Program „Pierwsza Praca”

„PIERWSZA PRACA” to program aktywizacji zawodowej absolwentów, który stanowi część programu społeczno-gospodarczego Rządu na lata 2003-2005. Jest on jednocześnie istotnym uzupełnieniem programu "Przede wszystkim przedsiębiorczość”, z którym jest silnie sprzężony.

Program “Pierwsza Praca” jest jednym z instrumentów realizacji Narodowej Strategii Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich 2000-2006, opartej na Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Zgodnie z Wytycznymi w sprawie zatrudnienia na rok 2002, przyjętymi przez Radę i Parlament Europejski, młodzi ludzie wchodzący na rynek pracy są przedmiotem szczególnej troski Krajów Członkowskich.

Podstawowym celem programu "Pierwsza Praca" jest nie dopuszczenie do tego, aby absolwenci szkół stawali się i pozostawali bezrobotnymi. Ponadto zadaniem programu jest zwiększanie szans absolwentów na uzyskanie pierwszego doświadczenia.

Program zainicjowany został przede wszystkim dla absolwentów szkół wszystkich szczebli ponadgimnazjalnych z roku 2002.

Rząd zadecydował, że wyjątkowo duża w danym roku liczba absolwentów wyżu demograficznego, przy równoczesnym stałym przyroście liczby bezrobotnych wymaga podjęcia dodatkowych kroków i zaangażowania środków finansowych.

W 2002 roku ogółem wszystkie szkoły ponadgimnazjalne, policealne i wyższe ukończyło około miliona osób, z czego 100 tys. należało już do grupy osób pracujących.

Statystyki pokazują, że ok. 280 tys. z tej grupy podjęło dalszą naukę, co oznacza, że pozostała grupa, ok. 620 tys. młodych absolwentów to ludzie poszukujących pracy.

Sytuacja absolwentów na rynku pracy jest pochodną ogólnie rosnącego bezrobocia. Przybywa zatem bezrobotnych absolwentów, tak samo jak przybywa bezrobotnych w ogóle, ale udział procentowy absolwentów w ogólnej liczbie bezrobotnych pozostaje w zasadzie od paru lat bez większych zmian i kształtuje się na poziomie 6%.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że wysoki poziom wykształcenia nie jest warunkiem gwarantującym uzyskanie zatrudnienia.

Program stwarzał szansę na zdobycie pierwszego doświadczenia zawodowego w formie:

• subsydiowanego stażu

• subsydiowanej pracy

• wolontariatu

• samodzielnej działalności gospodarczej

liczbie około 120 tysięcy młodych ludzi, a 20 tysiącom umożliwiał udział w szkoleniach.

Ponadto wszyscy zainteresowani mogli liczyć na pomoc:

• doradców zawodowych

• pośredników pracy z powiatowych urzędów pracy

• doradców z Centrów Informacji i Planowania Karier Zawodowych wojewódzkich urzędów pracy.

Środki zagwarantowane na realizację programu w roku 2002 obejmowały kwotę 330 mln złotych.

Program „Pierwsza Praca” obejmuje pięć następujących segmentów:

1. małe i średnie przedsiębiorstwa

2. samozatrudnienie

3. kształcenie

4. wolontariat

5. informacja, poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy.

Ad. A

Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu przewiduje różne instrumenty promujące zatrudnianie bezrobotnych przez MŚP, wśród których wyróżnia się:

1. refundacje wynagrodzeń absolwentów

2. staże absolwenckie

3. prace społeczno-użyteczne

4. pożyczki na tworzenie nowych miejsc pracy dla bezrobotnych skierowanych przez powiatowy urząd pracy

5. programy specjalne

Dodatkową możliwość odbywania praktyki zawodowej i uzyskiwania doświadczenia zawodowego stwarzają dwustronne umowy z krajami UE, przewidujące zatrudnianie w ramach staży. Dają one szansę na pracę blisko 2,5 tysiącu absolwentów.

Ad. B

Dla części absolwentów szansą na odnalezienie swojego miejsca na rynku pracy może być założenie własnej firmy.

Ad. C

Zakłada się, słusznie zresztą, że poprawa sytuacji absolwentów na rynku pracy w tym i kolejnych latach wymaga radykalnych zmian w programach kształcenia na wszystkich poziomach systemu oświaty i rozwoju działań umożliwiających absolwentów uzupełnianie, poszerzanie lub zmianę kwalifikacji nabytych w systemie oświaty w celu zwiększenia szans na zatrudnienie.

