 - Standardowy system jakości.
PN-EN 729-4 -Elementarny system jakości.
Jeżeli w umowie sformułowano spawalnicze wymagania jakościowe i stosowany jest w zakładzie system ISO 9001 lub 9002 w to musi być stosowany kompleksowy system wg PN-EN 729-2, a jeżeli nie ma ISO to określa się wymagania i wybiera model wg PN-EN 729- 2, 3 lub 4. Po określeniu powyższego przyjmuje się spawalnicze wymagania jakościowe dla przyjętego modelu.
3. Inne normy związane ze spawalnictwem
PN EN ISO 15614-1 Uznanie technologii spawania. Stale i stopy niklu.
PN EN 287 Kwalifikacja spawaczy.
PN EN 473 Kwalifikowanie personelu badań nieniszczących.
PN EN 719 Obowiązki personelu inż.-technicznego.
EN 24063 Kwalifikacja metod spajania.
EN 26520 Kwalifikacja wad spoin.
ISO 5817 Poziomy wadliwości złączy spawanych.
Symbole: QMS - quality management system (system zarządzania jakością); QA - quality assurance (zapewnienie jakości); QM - quality management (zarządzanie jakością); QC - quality control (sterowanie jakością - sprzężenie zwrotne); QI - quality inspection (kontrola jakości - inspekcja); QT (QE) - quality testing (examination) (badanie jakości np.: NDT)
Stopnie kontroli: examination - wykonywane przez komórkę wykonawcy; inspection - wykonywane przez inspektora z ramienia inwestora; auditing - rewizja zewnętrzna przez niezależnego inspektora
Podstawowe rodzaje wad wg PN-EN 26520 (PN-75/M-69703): 100 - crakcs/pęknięcia (E); 200 - cavities/pory (A); 300 - solid inclusions/wtrącenia stałe (B); 400 - lack of fusion and penetraion/przyklejenia (C) i braki przetopu (D); 500 - imperfect shape and dimension/wady kształtu i wymiaru (F); 600 - miscellaneous imperfections/wady różne (F)
4.2 Kontrola jakości, WPS, egzaminowanie spawaczy
Kontrola organizowana jest na podstawie planu zapewnienia jakości (wg PN-EN 729) opracowanego dla danego zadania inwestycyjnego.
Plan zapewnienia jakości (Qaluty Assurance Procedure/Quality Plan/Quality Manual) jest to przewodnik (fragment księgi jakości) podający, kto, co, kiedy i jak kontroluje. Zawiera on:1.Kolejność operacji kontrolnych i przez kogo wykonywanych, 2.Zakres operacji kontrolnych, 3.Sposób przeprowadzania operacji kontrolnych, 4.Kryteria oceny jakości (normy, warunki techniczne). Punkty 3 i 4 ujmowane są jako poszczególne procedury i występują zazwyczaj w formie oddzielnych załączników.
Kolejność operacji kontrolnych obejmuje 3 etapy:
1.Wstępna (kwalifikacje uprawnień spawaczy; procedur spawania PQR na podstawie, których powstaje instrukcja technologiczna spawania WPS; kontrola materiałów podstawowych i dodatkowych - atesty, badania; kontrola stanowiska spawalniczego - rodzaj i jakość sprzętu, BHiP);
2.Bieżąca (przygotowania elementów do spawania - czy są zgodne z WPS; kontrola realizacji spawania - parametry czy zgodne z WPS; prowadzenie dziennika spawania);
3.Ostateczna (wybranymi metodami badań nieniszczących wg zatwierdzonych procedur
4.3 Naprężenia i odkształcenia spawalnicze
Stan naprężeń istniejący w materiale, na który nie działają zewnętrzne obciążenia (łącznie z siłami ciężkości) lub inne źródła naprężeń (jak termiczny gradient) nazywamy naprężeniami własnymi lub pozostającymi. Układy naprężeń własnych w materiale są w równowadze, tzn. wypadkowa sił lub momentów będących ich przyczyną musi być w równowadze tzn. dA=0, dM=0.
