Fiszer 1


1. Scharakteryzuj czynniki kształtujące współczesne stosunki międzynarodowe

Wszystkie czynniki kształtujące współczesne stosunki międzynarodowe ogólne dzielimy na czynniki warunkujące procesy międzynarodowe i czynniki realizujące te procesy:

>> warunkujące procesy międzynarodowe:

* uwarunkowania geograficzne (kraje morskie, kontynentalne, położenie i ukształtowanie geograficzne terytorium państwowego, linii brzegowej, klimat, rodzaje gleby i surowce)

* czynniki demograficzne (liczba ludności, wysokość przyrostu naturalnego)

* narodowe

* ideologiczne

* religijne

>> realizujące procesy międzynarodowe:

* ekonomiczno - techniczne (system gospodarczy, technologie, odpowiada za potencjał gospodarczy państwa, postęp w nauce i technice)

* militarne (poza bronią konwencjonalną, państwa coraz częściej chcą pozyskać bardziej niebezpieczną broń nuklearną. Posiadanie broni nuklearnej przez państwo jest jednym z czynników mocarstwowości)

* organizacyjno - społeczne (instytucje państwowe, międzynarodowe, ich organizacje. To one oceniają sytuacje, diagnozują i prognozują, co dzieje się na świecie. Jest to możliwe dzięki stosowaniu nowoczesnych technik w dyplomacji oraz wysokiego poziomu przygotowania kadr służby zagranicznej)

2. Przedstaw uczestników i determinanty stosunków międzynarodowych

Mamy różne podziały klasyfikacji stosunków międzynarodowych.

Po to są one wprowadzone aby można je było lepiej badać, przewidywać zachowania, mierzyć ich aktywność. Podstawowym podziałem jest rozróżnienie USM na :

  1. Uczestnicy państwowi (państwa i ich rządy)

-podział państw:

Uczestnicy poza państwowi

  1. Uczestnicy podmiotowi (podmioty prawa międzynarodowego, organizacje międzynarodowe pozapaństwowe, państwa suwerenne, stolica apostolska)

3. Uczestnicy przedmiotowi (wszystko to co nie jest podmiotem a wpływa na procesy międzynarodowe, np.: osiągnięcia technologiczne, osiągnięcia kulturalne (np.: dzieła

literackie) stereotypy i mity).

Wszystkie czynniki wpływające negatywnie i pozytywnie na MS dzielimy na:

- czynniki warunkujące: to geograficzne, demograficzne, narodowe, ideologiczne, religijne.

- czynniki realizujące: to ekonomiczno-techniczne, militarne, organizacyjno społeczne, gospodarcze, osobowościowe.

Inne kryterium podziału, strukturalne pozwala rozróżnić czynniki na:

- Obiektywne: ludzie, obszar, klimat, środowisko naturalne, gospodarka, technika, systemy polityczne itp.

- Subiektywne: to idee systemu wartości, doktryny polityczne, poglądy, koncepcje.

Ze względu na podział przestrzenny, czynniki można podzielić na:

- narodowe,

- ponadnarodowe.

Ze względu na kryterium zasięgu terytorialnego czynniki dzielimy na:

- Globalne

- Kontynentalne

- Regionalne

- Lokalne

- Determinanty stałe- to np.: Państwa, Narody, które trwają i mają wpływ na geopolitykę, (to połączenie polityki z położeniem geograficznym danego Państwa).

- Determinanty zmienne- ze względy na ich kryterium czasu dzielimy na:

a) historyczne - to zasługi i przeszłość Państwa, np.: Rosja- Stalin, Niemcy-II wojna światowa, Polska-Papierz, Wałęsa itp. ułatwiające bądź utrudniające międzynarodowy dialog.

b) aktualne - to te które dziś przesądzają o roli danego Państwa, to czynniki dotyczące np.: złóż surowców naturalnych, narodowego zadowolenia społecznego z Państwa, to wykształcenie danego narodu itp.

c) potencjalne - to czynniki mogące mieć wpływ na przyszłość np.: co będzie po wycofaniu wojsk amerykańskich z Iraku itp.

Te czynniki odzwierciedlają nam relację między teraźniejszością, a przeszłością i przyszłością. Ponadto wskazują nam na prawidłowości rządzące MS, ukazują nam określone związki przyczynowo-skutkowe zjawisk zachodzących w MS. Znając te związki jesteśmy zdolni eliminować słabe punkty w stosunkach międzynarodowych. Generalnie determinanty stałe i zmienne wpływają na pozycję danego Państwa w MS.

3. Kogo nazywamy uczestnikiem stosunków międzynarodowych. Omów podstawowe kryteria i podział uczestników stosunków miiędzynarodowych.

Uczestnikiem stosunków międzynarodowych jest podmiot lub podmioty prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych. Można takim uczestnikiem nazwać każdego nosiciela jakiejś aktywności, która wpływa na stosunki międzynarodowe, w sensie pozytywnym lub negatywnym pod jednym warunkiem: jest to działanie bądź działalność ciągła, wolna, świadoma, i zamierzona oraz wykraczająca w swych skutkach poza granice jednego kraju.

Podmioty zdolne do aktywności międzynarodowej, utrwalania bądź zmieniania w sposób zamierzony stanu środowiska międzynarodowego. Liczba USM z dnia na dzień zmienia się w sensie ilościowym i jakościowym.

Mamy różne podziały klasyfikacji stosunków międzynarodowych.

Po to są one wprowadzone aby można je było lepiej badać, przewidywać zachowania, mierzyć ich aktywność. Podstawowym podziałem jest rozróżnienie USM na :

1. Uczestnicy państwowi (państwa i ich rządy)

-podział państw:

Uczestnicy poza państwowi

  1. Uczestnicy podmiotowi (podmioty prawa międzynarodowego, organizacje międzynarodowe pozapaństwowe, państwa suwerenne, stolica apostolska)

3. Uczestnicy przedmiotowi (wszystko to co nie jest podmiotem a wpływa na procesy międzynarodowe, np.: osiągnięcia technologiczne, osiągnięcia kulturalne (np.: dzieła

literackie) stereotypy i mity).