Zmiany powinny objąć:

1. system oświaty (szkoła musi zajmować się kształtowaniem wśród uczniów i studentów postaw kreatywności i innowacyjności - dopiero na takim gruncie można rozwijać wiedzę i praktyczne umiejętności w zakresie przedsiębiorczości)

2. kształcenie ustawiczne (organizowanie przez urzędy pracy szkoleń, udzielanie pożyczek szkoleniowych, stypendia dla osób zamieszkałych w rejonach zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, które po utracie statusu absolwenta w ciągu 6 miesięcy podejmą naukę w szkole wyższego stopnia)

3. działania aktywizujące szkół (zachęcenie szkół, zwłaszcza wyższych, do tworzenia tzw. Biur Karier Zawodowych - są bardzo przydatne we wspieraniu znajdowania miejsc pracy przez studentów i absolwentów oraz w korygowaniu programów kształcenia poprzez bieżące ich dostosowywanie do oczekiwań pracodawców.)

Ad. D

W sytuacji ogromnego deficytu miejsc pracy, gdy wiadomym jest, że znaczna część absolwentów nie znajdzie zatrudnienia, szansą na zdobycie pierwszego doświadczenia zawodowego i sprawdzenie umiejętności zawodowych może być wolontariat, czyli nieodpłatna praca w organizacji pozarządowej.

Ad. E

Zwiększenie zdolności młodych osób do samodzielnego znajdowania zatrudnienia wymaga szerokich działań w zakresie ●informacji, ●poradnictwa zawodowego, ●kształtowania umiejętności poszukiwania pracy.

Funkcjonowanie Centrów Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkich Urzędów Pracy, których usługi wzbogacają ofertę powiatowych urzędów pracy.

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej organizują zajęcia warsztatowe z zakresu kształtowania umiejętności pozazawodowych, m.in. ● autoprezentacji, ● technik poszukiwania pracy, ● poznania samego siebie, ● podejmowania decyzji zawodowych, ● planowania rozwoju zawodowego.

Finansowanie programu odbywa się z środków pochodzących z następujących źródeł:

• Fundusz Pracy

• fundusze pomocowe: fundusze unijne (Phare Spójność Społeczno-Gospodarcza) oraz pożyczki Banku Światowego

• rezerwa "uwłaszczeniowa"

• pożyczka z Banku Rozwoju Rady Europy

• budżety samorządów - gminnych, powiatowych, wojewódzkich

W realizacji programu „Pierwsza Praca” uczestniczą:

1. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

2. Ministerstwo Gospodarki

3. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

4. Ministerstwo Skarbu Państwa

5. Ministerstwo Ochrony Środowiska

6. Wojewódzkie urzędy pracy

7. Powiatowe urzędy pracy

8. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

9. Organizacje pozarządowe

10. Ochotnicze Hufce Pracy

11. Bank Gospodarstwa Krajowego.

Na mocy umów międzynarodowych, jakie Polsce udało się zawrzeć pojawiła się możliwość zatrudnienia obywateli polskich w charakterze stażystów. Takie rozwiązania przewidują następujące umowy międzynarodowe:

• umowa z Niemcami w sprawie zatrudnienia pracowników w celu podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych i językowych (pracowników-gości) z dnia 7.06.1990r.,

• umowa z Francją w sprawie wymiany stażów zawodowych z dnia 29.09.1990r.,

• umowa z Belgią w sprawie zatrudnienia stażystów z dnia 4.10.1990r.,

• umowa ze Szwajcarią w sprawie wymiany stażów zawodowych z dnia 11.06.1993r.,

• umowa z Luksemburgiem w sprawie zatrudnienia stażystów z dnia 29.10.1996r.

Umowy z Belgią i Luksemburgiem nie są jednak wiążące, bowiem państwa te nie notyfikowały o spełnieniu warunków wewnętrznych wymaganych do ich wejścia w życie.

Stażyści są traktowani na równi z pracownikami/ obywatelami państwa przyjmującego w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Roczne limity zatrudnienia określone w umowach kształtują się następująco: RFN - 1000 osób, Francja - 1000 osób, Belgia - 250 osób, Szwajcaria - 150 osób, Luksemburg - 30 osób.

Program „Absolwent”

Zanim zaistniał program „Pierwsza Praca” dużo wcześniej stworzony został Krajowy Program Aktywizacji Zawodowej Absolwentów, który po raz pierwszy opracowano i zastosowano w latach 1997-1998 w dawnym województwie skierniewickim. Na jego bazie wdrożono od 1 czerwca 1998 r. Krajowy Plan Zatrudnienia Absolwentów „Absolwent `98”, który był pierwszą edycją Krajowego Programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów „Absolwent”.

Program „Absolwent” jest ogólnopolską inicjatywą zintegrowanych działań na rzecz ograniczenia bezrobocia wśród młodzieży wchodzącej na rynek pracy.

Uczestnicy Programu mogą liczyć na szczególną pomoc urzędów pracy w rozwiązywaniu ich problemów ze znalezieniem zatrudnienia.

