1. Pojęcie finansów publicznych,(czym się zajmują).

Finanse jest to pieniężna forma podziału dochodu narodowego. W gospodarce rynkowej są 2 pojęcia finansów:

- finanse publiczne,

- finanse prywatne - osób prowadzących działalność gospodarczą.

Podstawowa różnica pomiędzy tymi finansami to 3 podstawowe cechy:

1. Finanse publiczne dysponują przymusem dla zapewnienia sobie dochodu w postaci podatku. Nie podlegają przymusowi w zakresie wykonywania wydatków. (są osoby, które nie płacą podatku, radni, posłowie, senatorowie, osoby pracujące na czarno. posłowie, radni sami sobie ustalają diety i maja je bardzo wysokie a i tak nie płacą podatku.

W przypadku podmiotu prywatnego - każdy musi zapłacić podatek, (czy uzyska większy przychód czy nie to jego sprawa).

2. Finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu, którego GESTOREM jest państwo. Prywatni posiadacze pieniądza nie mają na niego żadnego wpływu.

3.Finanse publiczne są orientowane na realizację interesu publicznego. Finanse prywatne służą gromadzeniu dochodów i realizacji zysków prywatnych.

FINASE PUBLICZNE W GOSPODARCE RYNKOWEJ OBEJMUJĄ:

1. Organizację finansową państwa

2. Opracowanie, uchwalanie, wykonywanie budżetu (ustawy finansowej) oraz kontrolę ich wykonania, NIK kontroluje wykonanie budżetu państwa, RIO ( są one w gestii premiera, sprawują nadzór, czy wszystkie uchwały J S T są zgodne z prawem) kontroluje i nadzoruje J S T

3. Dochody publiczne ze szczególnym uwzględnieniem podatków i pożyczek publicznych ( w budżecie gmin i państwa - podstawa budżetu to podatki, można korzystać z pożyczek, czy kredytów, od lat 70-tych budżet państwa jest zadłużony, ani państwo, ani gmina nie zbankrutuje, bo ma dochody podatkowe, może mieć kryzys, że ma mało pieniędzy na zadania do wykonania, ale nie zbankrutuje)

4. Wydatki publiczne

5. Organizacje i operacje skarbu państwa

6. Organizację finansową i operacje finansowe zdecentralizowanych związków publicznych ( banki, przedsiębiorstwa, J S T, zakład ubezpieczeń).

2. Funkcje finansów publicznych(wymienić i omówić).

Przez funkcję finansów publicznych należy rozumieć zespół stawianych przed nimi zadań.

Wyróżnia się 4 funkcje:

1. funkcja fiskalna - polega na dostarczaniu państwu i innym jednostkom i podmiotom publicznym dochodów potrzebnych na realizację ich zadań( gmina, powiat, województwo);

2. funkcja redystrybucyjna - polega na gromadzeniu środków finansowych przez określony fundusz (między innymi budżet) a z drugiej strony podział środków określonym podmiotom;

3. funkcja stymulacyjna - sprowadza się do oddziaływania przy pomocy rozwiązań i strumieni finansowych na zachowanie różnych podmiotów;

4. funkcja ewidencyjno - kontrolna - polega na zaewidencjonowaniu wspomnianych dochodów (zaksięgowaniu) jak i wydatków, a jednocześnie na kontroli wydatkowanych środków;

System finansowy jest to ogół zasad i instytucji finansowych stworzonych przez obowiązujące w danym państwie i w danym czasie prawo finansowe. Finanse są kategorią ekonomiczną istniejącą niezależnie od woli ludzkiej, natomiast system finansowy kategorią prawną będącą wytworem człowieka.

3. Funkcje budżetu.

Budżet określa się jako plan działalności finansowej państwa lub jednostki samorządu terytorialnego jako podmiot władzy. Obejmuje z jednej strony dochody z drugiej wydatki. Ustalany jest na rok czasu.

Budżet łączy się z trzema elementami:

1. zasobami pieniężnymi państwa,

1. sporządzonymi planami dochodów i wydatków,

1. nadawaniu tym planom określonej formy prawnej.

Budżet państwa posiada 3 funkcje:

1. funkcja polityczna budżetu - sprowadza się kontroli narodu na działalnością rządu; natomiast w przypadku JST również istnieje ta funkcja, mieszkańcy sprawują nadzór nad finansami budżetu gminy, powiatu, województwa przez przedstawicieli, których sami wybraliśmy;

2. funkcja ekonomiczna - polega na dokonywaniu za jego pośrednictwem podziału znacznej części dochodu narodowego;

3. funkcja prawna - polega na uchwaleniu w postaci albo ustawy albo uchwały (dot. jednostek samorządu terytorialnego) budżetowej.

4. Struktura organizacyjna budżetu (struktura od 1989 r. i przejście na lata następne).

Był jednolity, od gmin aż do województwa, zbiorczo do budżetu państwa, od 1989 r. budżet państwa i samorządowe, w pierwszych latach gmina, później powiaty i sejmiki, każdy budżet jest odrębny, sam dla siebie, nikomu nie podlega.

W Państwach socjalistycznych struktura organizacyjna budżetu państwa pokrywa się z systemem budżetowym. W Polsce od 1974 r. nie było powiatów, to gminy podlegały bezpośrednio budżetowi województwa. Aktualnie w Polsce struktura organizacyjna systemu budżetowego oparta jest na zasadzie oddzielenia Samorządu Terytorialnego od Państwa. (państwo nie wnika jak wybrana jest władza i jak dysponuje finansami, tylko czy jest zgodnie z prawem).

Dlatego niezależnie od siebie istnieją budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego.

5. Formy organizacji gospodarki budżetowej - podział na jednostki, gospodarstwa pomocnicze, środki specjalne i jednostki na rozrachunku gospodarczym, zakłady budżetowe, jednostki budżetowe, forma organizacyjna brutto i netto.

W państwie istnieją jednostki organizacyjne, które są powiązane z jego budżetem metodą brutto i metodą netto.

Netto - to, co zarobią, muszą odprowadzić metodą podatku, instytucja musi na siebie zapracować, ale jak osiągnie dochód po pokryciu swoich kosztów to musi podzielić się z państwem,

Brutto - to, co zarobią rozliczają się inaczej, pośrednio sami wypracowują środki i dostają część z budżetu. Formą organizacyjną Gosp. budżetowej brutto jest jednostka organizacyjna państwa lub JST, która prowadzi działalność na zasadach odpłatności, może być prowadzona w formie zakładu budżetowego. Działalność uboczna to gospodarstwa pomocnicze i inna (środki specjalne).

Wyróżniamy 4 formy organizacyjne gospodarki budżetowej w ustawie o finansach publicznych:

- jednostka budżetowa

- zakład budżetowy

- gospodarstwa pomocnicze

- Środki specjalne

Jednostka budżetowa (urząd, organ, instytucja budżetowa)- jest formą organizacyjną gospodarki budżetowej powiązaną z budżetem ZASADĄ BRUTTO polega na tym, że wszystkie wydatki jednostki budżetowej (uniwersytet, politechnika, szpitale, przychodnie) pokrywane są z budżetu i wszystkie dochody odprowadza do budżetu - ma zakaz wykorzystania środków na własne wydatki. Wyjątek stanowią: ● przychody własne, których nie musi odprowadzać, ale zobowiązana jest wykorzystać je zgodnie z zasadami danej jednostki ● dochody własne ze spadków, darowizn, opłat administracyjnych, odszkodowań, świadczenia usług ● z funduszy motywacyjnych - z kar pieniężnych i grzywny. Nie płaci się podatku od nieruchomości

• jest najbardziej rozpowszechnioną formą

• posiada swój rachunek bankowy

• ma swój organ założycielski

Budżetowanie brutto to sposób powiązania jednostki budżetowej z budżetem (wydatki są przewidziane w paragrafie ustawy budżetowej - pełne kwoty).

Zakład budżetowy - Są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które są powołane do odpłatnego świadczenia usług w sferze publicznej

- odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania;

- pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, za wyjątkiem sytuacji, gdy otrzymają:

* dotację przedmiotową z budżetu;

* dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

Nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności(chyba, że dotacja dotyczy inwestycji oraz dotacji otrzymywanych w związku z realizacją projektu lub zadania współfinansowanego ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności Unii Europejskiej).

• ma większą autonomię w porównaniu do jednostki budżetowej

• posiada swój plan finansowy w skali roku, konta

Zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków obrotowych, ustalone na koniec okresu rozliczeniowego.

Gospodarstwa pomocnicze - istnieją przy jednostkach budżetowych,to wyodrębniona organizacyjnie i finansowo z części działalności jednostki budżetowej lub jej działalność uboczna powołana dla realizacji wyodrębnionego zakresu zadań tej jednostki np. warsztaty przy szkole, stołówka przy urzędzie.

- gospodarstwa pomocnicze, co do zasady nie ma gospodarstw, które nie są podporządkowane jednostkom

Pokrywa swe koszty z uzyskiwanych przychodów własnych, (Do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych odpowiednio Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.), może też otrzymywać dotacje z budżetu(dotacje przedmiotowe)

• gospodarstwo pomocnicze nie może zarabiać na tym, ze jest przy jednostce budżetowej - działalność na rzecz jednostki budżetowej po kosztach własnych

• może być dotowane z budżetu państwa, jeżeli osiąga zysk - 50% ma trafić do budżetu państwa lub samorządu terytorialnego, pozostałe środki pozostają na miejscu.

• powiązany jest budżetem METODĄ NETTO, czyli płacą podatki- mają obowiązek rozliczyć się z fiskusem (metoda netto polega na tym, ze każda jednostka płaci do budżetu podatek, chyba, ze jest to podatek np. od nieruchomości się go nie płaci).

Środki gospodarcze np. spółki z budżetem państwa są powiązane metodą netto, bo z uzyskanego budżetu musi odprowadzić podatki (budżet mu nic nie daje, a on musi się dzielić płacąc podatki).

- Środki specjalne- to środki gromadzone przez jedn. budż. Na osobnych rachunkach bankowych. Wykorzystywane są na cele wskazane w ustawie lub uchwale, na cele wskazane przez darczyńcę lub spadkodaw. oraz na remont lub odtworzenie mienia, którego dotyczy odszkodowanie

6. Zasady budżetu - znać i scharakteryzować.

Są to postulaty pod adresem ustawodawstwa i praktyki dotyczące prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej w celu optymalnej realizacji swych zadań. Do najważniejszych zasad budżetowych można zaliczyć:

1. Zasadę powszechności,

2. Zasadę jedności,

3. Zasadę niefunduszowania,

4. Zasadę szczegółowości,

5. Zasadę równowagi budżetowej.

1. zasada powszechności - występuje też pod pojęciami zupełności lub budżetowania brutto, wyraża się ona tym, że wszystkie jednostki państwowe i samorządowe wchodzą do budżetu całością dochodów i wydatków. Zasadę tę formułuje się zarówno ze względu politycznych jak i techniczno - organizacyjnych. Jej geneza wiąże się z walką polityczną parlamentu jak i Rady o całkowitą kontrolę nad wydatkami rządu lub Zarządu. Stoi ona w sprzeczności z komercyjnym charakterem działalności niektórych służb. Czyli zmierza do tego, że służby te nie są zainteresowane dodatkowym zarobkiem(np. Policja z mandatów nic nie ma, bo to są od razu środki budżetu). Prawo budżetowe formułuje zasadę powszechności w sposób pośredni i bardzo zliberalizowany.