Źródła naprężeń pozostających(residual sterss): Materiał (wielofazowość, wtrącenia); Proces (odlewanie, cięcie termiczne, spawanie, pokrywanie warstwami, umacnianie powierzchniowe - nagniatanie, azotowanie, nawęglanie, Obr.skrawaniem); Deformacje (walcowanie, wyciskanie)
Naprężenia pozostające powodują: zwiększenie skłonności do pękania, pękanie od korozji naprężeniowej, powodują propagację pęknięć w różnych kierunkach, powodują wady wymiarowe i kształtu.
Naprężenia 1-go rodzaju (makroskopowe): stały rozkład w zakresie kilku ziaren, są w równowadze w obe®bie rozpatrywanego ciała, źródłem jest proces wytwarzania, skurcz.
Naprężenia 2-go rodzaju: w skali mikro, homogeniczne (jednorodne) w zakresie mikro, w obszarze jednego lub kilku ziaren, odpowiedzialne za propagację pęknięć i ścieżek pęknięć, powstają od przemian strukturalnych (fazowych)
Naprężenia 3-go rodzaju: nie homogeniczne w zakresie obszaru mikro (kilku odległości atomowych, w zakresie sieci krystalograficznej), odpowiedzialne za mikropęknięcia i pęknięcia zmęczeniowe
Metody pomiaru: niszczące - met.otworowa (znormalizowana), pomiar krzywizny, sekcjowanie- cięcie na plasterki, wprowadzanie wgłębnika (pierwsze 3 do konstrukcji spawanych); nieniszczące - dyfrakcji neutronowej, ultradźwiękowa (nie stosowana w spawanych), magnetyczna, radiograficzna (znormalizowana)
Odkształcenia spawalnicze (spowodowane przez trójosiowe zmiany wymiarów powstające podczas spawania): skrócenie poprzeczne, skrócenie podłużne, zmiana kąta spowodowana obrotem wokół linii spawania
Sposoby minimalizacji odkształceń: nie przewymiarowywać spoiny (w tym nie robić za dużych nadlewów), stosować spoiny przerywane, minimalizować liczbę ściegów i ich rozmiar (lepiej kilka cienkich niż mniej szerokich), poprawne przygotowanie brzegów (np.: X zamiast U; zmniejszenie kąta ukosowania), odpowiednia kolejność spawania, spawać w pobliżu osi obojętnej, równoważyć siły wokół osi obojętnej (ilość i rozmiar spoin), spawanie odcinkowo wstecznie, przeciwugięcie.
4.4 Oprzyrządowania pomocnicze
Bazy ustalające stałe:
Wpływają na jednakowe ustawienie luźnych elementów konstrukcji
Mają wpływ na zapewnienie powtarzalności elementów spawanych
Nie mają wpływu na ustalenie elementów względem siebie
Mają niewielki wpływ
Bazy ustalające odchylne:
Ułatwiają wyjęcie pospawanego elementu z przyrządu
Nie powinny być stosowane
Mają niewielki wpływ
Elementy mocujące są stosowane do:
Ustawienia spawanych elementów w przyrządach
Podtrzymywania części spawanych podczas procesu spawania
Dociśnięcie części spawanych do baz ustalających
Ograniczenie występowania odkształceń spawalniczych
Elementy występujące w przyrządach do spawanie mogą być:
tylko śrubowe
tylko dźwigniowe
tylko mimośrodowe
wszystkie w zależności od rozwarcia konstrukcji oprzyrządowania
Stoły spawalnicze elektromagnetyczne mocujące elementy stosuje się do spawania:
Belek dwuteowych
Ram przestrzennych korpusów
Doczołowego blach
Płaszczy zbiorników
Przewody spawalnicze prądowe (tzw. masowe) w półautomatach spawalniczych do spawania metodami MIG i MAG są zakończone:
Gniazdem do przyłączy wtykowych
Wtykiem szybkozłącznym typu Dinze
Klamrą zaciskową
Końcówką miedzianą z otworem
Wyposażenie pomocnicze stanowisk to:
Tylko rękawice spawalnicze ochronne
Tylko maski spawalnicze
Tylko urządzenia dodatkowe
Środki ochrony osobistej spawacze oraz urządzenia dodatkowe wyposażenia stanowisk
Do środków ochrony osobistej spawacza zaliczamy:
Tylko rękawice spawalnicze ochronne
Tylko maski spawalnicze