WYNIKI PROGRAMU “ABSOLWENT”

	Liczba absolwentów zaktywizowa- nych podczas realizacji Programu "Absolwent '98"	Liczba absolwentów zaktywizowa-nych podczas realizacji Programu "Absolwent '99"	Liczba absolwentów zaktywizowa-nych podczas realizacji Programu “Absolwent `2000”	Liczba absolwentów zaktywizowanych w okresie od 1 czerwca 1998 r. do 30 czerwca 2001 r.
Razem zaktywizowanych Absolwentów	287 452	250 722	217 424	755 598
Niesubsydiowane zatrudnienie	71 096	68 723	69 996	209 815
Programy rynku pracy w tym:	142 151	106 970	80 376	329 497
Refundacja zatrudnienia absolwentów	58 802	34 983	23 002	116 787
Prace społecznie użyteczne	1 002	585	272	1 859
Prace interwencyjne	8 367	4 972	3 017	16 356
Roboty publiczne	2 873	1 608	947	5 426
Pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej	460	283	157	900
Zwrot kosztów dojazdu do pracy	2 094	2 870	1 707	6 671
Zwrot składki ZUS	612	70	20	702
Szkolenia absolwentów	20 617	14 527	8 896	44 040
Staże absolwenckie	46 888	46 786	42 103	135 777
Programy specjalne	351	219	211	781
Pożyczki na tworzenie dodatkowych miejsc pracy dla absolwentów	85	67	44	196
Absolwenci objęci Warsztatami Poszukiwania Pracy W ramach IPD	74 205	75 029	67 052	216 286

Od początku realizacji Programu “Absolwent”, tj. od dnia 1 czerwca 1998 r. do 30 czerwca 2001 r. z ogólnej liczby 988 390 nowo zarejestrowanych w urzędach pracy absolwentów zaktywizowano 755 598 bezrobotnych absolwentów. Stanowili oni 76,4% nowo rejestrujących się absolwentów.

Troskliwi pracodawcy

„Rzeczpospolita” we współpracy z firmą IMC Kariera zorganizowały konkurs „Troskliwy pracodawca”.

„Troskliwi pracodawcy” to firmy, które w latach 2001-2002 wprowadziły tzw. „outplacement”- czyli program pomocy zwalnianym pracownikom.

W ramach jego realizacji, poza wysokimi odprawami pracodawcy zapewniali zwalnianym  m.in. szkolenia na temat: ●lokalnego rynku pracy, ●pisania cv i listu motywacyjnego oraz ●sposobu zachowania się podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Ponadto pracownicy mogli także skorzystać z porad psychologów oraz doradców zawodowych.

Wśród jedenastu „Troskliwych pracodawców” znaleźli się:

1. Zakłady Chemiczne Alwernia S.A.

2. BRE Bank S.A.

3. Centra S.A.

4. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals

5. Hochtief Polska

6. LU Polska

7. Lafarge Nida Gips

8. Nordea Polska Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie S.A.

9. Pepsi-Cola General Bottlers Poland

10. Polifarb Cieszyn - Wrocław S.A.

11. Polpharma S.A.- Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych.

Analiza struktury bezrobocia

Wrocław

Jak pokazują dane statystyczne dotyczące bezrobocia we Wrocławiu w latach 2000-2003, w okresie tym następował ciągły wzrost liczby osób pozostających bez pracy. Dotyczyło to wszystkich, bez względu na posiadane wykształcenie i staż pracy, aczkolwiek nie bez znaczenie pozostaje fakt, że najmniejszy przyrost bezrobotnych miał miejsce wśród osób z wyższym wykształceniem i wieloletnim (10-20 lat) stażem pracy. Jedynie w tych grupach wzrost bezrobocia był nieznaczny.

Analizując strukturę wieku można zauważyć, że jedynie wśród osób mających 18-24 lat i 35-44 lat zanotowano spadek bezrobocia natomiast we wszystkich pozostałych grupach nastąpił jego wzrost.

Reasumując, tylko do końca września br. szeregi bezrobotnych zasiliło 1356 osób.

Biorąc pod uwagę:

• rok 2000 liczba bezrobotnych wzrosła o 15 037 osób

• rok 2001 liczba bezrobotnych wzrosła o 8251 osób.