2. zasada jedności budżetu - postuluje, aby budżet tak państwa, jak i JST ujmowany był w jeden jednolity(całościowy) akt prawny(jest tylko jeden budżet). Odstępstwem od tej zasady jest opracowanie kilku różnych budżetów( to nie zdało u nas egzaminu). Ustawodawstwa jest zwolennikiem zasady jedności budżetu tak państwa jak i budżetów JST(sporządza się tylko 1 projekt).

3. zasada niefunduszowania - występuje jako zasada jedności materialnej budżetu. Postuluje ona, aby budżet zorganizowany był na zasadzie jednej puli środków, z której całość dochodów przeznaczona jest na całość wydatków. Łącznie dochodu z wydatkami nazywa się funduszowaniem, a środki pochodzące z określonych źródeł z przeznaczeniem na określone cele funduszami celowymi. Zasada nie funduszowania umożliwia ustalenie wydatków zgodnie z aktualnymi potrzebami, czyni decyzje budżetowe bardziej elastycznymi.

4. zasada szczegółowości budżetu - postuluje, aby budżet ustalony był i wykonywany z podziałem szczegółowym dochodów i wydatków. Przy ustalaniu budżetu obowiązuje klasyfikacja budżetowa. Budżet państwa i JST zgodnie z ta klasyfikacją dzieli się na:(ramka poniżej)

Budżet państwa	Budżet samorządu Terytorialnego
Część (obejmują one dochody i wydatki naczelnych organów władzy)	-
Dział(nauka, oświata, kultura, Gosp. komunalna)	Dział
Rozdział(fundusz płac - on dzieli się na płace podstawowe i narzuty i dlatego dalej rozwija się w paragrafy)	Rozdział
Paragraf	Paragraf

(jest to konieczne po to, aby ci, którzy gospodarują środkami budżetu nie mieli dowolności)

Klasyfikacja BP jest inna niż klasyfikacja, BST. Różnica polega na tym, że z BP dochodzą części a w BST ich jest brak.

Część - kancelaria sejmu, kancelaria rządu części obejmują dochody, wydatki naczelnych organów władzy

5. zasada równowagi budżetowej - postuluje ukształtowanie wydatków na poziomie dochodów. Z tym jednak, że przy budżecie państwa ta zasada jest łamana. Wydatki są większe jak dochody. W JST tak nie jest, wydatki i dochody muszą być zrównoważone. Zasada ta nie dotyczy w Polsce budżetu państwa. Uchwalany jest budżet z niedoborem, czyli deficytem. Obowiązujące prawo budżetowe nie podejmuje problematyki budżetowej na szczeblu państwa. Nie ma ta zasada zastosowania jako nakaz prawny odnośnie budżetu państwa.

1. procedura budżetowa - jak wygląda w Polsce i kilka słów o procedurze w UE. podział na etapy i rozwinąć. preliminarz wydatków.

procedura budżetowa składa się z:

1.opracowania;

2.uchwalenia;

3.wykonywania;

4.kontroli budżetu.

Opracowanie budżetu.

Opracowanie budżetu odbywa się od podstawowych jednostek budżetowych. podstawą na rok następny jest wykonanie tzw. preliminarza wydatków - tzn. trzeba pamiętać o wysokości wydatków na rok przyszły z uwzględnieniem roku bieżącego, trzeba wydać pieniądze, które mamy, aby nie przepadły.

Następnie preliminarze wydatków spływają z urzędów gmin, powiatów, województwa, kolejno do ministerstwa finansów. Dopiero jak to spłynie to zaczyna się opracowywać budżet. Ministerstwo finansów biorąc wszystkie dane zaczyna opracowywać wydatki i dochody. Dochody nie wystarczają z reguły na pokrycie wydatków, ale każda jednostka musi zrównoważyć budżet i zaczyna myśleć, w jaki sposób szukać dodatkowych źródeł dochodów. Jednostki muszą brać pod uwagę nie tylko bieżące wydatki, ale również inwestycje dla miasta lub gminy. Dodatkowym źródłem finansowania mogą być:

-sprzedaż mienia komunalnego,

-sprzedaż mienia państwowego(budżet państwa). Czasem to nie wystarczy i sięga się po inne źródła, które są kosztowne - kredyt, pożyczka kredytowa. JST mogą brać kredyt wewnętrzny, państwo musi z zewnątrz z innego kraju.

Opracowywanie budżetu trwa do miesiąca października. Do 15 listopada budżet musi być zdany do uchwałodawczy lub ustawodawcy(do Parlamentu lub Rady Gminy, Powiatu).

Wówczas jest czasokres na dyskusję ustawodawcy(parlamentu). Parlament przekazuje projekt komisji finansów, poszczególne komisje również się przyglądają, i na koniec po dyskusji jest uchwalony budżet. Dopóki budżet nie jest uchwalony, to trzeba mówić projekt budżetu. Dopiero po uchwaleniu jest to budżet.

Następnie przez cały rok następuje realizacja (wykonywanie) tego budżetu. to, co jest zaplanowane dla danego resortu lub JST nie powinno być przekroczone. Może okazać się, że życie wprowadzi jakieś zmiany, wtedy w II połowie roku można dokonać zmian. Zmiany te można wykonywać z pewnym upoważnieniem. Klasyfikacja budżetowa wskazuje, kto może wykonywać pewne przesunięcia. I tak:

-zmiany między działami - może dokonać tylko Parlament, rada(w JST)

-zmiany między rozdziałami i paragrafami wykonawca budżetu - RM, Prezydent, Zarząd(w JST).

WYŁĄCZENIE - jednego paragrafu nie wolno naruszyć. Jest to paragraf dotyczący inwestycji - nie można przesuwać i dokonywać zmian, pomimo tego, że jest w paragrafie. Zmiany temoże dokonywać tylko ustawodawca, czy uchwałodawcza Zasady procedury budżetowej regulują sposób postępowania różnych podmiotów, terminy wykonania, zakres i charakter opracowanych lub przekazywanych materiałów mają istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania gosp. budżetowej. Ich przestrzeganie wpływa bezpośrednio na merytoryczny kształt budżetu państwa lub JST.

Zasady procedury budżetowej zawarte są w II aktach prawnych 1.Prawo budżetowe-ustawa z 1991 r. ze zmianami, i 2. Ustawa o samorządzie terytorialnym z 1990 r.( z wykładu do tego momentu).

Zasady opracowania projektu budżetu są instrumentem realizacji polityki społeczno - gospodarczej. Opracowanie założeń tej polityki stanowi wstępny etap prac nad projektem budżetu. Założenia te powinny zostać uchwalone przez sejm do 20 października - po to, aby minister finansów pod te założenia mógł przypisać pieniądze.

Opracowany projekt budżetu państwa trafia na obrady RM, który po uchwaleniu przez RM winien być przekazany w terminie do 15 listopada sejmowi i senatowi. Analogicznie odbywa się ta sama procedura odnośnie JST (skarbnik opracowuje, daje zarządowi, zarząd do 15 listopada przekazuje radzie).

do 15 listopada jest I etap opracowania budżetu.

II etap - uchwalenie budżetu.

Projekt ustawy budżetowej winien trafić do sejmu w terminie umożliwiającym uchwalenie przed rozpoczęciem roku budżetowego(termin obowiązujący budżet państwa i JST). ZASTRZEŻENIE - w uzasadnionych przypadkach w nieprzekraczającym terminie do końca I kwartału roku budżetowego, którego dotyczy. Jeżeli sejm nie uchwali budżetu w ciągu 3 miesięcy, to Prezydent może go rozwiązać. Jeżeli sejm nie uchwali ustawy budżetowej, winien uchwalić prowizorium budżetowe.

Budżet JST - jest troszkę inaczej. Są RIO miały sprawować nadzór i kontrolę nad JST i ich budżetem, teraz mają obowiązek sprawowania nadzoru nad całym systemem finansowym JST. Jeżeli budżet JST nie zostanie uchwalony to wkracza RIO i USTALA budżet dla gminy. Ustalenie tego budżetu nie zwalnia gminy od tego, aby uchwalić budżet. RIO może spowodować odwołanie np. prezydenta miasta.

Wykonywanie budżetu państwa.

W trakcie wykonywania budżetu państwa szczególna rola przypada RM i ministrowi finansów (zarządowi +skarbnikowi w JST). Skarbnik pełni funkcje podobne do głównych księgowych - odpowiada za cały stan finansów.

Minister finansów sprawuje ogólną kontrolę realizacji dochodów i wydatków, oraz utrzymania równowagi budżetowej.

RM sprawuje ogólny nadzór nad wykonaniem budżetu państwa. Ministrowie i wojewodowie sprawują nadzór i kontrolę nad całością Gosp. finansowej podległych im jednostek organizacyjnych.

W trakcie wykonywania budżetu obowiązują określone reguły zwane zasadami wykonywania budżetu są to: * terminowość pełnej realizacji zadań, * zwiększanie wydatków w granicach planowanych rezerw.

Rezerwa ogólna w budżecie państwa i JST - jest to obowiązek, zaplanowanie tzw. rezerwy ogólnej, która powinna wynosić do 1% ogólnego budżetu(na nieprzewidziane wydatki np. powódź, susza). oprócz rezerwy ogólnej mogą być zaplanowane rezerwy celowe. rezerwy celowe mieszczą się w działach (oświaty, kultury, zdrowia, NIE MAJĄ ONE OGRANICZENIA PROCENTOWEGO). Jest zastrzeżenie - rezerwy celowe + rezerwa ogólna nie mogą łącznie przekroczyć 5% budżetu. Rezerwy te nie przepadają, można wykorzystać później, przechodzi to do następnego roku budżetowego jako nadwyżka.

Zasady kontroli i sprawozdawczości budżetu.

Można wyróżnić:

1. kontrolę polityczną,

2. kontrolę administracyjną.

Z punktu widzenia kryteriów kontroli, można wyróżnić:

1. kontrolę legalności,

2. kontrolę jakości gospodarki budżetowej.

Instytucjonalnie kontrolę gospodarki budżetowej sprawują organy państwowe i samorządowe.