Fartuch spawalnicze i kombinezony
Wszystkie wymienione wcześniej środki
Wyposażenie dodatkowe na stanowisku do spawania ręcznego elektrodą otuloną stanowią
Młotki spawalnicze do odbijania żużla
Suszarnie topnika
Szczotki do czyszczenia elementów spawanych
Suszarnie do suszenia elektrod
Wyposażenie dodatkowe na stanowisku do spawania automatycznego łukiem krytym stanowią:
młotki spawalnicze do odbijania żużla
suszarnie topnika
podtrzymywacz topnika
szczotki druciane
osłony łuku spawalniczego
Wyposażenie dodatkowe na stanowisku do spawania półautomatycznego metodą MIG i MAG stanowią:
Suszarka do suszenia elektrod
Zbieraki do zbierania topnika
Szczotki druciane do suszenia elementów spawanych
Podtrzymka topnika
Maski spawalnicze
Zbieraki nie zużytego topnika stanowią wyposażenie stanowiska do spawania:
Ręcznego
Łukiem krytym
Półautomatycznego metodą MIG
Metodą TIG
Podesty robocze są przeznaczone do:
Podręcznego magazynowania materiałów podstawowych
Utrzymywanie operatora urządzeń spawalniczych w pozycji umożliwiającej obsługę urządzenia
Osłony łuku spawalniczego stosuje się na stanowiskach do spawania:
Ręcznego elektrodą otuloną
Automatycznego łukiem krytym
Automatycznego w osłonie gazów
Automatycznego metodą TIG
Wentylację na stanowiskach spawalniczych stosuje się do:
Odciągnięcia dymów ze stanowiska spawalniczego
Zapewnienia czystości w miejscu spawania
Odciągnięcia dymów i pyłów spawalniczych
Lepszego zabezpieczenia jeziorka
Spoiny sczepne mają na celu:
Utrzymanie stałego odstępu pomiędzy brzegami spawanego elementu
Ograniczenie odkształceń spawalniczych w przypadku wykonywania konstrukcji spawanych płaskich lub przestrzennych
Uzyskania pełnych przetopów w złączu spawanym
Poprawić estetykę złącz spawanych
Spoiny sczepne:
Polepszenie jakości złącz spawanych
Nie wpływają na jakość złącz spawanych
Pozwalają ograniczyć odkształcenia spawalnicze konstrukcji spawanych płaskich i przestrzennych
Spoiny sczepne wykonywanych złącz obwodowych zbiorników ciśnieniowych powinny mieć:
Podszlifowane wejście na spoinie sczepnej
Podszlifowane zejście z spoiny sczepnej
Nie powinny być podszlifowane
Podszlifowane wejście i zejście z spoiny czepnej
Spoiny sczepne najkorzystniej jest wykonywać:
Metodą spawania ręcznego elektrodą otuloną
Metodą spawania w osłonie gazów
Metodą spawania TIG
Metodą spawania gazowego
4.5 Bezpieczeństwo pracy w czasie spawania
Czynniki szkodliwe
czynniki chemiczne: dymy spawalnicze, pył, gazy NO, CO, O3
czynniki fizyczne: promieniowanie łuku, pole elktromagnetyczne, hałas
Zagrożenia:
elektryczne, pożarowe
Dymy spawalnicze:
pył spawalniczy (Al, Ti, Zn, żelazo, bar, miedź, kadm, ołów, wanad, molibden, nikiel, magnez, chrom, krzemionki)
gazy: NO, CO, ozon
Hałas:
strumień gazu wypływającego
urządzenia spawalnicze
proces spawania i cięcia
urządzenia wentylacyjne (85dB ekspozycja 8 godzin)
Hałas:
uczucie niezadowolenia, poddenerwowanie, trudności z koncentracją, wydłużony czas reakcji
Środki indywidualnej ochrony słuchu:
wkładki przeciwhałasowe
zatyczki ochronne
nauszniki ochronne
hełmy przeciwhałasowe
Stanowiska spawalnicze:
4 m2 powierzchni
wysokość 3,75 m
objętość 15 m3
4.6 Pomiary i kontrola w spawalnictwie
Kontrola w czasie procesu spawania związana jest z:
Sprawdzaniem zgodności procesu z instrukcją WPS
Kontrolą stabilności parametrów sapwania
Kontrolą parametrów obróbki cieplnej w czasie i po spawaniu
Badaniami nieniszczącymi wykonanego złącza spawanego oraz pomiarem naprężeń w złączu spawanym
Zależność opracowana przez Seferiana dotyczy obliczania:
