Wydajność miodowa pożytków

Tabela okresu kwitnienia wybranych roślin miododajnych i średnich wydajności miodowych wg różnych opracowań Nazwa rośliny Okres kwitnienia Śr. długość kwitnienia "Pasieka wędrowna" "Encyklopedia pszczelarska" "Gospodarka pasieczna" OPISIK *) Klon zwyczajny 1 V 12 1000 - 200 - Robinia akacjowa 28 V - 600-1000 - 8* 70 Lipa szerokolistna 10 VI 10 200-300 - - 170 Lipa drobnolistna 24 VI 12 300-1200 - 70* 150 Rzepik ozimy 8V-20V 12 115-240 - 150 - Gryka VII 21 113-494 200 300 - Facelia błękitna V-IX 35 183-1130 300-400 - 300 Ogórecznik lekarski VII-IX 67 59-211 200-300 - 150-200 Pszczelnik mołdawski 15 VII-VIII 21 129-644 - - 200-400 Nostrzyk biały dwuletni VI-VIII 40 20 - 678 400-600 235 300-600 Mniszek pospolity V 30 225 - - - Malina 28V-17VI 20 71 - 100 - Szałwia lekarska VI-VII 28 194-609 - - 200-350 Żmijowiec zwyczajny VI-VII 55 182-400 300-400 - 200-400 Chaber łąkowy VI-VIII - 92-156 - - - Trojeść amerykańska 25VI 25 187-576 - - 400-900 Trędownik bulwiasty VI-VII - 529 - 899 - - 600-900 Szałwia omszona VI-VII 41 441 - 576 - - 100-200 Szanta zwyczajna VI-VIII 48 389 - 584 - - - Serdecznik pospolity VII-VIII 48 429 - 448 450 - 240-320 Hozop lekarski VII-VIII 46 442 - 469 - - 200-400 Krwawnica pospolita VII-VIII - 255 - 265 - - - Przegorzan trwały 5VIII 21 1000 200 - 300-500 Farbownik lekarski - - 407 - 515 - - 200-400 Wierzbówka kiprzyca VIII - 23 - 238 600 - - Nawłoć późna VIII 30 56 - 294 616 - 500-800 Wrzos 3 VIII - 5 IX 20 60 - 200 100 240 - *) - wydajność jednego drzewa

Pożytki spadziowe

Według Encyklopedii Pszczelartwa spadź jest słodką i lepką cieczą pojawiającą się na liściach i gałązkach niektórych gatunków drzew i krzewów, a niekiedy też na roślinach zielonych.
Jest ona efektem bytowania drobnych owadów będących szkodnikami roślin mszyc (Aphidinea) i czerwców (Coccinea), czasem też miodówki (Psyllinea).


Owady te swym gębowym aparatem kłująco-ssącym nakłuwają liście i młode pędy, z których wysysają sok, zawierający dużo cukrów lecz niewielką tylko ilość substancji azotowych.
Pluskwiaki aby zaspokoić potrzeby białkowe swego organizmu muszą przerabiać dużą ilość pokarmu. Nadmiar cukrów wydalają w postaci drobnych kulek, które pokrywają liście i gałązki poniżej. Czasem chodniki pod spadziującym drzewem na przedmioty wydają się być mokre jak po deszczu.
“Spadź najobficiej występuje w miejscach zacisznych, wilgotnych i dobrze nasłonecznionych”.*)

Spośród drzew liściastych najlepiej spadziują lipa, wierzba, dąb, grab, klon i osika.
Spośród drzew iglastych najlepiej spadziuje jodła, nieco gorzej świerk. Często i dość długo występuje spadź również na modrzewiu.
Spore znaczenie dla wydajności spadziujących drzew liściastych ma występowanie mrówek, które bronią mszyc przed naturalnymi wrogami.
Czynnikami powodującymi zanik pożytku ze spadzi są: susza połączona z utrzymywaniem się temperatury powyżej 30 C wystąpienie ulewnego deszczu.
Mrówki, które również są odbiorcami spadzi, bronią mszycę przed niektórymi naturalnymi jej wrogami i zwiększają wydzielanie spadzi nawet o 50-70%.
Wydajność dobrze spadziującego lasu świerkowego wynosi 500 kg z hektara, a dębowego 350 do 400 kg.