Kontrolę gospodarki budżetu państwa sprawuje Sejm i NIK. Natomiast organów niższego szczebla - ministerstwo, Rada Ministrów.

Kontrolę gospodarki budżetu jednostek samorządu terytorialnego. - Rada( w Radzie Komisja Rewizyjna) i Regionalna Izba Obrachunkowa.

Wykonanie budżetu państwa kontroluje SEJM, czyli komisja sejmowa właściwa do spraw budżetu państwa. Komisja Sejmowa właściwa do spraw budżetu państwa przedstawia Sejmowi wniosek w sprawie udzielenia Rządowi absolutorium za dany rok. Jednocześnie wysłuchuje sprawozdania NIK.

W przypadku budżetu jednostek samorządu terytorialnego kontrolę przeprowadza komisja rewizyjna( przekazuje materiał do RIO, i RIO po przeanalizowaniu budżetu i sprawozdaniu komisji rewizyjnej stawia ona wniosek o udzielenie lub nie udzieleniu absolutorium zarządowi JST. (wniosek taki stawia Komisja Rewizyjna po uzyskaniu zgody Regionalnej Izby Obrachunkowej.?)

Ponieważ za całą gospodarkę finansową państwa odpowiada Premier, to, dlatego tak jest, że RIO ma prawo nadzoru nad prawidłowością budżetu JST.

W FINANSACH NIE MA TERAZ ŻADNEGO PODPORZĄDKOWANIA GMINY POD POWIAT A POWIATU POD WOJEWÓDZTWO!!!!!!

W budżecie Unii dochody ustawia się pod wydatki, a w Polsce jest to niezależne od dochodów - ustala się w budżecie w Polsce.

Rada europejska i Parlament Europejski tworzą tzw. władzę budżetową i odpowiadają za uchwalenie budżetu UE. Punktem wyjścia dla całej procedury budżetowej jest sporządzenie, przez poszczególne instytucje UE preliminarzy. Preliminarze sporządzają jednostki UE na początku roku, przed rokiem budżetowym, do marca. procedura budżetowa UE obejmuje okres od 1 września do 31 grudnia (nie ma poślizgu jak w naszym budżecie, 31 grudzień to czasokres ostateczny).

Etapy:

Sporządzenie wstępnego projektu budżetu (w Polsce odpowiedzialny jest rząd w UE Komisja Europejska). projekt ten musi być przedstawiony Radzie Europejskiej najpóźniej do 1 września. Rada ma czas na uchwalenie budżetu do 10 października i wtedy przekazuje Parlamentowi UE do I czytania i dyskusji. W trakcie I czytania Parlament Europejski może dokonywać zmian, ale tylko w stosunku do wydatków obligatoryjnych. Gdy w ciągu 45 dni od dnia przedłożenia projektu budżetu Parlament nie wniesie zastrzeżeń, to uważa się, że budżet został przyjęty.

II czytanie projektu budżetu przez Radę odbywa się w drugiej połowie listopada. Rada ma prawo wprowadzić zmiany w odniesieniu do każdych zmian wniesionych przez Parlament.

Parlament Europejski w terminie 15 dni od dnia otrzymania projektu budżetu może odrzucić lub przyjąć poprawki wniesione przez Radę. Ostateczny projekt przewodniczący Parlamentu Europejskiego ogłasza zatwierdzenie budżetu w Dzienniku Urzędowym UE w grudniu.

(podział wydatków na obligatoryjne i nie, ma charakter polityczny. Wynika z podziału uprawnień między Radą a Parlamentem. Rada ma decydujący głos w odniesieniu do wydatków obligatoryjnych a Parlament nieobligatoryjnych).

8. Dyscyplina budżetowa i odpowiedzialność za jej naruszenie(stabilność budżetu, w ciągu roku kalendarzowego można dokonać zmian - wiedzieć, kto, w jakim zakresie może to zrobić.

Dyscyplina budżetowa to katalog zasad prawidłowego prowadzenia Gosp. budżetowej. Prawo budżetowe wymienia następujące przypadki naruszenia dyscypliny budżetowej:

1.Przekroczenie wydatków budżetowych.

2.Przekroczenie uprawnień do dokonywania zmian.

3.Zaniechanie przeprowadzania i rozliczania inwestycji.

4.Niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie dotacji.

5.Zaciągnięcie zobowiązań na kwotę przekraczającą wydatki budżetowe.

Kary - od nagany do kary pieniężnej.

Organami właściwymi w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej są komisje orzekające w stosunku do JST istnieją takie przy RIO, Komisja orzekająca to mały sąd, jest 3 sędziów, prokurator, może być obrońca. Poza tą komisją istnieją komisje resortowe przy ministerstwach, przy wojewodach są komisje wojewódzkie i jednocześnie główna komisja orzekająca przy ministerstwie finansów. ( kto w jakim zakresie dokonuje przesunięć jest w odpowiedzi na pytanie nr 7).

9. Klasyfikacja budżetowa.(różnica między budżetem państwa a JST, jest po to, aby przestrzegać, co wolno, czego nie wolno, dotyczy wydatków).

Klasyfikacja wydatków budżetowych - może być wykonany podział wg różnych kryteriów np. resortowo, z tym jednak, że wydatki na gospodarkę narodową od lat 80-tych była pozycją bardzo znaczną, wynosiła nawet 50% budżetu. Od początku lat 80-tych ulega ona zmniejszeniu, bo następuje proces przekształcania spółek skarbu państwa w spółki z osobowością prawną i później sprzedaż. W związku z tym wydatki te spadły prawie do zera. Podziały wydatków:

I wydatki bieżące i inwestycje,

II wydatki osobowe i rzeczowe,

III wydatki odpłatne i nieodpłatne.

Co to jest klasyfikacja budżetowa ?

Klasyfikacja budżetowa - jest to prawnie określony system ewidencjonowania dochodów i wydatków budżetowych wg przyjętych kryteriów, zawierających symbole cyfrowe i odpowiadające tym symbolom nazwy.

Klasyfikacje wydatków budżetowych można przeprowadzić wg różnych kryteriów;

Ze względu na przeznaczenie podział na:

- gospodarkę narodową ( gospodarka narodowa to wszystkie jednostki państwowe przyczyniające się do dochodu narodowego),

- cele socjalno-kulturalne

- policję

- obronę narodową

- oraz na obsługę długów państwowych

Następny podział:

- na inwestycje i wydatki bieżące

Inny podział:

- wydatki osobowe i rzeczowe

Klasyfikacja budżetowa oparta jest na kryterium podmiotowym, przedmiotowym i rodzajowym i została określona rozporządzeniem Ministra Finansów z 2000 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów oraz przychodów i rozchodów.

Podział dochodów i wydatków wg kryterium podmiotowego -oznacza podział dochodów i wydatków budżetowych na części, gdzie każda część odpowiada aktualnemu resortowi administracji rządowej, a każda z jednostek resortowych jest dysponentem i odpowiada za wykonanie określonej części budżetu, a wiec podział na części wiążę się z określeniem dysponentów części budżetowej nazwanej także dysponentami głównymi- są nimi Ministrowie.

Klasyfikacja na części dot. tylko budżetu państwa

To wyodrębnienie części budżetu odpowiada:

1) Naczelnym organom władzy państwowej, kontroli ochrony państwa pod względem prawa, sądów i trybunałów np. Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, NIK, Sad Najwyższy .

2) Naczelnym i centralnym organom administracji rządowej i urzędom nadzorowanym przez Prezesa Rady Ministrów np. Ministerstwa, Główny Urząd Statystyczny.

3) Wojewodom jako przedstawicielom rządu w województwie

4) Pozostałym wyodrębnionym częściom ( np. 01 Kancelaria Prezydenta, 02 Kancelaria Sejmu, 03 Kancelaria Senatu, 04 NIK)

W klasyfikacji dochodów i wydatków budżetowych wg kryterium przedmiotowego wyodrębnia się działy budżetowe, których aktualnie jest 32:

- Rolnictwo i Łowiectwo - 010

- Handel - 500

- Leśnictwo - 020

- Nauka - 730

- Administracja Publiczna - 750

- Ochrona Narodowa

- Budownictwo.

Układ działowy budżetu umożliwia analizę zaangażowania środków budżetowych w daną dziedzinę gospodarki narodowej.

W Działach wyodrębnia się Rozdziały budżetowe. Jest to podział o charakterze zarówno podmiotowym jak i przedmiotowym, który odpowiada rodzajom działalności np. w Dziale Leśnictwo wyodrębnia się podział na rozdziały: np. Gospodarka Leśna, Nadzór nad gospodarką leśną, usuwanie skutków klęsk żywiołowych

Klasyfikację dochodów i wydatków budżetowych wg kryterium rodzajowego odzwierciedlają paragrafy budżetu, które wskazują źródła dochodów, wydatków:

Klasyfikacja wydatków budżetowych wg paragrafów:

- podatek dochodowy od osób fizycznych

- podatek dochodowy od osób prawnych

Klasyfikacja wydatków wg paragrafów np.

- wynagrodzenia osobowe pracowników

- honoraria

- składki na fundusz pracy

Inny podział wydatków budżetowych, to wydatki: odpłatne i nieodpłatne.

Klasyfikacja budżetowa

Budżet państwa Budżet samorządowy

Część Dział

Dział Rozdział

Rozdział Paragraf

Paragraf

Jest różnica, polega na tym, że w budżecie państwa istnieje część, która jest tylko w budżecie państwa, a nie ma jej w budżecie samorządu terytorialnego - ani w budżecie gminnym, ani wojewódzkim.

Czemu służy klasyfikacja?

• dochody i wydatki powinny być zestawione w sposób uporządkowany tzw. kwalifikacja budżetowa

• Rada Ministrów, która jest autorem projektu budżetu musi zachować pewne zasady uwzględniając kwalifikację

• Układ działowy budżetu umożliwia analizę zaangażowania środków budżetowych w daną dziedzinę gospodarki narodowej.

Znaczenie oraz pojęcie klasyfikacji Budżetowej:

Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego klasyfikuje się według:

1. Działów i rozdziałów określający rodzaj działalności

2. Paragrafów, które określają rodzaj dochodów, wydatków i przychodów

Działy - zbudowane są z przedmiotów i określają one rodzaj działalności oraz obejmują one jedną lub kilka branż. Działy są najwyższymi podziałami w budżetach jednostek samorządu terytorialnego np. dział: Gospodarka Komunalna, gruntami, Oświata i wychowanie, transport.

W danym dziale budżetowym powinny być ujęte dochody budżetowe, które pochodzą z danego działu oraz wydatki budżetowe, które przeznaczone są na finansowanie tego działu.

Działy składają się z rozdziałów.