Temp. wstępnego podgrzania złącza spawanego w oparciu o równoważnik węgla Ce
Temp. i czasu obróbki cieplnej po spawaniu
Maksymalnych naprężeń spawalniczych wywołanych procesem spawania
Maksymalnej twardości HVmax w SWC
Wskaż grupę badań nieniszczących służących do wykrycia pęknięć powierzchniowych:
metoda: radiograficzna, magnetyczno-proszkowa, szczelności
metoda: magnetyczno-proszkowa, ultradźwiękowa, penetracyjna
metoda: penetracyjna, metalograficzna makroskopowa i szczelności
metoda: ultradźwiękowa, radiograficzna i wizualna
Rejestracja wyników pomiaru, która służy do zapisu wielkości mierzonej w funkcji czasu lub innej wielkości gdy wymagają tego względy metrologiczne lub prawne może być prowadzona za pomocą:
Taśmy papierowej magnetycznej
Oscyloskopu nie wyposażonego w system „pamięci ekranu”
Przyrządów analogowych (wskazówkowych) lub cyfrowych bez możliwości rejestracji wielkości mierzonych
Oscyloskopu wyposażonego w przystawkę fotograficzną
Prąd spawania 300 A można zmierzyć za pomocą:
Bocznika włączonego szeregowo w obwód spawania do którego podłączony jest równolegle miernik elektryczny
Omomierza cyfrowego lub analogowego
Amperomierza analogowego włączonego w obwód elektryczny
Układu R-C
Działanie termometru termoelektrycznego oparte jest na :
Zjawisku powstawania siły termoelektrycznej na końcach odpowiedzniej pary metali (połączonych ze sobą metalicznie) na które działa temp.
Zmianie oporności właściwej termoelementu na który działa temp. ujemna
Zjawisku indukowania się siły elektromotorycznej w przewodzie termoparowym w wyniku zmiany własności na skutek działania temp.
Podstawowym elementem pirometrów jest:
Detektor promieniowania, fotoprzewodzący lub fotowoltaniczny, który zaczyna przewodzić prąd elektryczny przy jego naświetlaniu absorbowanym promieniem o określonej długości
Pryzmat, który rozszczepia analizowane promieniowanie o określonej długości
Wzmacniacz o małej mocy połączony z czujnikiem termoelektrycznym
Termistor (element półprzewodnikowy)
Czas stygnięcia w zakresie temp. 800 - 500oC SWC złącza spawanego można wyznaczyć:
Metodą bezpośrednią np. „in situ”
Metodą obliczeniową, gdzie t8/5=f (E, To, g)
Z odpowiednich nomogramów opracowanych przez badaczy japońskich (Inagakę, Sekiguchi)
Metodą tensometryczną
Do przemysłowej obróbki cieplnej złączy spawanych przed, w czasie i po spawaniu stosuje się:
Piece oporowe z atmosferą obojętną lub utleniającą
piece oporowe z atmosferą obojętna lub utleniającą
Maty grzewcze oporowe
Palniki grzewcze na propan, butan lub acetylen
Urządzenia indukcyjne
Pomiar temp. w jeziorku spoiny wykonuje się termoparami:
NiCr-Ni
W-Mo lub W-Wre
Cu-CuNi (konstantan)
Chromel-kopel
4.7 Badania nieniszczące
Badania wizualne:
bezpośrednie oko nieuzbrojone, lupa
pośrednie - lusterka, peryskopy, endoskopy, zestawy wideoskopowe
spoinomierze
lupy (x20) , (3 - 6x) badania wizualne , mikroskopy 50x
Endoskopy:
sztywne (boroskopy) - światłowód przekazujący światło
giętkie (fiberoskopy) obraz transmitowany do okularu endoskopu za posrednictwem oświetlacza
Badania penetracyjne:
wykrywanie niezgodności materiałowych i spawalniczych powierzchniowych
badania szczelności - zjawiska włoskowatości (kapilarność)
Próba ciśnieniowa
Szczelność
Wytrzymałość
Badania magnetyczno - proszkowe
proszek ferromagnetyczny
zakres wykrywalności: - głębokie niezgodności do 0,1 mm, szerokość niezgodności od 0,001 mm, kąt składowej pola wzbudzenia min 45o
4.8 Zagadnienia ekonomii
Jaki jest cel firmy w gospodarce przemysłowej?
