Strelau „Inteligencja człowieka”
r.11 - ROLA WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA W DETERMINOWANIU RÓŻNIC W INTELIGENCJI
INTELIGENCJA - zdolność do radzenia sobie w życiu/środowisku wykorzystując własne umiejętności, zdolność radzenia sobie z wyzwaniami codzienności, jej istotą jest rozumowanie i wnioskowanie
POZIOM INTELIGENCJI [IQ] - operacjonalizacja inteligencji, pewien miernik, wyznacznik inteligencji
Wpływ na inteligencję:
Wyposażenie genetyczne i środowisko fizyczne i społeczne [konieczne do rozwoju intelig.; skrajna izolacja obniża IQ]. Kształcenie [oddziaływanie pedagogiczne] i wychowanie maja wpływ na rozwój intelig. wzrost zdolności poznawczych
Związek: wykształcenie a inteligencja - zależy od ilości pobierania nauki, a nie od jakości i rodzaju wykształcenia
Związek: uczenie się a inteligencja - wpływają na siebie, ale nie są to tożsame pojęcia, stanowią źródła różnic indywidualnych [transferowa teoria zdolności - przeniesienie zdolności wykonania jakiegoś zadania na inne podobne]
Związek: wyniki w szkole a inteligencja - dwukierunkowe oddziaływanie, wzajemnie na siebie wpływają [korelacja - 0,5]
r.12 - WYBITNE ZDOLNOŚCI I UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE
Wybitne zdolności[IQ>130] i upośledzenie umysłowe[IQ<69] stanowią 4% całej populacji ludzkiej - odwołuje się tu do funkcjonowania intelektualnego. O efektywnym funkcjonowaniu intelektualnym decydują nie tylko zdolności, które ujawniają się w pomiarach testami inteligencji
Spearman - zdolności ogólne [czynnik g] - inteligencja, zdolności specjalne [s] - talent
ZDOLNOŚCI - względnie stałe warunki wewnętrzne człowieka determinujące efektywność działań
ZDOLNOŚCI SPECJALNE - względnie stałe warunki wewnętrzne człowieka determinujące efektywność wykonywania czynności w specyficznej sferze działalności [zdolności muzyczne, plastyczne, matematyczne itp.]
MYŚLENIE KONWERGENCYJNE - w sytuacji problemowej mającej jedno lub ograniczoną liczbę rozwiązań
MYŚLENIE DYWERGENCYJNE - w sytuacji problemowej charakteryzującej się nieskończoną ilością rozwiązań [myślenie twórcze: miara płynności - dużo rozwiązań z tej samej kategorii, giętkości - dużo różnorodnych rozwiązań, oryginalności - nie spotkane dotąd rozwiązania]
TWÓRCZOŚĆ - aktywność przynosząca wytwory dotąd nie znane, ale społecznie wartościowe
TALENT - wybitne zdolności ogólne lub specjalne urzeczywistniające się dzięki interakcji z innymi czynnikami [zewnętrznymi też, ale bardziej wewnętrznymi] w określonej działalności człowieka, warunkiem jego rozwoju jest myślenie twórcze, jest czymś danym przez naturę
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE - zahamowany lub niepełny rozwój umysłowy uwarunkowany genetycznie lub spowodowany trwałymi zmianami patologicznymi w układzie nerwowym [spowodować je może skrajna izolacja] - są 4 stopnie upośledzenia - od lekkiego do głębokiego
OPÓŹNIENIE PEDAGOGICZNE - obniżony poziom funkcjonowania intelektualnego na skutek niekorzystnego oddziaływania czynnika środowiskowego [nie jest to niedorozwój lub upośledzenie umysłowe]