*) Pasieka wędrowna - J. Makowicz

Mniszek pospolity

Z uwagi na dość powszechne występowanie tej byliny z rodziny złożonych ma ona spore znaczenie jako pożytek pszczeli.
Kwitnie w maju wraz z sadami. Wcześniej spośród roślin dających w pewnych warunkach miód towarowy kwitnie tylko klon i wierzba. Uzyskanie miodu z tych pożytków wymaga przygotowania bardzo silnych pni na początek sezonu i jest możliwe tylko w przypadku sprzyjających warunków pogodowych.

Również mniszek do dobrego nektarowania wymaga ciepłej, niemal upalnej pogody, podczas której silna rodzina potrafi przynieść 3 - 5 kg nektaru.
Po południu koszyczki tej rośliny zamykają się. Mniszek kwitnie około 30 dni, rośliny na słonecznych stanowiskach zakwitają bardzo wcześnie, jednak dla zbiorów towarowych mają znaczenie jedynie zwarte łany żółte od kwitnącego mniszka.
W sprzyjających warunkach pogodowych mniszek kwitnie ponownie pod koniec lata.

Rzepak.

Rzepak to roślina oleista z rodziny kapustowatych, której zasiewy posiadają bardzo duże znaczenie gospodarcze. Dlatego też jest dość powszechnie obsiewany. Wymaga gleb ciężkich, zasobnych w składniki mineralne.
Rzepak ozimy (siany jesienią) zakwita z początkiem maja. Kwitnienie trwa około 3 tygodni, lecz nektarowanie jest szczególnie obfite w początkowej fazie kwitnienia. Kwiaty rozkwitają od rana aż do wczesnych godzin popołudniowych dostarczając pszczołom znaczne ilości zarówno nektaru jak i pyłku. Przy dużym łanie często występuje zjawisko zlotów pszczół do skrajnych uli. Wydajność miodowa waha się w granicach 80-300 kg z hektara.


Rzepak jary (siany wiosną) zakwita na przełomie czerwca i lipca. Jego wydajność miodowa zwykle nie przekracza 100 kg z hektara.


Miód z rzepaku stanie płynnym jest jasnożółty i ma łagodny smak. Krystalizuje bardzo szybko, ma kolor biały konsystencją przypomina smalec. Przechowuje się źle ze względu na dużą ilość drożdżaków przyniesionych do ula wraz z nektarem. W wielu pasiekach stacjonarnych rzepak stanowi pożytek główny.
Pszczoły z pasiek położonych w znacznej odległości od łanu rzepaku masowo wylatują na pożytek, co może spowodować znacznie straty szczególnie, przy silnych wiatrach i zmiennej pogodzie.

Miód rzepakowy jest łatwo przyswajalny przez organizm, zalecany jest szczególnie przy chorobach serca i miażdżycy.

Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) należy do najbardziej miododajnych roślin występujących w Polsce i ze względu na dość powszechne występowanie może zapewnić bardzo obfity wziątek.
“Jednak podczas wiosennych przymrozków pąki kwiatowe często przemarzają i wówczas akacja nie kwitnie w ogóle; jest więc pożytkiem zawodnym. W okresie kwitnienia wymaga ona odpowiedniego mikroklimatu”.*)
W dni ciepłe nektar jest łatwo dostępny dla pszczół. Łatwiej wtedy jest pszczole odgiąć żagielek kwiatu, żeby wcisnąć się do wewnątrz. Loty pszczół stają się bardzo intensywne, a pszczoły zlatują ciężko z odwłokami pełnymi nektaru. Wieczorem kwitnące drzewa wydają bardzo intensywny i miły zapach, który rozchodzi się po całej okolicy.
Przy sprzyjającej pogodzie, gdy w okolicy występują większe skupiska robinii dzienny przybytek w ulu może wynieść nawet 7 kg.

Kwitnienie robinii przepada na przełom maja i czerwca i trwa około 10 dni. Często jest ono przerywane przez burzę, która niszczy kwiaty. Bywa, że przy niskiej temperaturze pięknie kwitnące drzewa nie są odwiedzane przez pszczoły, gdyż kwiaty nie są dla nich dostępne.

Robinia lepka (Robinia viscosa) - drzewo niższe od robinii akacjowej, młode pędy ciemnowiśniowe. Często powtarza kwietnienie w sierpniu. Nektaruje bardzo obficie (wg badań dr Zbigniewa kotowskiego z Zakładu Zapylanie Roślin ISK jeden kwiat robinii lepkiej wydziela prawie dwa razy tyle cukrów co kwiat robinii akacjowej **).