Zysk
Podstawowe kryteria ustalania ceny produkcji:
(cena, zysk) cena wyznaczona przez rynek
Obniżenie kosztów produkcji umożliwiają:
zwiększenie zysku (pozyskiwanie zleceń, rozwój firmy)
Cel obniżania kosztów produkcji:
określenie najkorzystniejszej metody spawania
Czy rodzaj złącza, rodzaj spawania mają wpływ na koszty spawania:
tak
Czy rodzaje kosztów mają wpływ na rodzaj spawania:
jakość przygotowania rowka
Czas główny spawania to:
czas jarzenia się łuku
Czas pomocniczy spawania to:
wykonywanie czynności pomocniczych koniecznych do wykonania operacji
Czy czas pomocniczy zależy od metody spawania:
Tak
Czy czas pomocniczy zależy od wyrobu spawanego;
Tak
Czas uzupełniający to:
Obsługa
potrzeby fizjologiczne
Współczynnik czasu jarzenia łuku to:
wi = tg /TN
Współczynnik stapiania to:
wt = g /A x h
Wydajność stapiania to:
wst (kg/godz)
Materiały dodatkowe do spawania to:
elektrody, druty, topniki, gazy
Wskaźnik uzysku stopiwa to:
Uc = m uzysk. st / m zużytego drutu
Od czego zależy wydajność stapiania:
Ip, V łuku, ? elektrody, ? drutu
Wskaźnik uzyskania stopiwa 0,7 oznacza;
0,7 = 0,7 kg z 1 kg - 0,7 kg stopiwa
Aby obliczyć ile elektrod trzeba do ułożenia 10kg stopiwa należy:
10kg/ 0,45 - 0,7
Co rozumiemy przez koszty materiału dodatkowego w TIG i MAG?
drut, gaz
Koszty robocizny bezpośredniej spawania MIG, MAG obejmują:
KB = KD + KG + KR + KEL + KU
Koszty robocizny bezpośredniej spawania ręcznego elektrodą otuloną obejmują:
KB = KE + KR + KEL + KU
Koszty robocizny bezpośredniej spawania łukiem krytym to:
KB = KD + KT + KR + KEL + KU
Koszty robocizny bezpośredniej obliczamy mnożąc:
KR = 1,2 Sh x tj
Czy nadmierna wysokość spoiny wpływa na nadmierny koszt spawania;
Tak
Czy mechanizacja i automatyzacja procesów spawania wpływa na czas jarzenia łuku:
Tak
Robotyzacja spawania umożliwia:
zwiększenie czasu jarzenia łuku
Zużycie energii elektrycznej w czasie spawania zależy od:
mocy urządzeń
Koszty urządzeń obejmują:
amortyzację, remonty, powierzchnię produkcyjną
Koszty automatyzacji urządzeń w skali roku obejmują:
Automatyzacja urządzeń jest to:
odpis amortyzacji itp.