BEZROBOTNI WEDŁUG: WIEKU, POZIOMU
WYKSZTAŁCENIA I STAŻU PRACY
WROCŁAW - LATA 2000-2003 (STAN NA 30 IX)

WYSZCZEGÓLNIENIE		ROK
				2000		2001		2002		2003
				OGÓŁEM	KOBIETY	OGÓŁEM	KOBIETY	OGÓŁEM	KOBIETY	OGÓŁEM	KOBIETY
WIEK W LATACH	15-17	2	0	0	0	0	0	15	4
		18-24	5183	3264	6327	3417	6986	3802	6761	3637
		25-34	4996	3239	7010	4166	9118	5208	9528	5408
		35-44	5229	3161	6504	3648	7666	4147	7522	4050
		45-54	5570	2918	7595	3724	10046	4758	10904	5216
		55-59	562	178	855	278	1332	429	1732	570
		60-64	189	x	226	x	264	x	306	x
	WYKSZTAŁ- CENIE	WYŻSZE	1671	1072	2494	1546	3458	2101	3463	2151
		POLICEALNE I ŚREDNIE ZAWODOWE	5537	3833	6962	4461	8358	5198	8617	5321
		ŚREDNIE OGÓLNO- KSZTAŁCĄCE	1752	1338	1928	1441	2420	1780	2570	1855
		ZASADNICZE ZAWODOWE	5205	2488	6845	2843	8410	3396	8527	3390
		GIMNAZJALNE I PONIŻEJ	7566	4029	10288	4942	12766	5869	13591	6168
	STAŻ PRACY OGÓŁEM	<1	832	488	8891	4318	9927	4610	9767	4487
		1-5	1292	777	3063	1662	3955	2100	4037	2117
		5-10	1702	1048	2364	1346	3065	1743	3384	1924
		10-20	3351	2193	4067	2535	4851	2912	4905	2976
		20-30	3312	1897	3822	1976	4900	2469	5196	2620
		30<	364	24	330	15	649	93	734	96
		BEZ STAŻU	10878	637	5980	3381	8065	4417	8745	4665
RAZEM		21731	12760	28517	15233	35412	18344	36768	18885
ŹRÓDŁO : sprawozdania MPiPS-01 + opracowanie własne PUP-WROCŁAW

● Województwo dolnośląskie

Od października ubiegłego roku ogólnie w województwie dolnośląskim obserwuje się ciągły wzrost stopy bezrobocia. Nieznane są dane z ostatnich miesięcy, ale biorąc pod uwagę pierwsze miesiące roku, wzrost ten kształtował się w granicach 0,5%-0,8%.

W relacji do całego kraju województwo dolnośląskie nie wypada najkorzystniej, gdyż jego stopa bezrobocia jest wyższa średnio o 1,25% od krajowej średniomiesięcznej stopy bezrobocia..

POZIOM STOPY BEZROBOCIA

W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM

Powiaty	ROK 2001
		Styczeń	Luty	Marzec	Kwiecień	Maj	Czerwiec	Lipiec	Sierpień	Wrzesień	Październik	Listopad	Grudzień
WROCŁAWSKI-ZIEMSKI	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	15,2
WROCŁAWSKI-GRODZKI	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	9,9
WOJEWÓDZTWO	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	21,5
POLSKA	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	17,5
-	ROK 2002
WROCŁAWSKI-ZIEMSKI	16,0	16,3	16,5	16,4	16,0	16,1	16,3	16,7	16,8	16,6	16,9	17,3
WROCŁAWSKI-GRODZKI	10,5	10,9	11,0	11,1	11,0	11,0	11,0	11,3	11,6	11,7	11,8	12,2
WOJEWÓDZTWO	22,2	22,3	22,3	22	21,3	21,4	21,6	21,6	21,6	21,7	22,0	22,5
POLSKA	18,1	18,2	18,2	17,9	17,3	17,4	17,5	17,5	17,6	17,5	17,8	18,1
-	ROK 2003
WROCŁAWSKI-ZIEMSKI	17,9	18,5
WROCŁAWSKI-GRODZKI	12,6	12,8
WOJEWÓDZTWO	23,3	23,4
POLSKA	18,7	18,8
Opracowano w Powiatowym Urzędzie Pracy we Wrocławiu Źródło: Pracujący i aktywni zawodowo [w tysiącach] oraz stopa bezrobocia [w %] - dane GUS za grudzień 2001 roku oraz od stycznia 2002 do lutego 2003 roku.

Absolwenci

W Polsce występuje aktualnie zjawisko wyżu demograficznego, w wyniku którego systematycznie zwiększa się liczba bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych.

Dane pochodzące z tego roku pokazują, że w pierwszych miesiącach roku miał miejsce bardzo duży wzrost stopy bezrobocia w relacji do roku ubiegłego. Tylko do maja br. przybyło 10 652 bezrobotnych. Jedynie w sierpniu liczba absolwentów pozostających bez pracy była niższa od zeszłorocznej.