4. Omów mechanizmy międzynarodowych stosunków politycznych.

Polityka zagraniczna państw - uwarunkowania te mają wpływ na politykę zagraniczną - mechanizm funkcjonujący w MSP. To państwa odgrywają najważniejszą rolę poprzez politykę zagraniczną. PZ - jest to najważniejsza sfera działalności każdego państwa, ponieważ dotyczy: ochrony jego niepodległości, bezpieczeństwa i suwerenności. PZ ma na celu umocnienie tych elementów, budowanie systemów, układów. Jest wszelka działalność służąca zapobieganiu szkodliwej aktywności obcych podmiotów. PZ ma na celu umacnianie kondycji państwa w sferze międzynarodowej a także aspekcie gospodarczym, politycznym, kulturowym, militarnym. PZ ma także na celu umacnianie autorytetu państwa, jego roli na arenie międzynarodowej.

Czynniki ułatwiające/utrudniające realizację zadań PZ:

- środowisko geograficzne - terytorium, położenie, wielkość państwa, granice;

- integralność terytorialna państwa - zaludnienie, czynniki etniczne;

- potencjał gospodarczy państwa - najbardziej dynamiczny charakter, gospodarka, handel zagraniczny, postęp techniczny, polityka pieniężna, inwestycje.

Dyplomacja - negocjowanie umów między państwami, w celu zawarcia korzystnych umów handlowych oraz pozyskania wsparcia wojskowego dla reprezentowanego kraju. Dyplomacja wiąże się też z rozwiązywaniem w pokojowy sposób problemów między państwami. Dyplomacja jest instrumentem, za pomocą którego państwo wyraża i prowadzi swą politykę zagraniczną w stosunkach zewnętrznych.

Normy międzynarodowe -

Uwarunkowania, zależności, współzależności międzynarodowe - wywierają one dzisiaj istotny wpływ na scenę międzynarodową. Współzależności wywołują różne interakcje. Gęstnieje sieć powiązań między państwami wraz ze wzrostem liczby państw. Uzależnienia wynikają i są zależne od potencjału państwa, od geopolityki. Geografia, położenie wskazują nam kierunek naszej polityki międzynarodowej.

5. Przedstaw pojęcie i atrybuty wielkich mocarstw.

Wielkie mocarstwa - to najsilniejsze państwa, które odgrywają decydującą rolę w świecie, a w związku z tym mają decydujący wpływ na rozwój MS. Główny podział dzieli je na:

- mocarstwa globalne, (super mocarstwa) - to mocarstwa uniwersalne zdolne do działania w skali globu i we wszystkich dziedzinach. np.: obecnie USA, a do roku 1991również Związek Radziecki,

- mocarstwa sektorowe, to mocarstwa zdolne do działań w skali globu, ale w określonej dziedzinie np.: Japonia, Chiny, Korea Płd.

- mocarstwa regionalne, to mocarstwa zdolne do efektywnego działania w regionie np.: Ameryka Łacińska (wspólny język i religia, Europa środkowo-wschodnia, kraje słowiańskie).

- zwykłe państwa np.: Średnie, małe, karłowate (Watykan, Monako, Andora).

Obecnie atrybutami mocarstw jest: gospodarka, potencjał naukowo-techniczny, wojsko, zasoby naturalne. O pozycji danego Państwa decyduje: ustrój danego Państwa, sposób rządzenia, religia, poczucie patriotyzmu, potencjał gospodarczy i militarny. Pozycja Państwa, która przesądza o jego aktywności międzynarodowej to miejsce, ranga i status wobec całej społeczności międzynarodowej. Status to stosunek siły w porównaniu do innych Państw. Rola i pozycja danego Państwa w stosunkach międzynar. nie są wielkościami stałymi. Mocarstwo to państwo, które swą potęgą, a więc zakresem i siłą swych wpływów przewyższa inne. Jego pozycję określa zakres interesów, zakres możliwości czynnego uczestnictwa w polityce światowej oraz możliwość reagowania na sytuacje międzynarodowe.

7. Omów współczesne aspekty i czynniki bezpieczeństwa narodowego.

Bezpieczeństwo narodowe łączy się z pojęciem suwerenności, bezpieczeństwo narodowe dotyczy narodu i ochrony jego: granic, obywateli, języka, kultury, religii itp. Obecnie o bezpieczeństwie Państwa ważną rolę odgrywa otoczenie zewnętrzne danego Państwa oraz umiejętna polityka zagraniczna z „sąsiadami”.

Obecne aspekty bezpieczeństwa narodowego to:

- posiadanie wiążącego dla wszystkich porządku prawnego,

- polityczny podział władzy,

- monopol na stosowanie przemocy w celu zachowania bezpieczeństwa.

Obecne czynniki bezpieczeństwa narodowego:

- potencjał i rozwój gospodarczy,

- poziom techniki i rozwój technologii,

- stan finansów Państwa,

- stan ochrony środowiska naturalnego,

- nowoczesne środki łączności i informacji,

- sprawny system polityczny i prawny,

- stabilizacja sytuacji społecznej - jednolitość narodu.

8. Przedstaw istotę suwerenności państwa i jaj rolę dla bezpieczeństwa narodowego.

Suwerenność Państwa łączy się z pojęciem bezpieczeństwa narodowego. Suwerenem danego Państwa jest naród-obywatele. Suwerenność państwa - to bezpieczeństwo narodu, umiejętność ochrony jego: granic, obywateli, języka, kultury, religii itp. To zachowanie pełnej autonomii władzy w danym Państwie. Można powiedzieć, że poziom suwerenności Państwa zależy od takich czynników jak:

- potencjał i rozwój gospodarczy,

- poziom techniki i rozwój technologii,

- stan finansów Państwa,

- stan ochrony środowiska naturalnego,

- nowoczesne środki łączności i informacji,

- sprawny system polityczny i prawny,

- stabilizacja sytuacji społecznej - jednolitość narodu.

Które mają bezpośrednie przełożenie na politykę wew. i zewn. danego Państwa. Można się domyśleć, że im lepszy jest poziom ww. czynników w Państwie tym polityka wewnętrzna jest spójna i efektywna, a polityka zewnętrzna jest bardziej pewna tzn. nie z pozycji słabeusza. Obecnie żadne Państwo na świecie nie jest w stanie suwerennie zapewnić bezpieczeństwa swojemu krajowi. Nowoczesna technika, masowa komunikacja ogarniająca cały świat, rozwiązania gospodarcze sprawiają, że suwerenność państw staje się coraz bardziej fikcją. Suwerenność w ujęciu tradycyjnym jest dzisiaj anachronizmem, bo jest wzajemne uzależnienie państw od siebie w różnych strefach. Wszystko odbywa się przy otwartej kurtynie dzięki satelitom i nowoczesnym technologiom. Granice przenikają się (UE), są znoszone. Wystarczy mniej liczna armia, która jest lepiej wyposażona i wyszkolona.