Czy mechanizacja i robotyzacja spawania wpływa na koszty robocizny:
obniża koszty robocizny
Czy mechanizacja i robotyzacja umozliwia zwiększenie wydajności spawania:
wzrost wydajności spawania w wyniku czasu jarzenia się łuku
zmniejszenie objętości ułożonego stopiwa
Stosowanie mieszanek gazowych w miejsce CO2 przy spawaniu MIG i MAG umozliwia:
obniżenie kosztów
4.9 Regeneracja, napawanie
Dziennik spawania:
Należy prowadzić każdorazowo w przypadku naprawy konstrukcji spawanej
Należy prowadzić w przypadku naprawy odpowiedzialnej konstrukcji spawanej
Powinien zawierać listę spawaczy wykonujących prace naprawcze, wyszczególnienie spawanych przez nich elementów, potwierdzenie przez pracownika kontroli jakości prawidłowości przebiegu prac spawalniczych i jakości wykonanych złączy
Powinien zawierać ewidencję spawaczy zatrudnionych w firmie wykonującej naprawę konstrukcji spawanej oraz wyszczególnienie spawanych elementów wraz z nazwiskami spawaczy je remontujących
W przypadku naprawy konstrukcji spawanej Instrukcja Kontroli Prac Spawalniczych powinna zawierać:
Szczegóły dotyczące elementu spawanego, przygotowania do spawania, warunków technologicznych spawania oraz wytyczne odnośnie zakresu badań i kontroli konstrukcji w trakcie i po spawaniu, określenie wykonawców
Wytyczne odnośnie zakresu badań i kontroli konstrukcji w trakcie i po spawaniu, określenie wykonawców
Wytyczne kontroli oraz załącznik obejmujący instrukcję technologiczną spawania, instrukcję zabiegów cieplnych i dziennik spawania
Wyłącznie szczegóły dotyczące oględzin zew. Badań penetracyjnych i badań radiograficznych
Pęknięcia występujące w elementach po napawaniu:
Powstają w przypadku nie przestrzegania warunków technologicznych podanych w instrukcji technologicznej napawania oraz instrukcji zabiegów cieplnych
Powstają w przypadku zbyt długiego czasu stygnięcia elementu w zakresie temp. 800-500oC
Wynikają ze zbyt małej ilości napawanych warstw
Powstają w skutek niezadowalającej spawalności materiału elementu lub przy wysokiej twardości układanej warstwy
Napawanie jest to:
Nanoszenie powłok metodami natryskiwania, spawania oraz zgrzewania
Nakładanie warstwy stopionego metalu na przedmiot metalowy bez doprowadzenia podłoża do stanu ciekłego
Nanoszenie za pomocą spawania warstwy stopionego metalu z prz
etopieniem podłoża
Nanoszenie warstwy metalu metodą natapiania gazowego, tarciowego lub indukcyjnego
Uzyskanie największych wydajności procesu napawania zapewnia:
Półautomatyczne napawanie drutami proszkowymi o dużej średnicy (do 8 mm)
Napawanie łukiem krytym
Napawanie plazmowo - proszkowe
Napawanie elektrożużlowe
Jakie technologie umożliwiają naprawy pękniętych elementów żeliwnych :
Spawanie, klejenie lub szycie specjalne metodą „METALOCK”
Ze względu na bardzo ograniczoną spawalność nie można stosować spawania
Wyłącznie spawanie
Wyłącznie lutowanie
Spawanie żeliwa na zimno to:
Technika łukowego spawania żeliwa, w której element podczas spawania jest chłodzony
Technika łukowego spawania żeliwa, w której układanie następnego ściegu rozpoczyna się dopiero po ostygnięciu poprzedniego (temp. nagrzania całego spawanego elementu nie powinna przekroczyć 70oC)
Technika łukowego spawania żeliwa, w której temp. podgrzewania wstępnego spawanego elementu nie przekracza 300oC
Technika łukowego spawania żeliwa, w której temp. podgrzewania wstępnego spawanego elementu nie przekracza 450oC
Spawanie żeliwa na gorąco przeprowadza się w temp.:
Ok. 1500C
Ok. 4500C
Ok. 7500C
Ok. 11500C
Do spawania żeliwa na zimno są przeznaczone:
Elektrody zasadowe i rutylowe do spawania stali konstrukcyjnych węglowych
Tylko elektrody zasadowe do spawania stali konstrukcyjnych węglowych
Tylko elektrody otulone niklowe i żelazo - niklowe
