gnać nic, nawet to, co jest w nas najlepsze i najszla­chetniejsze . Ale wszystko, co zgodzi się umrzeć nawet to, co jest w nas najniższe i najpodlejsze, po­wstanie na nowo. Zasiewamy ciało zmysłowe, a po­wstaje duchowe. Ciało z krwi i kości nie może osią­gnąć Gór. Nie dlatego, że jest nieczyste, ale dlatego że jest za słabe. Czym jest jaszczurka w porównaniu z ogierem? Żądza to biedne, słabe stworzenie; potrafi tylko szeptać i skamleć. A jednak gdy zostanie zabita, powstaje jako pełne życia i mocy pragnienie.

• Mam powiedzieć ludziom, że zmysłowość tego
  mężczyzny okazała się dla niego mniejszą przeszkodą
  niż miłość tamtej biednej kobiety do jej syna? Przecież
  ona przynajmniej kochała, chociaż może był to nad­
  miar miłości.

• Nie powiesz im tego, bo tak nie jest — odparł
  mój Nauczyciel poważnie. — Powiedziałeś: nadmiar
  miłości? To nie był objaw nadmiaru, ale niedorozwo­
  ju. Ta kobieta kochała swojego syna za mało, a nie za
  bardzo. Gdyby kochała go bardziej, nie byłoby żad­
  nych trudności. Nie wiem, jak skończy się jej histo­
  ria, ale być może w tej właśnie chwili matka domaga
  się, żeby pozwolono jej zabrać syna do Piekła. Ludzie
  tego pokroju często skłonni są pogrążyć duszę, któ­
  rą, jak mówią, kochają, w niekończącej się udręce, je­
  żeli tylko będą mogli w jakiś sposób nią zawładnąć.
  Spróbuj lepiej wyciągnąć z tego inną naukę i zadać
  inne pytanie: widziałeś, jak potężnym rumakiem staje
  się po zmartwychwstaniu zwykły popęd, jaką zatem
  postać przybierze powstała z martwych miłość macie­
  rzyńska lub przyjaźń?

W tej jednak chwili znowu coś odwróciło moją uwagę.

— Czy jest tu jeszcze jedna rzeka? — zapy­
tałem.

12

A

oto dlaczego zapytałem mojego Nauczyciela o rzekę. W otwierającej się między drzewami alei liście na wszystkich gałęziach poczęły od spodu mi­gotać odbitym światłem — na Ziemi podobny efekt wywołuje słońce odbijające się w ruchomych falach rzeki. Po chwili jednak zrozumiałem swoją pomyłkę. Leśną aleją zbliżała się ku nam jakby procesja, a świa­tło migoczące wśród liści pochodziło od jej uczestni­ków.

Na czele pochodu szły jaśniejące Duchy, ale nie były to duchy ludzi. Tańcząc, rozrzucały kwiaty — płatki opadały bezszelestnie i delikatnie wirowa­ły w powietrzu, chociaż w świecie Upiorów każdy z nich ważyłby chyba tonę, a ich upadek przypomi­nałby kamienną lawinę. Za nimi, po prawej i lewej stronie leśnej ścieżki, pojawiły się postacie o smu­kłych, młodzieńczych kształtach: chłopcy po jed­nej, a dziewczęta po drugiej stronie. Gdybym potra­fił zapamiętać ich śpiew i zapisać melodię ich pieśni, uchroniłaby ona każdego, kto by ją odczytał, od cho­roby i starości. Środkiem szli muzycy, a za nimi — do­stojna pani, na cześć której czyniono to wszystko.

Nie przypominam sobie teraz, czy była ubrana, czy też naga. Jeżeli była naga, to musiał spowijać ją niemal widzialny cień godności i wesela, tak że w mej pamię­ci pozostał obraz długiego, lśniącego trenu ciągnące­go się za nią po rozradowanej trawie. A jeśli miała na sobie szaty, to wrażenie nagości pochodzi niewątpli-

97

---