9. Ukaż przesłanki i skutki terroryzmu międzynarodowego.

Terroryzm międzynarodowy - użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie, w ten sposób wymuszenia na danej grupie ludzi, realizacje określonych celów. Terroryzm jest zwyczajnym konfliktem - wojną. Jest on wojną psychologiczną, zasianiem strachu. Sam termin terroryzm wywodzi się od greckiego słowa terro - bać się, drżeć, oraz łac. Terror - strach, trwoga, przerażenie, straszna wieść.

Terroryzm to sianie strachu grozy. Na gruncie naukowym terroryzm definiuje się jako nieuzasadnione lub bezprawne użycie siły wobec osób, mienia, aby zastraszyć lub wywrzeć przymus na rząd, ludność cywilną lub ich część, co zmierza do promocji celów politycznych , społecznych, finansowych.

Brak jest obiektywnej definicji terroryzmu, brak jej jest poważnym utrudnieniem w działaniach prawnych międzynarodowych.

Terroryzm jest najczęściej efektem skrajnego nacjonalizmu , niesprawiedliwości społecznej . Terroryzm jest największym zagrożeniem współczesnego świata.

Rodzaje terroryzmu:

1.międzynarodowy - ujawnił się w latach 70-tych XX w. Swoim zasięgiem wykracza poza granice jednego państwa. Charakteryzuje się stosowanie m przemocy w sposób systematyczny: morderstwa, porwania, podkładanie bomb, trucizny itp. Ma swoistą organizację międzynarodową np. Czarna Międzynarodówka.

2.krajowy - akty terrorystyczne są wynikiem grup, znajdujących się na terenie danego kraju. Osoby te dążą do przekonania albo zakazania rządowi, poprzez używanie odpowiednich metod i środków.

3.polityczny - sam w sobie jest zjawiskiem złożonym. Aspekt walki politycznej w celu zdobycia władzy lub wywierania nacisku na politykę wewnętrzną lub zewnętrzną państwa.

4.cyberterroryzm - wykorzystuje systemy teleinformatyczne, stosowany jest przez współczesne służby specjalne.

5. narkoterroryzm - działania terrorystyczne podejmowane przez kartele, syndykaty narkotykowe.

6. terroryzm fundamentalistów islamskich - skutek kryzysu tożsamości społeczeństwa muzułmańskiego. Do nadrzędnych celów islamistów można zaliczyć: obalanie świeckich rządów w krajach islamskich, umocnienie islamu, niszczenie wrogów islamu (USA, Izrael), zjednoczenie świata muzułmańskiego, mobilizacja do wojny z niewiernymi z całego świata. Najgroźniejsze organizacje terrorystów islamskich to: Al.-Kaida, Hesbollah, Egipski Islamski Dżihad.

10. Omów istotę, przesłanki i przejawy nacjonalizmu we współczesnych międzynarodowych stosunkach politycznych.

Nacjonalizm i re-nacjonalizm to zjawisko pojawiające się okresowo w momentach zagrożeń, kryzysów, trudności, np. gospodarczych, politycznych. Dla funkcjonowania państwa bardzo ważna jest świadomość narodowa. Przejawia się w postawach patriotycznych, nacjonalistycznych. Nacjonalizacja utrudnia funkcjonowanie państwa.

Od łacińskiego natio oznacza naród to postawa narodowa. Ideologia podporządkowująca interesy innych narodów własnemu narodowi. Przejawia się w egoizmie i wyolbrzymianiu zalet własnego narodu, nie widząc własnych słabości, żądań dla własnego narodu specjalnych przywilejów i praw. Przejawia się też w niechęci, wrogości wobec innych narodów. Nacjonalista widzi w tej ideologii sens istnienia. Postawa gloryfikująca własny naród nie do końca jest postawą naganną. Roli i znaczenia ideologii nie można do końca określić. Często może spełniać funkcje pozytywne. Nie tylko jest naganny. Nacjonalizm jest przeciwieństwem renacjonalizmu i integracji. Utrudnia procesy integracyjne.

Funkcje pozytywne: w okresach wyzwolenia narodowego np. w okresach zaborów. Patriotyzm jest zjawiskiem pozytywnym, ale nie zawsze mobilizujący. Nacjonalizm jest skrajną formą patriotyzmu. Wielcy pisarze (np. okresu oświecenia, romantyzmu) pisali w sposób nacjonalistyczny, żeby zmobilizować polski patriotyzm, żeby przypomnieć o polskości, odwoływano się do świadomości narodowej. W XVIII i XIX wieku pod wpływem skrajnego patriotyzmu wszyscy stawali do walki. Walka o wolność oparta była o elementy religijne. Wtedy pojawiło się hasło zdrada - za kolaborację z okupantem. Szowinizm wraz z gloryfikowaniem własnego narodu staje się nacjonalizmem.

Dołącza się do tego rasizm, ksenofobia i nowy skrajny nacjonalizm. Zmutowany, zwyrodniały nacjonalizm i jego skrajna postawa jak faszyzm doprowadziły do II Wojny Światowej. W latach 90tych pojawił się nacjonalizm obronny na terenie Europy zachodniej. Obawiano się „najazdu” Polaków. Obawiano się migracji. Chciano bronić się przed tym zamykaniem granic. “Niemcy dla Niemców”.

Nacjonalizm jako postawa, ideologia muszą być omawiane w kontekście historycznym. Historia uczy, że nacjonalizm zjawiał się w Europie w momentach trudnych. Nadal są różne jego źródła. Rola w różnych okresach też była różna: mobilizująca.

Dzisiejsze jego przejawy mają specyficzne i aktualne społeczno-polityczno-gospodarcze, międzynarodowe źródło. W literaturze przedmiotu nacjonalizm współcześnie tzn. nacjonalizm pojawił się na świecie po 90tym roku. Dzieli się na 3 kategorie, które ze względu na źródło pochodzenia nakładają się na siebie, częściowo wykluczają, częściowo znoszą się. Nacjonalizm skrajny jest niebezpieczny, gdy politycy nawiązują do religii. Następuje renesans nacjonalizmu. Mówi się, że upadek komunizmu umożliwił ponowne odrodzenie nacjonalizmu. Po części to prawda. W Polsce zwiększyło się znaczenie polityczne, kościoła.