Rozdziały - są to bardziej szczegółowe jednostki kwalifikacyjne, wchodzące w skład działów. Zbudowane są według kryterium:

• Przedmiotowego

• Podmiotowego

Np. w Dziale transport znajduje się Rozdział utrzymanie dróg, w Dziale Gospodarka Komunalna znajduje się Rozdział Oczyszczania miasta.

Paragrafy - są najniższą jednostką klasyfikacji budżetowej. Wchodzą one w skład rozdziałów. Są to szczegółowo ujęte rodzaje dochodów i wydatków budżetowych, które wynikają z obowiązującego systemu podatków, opłat, dotacji (dochód, podatek dochodowy od osób prawnych lub fizycznych) np. Dział: Gospodarka Gruntami, Rozdział: Utrzymanie Gruntów Miejskich, Paragraf: np. Dochody z dzierżawy i leasingu nieruchomości.

10. Dotacja, - co to jest, kto ma prawo udzielania, jak należy się rozliczyć. (budżet państwa, jst )

Dotacja jest świadczeniem publiczno - prawnym z budżetu podmiotu publiczno - prawnego na rzecz osób trzecich. Budżet państwa może udzielać gminom dotacje celowe, wyrównawcze i ogólne. Powiaty i sejmiki samorządowe oczekują dotacji - oni muszą otrzymać, bo nie mają dochodów własnych. Dotacje mogą otrzymywać nie tylko JST, ale również organizacje społeczne lub osoby prywatne a jednocześnie gminy również mogą udzielać dotacji Np. parafii, jeżeli proboszcz zwróci się z prośbą o dotację na starą farę lub ogrodzenie cmentarza. Cel dotacji musi być w każdym przypadku ściśle określony, bez tego nie otrzyma się dotacji, trzeba się z niej dokładnie rozliczyć i jeżeli cokolwiek zostanie, to oddać resztę pieniędzy. Jeżeli gmina jest wiejską i jest biedna, to może otrzymać dotację wyrównawczą. Dotacje dzielą się na podmiotowe i przedmiotowe. Są wydatkami bezzwrotnymi.

11. Subwencja - może ją otrzymać tylko budżet jst, z budżetu państwa(np. oświatowa subwencja).

Jest świadczeniem publiczno - prawnym państwa, będącym prawno - finansowym odbiciem ustrojowego podziału zadań publicznych pomiędzy państwo a te podmioty. Finansowanie oświaty z subwencji - szkoły wyższe finansowane są przez sejm(wyższe państwowe). Wyższa szkoła pedagogiczna przekształcona w akademię, aby była finansowana z budżetu państwa, bo szkoła wyższa pedagogiczna byłaby finansowana przez sejmik województwa. W miastach wojewódzkich(byłych, np. Włocławek) zostawiono wyższe szkoły, które są finansowane przez sejmiki. Szkoły podstawowe i licea ogólnokształcące finansuje gmina. Na to przekazywane są subwencje oświatowe. Subwencje są wydatkami bezzwrotnymi, podlegają zwrotowi, jeżeli są niewykorzystane.

1) subwencja oświatowa -bo oświata jest przypisana państwu i państwo ma zapewnić odpowiedni poziom. Wraz z przekazaniem oświaty gminom i województwom należy przekazać środki - i to są subwencje oświatowe.

Szkoły podstawowe i LO - w gminach, szkoły zawodowe - w powiecie, a wyższe - w sejmikach ( KPSW)

u nas pod Sejmik podlega Szkoła Wyższa we Włocławku.

2) subwencja podstawowa (otrzymują wszyscy) - ma charakter wyrównujący dochody gmin. Ustala się jako ją jako 1% planowanych dochodów budżetu państwa i kwoty wpłat gmin, w których wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca (G) jest większy niż 150% analogicznego wskaźnika obliczonego łącznie dla wszystkich gmin (P). *

3) subwencja rekompensująca - w ramach części rekompensującej subwencji ogólnej wyróżnia się przede wszystkim kwotę rekompensującą dochody utracone w związku z częściową likwidacją podatku od środków transportowych. Kwotę tę ustala się w wysoko­ści nie mniejszej niż 10,5% planowanych w ustawie budżetowej wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych. Roczną kwotę części rekompensu­jącej subwencji ogólnej, w zakresie kwoty rekompensującej dochody utracone w związku z częściową likwidacją podatku od środków transportowych, ustala się mnożąc łączną kwotę rekompensującą przez współczynnik udziału gminy w ogólnej kwocie tej części subwencji ogólnej.

Kolejny element składowy części rekompensującej subwencji ogólnej może stanowić kwota rekompensująca dochody utracone bezpośrednio z tytułu ustawowych ulg i zwolnień określonych w ustawie o podatku rolnym, ustawie o lasach, ustawie o jednostkach badawczo-rozwojowych i ustawie o rehabilitacji zawodowej t społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych oraz z tytułu obniżenia opłaty eksploatacyjnej. Kwota ta jest ustalana l przekazywana gminom 2 uwzględnieniem wniosków gmin, zawierających dane o rocznych skutkach ulg i zwolnień.

Wójt nie może przekroczyć swoich uprawnień, nie może przerzucić pewnej kwot z oświaty na ochronę zdrowia a nie wolno mu tego zrobić. Mają uprawnienia do przerzucania z rozdział do rozdziału, ale nie można przerzucić między oddziałami.

• Miernikiem udzielania subwencji dla szkół uczeń, ilość uczniów.

• subwencji nie wolno przerzucać na inny cel

12. Dochody budżetu państwa (umieć rozróżnić budżet państwa i jst - jest rozgraniczenie część dochodów jest w budżecie a część w jst). *dochody podatkowe(od osób fizycznych i prawnych), *cło, *akcyza, *pożyczka zagraniczna(jest również dochodem budżetu państwa), *może być darowizna, *sprzedaż mienia państwowego(dochód państwa lub gminy).*kredyt na dany moment.

Wszystkie podmioty publiczno - prawne mają własne dochody, ponieważ nie ma podporządkowania.

budżet państwa przejął część dochodów podatkowych, które są lokalne jak i część dochodów nie podatkowych. Największym źródłem dochodów są dochody podatkowe. Podatki stanowią fundament budżetu państwa i gminy.

podatki budżetu państwa - do 1989 r. były dwa - podatek obrotowy i dochodowy. Wszystkie jednostki miały obowiązek te podatki płacić. Wśród nich największy % stanowił podatek obrotowy, który był płacony i rozliczany w każdym podmiocie gospodarczym, był to jeden ze składników kosztów. Po reformie ustrojowej i po wejściu Polski do UE wprowadzono podatek VAT\, zastąpił on jakby podatek obrotowy, ale jest on naliczany i nie jest składnikiem kosztów. VAT jest największym dochodem budżetu, drugi znaczący to podatek dochodowy, uzależniony od osiąganego dochodu. Inne dochody budżetu państwa to: 1) VAT 2) Cło 3) Akcyzę 4) Podatek dochodowy od osób prawnych 5) Podatek dochodowy od osób fizycznych 6) opłata administracyjna - skarbowa, administracyjna, klimatyczna 7) wpłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych 8) dywidendy - zysk ze spółek 9) spadki i darowizny przekazane na Skarb Państwa dzieła sztuki 10) wpłaty z zysku NBP zyski osiągnięte w związku z udzielaniem poręczeń i gwarancji 11) mandaty i grzywny 12) dochody z tytułu najmu i dzierżawy - głównie sektor rolniczy.(podatki i opłaty pobierane w sposób przymusowy i bezzwrotny - daniny) jak również pożyczki zagraniczne i wewnętrzne a także sprzedaż mienia państwowego.

Funkcje dochodów budżetowych - fiskalna polega na dostarczaniu budżetowi odpowiednich środków pieniężnych na pokrycie wydatków, i interwencyjna polega na zastosowaniu środków przymusu do ściągnięcia podatku.

13. Dochody budżetu gminy - *podatkowe(gruntowy w gminie wiejskiej, od nieruchomości w miejskiej),*podatek od spadków i darowizn to dochód gminy, *dotacje, *subwencje, *kredyt.

1. Źródłami dochodów własnych gminy są:

1) wpływy z podatków:

a) od nieruchomości,

b) rolnego,

c) leśnego,

d) od środków transportowych,

e) dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej,

f) od posiadania psów,

g) od spadków i darowizn,

h) od czynności cywilnoprawnych;

2) wpływy z opłat:

a) skarbowej,

b) targowej,

c) miejscowej,

d) administracyjnej,

e) eksploatacyjnej - w części określonej w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, z późn. zm.),

f) innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;

3) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty od gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych;

4) dochody z majątku gminy;

5) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;

6) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;

7) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

8) odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

9) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy;

10) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

11) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;

12) inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.

W dwóch rodzajach podatków tak gminy jak i powiaty oraz sejmiki samorządowe posiadają udziały: - podatek dochodowy od osób prawnych - podatek dochodowy od osób fizycznych(udział w %)

Udziały procentowe ulegają zmianie. Jednostki gospodarcze, które są zarejestrowane w danej gminie odprowadzają podatki od osób prawnych do gminy, w której znajduje się siedziba jednostki. Czyli gmina ma udział w podatku dochodowym od osób prawnych mających siedzibę na terenie gminy. (decyduje prawna siedziba) O podatku od osób fizycznych decyduje miejsce zamieszkania.

14. Dochody budżetu powiatu. *dotacje, *subwencje, *darowizny, *kredyty.

Podstawowe źródła dochodu powiatu to subwencje i dotacje. Subwencja ogólna składa się z:

-oświatowej,

-drogowej,

-wyrównawczej.

Budżety miast na prawach powiatu są ujmowane w 2 płaszczyznach - płaszczyzna gospodarki finansowej gminy i jednocześnie te dochody, które są dla powiatu.

Dotacje celowe na zadania zlecone z zakresu adm. rządowej, przekazywane są przez wojewodów.

Dotacje celowe na dofinansowanie inwestycji samorządowych realizowanych jako zadania własne.

Dochody uzyskane przez zakłady i jednostki budżetowe.

Powiaty korzystają również w podatku dochodowym.

Powiaty mogą mieć dochody z majątku (ale jest go mało)

Dochodami powiatu mogą być odsetki(z lokat), z jednej strony to dochód a z drugiej strony powiat zaciąga kredyt krótkoterminowy i tymi odsetkami go spłaca.

Dochodami powiatu są: (obligatoryjne)

- udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości określonej odrębną ustawą,

- subwencje z udziału państwa na zadania realizowane przez powiat,

- dotacje celowe z budżetu państwa na zadania realizowane przez powiatowe służby, inspekcje i straże,

- dochody powiatowych jednostek budżetowych oraz wpłaty innych powiatowych jednostek organizacyjnych,

- dochody z majątku powiatu,

- odsetki za nieterminowe przekazywanie udziałów, dotacji i subwencji, o których mowa w pkt 1-3.