BEZROBOTNI ABSOLWENCI ZAREJESTROWANI
W PUP-WROCŁAW - WG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA -
STAN NA 31 X 2003

POWIATY	O - ogółem K - kobiety	RAZEM	Z TEGO ZE SZKÓŁ
						WYŻSZYCH	POLICEALNYCH I ŚREDNICH ZAWODOWYCH	LICEÓW OGÓLNO -KSZTAŁCĄCYCH	ZASADNICZYCH ZAWODOWYCH	POZOSTAŁYCH
1	2	3	4	5	6	7	8
WROCŁAWSKI - ZIEMSKI	O	291	42	122	39	64	24
		K	180	35	72	31	23	19
	WROCŁAWSKI -GRODZKI	O	1681	710	442	195	160	174
		K	995	438	231	143	61	122
ŹRÓDŁO : sprawozdania MPiPS-01 + opracowanie własne PUP-WROCŁAW

Nowe regulacje dotyczące rynku pracy

9 grudnia Rada Ministrów przyjęła projekty dwóch ustaw. Pierwszy z nich dotyczy promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a drugi - świadczeń przedemerytalnych.

Projekt ustawy odnoszącej się do promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy

W ramach ustawy przewiduje się następujące zmiany:

1. ustawa wprowadza nowe narzędzia aktywnej polityki rynku pracy, w tym instrumenty skierowane do osób pozostających w szczególnej sytuacji na rynku pracy. To nowa kategoria prawna obejmująca osoby bezrobotne, które nie ukończyły 24 roku życia lub przekroczyły 55 rok życia, a także osoby bezrobotne długotrwale, bez kwalifikacji zawodowych, samotnie wychowujące dzieci do lat 7 oraz niepełnosprawne. Dla nich przewidziano specjalne instrumenty aktywizacyjne, przede wszystkim różne formy zatrudnienia subsydiowanego;

2. proponowana regulacja ułatwi pracę kluczowych z punktu widzenia rynku pracy instytucji, czyli powiatowych urzędów pracy, przenosząc zadania „osłonowe” (przyznawanie i wypłatę zasiłków i świadczeń przedemerytalnych) do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Stworzy również szansę na podnoszenie jakości usług urzędów, premiując skuteczność pracowników;

3. projekt przewiduje zmiany w systemie kształcenia ustawicznego. Pracodawcy będą mogli ustanawiać fundusz szkoleniowy, z którego będzie finansowany udział pracowników i pracodawców w kształceniu. Poza korzyścią wynikającą z podniesienia kwalifikacji pracowników, pracodawcy mogą również - po spełnieniu pewnych warunków - liczyć na refundację z Funduszu Pracy części kosztu szkolenia potrzebnego dla przekwalifikowania pracownika;

4. ustawa pozwala na finansowanie sprawdzonego na Zachodzie rozwiązania, czyli „rotacji pracy”. Osoba, która chce się szkolić, będzie miała gwarancję, że powróci na swoje miejsce pracy, ponieważ pod jej nieobecność zastąpi ją osoba bezrobotna, której zatrudnienie częściowo sfinansuje Fundusz Pracy;

5. nowa regulacja pozwoli również efektywnie wykorzystać środki pochodzące z Europejskiego Funduszu Społecznego - mowa tu o kwocie ponad 2 mld euro w pierwszych latach po akcesji - a także przygotować i wdrożyć, podobnie jak wszystkie państwa UE, Narodowy Plan Działań na rzecz Zatrudnienia. Obecnie obowiązująca ustawa nie daje takiej możliwości;

6. ustawa uporządkuje definicje pojęć związanych z rynkiem pracy, przy czym niewiele zmieni się w definicji osoby bezrobotnej, czy w wysokości zasiłku dla bezrobotnych. Pojawił się natomiast zasiłek aktywizacyjny. Będzie on kierowany do osób, które podejmując pracę w niepełnym wymiarze pracy osiągałyby wynagrodzenie niższe od minimalnego, aby uzupełnić ich płacę;

Projekt ustawy dotyczącej świadczeń przedemerytalnych

Do istotnych zmian jakie wprowadza ustawa należy zaliczyć zawężenie dostępu do świadczeń a jednocześnie przyznanie prawa do nich dwóm nowym kategoriom: osobom tracącym prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz przedsiębiorcom, którzy musieli zlikwidować swoją działalność gospodarczą.

Wysokość świadczeń przedemerytalnych zostanie obniżona do 600 zł i będzie równa dla wszystkich. Utrzymano jednak możliwość „dorabiania” do świadczeń przedemerytalnych i wydłużono do czterech lat okres ochronny dla osób w wieku utrudniającym znalezienie pracy, przewidziany w Kodeksie Pracy.