Renacjonalizm polega na odwoływaniu się państwa do jego narodowych tradycji.

I kategorią współczesnego nacjonalizmu jest nacjonalizm generowany oddolnie wywodzi się z ludzkiego niezadowolenia, przez pamięć przeszłości, wolności którą nie wiadomo jak wyrazić. Polega na przesadnym eksponowaniu uczuć patriotycznych przez grupy społeczne (naród).

II nacjonalizm generowany od góry jest manipulowany, inicjowany przez przywódców politycznych. Był potrzebny do zdobycia i utrzymania władzy.

Próbowano przerzucać błędy w transformacji ustrojowej na mniejszości narodowe. Bazował na tym, że społeczeństwo cieszące się wolnością łatwo dawały się manipulować. Ulegały łatwo hasłom nacjonalistycznym. Był przejawem frustracji i słabości elit politycznych.

III nacjonalizm generowany z zewnątrz spoza kraju. W latach 1980-1990 kraje Europy Zachodniej chciano przyspieszyć upadek komunizmu. Tworzono partie nacjonalistyczne, które zazwyczaj stały u władzy po obaleniu komunizmu.

IV nacjonalizm obronny pojawił się w Europie Zachodniej w latach 90tych. Głosił hasła ratowania sytuacji gospodarczej przed ewentualną migracją. Pojawił się nawet USA.

Pojawiły się zachowania takie jak antypatia, bierność społeczeństwa. Narastające przejawy nacjonalizmu przekładają się na politykę. W postaci wypowiedzi np. premierów czy prezydentów krajów sprzymierzonych.

11. Przedstaw genezę, strukturę i działalność ONZ.

Poprzednikiem ONZ była Liga Narodów Zjednoczonych, która powstała po I wojnie światowej. ONZ została utworzona w czasie II wojny światowej. Z inicjatywą powołania takiej organizacji, która stałaby na straży pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego wyszły rządy; USA i Wielkiej Brytanii, które podpisały w tej sprawie deklarację w Londynie 12.06.1941r. o „współpracy z innymi wolnymi narodami zarówno w czasie wojny jak i pokoju”.

Natomiast 14.08.1941r. prezydent USA i premier Wielkiej Brytanii zaproponowali zasady międzynarodowej współpracy w obronie pokoju i bezpieczeństwa pod postacią Karty Atlantyckiej w której państwa te wyrzekają się stosowania przemocy w stosunkach międzynarodowych, ekspansji terytorialnej oraz innych jej form, uznają rozbrojenie jako podstawę bezpieczeństwa światowego, prawo wszystkich narodów do suwerenności i swobodnego wyboru form rządów, rozwój współpracy gospodarczej na zasadach równości i wzajemnych korzyści. Do karty tej 24.09.1941 przystąpił ZSRR. 01.01.1942r. przedstawiciele 26 krajów uczestniczących w wojnie z państwami osi proklamowali swoje poparcie dla Karty Atlantyckiej przez podpisanie Deklaracji Narodów Zjednoczonych. 30.10.1943r.w Moskwie rządy ZSRR, Wlk. Brytanii, USA, Chin zadecydowały o szybkim utworzeniu organizacji międzynarodowej służącej zachowaniu pokoju i bezpieczeństwa. Cel ten został potwierdzony na spotkaniu w Teheranie 01.12.1943r. W dniach od 21.08. do 07.10.1944r. przedstawiciele ZSRR, USA, Wlk. Brytanii uzgodnili: cele, strukturę i model funkcjonowania tworzonej organizacji międzynarodowej. 25.04.1945r. w San Francisco odbyła się konferencja założycielska z udziałem delegatów z 50 krajów (bez Polski), zwana Konferencją Narodów Zjednoczonych w sprawie Organizacji Międzynarodowej. Delegaci uzgodnili wówczas Kartę Narodów Zjednoczonych zawierającą: 111 artykułów, przyjętą jednogłośnie 25.07.1945r. Następnie 24.10.1945r. pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz większość innych sygnatariuszy (również Polska) Kartę tą podpisało i od tego czasu tj. 24.10.1945r. obchodzony jest jako Światowy Dzień ONZ. ONZ uzyskała tereny budowlane na wyspie Manhattan w Nowym Jorku podpisując umowę w tej sprawie 15.04.1947r. Gmach ONZ oddano do użytku w 1952r.

Struktura ONZ:

1) Zgromadzenie Ogólne,

Zgromadzenie Ogólne to organ uchwałodawczy, zajmuje się kodyfikacją prawa międzynarodowego. Może zajmować się wszystkimi sprawami wchodzącymi w zakres kompetencji ONZ, Zgromadzenie Ogólne ZO inicjuje badania służące rozwojowi współpracy międzynarodowej w dziedzinach politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturalnych, oświaty, ochrony zdrowia, a także badania służące przestrzeganiu praw człowieka, i podstawowych wolności oraz rozwojowi prawa międzynarodowego i jego kodyfikacji. Decyduje o przyjęciu nowych członków, zawieszeniu w prawach członka i wykluczeniu z ONZ. Wybiera członków; Rady Gospodarczo - Społecznej, niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, Rady Powierniczej, Sekretarza Generalnego (na zlecenie Rady Bezpieczeństwa), a wspólnie z Radą Bezpieczeństwa - sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. ZO otrzymuje roczne sprawozdania z działalności innych organów ONZ, rozpatruje je oraz uchwala zalecenia pod ich adresem, uchwala budżet ONZ oraz inne sprawozdania budżetowe i finansowe, ustala składki członkowskie dla poszczególnych państw, sprawuje nadzór nad pracą Sekretariatu.