Przy korzystnych warunkach pogodowych pszczoła dla zapełnienia wola odwiedza zaledwie kilkanaście kwiatków robinii. Kwiatek żyje 4-5 dni, przy czym przez pszczoły odwiedzane są dopiero kwiaty 2-3 dniowe - wtedy nektar staje się łatwiej dostępny.


Miód akacjowy pomaga w leczeniu zaburzeń przewodu pokarmowego, przy nadkwasocie żołądka oraz w schorzeniach przewodu moczowego i nerek.
Jest jasny i długo nie krystalizuje. Zawiera, w porównaniu do innych gatunków miodu dużo większą ilość sacharozy (nawet do 13%).

*) "Pasieka wędrowna" - J. Makowicz
**) źródło: Pasieka nr 3(7)

Lipa

Lipa rozpoczyna kwitnienie już w połowie czerwca i jeśli występuje w większych ilościach daje zwykle dobry pożytek. Nektarowanie bywa jednak zawodne. Kwiaty posiadają bowiem płytkie nektarniki, które łatwo wysusza wiatr. Są też one wypłukiwane przez deszcze. Legenda lipy jako najdoskonalszego źródła pożytku zdaje się być przesadzona podobnie jak podawane w wielu źródłach dane o wydajności sięgającej 70 kg z jednego drzewa. Poszczególne odmiany lipy różnią się od siebie dość znacznie terminem kwitnięcia. Ma to swoje zalety, bo pożytek jest ciągły i potrafi trwać aż 5 tygodni, ale ma też i swoje wady, bo mimo występowania dość licznego drzewostanu pożytek może być niezbyt obfity.
Lipy należą też do drzew, na których często pojawia się spadź. Produkują ją mszyce zdobniczki lipowej, wylęgającej się na początku maja. Najwięcej spadzi produkują one w lipcu. Przy sprzyjającej pogodzie masowo wystąpić spadź daje pszczołom lepszy pożytek niż nektarujący kwiatostan.

Miód lipowy zalecany jest przy leczeniu zapalenia oskrzeli, grypie i wszelkiego typu przeziębieniach. W postaci płynnej jest zielonkawożółty, ma ostry smak oraz silny i przyjemny aromat. Krystalizuje w postaci grudek, zmieniając przy tym barwę na jasnożółtą.

Nostrzyk

Roślina dwuletnia lub jednoroczna. Dorasta do 2 m wysokości. Liście trójlistkowe, o brzegach nie regularnie ząbkowanych. Kwiaty drobne, białe lub żółte, zebrane w dość luźne, wydłużone grona. Kwilnie od końca czerwca przez około 2 miesiące.


Nostrzyk biały (Melilotus Albus L.)
Kwitnie od końca czerwca do początku sierpnia (jednoroczny od połowy lipca do września).

Należy do najlepszych roślin miododajnych w naszym klimacie. Wydajność 400-600 kg/ha (jednoroczne 300-400kg).

Nostrzyk udaje się na wszystkich glebach odkwaszonych, a na piaszczystych i żwirowatych daje największy plon zielonej masy ze wszystkich roślin motylkowatych (jest doskonały na zielony nawóz).
Tam, gdzie uprawia sie go po raz pierwszy dobrze byłoby rozrzucić troche ziemi z miejsc, gdzie rósł poprzednio (zwłaszcza na glebach piaszczystych). W ten sposób wprowadzamy do gleby azotowe bakterie korzeniowe, z którymi ta roślina współżyje.
Można go wsiewać w oziminy (jak koniczynę czerwoną), można jak wyżej, a można też w czystym siewie i wówczas zużywa się 18-25 kg/ha nasion. Najlepiej jest siew wykonać wczesną wiosną.

Nostrzyk żółty (Melilotus Officinalis)


Dorasta do 100 cm, wydajność miodowa nieco mniejsza od nostrzyka białego.

Nostrzyk żółty, czyli lekarski zwiera więcej gorzkiej substancji - kumaryny. Zwierzęta jedzą go mniej chętnie i dlatego można go rozmnażać na różnych nieużytkach, bez obawy, że zostanie tam wypasiony.

Nektarowanie nostrzyków zależne jest od wilgotności powietrza i gleby, natężenia światła oraz temperatury. Pszczoły najchętniej oblatują nostrzyk w południe i pod wieczór, słabiej rano.

Duże uprawy nostrzyka mogą dać obfity zbiór miodu towarowego. Jest on jasny, po skrystalizowaniu biały, o aromacie przypominającym wanilię.

