Dziady cz. III

I Gatunek : dramat romantyczny

- odrzucenie zasady trzech jedności
- synkretyzm gatunkowy i rodzajowy
- sceny zbiorowe.
- splatające się wątki realistyczne z fantastycznymi.
- fragmentaryczność, kompozycja otwarta.
- bohater romantyczny

- oniryzm

- niesceniczność

- brak chóru

- sceny realistyczne i wizjonersko-symboliczne

II Mesjanizm (polska Chrystusem narodów)

- kult cierpienia, sakralizacja ofiary

- misja dla narodu polskiego

- wywyższeni ponad inne narody

przedmowa
autor nakreślił w niej obraz prześladowań, jakim podawane były litewskie dzieci i młodzież. Autorem działań wymierzonych w najmłodszych był rosyjski senator Nowosilcow. To on decydował o zamykanych szkołach, zesłaniach uczniów i nauczycieli na Syberię, wtrąceniach do więzień. Dla Mickiewicza taki zakres prześladowań uprawniał do porównania Polaków do chrześcijan w początkach tysiąclecia.

dedykacja
Została ona skierowana do przyjaciół ze związku filomatów i filaretów, którzy dla autora stali się symbolami męczeństwa dla dobra narodowej sprawy. Byli oni nie tylko prześladowani za swój patriotyzm, ale przede wszystkim pozbawiono ich łączności z krajem.

widzenie Księdza Piotra

- porównanie cara do biblijnego Heroda mordującego niewinne dzieci
- mesjanizm jednostki, którą ks. Piotr nazywa czterdzieści i cztery;
- widzenie procesu nad krajem (na podobieństwo procesu Jezusa, areną jest Europa, na podobieństwo Piłata)
- krzyż, jaki dźwiga Polaka, to trzy zabory;
- wizja ukrzyżowania Polski, nad którą - tak jak obok konającego Jezusa - stała jego matka - Wolność.
- wniebowstąpienie Polski.
Tak jak w prawdziwym profetycznym widzeniu, tak i tu pełno jest symboli i niejasnych do końca aluzji. I tak np. czterdzieści i cztery w historii starano się interpretować jako:
- osobę samego autora;
- alegorię Polski;
- powstańców z 1944 roku;
- Józefa Piłsudskiego;
- Andrzeja Towiańskiego.

III Mała improwizacja

- charakter pieśni tyrtejskiej, nawołuje do walki (dzikość, chęć zemsty, gorycz)

- objawienie, proroctwo (wizja walki białego orła z krukiem)

- motyw białego orła i zasłaniającego mu niebo kruka

• orzeł poczuł się samozwańczym prorokiem, miał złe pobudki do poznania przyszłości, sygnał, iż ta rola go przerasta. Kruk strażnik obszaru tajemnic, orzeł intruz.

• nieustanna walka dobra ze złem

• kruk=szatan

• kruk, zwiastun klęski narodowej

• kruk jako zapowiedz klęski romantycznego nadczłowieczeństwa

IV Obraz społeczeństwa polskiego

- patriotyczna młodzież zbuntowana przeciw caratowi - dbają o ideały , poczucie więzi grupowej, odpowiedzialność za los towarzyszy, stanowią opór (symbolizują niewianą ofiarę)

- salon warszawski, młodzi spiskowcy stoją z dala od arystokracji i elit. (symbolizują one bierność, lojalni wobec caratu, postawy kosmopolityczne - narodowość budzi ich niechęć)

- bal senatora - obecne są tam postaci autentyczne, pozbawieni są zasad moralnych, zabiegają o względy caratu, , akceptują niewolę.

- symbol lewej i prawej strony (prawa moralna, uczciwa, patriotyczna)

V Obraz Rosji

- Rosjanie tez podlegali surowym karą caratu

- tożsami z tyranią

- wielu akceptowało carat, ze strachu

VI Wielka improwizacja

- wybuch sił imaginacji głównego bohatera. Sił, za pomocą których pragnie zmierzyć się z mocą Boga.