2) Rada Bezpieczeństwa,

RB jest organem wykonawczym i centrum strategiczno - zarządzającym ONZ w pełni odpowiedzialnym za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie i jest głównym organem bezpieczeństwa międzynarodowego. Z jednej strony, działa na rzecz zapobiegania wszelkiego rodzaju zagrożeniom oraz naruszeniom pokoju, z drugiej podejmuje akcje zmierzające do likwidacji jego naruszania. RB zostały przyznane szczególne kompetencje przy opracowaniu wspólnie z Wojskowym Komitetem Sztabowym planów systemu regulowania zbrojeń, przedkładanych następnie członkom ONZ. RB ma prawo do potępiania aktów użycia siły lub wybuchu konfliktu zbrojnego i wywołania reakcji w postaci:

- wezwania do przerwania działań zbrojnych i wycofania sił interweniujących,

- zastosowania środków zmniejszania napięcia między wojującymi stronami,

- apeli o rozpoczęcie lub kontynuowanie negocjacji,

- wystosowania wniosków do Sekretarza Generalnego o rozpoczęcie misji lub świadczenie drobnych usług oraz wyznaczanie specjalnego przedstawiciela, który aktywnie poszukuje odpowiednich rozwiązań konfliktów.

3) Rada Gospodarczo - Społeczna,

Zadaniem Rady jest działanie na rzecz rozwoju międzynarodowej współpracy gospodarczej, społecznej, kulturalnej, oświaty, zdrowia oraz przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności. Opracowuje konwencje międzynarodowe i przedstawia do aprobaty ZO.

4) Rada Powiernicza,

Rada Powiernicza zajmowała się terenami kolonialnymi i raz w roku zbierała się na sesji w celu rozważenia dorocznego sprawozdania władz administracyjnych terytoriów wchodzących w skład utworzonego Systemu Powiernictwa i złożenia protokołu z tego posiedzenia RB. Uzyskanie niepodległości po 1960r praktycznie przez wszystkie terytoria objęte Systemem Powiernictwa, doprowadziło do sytuacji, w której prace Rady mogły być i zostały zawieszone.

5) Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości,

Trybunałowi przysługują uprawnienia do wydawania wyroków odnośnie kwestii spornych w stosunkach między państwami oraz do udzielania opinii doradczych w zakresie zagadnień prawnych przedłożonych na prośbę ZO, RB i wyspecjalizowanych agend. Wszyscy członkowie ONZ zobowiązani są do wykonywania wyroków organu odnośnie każdej sprawy, którą dobrowolnie przedłożyli do rozstrzygnięcia przez Trybunał. Na przestrzeni 60 lat MTS wydał jedynie około 60 orzeczeń w ponad 30 rozpatrywanych sporach międzynarodowych, dlatego też działalność Trybunału jest oceniana krytycznie. Istotną słabością MTS jest brak możliwości egzekwowania wydawanych orzeczeń.

6) Sekretariat:

Obowiązki spełniane przez Sekretariat są tak różne, jak różne są problemy, którymi zajmuje się ONZ. Sięgają od nadzorowania operacji utrzymania pokoju do mediacji w rozmowach międzynarodowych, począwszy od spraw związanych z ekonomią, przez sprawy socjalne, a skończywszy na prawach człowieka. Sekretariat informuje także społeczność międzynarodową o pracach ONZ, organizuje konferencje międzynaro., interpretuje wypowiedzi i tłumaczy dokumenty na języki oficjalne ONZ. Sekretariat pełni przede wszystkim funkcje administracyjno - techniczne. Przygotowuje porządek dzienny i materiały sesji organów ONZ, zwołuje te sesje, zapewnia personel do ich obsługi, publikuje dokumenty ONZ, przeprowadza badania oraz przygotowuje projekty decyzji innych organów, opracowywuje projekt budżetu ONZ, zbiera składki członkowskie.

Poza wymienionymi organami, ONZ powołała wiele organów pomocniczych, instytucji, agend, komisji regionalnych i funkcjonalnych.

Działalność ONZ:

Współczesny świat wykazuje małą stabilność i znaczną podatność na konflikty i zakłócenia równowagi sił. w związku z tym obok wielkich mocarstw również organizacje międzynarodowe muszą zwiększać wysiłki na rzecz utrzymania pokoju i bezpieczeństwa. Sytuacja na świecie wymusza wręcz na ONZ konieczność prowadzenia misji pokojowych i stosowania innych mechanizmów jak np. misje zbrojne, które mają na celu powstrzymanie istniejącego konfliktu. Uczestnicy misji pokojowych ONZ wysyłani są do zagrożonych regionów, aby pomagać we wdrażaniu porozumień pokojowych, nadzorować zawieszenie broni, patrolować strefy zdemilitaryzowane, tworzyć strefy buforowe rozdzielające zwaśnione strony oraz zapobiegać rozlewowi krwi, podczas gdy negocjatorzy starają się znaleźć pokojowe rozwiązanie konfliktu. ONZ oprócz rozwiązywania problemów pokojowych pomaga w budowaniu międzynarodowej współpracy oraz wypracowywaniu jednakowych przepisów do jej realizacji, aby umożliwić wszystkim ludziom czerpanie korzyści z globalizacji i aby uniknąć jej negatywnych konsekwencji i chaosu. ONZ przygotowuje grunt pod inwestycje w krajach rozwijających się przez promowanie stabilności politycznej, właściwego sposobu rządzenia, zwalczania korupcji, ochrony praw człowieka itd. Zwalcza również przestępczość zorganizowaną, handel narkotykami, bronią i ludźmi, zwalcza ubóstwo, zajmuje się ochroną środowiska naturalnego w szerokim tego słowa znaczeniu.

12. Jak oceniasz rolę ONZ w życiu międzynarodowych państw strukturach czy ta organizacja jest potrzebna społeczności międzynarodowej.

ONZ odgrywa rolę fundamentu w tworzącym się ładzie. ONZ ma w swym statucie zapis o tworzeniu pokoju na świecie oparty na bezpieczeństwie. Musi być zreformowany, musi mieć nowe elementy. Żeby to umożliwić musi mieć swoje siły zbrojne (grupy szybkiego reagowania). Przy małych środkach jest niska skuteczność tej jak i innych organizacji zajmujących się utrzymywaniem pokoju na świecie.

Być może w ciągu 15 - 20 lat może się zmienić na arenie międzynarodowej. Nie wiadomo który ze scenariuszy spełni się. Nie zmienia się konflikt na Bliskim Wschodzie. Trudna sytuacja utrzymuje się też na Dalekim Wschodzie, czy w Czeczenii. Miejsc konfliktogennych jest sporo. Procesy globalizacyjne dążą do uzyskania pokoju na świecie.