Dochodami powiatu mogą być(fakultatywne)

- subwencja wyrównawcza z budżetu państwa,

- dotacje celowe z budżetu państwa,

- dotacje z państwowych funduszy celowych,

- dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej wykonywane przez powiat na mocy porozumień zawartych z organami adm. Rządowej,

- dotacje z budżetu województwa wykonywane przez powiat,

- spadki, zapisy, darowizny,

- odsetki od środków finansowych powiatu gromadzonych na rachunkach bankowych,

- odsetki i dywidendy od wniesionego kapitału

15. Dochody budżetu sejmiku województwa.

Źródłami dochodów własnych województwa są:

1) dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych wojewódzkich jednostek budżetowych;

2) dochody z majątku województwa;

3) spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa;

4) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;

5) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

6) odsetki od pożyczek udzielanych przez województwo, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

7) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody województwa;

8) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych województwa, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

9) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;

10) inne dochody należne województwu na podstawie odrębnych przepisów.

Subwencje - niewykorzystane nie podlegają zwrotowi,

Udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych.

16. Konstrukcja prawna podatku.

Podatek jest abstrakcyjnym stosunkiem prawnym. Jego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, przymusowe, bezzwrotne, nie ekwiwalentne, oparte na ogólnych normach prawnych. Każdy podatek ma swoja ustawę. Konstrukcja prawna podatku to rozwiązanie normatywne, które wyjaśnia następujące pojęcia:

1. podmiot podatku; - jednostka życia społecznego, na której ciąży obowiązek świadczenia podatkowego;

2 przedmiot podatku; - wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego - obciążenie przychodu, zbycie majątku;

3 podstawę opodatkowania; - jednostka opodatkowania to ilościowe ujecie przedmiotu podatkowego wyrażone w formie pieniężnej;

4 stawkę podatkową; - wyraża stosunek kwoty podatku do podstawy opodatkowania. są rozne - progresywne, czyli im więcej masz, tym więcej dajesz. (regresywny podatek niema)

5 wyłączenia; - np. jest pewna kwota zwolniona z podatku i to jest wyłączenie

6 zwolnienia. - ulgi podatkowe, np. nabywając nieruchomość z agencji rolne jest się zwolnionym z podatku na 5 lat.

17. Rodzaje podatków(nie tylko wymienić podatki majątkowe - od nieruchomości, dochodowy - od dochodu, przychodowy - VAT)

1. osobowy - rzeczowy,

2. bezpośrednie - pośrednie

3. przychodowy - opodatkowanie przychodu

4. dochodowy

5. majątkowy

6. konsumpcyjny - akcyza (obciąża artykuły masowego zużycia).

PODATEK- świadczenie pieniężne na rzecz państwa lub innego związku publicznoprawnego (tylko gmina) o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, ogólnym i nieodpłatnym,pobieranym na podstawie odpowiednich przepisów prawa.

Ogólnie podatki dzielimy na pośrednie i bezpośrednie. Przyjmując kryterium przedmiotowe podatek dzielimy na: majątkowy, przychodowy, dochodowy, konsumpcyjny.

Podatki majątkowe są świadczeniami powiązanymi z majątkiem za pośrednictwem elementów ich konstrukcji tj. przedmiotu i podstawy opodatkowania. Podatki majątkowe nie są jednorodne. Podatki obciążające posiadanie majątku to: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych. Do podatków majątkowych należy podatek od spadków i darowizn oraz opłata skarbowa.

Podatki przychodowe są to podatki, których przedmiotem i podstawą jest cała suma przychodów osiągniętych przez podatnika bez potrącenia kosztów. Przychód brutto, zwany dochodem brutto, jest to dochód bez potrącania kosztów jego uzyskania. Podatnicy są zobowiązani o zapłaty podatku, nawet jeśli ponoszą straty.

Podatki dochodowe. Podstawa ich wymiaru jest rzeczywisty czysty dochód podatnika z poszczególnych źródeł lub ze wszystkich łącznie. Podatki dochodowe obniżają dochody podatników stanowiące różnicę między przychodami a kosztami ich uzyskania. Są dwa podatki dochodowe od osób fizycznych i podatek od osób prawnych. Przedmiotem opodatkowania jest dochód ze źródeł przychodów pomniejszonych o koszty uzyskania.

Podatki od wydatków (konsumpcyjne). Są one określane jako podatki od dochodu wydatkowanego. Podatki te maja charakter uzupełniający. Podatki te są wynikiem rozdysponowania dochodów, mogą służyć ukierunkowaniu konsumpcji osób fizycznych, a także stymulować oszczędne dysponowanie dochodami przez osoby fizyczne i podmioty gospodarcze. Wykształciły się dwie formy podatków konsumpcyjnych od artykułów spożywczych i używek:

Akcyzy są to podatki pobierane od spożywania artykułów konsumpcyjnych, produkowanych przez dużą grupę wytwórców należących do różnych sektorów gospodarczych. Akcyza miała początkowo charakter opłaty, następnie przekształciła się w podatek pośredni.

Opłaty monopolowe są formą podatku konsumpcyjnego stosowaną do artykułów produkowanych przez przedsiębiorstwa zmonopolizowane, będące w gestii skarbu państwa. Monopol może obejmować produkcję lub przerób soli, spirytusu, tytoniu.

Podatki bezpośrednie i pośrednie. Do bezpośrednich zaliczamy podatki dochodowe i niektóre podatki przychodowe, a do pośrednich zaliczamy podatki konsumpcyjne.

18. Scharakteryzować podatki dochodowy od osób prawnych i fizycznych.

Podatek od osób fizycznych.

Ma on charakter powszechny, sięga po wszystkie dochody z różnych źródeł np. z pracy, praw majątkowych, stypendia, emerytury, zasiłki, renty. Nie dotyczy on przychodów objętych innymi podatkami.

Istnieją zwolnienia, które mają następujący charakter:

- szczególny,

- społeczny (pomoc osobom niepełnosprawnym, pomoc kombatantom, rodzinom zastępczym),

- stymulacyjny (przychody ze sprzedaży gruntów, budynków mieszkalnych, nabycie innego budynku).

To podatek typu dochodowego, sięga on do przychodów pomniejszonych o koszty ich uzyskania. Wysokość kosztów potrąconych ma charakter szacunkowy i ryczałtowy.

Podstawę opodatkowania stanowi łączna kwota dochodów uzyskanych w ciągu roku przez podatnika z różnych źródeł.

Od podstawy opodatkowania jak do tej chwili można odliczyć kwoty przekazane w formie darowizny, nie może ona przekroczyć 10% dochodu.

Pobiera się go według stawek podatkowych, które nie są jednolite. Istnieje przy tym podatku progresja, oprocentowanie wynosi 19%, 30%, 40%. Podatek płatny jest zaliczkowy i rozliczany po zakończeniu roku.

Zryczałtowany podatek od niektórych przychodów osób fizycznych.

Podlegają przychody uzyskane przez osoby fizyczne z prowadzonej działalności gospodarczej, jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody w wysokości nie większej jak 100 tys. zł lub rozpoczynają działalność gospodarczą od 2,5% do 7,5%.

Podatek dochodowy od przychodów.

Podatek ten płaci się w związku z działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami. Dla podatków od przychodów charakterystyczne są następujące cechy:

1. Są one pobierane przez państwo niezależnie od wyników działalności gospodarczej,

2. Są bardzo korzystnym instrumentem fiskalnym państwa gdyż pomagają zaspokajać popyt państwa na dochód (pieniądz) uniezależniając wpływy z tego podatku od sytuacji dochodowej podatnika.

3. Przez ich konstrukcję, stawki i sposób pobierania są podatkami silnie cenotwórczymi (są wkalkulowane w cenę towarów i usług)

Opodatkowanie przychodów w formie karty podatkowej.

Możliwość taką mają podatnicy prowadzący działalność w zakresie wytwórczości i usług. Dotyczy to tych podatników, którzy złożyli wniosek o opodatkowanie w tej formie. Podatnicy zwolnieni są z prowadzenia ksiąg. Przy stosowaniu karty podatkowej zrezygnowano z ustalania podstawy opodatkowania. Ze względu na zakres prowadzenia działalności gospodarczej władze publiczne zgodziły się na zryczałtowaną formę opodatkowania. W polityce podatkowej państwa realizowanej za pomocą karty podatkowej obowiązują pewne rygory np. rodzaj prowadzonej działalności, liczba zatrudnionych. Zryczałtowanie podatku dochodowego od niektórych dochodów osiąganych przez osoby fizyczne dotyczy:

- przychodów rolników prowadzących działalność gospodarczą;

- osób fizycznych z tytułu usług przewozowych, hotelarstwa,

- osób fizycznych z tytułu działalności artystycznej.

Podatek dochodowy od osób prawnych.

Jest on pobierany od całości dochodów bez względu na miejsce ich osiągnięcia. Łączny dochód jest opodatkowany. Podatników, których siedziba znajduje się za granicą dotyczy tzw. ograniczony obowiązek podatkowy. Dotyczy dochodów osiąganych w Polsce. Dochody osoby prawnej to nadwyżka przychodów nad kosztami jej uzyskania. Podstawą opodatkowania jest dochód osiągnięty w ciągu roku i pomniejszony o koszty uzyskania przychodów. Skala podatku jest proporcjonalna. Wynosi ona 40%, a przy opodatkowaniu przychodów 20%)

Z podatku tego zwolnione są:

- Skarb Państwa

- NBP

- Jednostki budżetowe (samorządowe i państwowe)

- Fundusze celowe

- Przedsiębiorstwa międzynarodowe (zarejestrowane nie w Polsce, podatek płaci tam gdzie ma siedzibę)

- Gminy i inne jednostki samorządu terytorialnego

Wyróżnić można zwolnienia:

- podatkowe

- podmiotowe

- przedmiotowe - to dochody: ze sprzedaży nieruchomości,. podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, z tytułu płacenia szkół, narodowych funduszy inwestycyjnych, podatników zatrudniających osoby niepełnosprawne,. związków zawodowych, spółek, których udziałowcami są wyłącznie organizacje działające na podstawie ustawy o stowarzyszeniach.

19. Scharakteryzować podatek od wartości dodanej VAT.

Główne cechy VAT

-jest neutralny, jeśli chodzi o ukształtowanie strumienia handlu między krajami członkowskimi

-nie powoduje preferencji dla podmiotów odraczających się integracją pionową kosztem małych i średnich przedsiębiorstw

- stwarza łatwe możliwości kontrolowania prawidłowości obciążenia podatkiem importu oraz dokonywania zwrotu podatku eksporterom

-może obejmować więcej niż jedną stawkę w celu uwzględnienia preferencji społecznych.