Nowa regulacja zacznie obowiązywać wiosną przyszłego roku, z dniem 31 marca lub 30 kwietnia

Program aktywizacji zawodowej osób w wieku przedemerytalnym „50+”

Celem programu jest zwiększenie zatrudnienia w grupie osób powyżej 50 roku życia. Skuteczna realizacja tego programu powinna przyczynić się do zaktywizowania w początkowym okresie ok. 50 - 80 tys. osób bezrobotnych oraz pobierających zasiłki i świadczenia przedemerytalne rocznie (w tym ok. 10 tys. tj. osób corocznie uprawnionych do świadczeń przedemerytalnych) oraz zmniejszyć liczbę osób zwalnianych z zakładów pracy przed emeryturą.

Program „50+” przewiduje trzy podstawowe kierunki działań:

1) Nastawione na osoby zatrudnione, ale zagrożone zwolnieniem

Działania te będą realizowane m.in. poprzez: projekty ukierunkowane na stworzenie miejsc pracy dla seniorów, projekty umożliwiające zmianę kwalifikacji pracowników zagrożonych zwolnieniem, projekty promocyjne na rzecz utrzymania zatrudnienia starszych pracowników, projekty na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji starszych pracowników oraz działania ochronne wobec starszych pracowników.

2) Nastawione na osoby bezrobotne oraz uprawnione do świadczeń przedemerytalnych

Działania aktywizacyjne wobec bezrobotnych powyżej 50 roku życia jako jednej z grup zagrożonych, określone zostały w projekcie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Działania te przewidują: szczególne podejście urzędów pracy do tej kategorii bezrobotnych, wzmocnienie zatrudnienie subsydiowanego, współpracę z pracodawcami - wpływanie na pracodawców w celu dokonywania przez nich zmiany polityki zatrudnienia, stworzenie możliwości podjęcia działalności gospodarczej oraz formy finansowej rekompensaty za rezygnację z pasywności.

3) Nastawione na osoby tracące prawo do świadczeń

W przypadku osób tracących prawo do świadczeń (np. świadczeń rentowych) wykorzystane będą te same instrumenty, jak w przypadku osób bezrobotnych

Przewiduje się, że pełny koszt realizacji programu może wynieść ok. 300 - 350 mln zł rocznie na działania aktywizacyjne, przy jednoczesnym zmniejszeniu wydatków na świadczenia przedemerytalne o ok. 100 - 120 mln zł rocznie.

Skuteczna realizacja programu będzie zależeć od skali zaangażowanych środków finansowych oraz zainteresowania i czynnego uczestnictwa w programie pracodawców. Dlatego też program kompleksowy będzie poprzedzony programem pilotażowym przeprowadzonym już w 2004 r., w ramach którego partnerom społecznym i niepublicznym instytucjom rynku pracy udzielane będą granty na projekty służące utrzymaniu zatrudnienia lub aktywizacji bezrobotnych w wieku powyżej 50 lat.

W 2005 roku program ma zostać rozszerzony, w oparciu o doświadczenia zdobyte w ramach tego pilotażu, a także dzięki instrumentom ustawy o promocji zatrudnienia.

Program aktywizacji osób w wieku przedemerytalnym „50+” jest jednym z punktów zawartych w Programie Uporządkowania i Ograniczenia Wydatków Publicznych. Będzie on realizowany w aspekcie stopniowego wygaszania świadczeń przedemerytalnych. Celem działania zaproponowanego przez rząd jest podniesienie poziomu aktywności zawodowej osób w wieku przedemerytalnym, a także ograniczenie zaangażowania finansów publicznych i Funduszu Pracy w wypłacaniu zasiłków i świadczeń przedemerytalnych.

Program szkoleniowo-zatrudnieniowy

Porozumienie, podpisane w dniu 15 grudnia 2003 r., między Ministrem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ma ułatwić osobom bezrobotnym i poszukującym pracy jej znalezienie oraz stworzyć szanse zdobycia nowych kwalifikacji zawodowych i utrzymania obecnego miejsca pracy. Program wspólnych działań to przede wszystkim okresowe zatrudnienie poprzedzone uczestnictwem w szkoleniach. Dla najlepszych projekt stwarza również szansę na stałe zatrudnienie.

Podpisany program szkoleniowo - zatrudnieniowy będzie składał się z trzech etapów:

Etap I: rekrutacja i szkolenie - przygotuje wytypowaną grupę osób do wykonywania zadań związanych z wprowadzeniem Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli (IACS),

Etap II: zatrudnienie - tzn. skierowanie i okresowe zatrudnienie (1.IV - 31.VII.04 r.) przez odziały regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa osób, które pozytywnie przeszły testy kwalifikacyjne,

Etap III: dodatkowe szkolenia z zakresu Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz doradztwa z zakresu wypełniania wniosków o płatności obszarowe.