13. Jakie były przyczyny rozpadu bloku wschodniego w latach 1989 - 1991.

Przyczynami rozpadu imperium sowieckiego był:

- system gospodarki planowanej, który był pracochłonny, kapitałochłonny, materiałochłonny,

- ograniczenia gospodarcze, handel praktycznie w ramach RWPG,

- niereformowalny system komunistyczny,

- brak swobód obywatelskich, a w związku z tym narastające kryzysy społeczne i rozdział społeczeństwa od grupy rządzącej,

- i przede wszystkim wyścig zbrojeń i wojna w Afganistanie.

Apogeum tego kryzysu nastąpiło pod koniec lat 80-tych XX w. gdzie brak mieszkań, oświaty, ochrony zdrowia, a drugiej strony miliardy dolarów wydawane na wyścig zbrojeń i wojnę w Afganistanie doprowadziły gospodarkę ZSRR i całe imperium sowieckie do ruiny. W roku 1989 Gorbaczow stwierdził, że w celu ratowania imperium trzeba zreformować system poprzez przebudowę bloku wschodniego pod względem gospodarczym - „pierestrojka” i rozpocząć dialog rozbrojeniowy z zachodem oraz wprowadzić jawność życia politycznego -„głasnost”. Jednak reformy nie rozpoczęły się, ale zamiary Gorbaczowa zdobyły uznanie na zachodzie. Tak naprawdę zachód, Watykan, jak i partie opozycyjne w bloku wschodnim nie były zainteresowane odbudową systemu. Od lutego do kwietnia 1989r. w Polsce trwały rozmowy przy „okrągłym stole” przedstawicieli Solidarności z przedstawicielami KC zakończone porozumieniem, które zakładało demokratyzację ustroju społecznego i jego samostanowienia, co w konsekwencji po II turze wyborów we wrześniu 1989r. doprowadziło do powstania w Polsce rządu niekomunistycznego, przestała istnieć PZPR. Rozpoczęła się suwerenność Polski i zostały rozpoczęte reformy społeczne, gospodarcze i polityczne. Śladami Polski podążyły inne kraje ościenne ZSRR. XII 90r. zjednoczenie Niemiec, upadek dyktatury w Rumunii, wiosna 91r. rozwiązanie RWPG, lipiec 91 rozwiązanie Układu Warszawskiego, ogłoszenie niepodległości Litwy, Łotwy i Estonii. W 1991r. ogłoszenie przez Borysa Jelcyna upadku partii komunistycznej w Rosji, a 21.12.1991 w Mińsku utworzono Wspólnotę Niepodległych Państw w skład której weszły byłe republiki radzieckie.

14. Jaką role odegrał Michaił Gorbaczow w procesie jesieni ludu 1989 i upadku realnego socjalizmu w Europie.

"Jesienią ludów" czy "Jesienią narodów" zwykło się określać proces rozpadu rządów komunistycznych w środkowej i południowo-wschodniej Europie, którego nasilenie przypadło na jesień 1989 roku. Wydarzenia jesieni 1989 zamknęły kilkuletni proces rozpadu porządku jałtańskiego w Europie Środkowej, zaś ogół przemian do 1991 roku spowodował przede wszystkim odsunięcie partii komunistycznych od władzy w krajach bloku sowieckiego w Europie Środkowo -Wschodniej

Michaił Gorbaczow objął stanowisko sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Związku 11.III.1985. Zmiany , jakich Gorbaczow dokonał w polityce zagranicznej , były zaskakujące, jednak najwięcej wysiłku poświęcił zmianom w polityce wewnętrznej.

Gorbaczow podjął próby zreformowania systemu ZSRR na przykładzie reform przeprowadzanych w Chinach. Gorbaczow stał się inicjatorem i rzecznikiem przebudowy gospodarki i życia społecznego (tzw. pierestrojka) oraz jawności w życiu politycznym (tzw. głasnost`), pomimo, że początkowo jawił się tylko jako kolejny reformator ustroju komunistycznego. Gorbaczow deklarował początkowo kontynuację polityki J. Andropowa i K. Czernienki, później - poszukując szerszego poparcia społecznego - wysunął hasło przyspieszenia (ros. uskorienije) . Dążył do przełamania wieloletniej stagnacji (ros. zastoj) odziedziczonej po czasach Breżniewa, która zahamowała rozwój gospodarczy i przyczyniła się m.in. do awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (26 IV 1986).

Beznadziejny stan gospodarki, koszty wojny afgańskiej i wyścigi zbrojeń skłoniły Gorbaczowa do wprowadzenia polityki pierestrojki.

Zakładał on przede wszystkim:

- Reformy gospodarcze ku intensyfikacji produkcji

- Odejście od centralizmu planowania gospodarczego

- Samodzielność- gospodarcza przedsiębiorstw

- Samodzielność- prawniczą

- Weryfikację kadr zarządzających

- Liberalizację polityki wewnętrznej: jawność- życia publicznego i partyjnego, ograniczenie cenzury, przebudowę struktur państwa ( rozdzielenie funkcji partyjnych od państwowych)

- Zwołanie XXVII Zjazdu KPZR w 1986 r.

Gorbaczow zawsze zaznaczał, że wiernie stosuje się do wskazań Marksa i Lenina, zaś jego dążeniem jest reforma systemu komunistycznego, by mógł on sprawniej funkcjonować.

Niestety okazało się , że przebudowa ekonomiczna, raczej cząstkowa i bojaźliwa, nie poprawiła stanu gospodarki radzieckiej. Pieriestrojka była w istocie reformą "zwierzchnią", więc wymagała jeszcze oddolnego poparcia. W tym celu wprowadzona została polityka otwartości i jawności w życiu politycznym (Głasnost`). Miała ona na celu ograniczenie cenzury oraz rozszerzenie zakresu krytyki i kontroli opinii publicznej nad wszystkimi sferami życia .Zapoczątkowana została w 1985 r., pogłębiła się zaś w latach 1986/`87. Stworzyła warunki do demokratyzacji życia społecznego i zmian w konstytucji ZSRR .