Podatek od towarów i usług (VAT od ang. - Value Added Tax - podatek od wartości dodanej) - jest podatkiem pośrednim, obciążającym w ostatecznym rachunku konsumenta finalnego. Z założenia podatek VAT miał być neutralny dla przedsiębiorców. Podatek VAT jest wliczony w cenę towaru lub usługi przez sprzedawcę, który jest opodatkowany podatkiem VAT. Podatek VAT jest płacony przez przedsiębiorców od uzyskanego obrotu (sprzedaży). Podstawowym znaczeniem w ustanowieniu wspólnego systemu VAT miało ustanowienie sześciu dyrektyw wydanych przez Radę europejską na przełomie lat 60, 70-tych. Zgodnie z postanowieniami dyrektyw przyjęto iż VAT jest podatkiem konsumpcyjnym obejmującym sprzedaż towarów i usług. Jest to podatek proporcjonalny do ceny - jeżeli kupujemy jako przedsiębiorca polski w Niemczech to podatek płacimy w Polsce, natomiast jeżeli jako konsument prywatnie dla siebie kupimy to zapłacimy podatek w Niemczech.

Podstawowe pojęcia

• wartość netto - jest to wartość towaru lub usługi bez podatku VAT

• wartość brutto - jak się można domyślić jest to wartość towaru lub usługi wraz z podatkiem VAT

• stawki podatku VAT - są to procentowe stawki, jakimi opodatkowane są towary i usługi w zakresie podatku VAT (wynoszą one 22 proc., 7 proc., 0 proc. 3%lub są z tego podatku zwolnione czyli zw., a w przypadku nabycia produktów rolnych od rolnika ryczałtowego - 6% proc.). Różnica między stawką 0 proc. a zwolnieniem z podatku VAT przedstawiona zostanie w dalszej części artykułu

• VAT należny - jest to podatek VAT, który sprzedawca dolicza do sprzedawanych towarów i usług

• VAT naliczony - jest to podatek VAT, który nabywca odlicza od kupowanych towarów i usług

Zakres podmiotowy Podatnikami podatku od towarów i usług są:

• osoby prawne,

• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,

• osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności

Nie uznaje się za podatnika podatku od towarów i usług:

• organów administracji publicznej,

• urzędów administracji publicznej w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji, których zostały one powołane, z wyłączenie czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Przedmiot opodatkowania Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez odpłatną dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Odpłatną dostawą towarów jest ponadto:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;

2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;

3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;

4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;

5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego.

Odpłatną dostawą towarów jest także:

-, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2. wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny

Przez odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej mniemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, o których mowa wyżej, w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa;

• nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem to nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane do państwa członkowskiego innego, niż państwo, z którego towar został wysłany.
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów to wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego poprzez:

• przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;

• wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;

• wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;

• wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;

• ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego.

• przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem (np. darowizna)

Import towarów - jest to zakup i przywóz towarów i usług od podatnika z innego państwa nie należącego do Unii Europejskiej.

Eksport towarów - jest to stwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych wywóz towarów z terytorium kraju do innego państwa nie należącego do Unii Europejskiej.
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają także towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

• rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;

• zaprzestania przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.

Z opodatkowania podatkiem VAT zostały wyłączone:

• transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans;

• czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy;

• działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, podlegającej opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w odrębnej ustawie.

20. Omówić podatek od nieruchomości(nie decyduje o tym wartość, ale przeznaczenie danej nieruchomości, nieruchomość budowlana, czyli taka, która jest na fundamentach, ale ziemia jest opodatkowana).

Jest to podatek budżetu gminy. Płacą je osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne, ci, którzy są właścicielami, zarządcami.

Gmina nie jest płatnikiem nieruchomości, które są własnością gminy. Jeżeli jest to nieruch. Gminne to gmina podatku sobie nie wymierza.

Tereny niezabudowane nie wchodzące w ramy gospodarstwa rolnego - płaci podatek od nieruchomości. Stawki podatkowe - klasa ziemi nie ma znaczenia, znaczenie ma przeznaczenie danej nieruchomości. Najniższe stawki podatkowe są od nieruchomości przeznaczone na cele mieszkalne, natomiast od nieruchomości przeznaczonych na cele gospodarcze, działalność gospodarczą są 10-krotnie wyższe.

Władze gminy ustalają podatek, który musi mieścić się w granicach ustalonych przez ustawodawcę.

Przedmiot opodatkowania:

- budynki, budowle

- grunty nie objęte podatkiem rolnym

Przedmiot opodatkowania jest zróżnicowany w zależności od podmiotu opodatkowania.

Dla budynków podstawę stanowi powierzchnia użytkowa wyrażona w metrach kwadratowych. Stawka podatku ma charakter proporcjonalny. Podstawę opodatkowania dla budowli stanowi ich wartość ustalona na 1 stycznia danego roku podatkowego, stanowiąca podstawę odpisu amortyzacyjnego w danym roku, budowle w całości zamortyzowane również podlegają podatkowi.

Zwolnione są z podatku od nieruchomości budowle kolejowe i zajęte pod nie grunty, budynki gospodarcze związane z działalnością leśną z działalnością działów specjalnych produkcji rolnej Podatek leśny - Stanowi on dochód budżetu gminy. Obojętne kto jest posiadaczem, to musi płacić ten podatek. Przedmiotem podatku jest własność lub posiadanie lasu. Podstawa opodatkowania jest zróżnicowana w zależności od tego czy dla danego lasu określono plan.

21. Omówić podatek od spadków i darowizn - decyduje pokrewieństwo, są 3 grupy podatkowe, ale nie tylko grupa, lecz również wartość spadku ma wpływ, pewna kwota jest wolna od podatku.

Płatnikami są tylko osoby fizyczne otrzymujące spadek lub darowiznę. Skala podatku jest progresywna, uzależniona od wartości spadku. Stawki podatku i progresja podatkowa jest uzależniona od stopnia pokrewieństwa darczyńcy lub spadkobiercy. Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy obywateli państw obcych i osób, które nie mają w Polsce stałego pobytu. Przedmiotem opodatkowania jest nabycie w sposób nieodpłatny. Stawki podatkowe są zróżnicowane ze względu na przedmiot opodatkowania. Dla nabycia własności przez zasiedlenie stawka jest stała i wynosi 12%. Podatek od spadków i darowizn jest podatkiem bezpośrednim, od przyrostu masy majątku, osobistym i samorządowym (gminnym

Decyduje: stopień pokrewieństwa i wartość nieruchomości.

Wyróżnić można 3 grupy podatkowe:

- należą małżonkowie, dzieci,

- należy małżonek, rodzice, rodzeństwo

- należą gmina lub skarb państwa.

Skala podatkowa jest bardzo duża, przy 3 grupie sięga nawet 80%.

22. Wymienić i scharakteryzować podatki budżetu państwa

Podatki pośrednie (podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier losowych i zakładów wzajemnych), podatek dochodowy od osób prawnych i osób fizycznych, inne dochody podatkowe.

Podatki zasilające budżet państwa

-dochodowy od osób prawnych: osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej, uzyskujące na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

-dywidenda: przedsiębiorstwo państwowe

-odsetki od kapitału: jednoosobowe spółki skarbu państwa powstałe w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa na podstawie ustawy z 13 VII 1990r.

-od towarów i usług oraz akcyza: osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, osoby fizyczne

-importowy od towarów sprowadzanych lub nadsyłanych zza granicy: osoby, na których ciąży obowiązek zapłaty cła na podstawie odrębnych przepisów

-dochodowy od osób fizycznych: osoby fizyczne mieszkające na terytorium RP.

-zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób fizycznych: osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub wykonujące wolny zawód.

-od gier: podmioty gospodarcze urządzające gry

-od osób duchownych: osoby duchowne osiągające przychody

Podatek akcyzowy.

Obciąża cenę wyrobu i jest płacony przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu. Następnie jest on obciążony podatkiem od towarów i usług. Przedmiotem opodatkowania jest sprzedaż i zamiana wyrobów akcyzowych, a także ich import. Stawki podatku akcyzowego są zróżnicowane, mogą wynosić 5 %.

Cło

Cło - jest świadczeniem pieniężnym ogólnym, bezzwrotnym, przymusowym, nieodpłatnym, jednostronnie ustalonym przez państwo. Cło posiada wszelkie stałe cechy podatku i należy traktować je jako specyficzny rodzaj podatku.

Rozróżnia się cła:

1. fiskalne - są wprowadzone dla dostarczania dochodu budżetowi,

2. ekonomiczne - oddziaływania ekonomicznego na podmioty gospodarcze.

Wyróżniamy:

1. cła importowe,

2. cła eksportowe.

Do ochrony własnej produkcji lub rynku wyróżnia się 2 rodzaje ceł:

1. cła antydopingowe,

2. cła specjalne.

23. Wymienić i scharakteryzować podatki budżetu gminy.

Podatki i opłaty zasilające budżet gminy

-rolny: osoby fizyczne, prawne, jednostki organizujące niemające osobowości prawnej będącej właścicielami lub posiadaczami gospodarstwa rolnego.

-leśny: właściciele lub posiadacze lasów

-od spadków i darowizn: osoby fizyczne

-od nieruchomości: osoby prawne, fizyczne

-od posiadania psów: osoby fizyczne

-od środków transportu: osoby, na które środek transportu został zarejestrowany

-opłata targowa, miejscowa, administracyjna, skarbowa: osoby prawne, fizyczne, jednostki nieposiadające osobowości prawnej.

Wspólnym podatkiem zasilającym budżet państwa i gminy jest podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych.

24. Kto i kiedy może zmieniać budżet?( w trakcie roku Rząd lub zarząd gminy rozdziałach i paragrafach).

W trakcie realizacji budżetu, w ciągu roku budżetowego, można dokonywać zmian, które muszą być przeprowadzone zgodnie z prawem. Przesunięć mogą dokonywać zgodnie z prawem:

-między działami w budżecie - parlament, w JST - Rada;

-w działach, między rozdziałami a paragrafami - RM(rząd), w JST Zarząd;

Wyłączenie - nie można ruszyć jednego paragrafu dotyczącego inwestycji. Nie można go przesuwać i dokonywać w nim zmian. Zmian takich może dokonać tylko ustawodawca (państwo) lub uchwałodawca (JST)

25. Co to jest rezerwa budżetowa i rodzaje rezerw budżetowych? ( do 1%, rezerwa ogólna w trakcie opracowywania budżetu, poza rezerwą ogólną można, ale nie trzeba tworzyć rezerwy celowe, tworzy się je w działach.