Porozumienie będzie realizowane przez powiatowe urzędy pracy, Odziały Regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz ich powiatowe biura obsługi.

Program zostanie sfinansowany wspólnie ze środków Funduszu Pracy i ARiMR. Minister gospodarki i pracy wspólnie z samorządami powiatowymi przeznaczy ok. 40 mln zł z Funduszu Pracy na inicjację programów rynku pracy tj. staże absolwenckie i roboty publiczne. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przeznaczy ok. 58 mln zł na organizację szkoleń i stanowisk pracy (np. wyposażenie biurowe, zakup sprzętu komputerowego).

ARiMR zakłada, że w specjalistycznych szkoleniach weźmie udział ok. 7,5 tys. osób z całego kraju. Agencja zadeklarowała również, że przygotuje wstępne umowy o pracę dla osób, które uzyskają pozytywny wynik egzaminów kończących szkolenia po I etapie programu, gwarantujących wykonywanie zadań związanych z Zintegrowanym Systemem Zarządzania i Kontroli. Dla najlepszych, po ukończeniu trzech etapów programu, Agencja zaproponuje stałe zatrudnienie. W ten sposób ok. 1 tys. osób uzyska stałe zatrudnienie.

Uzgodniony przez strony porozumienia harmonogram działań przewiduje, że rekrutacja uczestników programu rozpocznie się jeszcze w grudniu br. tak, aby szkolenia I etapu odbyły się w styczniu i lutym 2004 r. a okresowe zatrudnienie osób przy procedurze przyjmowania pierwszych wniosków mogło nastąpić od 1 kwietnia 2004 r.

Problem bezrobocia na świecie

Wielka Brytania

Rząd brytyjski postanowił aktywizować bezrobotnych, którzy najtrudniej adaptują się w społeczeństwie, a czasem są wręcz od niego odseparowani, jako słabo wykształceni, wywodzący się z rodzin imigrantów czy niepełnosprawni. Aby się z tym uporać, rząd zaczął szukać nowych, bardziej skutecznych rozwiązań i nie wierzy już, że sprawę załatwią sami urzędnicy.

Wiosną 2000 r. wszedł zatem w spółkę z prywatnym biznesem: uznał, że program aktywizacji najtrudniejszych przypadków powinien dać lepsze efekty, jeśli będzie jednocześnie przedsięwzięciem na wskroś komercyjnym, niż gdyby kierowali nim przedstawiciele administracji państwowej.

Na zlecenie brytyjskiego ministerstwa pracy powstało konsorcjum Working Links (WL), w którym znalazły się firma Manpower i agencja rządowa Jobcenterplus (wyszukują "trudnych" bezrobotnych, szkolą ich, pomagają im pokonać rozmaite bariery i kontaktują z potencjalnymi pracodawcami) oraz firma Cap Gemini Ernst & Young, odpowiedzialna za stworzenie koncepcji WL, rozwiązań IT i zarządzanie projektem. Strona informatyczna jest w tym wypadku o tyle ważna, że zapewnia przepływ dokumentacji i danych o tysiącach ludzi, setkach przedsiębiorstw oraz o podejmowanych działaniach. A wszystko po to, by przedsięwzięcie nie tylko osiągało zamierzone cele społeczne, ale i przyzwoite wyniki finansowe. Prywatne firmy, które zostały partnerami Working Links, są nimi żywotnie zainteresowane: zyski z realizacji projektu dzielą równo pomiędzy siebie.

Rząd zawiera z firmami kontrakty obejmujące prowadzenie punktów pomocy bezrobotnym w tzw. employment zones (strefach zatrudnienia). Państwo płaci 200 funtów za każdego zidentyfikowanego klienta (tak spółka nazywa ludzi objętych jej opieką) i rozpoznanie jego potrzeb czy problemów, a za takiego, który dostanie pracę - 200-500 funtów. Jeżeli nowo zatrudniony utrzyma pracę przez ponad 13 tygodni, kolejne 2,5 tys. funtów trafia do prywatnych partnerów ministerstwa. Zarabiają tym więcej, im bardziej są skuteczni, a sektor publiczny oszczędza na zasiłkach dla bezrobotnych, nie wspominając o innych wydatkach, związanych choćby ze zwalczaniem przestępczości, która narasta tam, gdzie nie ma pracy.

O tym, że takie prywatno-publiczne partnerstwo opłaca się wszystkim stronom, świadczą dotychczasowe rezultaty programu: do 2002 r. znaleziono pracę dla ponad 14 tys. ludzi, czyli 40% z 25 tys. klientów (z czego prawie 85% dalej pracuje po 13 tygodniach) co dwukrotnie przewyższa efektywność podobnych projektów realizowanych przez administrację państwową. Już na przełomie 2001 i 2002 r. obroty WL sięgnęły 28 mln funtów, a jej zyski - prawie 3 mln.