15. Przedstaw przebieg i skutki zjednoczenia Niemiec dla Europy i Polski.

Wszyscy w Europie byli zgodni co do zjednoczenia Niemiec. Tylko USA było za zjednoczeniem Niemiec. Niemcy chcieli szybkiego zjednoczenia, w przeciwieństwie do świata, który się tego obawiał. Po wojnie ukształtował się pogląd, że zjednoczenie Niemiec nie nastąpi w najbliższym czasie. Niemcy podzielone są słabsze. Nawet Gorbaczow był przeciwko ich zjednoczeniu. Jeżeli Niemcy mieli się zjednoczyć musiały być neutralne (nie będą miały sił zbrojnych). Warunkiem do zjednoczenia było to, że żadne państwo europejskie ani USA nie mogły mieć sił zbrojnych (baz) na terenie Niemiec. 9.XI.1989 roku runął mur berliński. Rozpoczął się proces jednoczenia Niemiec, granice zostały otwarte. Został uruchomiony proces, którego nie chciano. Trwał on do końca 1990 roku. Zaskoczone takim obrotem sprawy były siły polityczne. SPD opowiadała się za powolnym zjednoczeniem. Chciała zrównoważyć poziomy życia między RFN a NRD. U władzy była CDU, która chciała jak najszybciej zjednoczyć Niemcy. Kohl był kanclerzem (od 1982) i za wszelką cenę chciał przyspieszyć zjednoczenie. Przeciwko Niemcom były USA, Wielka Brytania i Polska, ale też Rosja. Kohl chciał USA i Wielką Brytanie przekonać.

Od 1989 roku proces zjednoczenia Niemiec przebiegał w czterech etapach:

1 faza Październik 1989 - 9 listopad 1989 Etap spontaniczny. Społeczeństwo samo wyrusza na obalenie muru berlińskiego. Przejście było wspierane przez Kohla

2 faza 9.11.89-28.11.89 Obalenie muru berlińskiego zaczyna drugi etap. 28 listopada 1989 Kanclerz Kohl ogłosił w swym orędziu 10 punktowy plan zjednoczenia Niemiec i Europy. Rozpoczęcie integracji było umiejętnym wykorzystaniem słabej pozycji Rosji, która nie była w stanie się temu przeciwstawić. Kohlowi zależało na szybkiej integracji Niemiec oraz Europy z krajami postkomunistycznymi w celu budowy nowego ładu demokratycznego w Europie środkowo wschodniej. Plan ten został zatwierdzony tylko przez USA. Polska chciała uzyskać jasne informacje w sprawie granicy na Nysie Łużyckiej. Druga faza trwała do 18 marca 1990 roku, czyli do pierwszych wolnych i ostatnich demokratycznych wyborów. Kohl zabiegał od poparcie Gorbaczowa. 11 listopada 1990 Kohl udał się do Moskwy i uzyskał zgodę na zjednoczenie Niemiec. Konferencja 2+4. Obrady zaczęły się 13 listopada 1990 roku. Rozpoczęły się działania mające umiędzynarodowić Europę.

3 faza proces zjednoczenia Niemiec po wyborach - 18 maj 1990 - układ o Unii Walutowej. 1 lipca 1990 weszła w życie. Na mocy tego układu markę zachodnią wprowadzono we wschodnich Niemczech. Nastąpiło zjednoczenie gospodarcze Niemiec.

4 faza międzynarodowa. Najważniejszy był 12 wrzesień 1990 roku w Moskwie układ o ostatecznej regulacji. Określał on granice zjednoczonych Niemiec. Przywracał suwerenność Niemiec. Na tej podstawie 20 września 1990 roku został wprowadzony w życie układ NRD i RFN. 3 października 1990 roku NRD została przyłączona do RFN. Granica zjednoczonych Niemiec biegła wzdłuż Odry i Nysy Łużyckiej.

SKUTKI:

Zjednoczenie wywołało niepokój w Europie. Ludzie byli spokojniejsi, gdy Niemcy były podzielone, bo nie czuli się zagrożeni, choć granica była sztucznie stworzona a rodziny podzielone. Wszyscy bali się ponownego zjednoczenia Niemiec.

Między stosunkami polsko-niemieckimi a stosunkami politycznymi w Europie występowało sprzężenie zwrotne. Niemcy po zjednoczeniu mogłyby zagrażać małym i średnim państwom. Polska szukała sojuszników między innymi we Francji i Moskwie. Rozmowy były o tym jak okiełznać to zjednoczenie. Jak należy zbudować stosunki polityczne, żeby Niemcy były państwem europejskim a nie Europa niemiecka. Nie udało się, aby Polska była na spotkaniu 2+4.

Jednym z najważniejszych elementów systemu w Europie po 90 - tym roku stały się Niemcy i nowe relacje polsko-niemieckie. Wraz ze zjednoczeniem Niemiec przestał istnieć tzw. problem niemiecki w stosunkach międzynarodowych. Wraz z tym zjednoczeniem zarysowała się szansa na zjednoczenie Europy i zlikwidowanie skutków układu sił. Istotną rolę w tych procesach odegrały stosunki polsko-niemieckie. Bazowały na układach:

1) z 14 listopada 1990. Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej.

Zamknięto trwającą od 1945 roku dyskusję o granicy polsko-niemieckiej. Niemcy uznali granice trwale. Niemcy nigdy nie będą domagały się rewizji tej granicy. Zjednoczone Niemcy pogodziły się, że ziemie utracone po 45 roku są stracone na zawsze i będą teraz częścią Polski. Były pewne obawy na terenach Polski zachodniej, że po zjednoczeniu, Niemcy będą chcieli odebrać Polsce tereny lub przynajmniej będą żądali odszkodowania. Dołączono niezręczne stwierdzenie, że sprawy majątkowe nie są przedmiotem tego traktatu i być może kiedy indziej będą uregulowane. Ceną za zgodę na granicę był zapis, że w Polsce jest mniejszość niemiecka. Jest ona uznana przez rząd, który zobowiązuje się do zapewnienia jej warunków do życia. Strona niemiecka wyliczyła, że jest około 15 milionów Niemców w Polsce, co było nieprawdą. W rzeczywistości było ich około 15 tysięcy. Byli to głównie młodzi Polacy, pochodzenia niemieckiego chcąc uzyskać podwójne obywatelstwo i wyjechać do Niemiec. Głównie wyjeżdżali ze Śląska lub Pomorza. Około 95% „polskich Niemców” nie znało języka niemieckiego. Strona niemiecka nie zapewniała takiej opieki Polakom. W Niemczech było około 350 tysięcy Polaków. Nie byli uznani jako mniejszość, byli jedynie gośćmi. Do dziś mniejszość niemiecka ma swojego przedstawiciela w sejmie i są w Polsce szkoły niemieckie. Strona polska zapewniała przywileje prawne. Polacy w Niemczech do dzisiaj nie mają żadnych praw i mogą być w każdej chwili wydelegowani do Polski. Dzisiaj nie ma konfliktu między mniejszością niemiecką a Polakami. Obecnie są przypadki zrzekania się obywatelstwa niemieckiego. Dochodzą do wniosku, że to był błąd, a wybierając podwójne obywatelstwo mieli nadzieję na lepszą przyszłość. Byli rozczarowani i nie znali języka. W Niemczech byli traktowani jak Polacy i podejrzani.