Wydajność nektarowa nostrzyku dziko rosnącego wynosi około 200 kg. W uprawie polowej - do 680 kg z ha.
Miód zbierany z nostrzyku zaliczany jest do najlepszych, jest jasny, po skrystalizowaniu biały lub lekko żółty i odznacza się aromatem przypominającym wanilię. Niewielka jego domieszka do innych miodów polepsza ich smak i aromat.

Nostrzyk biały jednoroczny (polska odmiana "GOH-180").
Należy go wysiewać jak najwcześniej wiosną do gleby uprawionej, jak pod zboża jare. Nie znosi gleb kwaśnych i zagłuszania przez chwasty. Do obsiania 1 ha pola potrzeba około 15(20) kg nasion wytartych ze strąków lub 20(25) kg nasion w strąkach. Rozstawa rzędów może wynosić 30-40 cm. Nostrzyk kwitnie od końca lipca do początków września dostarczając pszczołom dobrego pożytku nektarowego i pyłkowego.

Facelia błękitna

Ta jakże popularna wśród pszczelarzy jednoroczna roślina miododajna, pochodzi z Kalifornii. Uprawia się ją na paszę zieloną i kiszonkę oraz jako poplon. Zakwita do 6 tygodniach od siewu i kwitnie 5-6 tygodni.

Najlepsze pożytki daje z siewów wczesnowiosennych (kwietniowych). Wydajność miodowa 300 - 400 kg z hektara, a wydajność pyłkowa 200 - 300 kg.
Odnóża pyłku ciemnoniebieskie.


Wydajność facelii w znacznej mierze uzależniona jest od jakości gleby, na której rośnie.

Miód faceliowy jest jasnożółtawy, delikatnie pachnący, o przyjemnym smaku.

Uprawy facelii stają się coraz bardziej popularne, również za sprawą unijnych dopłat obszarowych (jednolitej płatności obszarowej).
Facelia doskonale nadaje się na poplon, wysiana zaraz po żniwach zdąży zakwitnąć, dostarczając pszczołom jakże cennego przed zimą pyłku.

Na 1 ha wysiewa się 7-10kg nasion.

Gryka zwyczajna (Fagopyrum sagittatum Gilib)

Kwitnie w lipcu przez 3-4 tygodnie, jest bardzo dobrą rośliną nektarodajną i pyłkodajną. Nektaruje w godzinach rannych, w okresie suszy tylko do wyschnięcia rannej rosy. Na pożytkach z gryki pszczoły stają się agresywne. Wydajność miodowa z 1 ha waha się od 80 do 500 kg, średnio ok. 200 kg. Nektarowaniu sprzyja ciepła słoneczna pogoda i duża wilgotność powietrza. Miód gryczany ma barwę ciemnobrązową i charakterystyczny silny zapach i ostry smak. Jest poszukiwany i bardzo ceniony na rynku.

Wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris)

Krzewinka z rodziny wrzosowatych (Ericaceae) wysokości 30-50 cm.
Na piaszczystych kwaśnych glebach tworzy wrzosowiska. Rośnie w suchych lasach sosnowych i brzozowych, czasem również na wysokich suchych torfach, często można go spotkać w górach. Lubi stanowiska w pełnym słońcu, podłoże kwaśne i przepuszczalne.
Kwitnie 3-4 tygodnie począwszy od pierwszej dekady sierpnia.
Wydajność miodowa z 1 ha zwartego wrzosowiska 100 kg.
Dobremu nektarowaniu sprzyjają ciepłe i słoneczne dni i chłodne noce z obfitą poranną rosą. Maksymalne dzienne przybytki na wadze wynoszą 3-5 kg.

Z uwagi na późny termin występowania tego pożytku wrzosowego miód ten jest często pozostawiany pszczołom na zimę. Jeśli nie ma w nim domieszek spadzi, pszczoły bez problemu na nim zimują.


Miód wrzosowy należy do najlepszych miodów kwiatowych, ma konsystencję galaretowatą i jest trudny do odwirowania z plastrów.

Miód wrzosowy znalazł zastosowanie głównie w leczeniu prostaty.
W stanie płynnym ma zabarwienie czerwonobrunatne i konsystencje galaretowatą. Ma też silny aromat i charakterystyczny ostry słodko-gorzki smak.

Istnieje około 500 odmian wrzosu różniących się odcieniem kwiatów i pokrojem. Są one, ze względu na wyjątkowe walory ozdobne, chętnie sadzone w przydomowych ogrodach. Większość z nich jest równie chętnie odwiedzana przez pszczoły jak wrzos rosnący na stanowiskach naturalnych.

---