Polityka zatrudnienia w Unii Europejskiej

Instrumenty polityki zatrudnienia

Przy realizacji polityki zatrudnienia Wspólnota Europejska wykorzystuje przede wszystkim środki pochodzące z Funduszy Strukturalnych, a zwłaszcza Europejskiego Funduszu Socjalnego. W okresie budżetowym 1994-1999 łączne transfery z Funduszy Strukturalnych przekroczyły 141 mld euro, w tym z Europejskiego Funduszu Socjalnego wyniosły ok. 40 mld euro. Ze środków tych dofinansowywano projekty mające m.in. na celu zwalczanie długotrwałego bezrobocia i zjawiska tzw. "wypadania" z rynku pracy, rozwój rynku pracy, podnoszenie kwalifikacji i ułatwianie dostępu do pracy zwłaszcza w odniesieniu do młodzieży, przestrzeganie równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz ułatwianie pracownikom dostosowania się do zmian w środowisku pracy, w związku z szybkim postępem technologicznym. Ok. 1,4 mld euro z Funduszy Strukturalnych przeznaczono w latach 1994-1999 na realizację trzech inicjatyw wspólnotowych: Employment-NOW (370 mln euro), Employment - HORIZON (730 mln euro) i Employment-YOUTH START (300 mln euro). Pierwsza z tych inicjatyw miała za zadanie zmniejszenie bezrobocia wśród kobiet, polepszenie ich statusu zawodowego, podniesienie kwalifikacji i poprawę perspektyw zawodowych; druga - ułatwienie dostępu do rynku pracy osobom niepełnosprawnym; a trzecia - wspomaganie państw członkowskich w działaniach na rzecz zapewnienia młodym ludziom dostępu do nauki i szkoleń. Inna, zrealizowana w tym samym czasie inicjatywa wspólnotowa ADAPT (przystosowanie siły roboczej do zmian w przemyśle), o budżecie 1,4 mld euro, została sfinansowana po części z Europejskiego Funduszu Socjalnego oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju.

Również Europejski Bank Inwestycyjny włączył się do realizacji polityki Wspólnoty na rzecz zatrudnienia, uruchamiając specjalny tzw. amsterdamski plan działnia (ASAP).
Europejski Fundusz Socjalny pozostanie (zgodnie z Zarządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1784/1999 z 12 lipca 1999 r.) głównym źródłem środków na realizację polityki zatrudnienia w okresie budżetowym 2000-2006. Poprzednich kilka inicjatyw wspólnotowych zastąpiono - zgodnie z zamierzeniem lepszej koordynacji działań i koncentracji środków - jedną nową inicjatywą - EQUAL. Jest ona realizowana w partnerstwie z państwami członkowskimi, a stosowna kwota zarezerwowana w budżecie Europejskiego Funduszu Socjalnego wynosi 2,85 mld euro.

Z Europejskiego Funduszu Socjalnego finansowane są też projekty pilotażowe w dziedzinie zatrudnienia (zwłaszcza związane z możliwościami stwarzanymi przez erę informacji, projekty innowacyjne na szczeblu lokalnym, projekty z udziałem partnerów społecznych itd.). Niektóre z nich mają na celu ukształtowanie nowego podejścia do rynków pracy w państwach członkowskich i wiążą się z unowocześnieniem publicznych oraz rozwojem prywatnych służb zatrudnienia.

Państwa członkowskie WE mają ponadto do dyspozycji program MISEP (Mutual information system on employment policies - System wzajemnego informowania się o polityce zatrudnienia) oraz program Sysdem (European system of documentation on employment - Europejski system dokumentacji zatrudnienia).

Na mocy Traktatu Amsterdamskiego, w styczniu 2000 r. stworzony został Komitet ds. Zatrudnienia (Employment Committee), który zastąpił istniejący wcześniej Komitet ds. Zatrudnienia i Rynku Pracy (Employment and the Labour Market Committee). W skład Komitetu ds. Zatrudnienia wchodzą po dwie osoby z każdego państwa członkowskiego i z Komisji Europejskiej. Komitet ma charakter doradczy, a jego głównym zadaniem jest dbałość o koordynację polityki zatrudnienia państw członkowskich WE. 

strona Kolegium Krakowskiego

www.kk.jgora.pl/

Literatura:

„Businessman Magazine” nr 3(144)

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej - www.mpips.gov.pl

Powiatowy Urząd Pracy we Wrocławiu - WWW.pup-wroclaw.pl

AKTYWNE INSRTUMENTY POLITYKI PRACY

Agnieszka Błaczkowska

Anna Pardała

III GN gr.8

14

---