Elektrody otulone niklowe, żelazo - niklowe, niklowo - miedziane, elektrody z brązu, elektrody połączeniowe stalowe
Zasadnicza trudność przy spawaniu żeliwa to:
Skłonność do tworzenia pęknięć
Konieczność stosowania podgrzewania wstępnego do temp ok. 750oC
Konieczność spawania w pozycji podolnej ze względu na dużą rzadkopłynność żeliwa w stanie stopionym
Możliwość stosowania tylko małowydajnych procesów spawani ręcznego gazowo i elektrodami otulonymi
Wiercenie otworów na końcach pęknięcia elementu żeliwnego:
Pozwala zaznaczyć spawaczowi odcinek podlegający naprawie
Ma na celu ułatwienie rozpoczęcia i zakończenia spawania
Zapobiega dalszemu pękaniu w czasie przygotowywania do spawania oraz w czasie spawania
Ma na celu uzyskanie pełnego przetopu na końcach pęknięcia
Do regeneracyjnego napawania gładkiego walca hutniczego (grubość warstwy napawanej 4 mm) o średnicy 800 mm i długości beczki 1200 mm, wskazane jest zastosowanie:
Napawania elektrodami otulonymi
Napawania łukiem krytym
Napawania plazmowo - proszkowego
Natryskiwania gazowo - proszkowego na zimno
Do regeneracyjnego napawania czopów wału korbowego o średnicy 50 mm wskazane jest zastosowanie:
napawanie metodą MAG
napawanie metodą TIG
napawanie łukiem krytym
napawania elektrożużlowego
Do regeneracyjnego napawania krzywek wału rozrządu silnika osobowego wskazane jest zastosowanie:
napawania metodą MAG
napawania metodą TIG
napawania łukiem krytym
napawania elektrożużlowego
Do napraw pęknięć odlewów żeliwnych metodą spawania na gorąco nie można stosować:
Spawania acetylenowo- tlenowego
Ręcznego spawania elektrodami otulonymi
Półautomatycznego spawania drutami proszkowymi
Spawania łukiem krytym
Do regeneracyjnego napawania powierzchni jezdnej i obrzeży koła suwnicowego o średnicy 800 mm (grubość warstwy napawanej 3-5mm) wskazane jest zastosowanie:
Napawania metodą TIG
Napawania metodą MAG
Napawania łukiem krytym
Napawania elektrodami otulonymi
Wysokowydajna odmiana napawania łukiem krytym to:
napawanie wibrostykowe
napawanie podwójną taśmą elektrodową pod topnikiem
napawanie metodą T.I.M.E.
natryskiwanie proszkami metalowymi
Zbyt duża grubość napoiny ułożonej metodą MAG (wysoki nadlew) spowodowana jest:
Zbyt dużą prędkością napawania
Zbyt niską średnicą drutu elektrodowego
Zbyt niskim napięciem łuku przy danym natężeniu prądu
Zbyt wysokim natężeniem prądu
Jeżeli na powierzchni przewidzianej do napawania występuje siatka pęknięć to zaleca się:
bezwzględnie zakwalifikować element do złomowania
przed napawaniem usunąć przy pomocy żłobienia elektropowietrznego warstwę na pełną głębokość tych pęknięć
przed napawaniem usunąć przy pomocy obróbki mechanicznej warstwę na pełną głębokość tych pęknięć
warstwę roboczą układać na warstwie podkładowej („miękkiej”)
Podgrzewanie wstępne regenerowanych kół suwnicowych i wolne stygnięcie po napawaniu mają na celu:
Wypalenie smarów i innych zanieczyszczeń
Uniknięcie pękania kół po napawaniu
Skrócenie czasu stygnięcia kół w zakresie temp. 800-500oC
Wyeliminowanie porowatości warstwy napawanej
Remontowany odlew żeliwny po spawaniu należy poddać:
Oględzinom zewnętrznym i badaniom własności mechanicznych złączy spawanych
Badaniom makroskopowym w celu obserwacji ewentualnych wad w postaci pęcherzy, zażużleń, przyklejeń
Badaniom nieniszczącym oraz badaniom makroskopowym w celu obserwacji ewentualnych wad w postaci pęcherzy zażużleń, przyklejeń
Badaniom nieniszczącym, jak oględziny zew., badania radiograficzne, badania szczelności spoin
Występowanie i brak pęknięć w elemencie przeznaczonym do napraw kontroluje się:
Przy pomocy oględzin zew.
Przy pomocy badań radiograficznych
Przy pomocy badań penetracyjnych lub magnetyczno - proszkowych
Wyłącznie metodą ultradźwiękową
15