Rezerwa ogólna w budżecie państwa i JST jest obowiązkowe jej zaplanowanie. Powinna ona wynosić do 1% ogólnego budżetu(na nieprzewidziane wydatki - powódź, susza). Oprócz ogólnej, mogą być zaplanowane rezerwy celowe, które mieszczą się w działach(zdrowie, oświata, kultura). Nie maja one ograniczenia %. Jest tylko zastrzeżenie, że rezerwa ogólna i celowe nie mogą łącznie przekroczyć 5% budżetu. Rezerwy te nie przepadają. Można wykorzystać je do następnego roku budżetowego, przechodzą jako nadwyżka na następny rok.

26. Scharakteryzować uproszczone formy podatków przychodowych i dochodowych.

W Polsce, część osób fizycznych, przede wszystkim prowadzących działalność gospodarczą, może korzystać z opodatkowania swych dochodów na zasadach uproszczonych. Opodatkowanie podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych zakłada ustalenie rzeczywistych wyników prowadzonej działalności i to zazwyczaj wymaga prowadzenia ksiąg rachunkowych. Prowadzenie takich ksiąg zgodnie z obowiązującymi regułami sztuki jest dla drobnych przedsiębiorców bardzo uciążliwe i hamuje rozwój. Z tych względów ustawodawca przewiduje zmiany odnośnie ogólnych zasad rachunkowych na korzyść prowadzących działalność. Uproszczenie zasad ogólnych polega najczęściej na pominięciu niektórych elementów techniki podatkowej stosowanych w opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub na zastosowaniu innej metody obliczania należnego podatku. Najchętniej ustawodawca wprowadza uproszczenia podatku dochodowego polegające na zmianie konstrukcji prawnej podstawy opodatkowania lub stawek podatkowych.

Z uproszczeniem wymiaru wiąże się z zasady zmniejszenie obowiązków podatnika związanych z dokumentowaniem swej działalności. Przykładowo w tzw. ryczałtach wysokość należnego świadczenia podatkowego znana jest bardzo często z góry, przed podjęciem działalności. Ponieważ wysokość ryczałtu jest niezależna do rzeczywistych dochodów, a nawet niekiedy przychodów, ta forma opodatkowania stanowi zachętę do podejmowania dodatkowego wysiłku. Przedsiębiorca w takiej metodzie ma pewność, że w razie osiągnięcia określonego dochodu zapłaci ściśle określony podatek. Z takiej pewności mogą wynikać dla niego tylko korzyści. Może kalkulować opłacalność działalności pod względem jej rozmiarów.

Z uwagi na przyjętą dla ryczałtu metodę obliczania należnego świadczenia podatkowego można wyróżnić:

• ryczałt kwotowy - gdzie kwota należnego podatku jest ustalana na podstawie znamion zewnętrznych, takich jak np. rodzaj prowadzonej działalności, ilość zatrudnionych pracowników i miejsce prowadzenia działalności, a kwota świadczenia wynika z przepisów prawa powszechnie obowiązujących;

• ryczałt umowny - kwota należnego podatku jest ustalana z góry, na cały rok podatkowy, na podstawie umowy zawartej pomiędzy podatnikiem a właściwym organem podatkowym;

• ryczałt procentowy - polega na przyjęciu specjalnej metody ustalania uproszczonej podstawy opodatkowania i właściwej dla tej podstawy opodatkowania stawki podatkowej.

Zasadą jednakże każdego ryczałtu winna być jego fakultatywność. Do podatnika należeć powinien wybór płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach ogólnych albo na zasadach uproszczonych.

Możliwość uproszczonego opodatkowania przewiduje - ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 1998 r. Nr 144 poz. 930), jest to jednocześnie ustawa szczegółowa w stosunku do ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych.. Wspólne cechy opodatkowania w formach uproszczonych:

• przychodów (dochodów) opodatkowanych w formach uproszczonych (zryczałtowanych) nie łączy się z przychodami (dochodami) ze źródeł podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych, na podstawie ustawy o podatku dochodowym.

• Podatnicy opodatkowani na zasadach zryczałtowanych nie mają obowiązku dokumentowania swojej działalności za pomocą prowadzonej księgi rachunkowej albo podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

• W niektórych jednak sytuacjach podatnicy ryczałtów podatkowych są zobowiązani do prowadzenia innych niż księgi form dokumentacji podatkowej, np. ewidencji przychodów, książki ewidencji zatrudnienia,

• Wpływy z karty podatkowej stanowią dochody gmin, natomiast wpływy z pozostałych ryczałtów stanowią dochód budżetu państwa.

Metody uproszczonego opodatkowania:

1. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

• Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych.

• Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają również otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.

• Podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z powyższej działalności wymienionej, jeżeli::

1. w roku poprzedzającym rok podatkowy:

• uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nie przekraczającej 250 000 euro, lub

• uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro,

2. rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość przychodów.

• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych płacony jest według stawek proporcjonalnych od 30% do 20% przychodów określonej działalności, bez możliwości pomniejszenia przychodu o koszty uzyskania. Dla ustalenia przychodu podatnicy zobowiązani zostali m.in. zobowiązani do prowadzenia ewidencji przychodu odrębnie za każdy rok podatkowy, a ponadto wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także przechowywania dowodów zakupu towarów.

• Opłacanie podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych uprawnia tych podatników do całego szeregu ulg i zwolnień podatkowych przewidzianych dla osób opłacających podatek dochodowy na zasadach ogólnych.

• Od wyliczonego zryczałtowanego podatku przysługuje im prawo do odliczenia m.in.: składek na ubezpieczenie zdrowotne, 1% ryczałtu w przypadku wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego,

• Podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych są zobowiązani do samoobliczenia należnego świadczenia podatkowego, obliczania ryczałtu w okresach miesięcznych i złożenia zeznania rocznego w terminie do 31 stycznia następnego roku. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy, chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku.

2. Karta podatkowa.

Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:

• usługową lub wytwórczo-usługową, określoną w załączniku do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

• usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% w określonych warunkach

• usługową w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi - określonych w warunkach w z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,

• gastronomiczną - jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% - w określonych warunkach

• w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu - w określonych warunkach

• w zakresie usług rozrywkowych - w określonych warunkach

• w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% - w określonych warunkach

• w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego - w określonych warunkach

• w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych,

• w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi - w określonych warunkach

• w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny - w określonych warunkach

Jest to wyliczenie niewyczerpujące szczegółowe wyliczenie zawiera ustawa.

Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej jest niezależna od rzeczywistych rezultatów prowadzonej działalności gospodarczej. Jest on płacony miesięcznie według stawek kwotowych wynikających z tabel stanowiących załącznik do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Wysokość miesięcznych stawek karty podatkowej uzależniona jest od rodzaju wykonywanej działalności, miejsca jej wykonywania oraz liczby zatrudnionych pracowników.

Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.

Podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy opłacali podatek dochodowy w formie karty podatkowej, są obowiązani, do dnia otrzymania decyzji ustalającej wysokość tego podatku, opłacać podatek dochodowy w formie karty podatkowej, w wysokości stawki określonej w decyzji ustalającej jej wysokość na rok poprzedni. Kwoty podatku dochodowego zapłacone w okresie przed doręczeniem decyzji ustalającej opodatkowanie w formie karty podatkowej zalicza się na poczet podatku wynikającego z tej decyzji.

Podatnicy prowadzący działalność, która podlega opodatkowaniu w formie karty podatkowej, mogą korzystać z tej metody jeżeli:

• złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie,

• we wniosku, zgłoszą prowadzenie działalności uprawniającej do tej formy opodatkowania

• przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób nie zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne,

• nie prowadzą, poza jednym z rodzajów działalności uprawniającej do tej formy opodatkowania, innej pozarolniczej działalności gospodarczej,

• małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie,

• nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych, na podstawie odrębnych przepisów, podatkiem akcyzowym.

3. Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych.

Osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami duszpasterskimi, opłacają od tych przychodów podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych. Stawki ryczałtu są kwartalne i zależą od funkcji osoby duchownej (proboszcz, wikary i osoba sprawująca porównywalne funkcje w danym związku wyznaniowym), liczby mieszkańców parafii, liczby mieszkańców gminy na terenie której znajduje się siedziba parafii.

Ustawowe stawki ryczałtu podlegają obniżeniu przez urząd skarbowy, jeżeli liczba wyznawców na danym terenie stanowi mniejszość w ogólnej liczbie mieszkańców. Kwartalna stawka ryczałtu ulega ponadto obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

Osoby duchowne opłacające ryczałt zwolnione są od obowiązku składnia zeznań podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła objętego ryczałtem. Dochody duchownych opodatkowane w formie ryczałtu nie podlegają łączeniu z dochodami z innych źródeł.

Osoby duchowne mogą zrzec się opodatkowania w formie ryczałtu za dany rok podatkowy, do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia pełnienia funkcji o charakterze duszpasterskim w przypadku rozpoczęcia pełnienia tych funkcji w ciągu roku podatkowego, i opłacać za ten rok podatek dochodowy na ogólnych zasadach, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Zrzeczenia, osoba duchowna dokonuje poprzez złożenie, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, pisemnego oświadczenia lub w zawiadomieniu, jeżeli osoba duchowna zrzeka się opodatkowania w formie ryczałtu począwszy od dnia rozpoczęcia wykonywania funkcji o charakterze duszpasterskim.

Osoby duchowne mogą zrzec się opłacania ryczałtu i opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów na zasadach określonych w odrębnych przepisach, zawiadamiając o tym na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 14 dni po otrzymaniu decyzji ustalającej wysokość ryczałtu.

Podatki przychodowe są to podatki, których przedmiotem i podstawą jest cała suma przychodów osiągniętych przez podatnika bez potrącenia kosztów. Przychód brutto, zwany dochodem brutto, jest to dochód bez potrącania kosztów jego uzyskania. Podatnicy są zobowiązani o zapłaty podatku, nawet jeśli ponoszą straty.

Podatki dochodowe. Podstawa ich wymiaru jest rzeczywisty czysty dochód podatnika z poszczególnych źródeł lub ze wszystkich łącznie. Podatki dochodowe obniżają dochody podatników stanowiące różnicę między przychodami a kosztami ich uzyskania. Są dwa podatki dochodowe od osób fizycznych i podatek od osób prawnych. Przedmiotem opodatkowania jest dochód ze źródeł przychodów pomniejszonych o koszty uzyskania.

27. Omówić akcyzę i cło (niektóre wyroby są objęte akcyzą, podwyższa się ją, aby były wyższe wpływy do budżetu).

Płatność podatku akcyzowego jest niezależna od obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług. Podmiotami podatku akcyzowego są wyłącznie producenci i importerzy wyrobów akcyzowych. Opodatkowaniu akcyzą podlega w Polsce kilkanaście towarów i grup towarowych. Są to między innymi: paliwa do silników, oleje smarowe, urządzenia do prowadzenia gier losowych, wyroby futrzane, perfumeryjne, wysokiej klasy sprzęt elektroniczny, samochody osobowe, jachty, wyroby tytoniowe, spirytusowe i winiarskie, samochody osobowe, sól itd.