- buntem jednostki w obliczu niesprawiedliwości i cierpiącego narodu, zmieniającym się w przypływie gniewu w bunt przeciwko Stwórcy.

- w początkowych wersach Konrad występuje jako poeta - pieśniarz. Mówi o mocy myśli i słowa, posiadających zdolność kreowania świata.

- nazywa siebie „mistrzem” i dokonuje aktu twórczego - mocą myśli buduje ciała niebieskie, rozmieszcza je jako gwiazdy i planety, nadaje im bieg na orbitach, wsłuchując się w muzykę harmonii.

- przybiera nową, gigantyczną postać, staje się człowiekiem kosmicznym, stojącym na ziemi, sięgającym gwiazd, przez co zyskuje wielkość całego świata.

-wysuwa swoje żądania pod adresem Boga, chce wymóc zmianę sytuacji swojego narodu i ojczyzny, gdzie zostało jego ludzkie serce. Pragnie przeniknąć mechanikę sił rządzącym światem ludzi, aby uzyskać realną władzę nad ich duszami i dzięki temu stworzyć naród szczęśliwy. Uformować go tak, jak tworzy pieśni.

- spodziewa się uzyskać moc od Boga, bowiem „kocha cały naród”.

- przekonany, że wykreuje coś potężniejszego niż Bóg, ponieważ wszystkie swoje dzieła, którymi się zachwyca, obdarza miłością.

-odczuwa swoją moc i potęgę.

- chce się wzbić ponad wszechświat, aby dotrzeć do Stwórcy, by zajrzeć w jego uczucia.

- szczyci się swoją siłą i tym, że miłością zdołał objąć cały naród.

- chce podźwignąć naród, uszczęśliwić i zadziwić nim cały świat.

- nie ma jeszcze władzy nad ludźmi, dlatego sposobu na to szuka u Boga.

- uważa, że jest lepszy od Boga.

- połączył wiedzę o górnym i dolnym świecie, osiągając wiedzę niedostępną Bogu, dla którego część wiedzy ziemskiej, zawartej w ludzkich uczuciach, jest niedostępna.

- ludzie jednak okazują się „skazitelni, marni” i nie chcą mu służyć. Twórcza moc Konrada, potężna na wysokościach niebieskich, okazuje się nikła na ziemi.

- utożsamia się z cierpiącą ojczyzną

- rezygnuje z mocy rozniecania uczuć w sercach ludzi i zamiast niej żąda od Boga, który ma zostać jego sojusznikiem, mocy władania nad ludzkimi duszami.

- wierzy w swój geniusz, przeceniając rolę woli.

- początkowo kieruje się szlachetnymi pobudkami i pragnienie ulżenia ciemiężonemu narodowi potem żąda od Boga władzy absolutnej, władzy obejmującej dusze ludzkie.

- bohater musi dojrzeć do kolejnej przemiany, aby zrozumieć, że cierpienie narodu i jego swoista śmierć, jest koniecznością w drodze ku ostatecznemu celowi - wolności.

- stwórca nie przemówił do niego, ponieważ Konrad, pełen pychy i wiary w swoją wielkość, nie zasłużył, aby wejrzeć w oblicze Wszechmocnego. Nie oznacza to, że opuszcza On całkowicie poetę. Wróci do niego, gdy zamiast dumy i wiary w swoją potęgę pozna, czym jest pokora.

VII Widzenie Ewy

- przeciwieństwo wizji samozwańczego Konrada, który wzbił się ku niebu ale nie ujrzał stwórcy, niewinnej Ewie niebo zstępuje samo.

- obraz Ewy ofiarowującej Marii wianek kwiatów, Jezus odwzajemniając prezent także ofiarowuje jej kwiaty - mistyczne zaślubiny nieba i ziemi (wianek=obrączki)

- Ewa (Polska) wybrana na oblubienice pana.

- z kwiatów rodzi się nowa dusza Konrada

- po za sceną utworu postać bohatera dojrzewa, jego symbolem staje się róża (ofiarowana Ewie, Konrad ofiarowuje się ojczyźnie, która jest poświęcona przez Boga)

---