Z 17 czerwca 1991. Podpisano drugi traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Polską a zjednoczonymi Niemcami.

Na początku lat 90-tych rozpoczęła się budowa polsko-niemieckiej współpracy. Niemcy zobowiązali się, że będą popierali Polskę w Unii. Kohl zobowiązał się, że Niemcy będą dążyły do integracji, do poszerzania grona państw europejskich. Na mocy tych traktatów rozwinęła się współpraca bilateralna. Dzisiaj dla Polski Niemcy są głównym partnerem handlowym. Obroty roczne wynoszą około 20, 25 mld$. Jesteśmy głównym rynkiem zbytu dla Niemców. Około 40% polskiego eksportu i 30% polskiego importu przypada na rynek niemiecki.

19. Wymień i omów problemy globalne współczesnego świata

Problemy demograficzne i żywnościowe - problem przeludnienia dotyczy krajów słabo rozwiniętych, gdzie zamieszkuje przeszło trzy czwarte ludności świata. Tam przyrost naturalny jest najwyższy, sięga nawet 3 - 4 proc. rocznie. Przeludnienie w tych krajach stanowi główną przeszkodę w rozwoju gospodarczym. Rosnąca liczba ludności świata zwiększa popyt na żywność. Przodują w tym gęsto zaludnione regiony Trzeciego Świata. Rolnictwo w tych krajach jest zacofane: zatrudnia 60 - 70 proc. ogółu ludności; praca jest mało wydajna, bowiem stosowane techniki upraw, narzędzia i środki są prymitywne, nie mówiąc już o suszach, które szczególnie dotykają te kraje. Dzięki nadwyżkom produkcyjnym żywności w Ameryce Północnej, Australii i Europie Zachodniej światowy rynek żywności jest zbliżony do stanu równowagi. Jednak trzeba podkreślić, że mimo nadprodukcji żywności w tych krajach wciąż panuje głód na obszarze 50 - 70 proc. naszego globu. Pomoc żywnościowa, jaką świadczą kraje wysoko rozwinięte na rzecz tych najbiedniejszych, jest znacząca, ale o wiele za mała. Z kolei ograniczone możliwości płatnicze tych krajów - importerów żywności, uniemożliwiają jej przywóz w wystarczającej ilości

Problemy surowcowo-energetyczne - znalazły się w centrum uwagi na początku lat 70, starano się dowieźć, że światowe zasoby wielu surowców naturalnych są ograniczone i w ciągu najbliższych 100 lat całkowicie się wyczerpią. Kiedy zabraknie nieodnawialnych zasobów surowców, wzrost gospodarczy na świecie nie będzie już możliwy. Postęp wiedzy i ekonomiczne mechanizmy rynkowe mogą w znacznym stopniu przeciwdziałać urzeczywistnieniu się tej wizji:

- Po pierwsze - mechanizm cenowy odgrywa ważną rolę w ukierunkowywaniu działalności gospodarczej człowieka. W miarę jak zasoby stają się coraz rzadsze, rośnie ich cena. Na przykład wzrost cen ropy naftowej powoduje, że konsumenci i producenci ograniczają popyt na drogie produkty ropopochodne, przestawiając się na tańsze substytuty.

- Po drugie - państwo do pewnego stopnia może wpływać na sposoby i kierunki wykorzystania zasobów naturalnych, stosując bodźce administracyjne (np. zakaz lub limit eksploatacji surowca) lub ekonomiczne (ulgi podatkowe, subsydia itp.).

- Po trzecie -alternatywne, odnawialne źródła energii, głównie energii wodnej, słonecznej i geotermicznej. W zależności od położenia kraju może to być również energia wiatru i przypływów. Mogą to być także elektrownie na biogaz, czy też morskie elektrownie cieplne, wykorzystujące różnice temperatur warstw wody.

- Po czwarte -upowszechnienie recyklingu (recyklizacji), czyli zamykania dróg w procesach produkcji i konsumpcji, wykorzystujących odpady i odchody.

Racjonalne i oszczędne gospodarowanie wszelkimi zasobami, uwzględniające potrzeby obecnego i przyszłych pokoleń, staje się nie tylko przywilejem wybranych jednostek czy narodów, ale obowiązkiem ludzi na całym świecie.

Problemy ekologiczne - wśród globalnych problemów współczesnego świata problemy ochrony środowiska urosły do rangi takich, które wywołują kryzys światowy, obejmujący zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się. Jest to kryzys dotyczący stosunku człowieka do środowiska. działalność gospodarcza człowieka w sposób istotny przekształciła i zanieczyściła środowisko przyrodnicze. Warunkiem wstępnym poprawy stanu środowiska jest powszechne zrozumienie faktu, że w interesie ludzkości leży odejście od rabunkowych metod eksploatacji przyrody.

6


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pytania fiszer
V5R4 Pytania Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By EOP
Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By Matiz EOP?
V7R1 Pytania Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By EOP (Automatycznie zapisany)
Fiszer
Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By Matiz EOP?
V9 ALL Wykłady Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By Matiz EOP?
V6R4 Pytania Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By EOP
FISZER, FISZER3
FISZER, FISZER3
(4) Przyluska Fiszer Zasada autonomii w rehabilitacji
V5R7 usuwanie Pytania Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By EOP (Automatycznie zapisany
V5R2 Pytania Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By EOP
fiszer,odwadnianie kopalń,Określenie dopływu wód do kopalń metodą wielkiej studni
FISZER, pyta. odwadnianie, 3
FISZER
V2 Międzynarodowe Stosunki Polityczne sem 9 Fiszer By Matiz EOP?
Pytania na egzamin opracowane FISZER

więcej podobnych podstron