Podatek akcyzowy obciąża konsumenta. Pobierany jest jednak u producenta lub importera niezależnie od innych podatków. Nie podlega mu natomiast sprzedaż wyrobów akcyzowych na eksport. (jest on, zatem podatkiem pośrednim-, ponieważ płaci producent natomiast obciąża nim konsumenta)

Stawki podatku ustala się kwotowo lub procentowo, przy jednoczesnym zachowaniu w tym zakresie stosunkowo dużych uprawnień dla Ministra Finansów. Ustalane są, bowiem tylko górne granice stawek poszczególnych grup wyrobów.

Ponieważ wysokość akcyz w kraju sięga, w odniesieniu do wyrobów produktowych nawet 90% ich wartości, podatek ten ma szczególne znaczenie dla budżetu państwa. Może on być także narzędziem ochrony producentów krajowych i środkiem realizacji polityki kształtowania konsumpcji.

Niestety również wysokość tego podatku czyni szczególnie opłacalny nielegalny wyrób lub import.

CŁO

Cło jest świadczeniem:

pieniężnym, nieodpłatnym - osoba płacąca cło nie otrzymuje żadnego świadczenia w zamian od państwa.

obowiązkowym,- trzeba zapłacić jak tak mówi przepis prawny.

ogólnym, to znaczy nie jest ustanowione w stosunku do wszystkich a nie tylko do wybranych osób.

bezzwrotnym, raz zapłacone nie wraca do tej samej osoby która je płaci,

jednostronnie ustalanym przez państwo - naruszenie powoduje wyciagnięcie konsekwencji przez państwo.

Cło posiada wszelkie stałe cechy podatku, należy traktować je jako specyficzny rodzaj podatku.

Rozróżnia się cła:

- fiskalne - są wprowadzane dla dostarczenia dochodu budżetowi

- ekonomiczne - w celu oddziaływania ekonomicznego na podmioty gospodarcze - ochrona rynku wewnętrznego, krajowej produkcji, zahamowanie napływu towarów zagranicznych.

Cła:

• Eksportowe

• Importowe

Jeżeli cło ma za zadanie uniemożliwienie przewozu lub wywozu określonych towarów nazywa się zaporowym lub prohibicyjnym.

Dla ochrony własnej produkcji lub własnego rynku przewiduje się dwa rodzaje ceł:

• Antydopingowe

• Specjalne

28. Rodzaje pożyczek publicznych.

Pożyczka publiczna- jest rodzajem nadzwyczajnego dochodu państwa polegającym na dowolnym udostępnieniem środków pieniężnych, które po określonym czasie winny zostać zwrócone pożyczkodawcy wraz z odsetkami. Pożyczka jest świadczeniem na rzecz budżetu pieniężnym, ogólnym, umownym, dobrowolnym, odpłatnym i zwrotnym. Pożyczkę publiczna wprowadza się ustawą albo zarządzeniem Ministra Finansów. Pożyczki publiczne dzielmy na Zagraniczne i wewnętrzne. 1. Zagraniczne- są stosowana formą powiększenia bogactwa narodowego i stymulacji gospodarki. W momencie zaciągania pozwalają na dopływ kapitału i walut zagranicznych. Wady pożyczek zagranicznych ujawniają się w związku z ich koniecznością spłaty 2. Wewnętrzne- odciągają kapitał od innych celów, niż ten, na który państwo je zaciąga. Podstawowe skutki pożyczek wewnętrznych i zewnętrznych - w momencie ich zaciągania i spłaty są przeciwstawne.

Pożyczki krótkoterminowe- wiążą się z trudnościami państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (głęboki deficyt budżetowy) i obciążają spłaty w następnym okresie, jednocześnie pożyczki te mogą zaowocować poważnym wzrostem podatków w momencie ich spłaty. zaciągane głównie na bieżące sprawy.

Pożyczki długoterminowe- podyktowane są finansowaniem przez państwo lub jednostki samorządu terytorialnego ważnych zadań ( np. inwestycje) i pożyczkę taką rozkłada się w ciężar następnych pokoleń. Wprowadzenie pożyczek publicznych odbywa się przez emisje obligacji lub bonów skarbu państwa. zaciągane przede wszystkim na inwestycje.

Obligacja jest to papier wartościowy zawierający zobowiązanie emitenta do zapłaty w określonych terminach kwoty pieniężnej wraz z oprocentowaniem.

Podatek- jest kategorią przeciwstawną do pożyczek. Podatek powoduje natychmiastowe zubożenie podatnika przynosząc państwu natychmiastową korzyść.

29. Funkcje pieniądza.

Istotę pieniądza, jako kategorii ekonomicznej stanowią te same skutki społeczne, które wypełniają istotę towaru.

Pieniądz spełnia 4 podstawowe funkcje:

1) miernik wartości

2) środek cyrkulacji

3) środek akumulacji

4) środek płatniczy

W stosunkach miedzy różnymi krajami pieniądz może występować w roli pieniądza światowego. Pieniądz jest specyficznym towarem, ponieważ jest pośrednikiem przy transakcjach.

I. Miernik wartości - oznacza, że wielkości społecznie niezbędnych nakładów pracy, wydatkowanych na produkcję towarów, wyrażona jest w formie ceny, która jest pieniężnym wyrazem wartości.

II. Środek cyrkulacji - funkcja pieniądza, jako śr. cyrkulacji jest związana z ruchem produktów pracy wywołanym społecznym podziałem pracy, w warunkach towarowego charakteru produkcji.

III. Środek akumulacji - w stosunkowo niewielkiej masie może być gromadzony bez ograniczeń, dając możliwość wymiany na dowolny towar znajdujący się na rynku.

IV. Środek płatniczy - pieniądz występuje również w formie środka płatniczego wtedy, gdy w akcie kupna-sprzedaży strony uzgadniają termin zapłaty. Umowa taka oznacza, że stosunek kupna-sprzedaży zamienia się w stosunek kredytowy. Pieniądz jest produktem wymiany towarów i jako taki działa wyłącznie w sferze cyrkulacji, obsługując tak podział towarów, jak i wymianę.

Relacje między pieniądzem a finansami układają się w ten sposób, że finanse są szczególną pieniężną formą podziału i wymiany wartości materialnych.

30. Wymienić i omówić istotę prawną pieniądza.

Pieniądz jest nie tylko kategorią ekonomiczną, lecz również instytucją prawną.

Na instytucję prawną pieniądza składają się:

1) Jednostka pieniężna

2) Suma pieniężna

3) Znak pieniężny

Jednostka pieniężna - jest abstrakcyjną miarą wartości. Jej wielkość jest funkcją w skali ocen obowiązujących w danym kraju.

Suma pieniężna - jest abstrakcyjną wielkością wartości, która przy pieniądzu papierowym oznacza tylko prawo podmiotowe do dokonywania zapłat.

Przedmiotem materialnym jest nic innego, jak znak pieniężny: 10 zł, 100 zł.

Pieniądz występuje w dwóch postaciach:

• gotówkowej

• bezgotówkowej

Na pojęcie pieniądza składa się:

• jednostka pieniężna

• znak pieniężny

Z punktu widzenia zdolności płatniczej występują:

• rzeczywiste obiegowe znaki pieniężne

• znaki pieniężne wycofane lub jeszcze niewprowadzone do obiegu

• znaki pieniężne pozorne ( 100 zł z herbem woj. kuj-pom.)

Prawnym środkiem płatniczym na obszarze danego państwa są jedynie rzeczywiste obiegowe środki pieniężne. Nie spełniają tej funkcji znaki pieniężne pozorne, którymi są monety pamiątkowe. Zapis na rachunku bankowym nie jest znakiem pieniężnym. Znakami pieniężnymi nie są również bankowe papiery wartościowe (oprocentowane bony oszczędnościowe, depozyty, bony rewaloryzacyjne).

W każdym państwie istnieje określony system pieniężny i związany z nim system bankowy, a także system dewizowy. Tworząc system pieniężny ustala się jednostkę pieniężną jako prawny środek płatniczy obowiązujący na obszarze danego państwa.

Ogół uwarunkowań tworzy tzw. prawo walutowe, które z kolei obejmuje prawo ustroju pieniężnego i prawo obiegu pieniężnego. Natomiast w odniesieniu do obrotów pieniężnych zagranicznych tworzy się tzw. prawo dewizowe.

Funkcjonowanie systemu bankowego związanego i określonego systemem prężnym i systemem dewizowym normują przepisy prawa bankowego.

31. Wymienić i omówić typy reformy walutowej.

Pieniądz gotówkowy występuje w formie różnego rodzaju znaków pieniężnych. Mogą mieć one formę odcinków papierowych lub monet. Prawo ustroju pieniężnego powinno określać zasady i kompetencje tworzenia znaków pieniężnych, a także ich wycofywanie, wymianę wskutek zużycia lub wprowadzenia do obiegu znaków fałszywych.

Prawo ustroju pieniężnego może przy tym wprowadzić zasadę walutowości ograniczonej, czyli obowiązek przyjmowania niektórych znaków pieniężnych tylko do określonej kwoty. (1950 r. - wymiana pieniądza)

Ustanowienie jednostki pieniężnej łączy się zwykle z określeniem parytetu danej waluty, czyli określeniem, jaką ilość złota reprezentuje zasadnicza jednostka pieniężna danego państwa. Przepisy prawa ustroju pieniężnego powinny określać zasady zmiany parytetu danej waluty, a więc dewaluacji lub rewaloryzacji, w zależności od kierunku zmiany. Rzeczywista relacja jest określana tzw. kursami walut obcych, obejmującymi także dewizy. Prawo ustroju pieniężnego powinno regulować kompetencje ustalania kursów walut obcych.

W systemie waluty opartej na złocie wykształciła się praktyka ustalania tzw. parytetu walutowego oznaczającego ustawowo określoną i ogłoszoną ilość czystego złota zawartą w jednostce pieniężnej danego państwa. Przy istnieniu pełnej wymienialności waluty parytet złota był faktyczną ceną złota.

Wzrost znaczenia obrotów za granicą sprawia, że istotnego znaczenia nabiera stosowanie rzeczywistej relacji między walutą krajową a walutami obcymi. Relacja ta jest określana tzw. kursami walut obcych.

W Polsce kurs zł w stosunku do walut obcych ustala Prezes NBP wraz z Komisją, uwzględniając:

1) poziom rezerw dewizowych systemu bankowego

2) zmiany zachodzące w wzajemnych relacjach walut na międzynarodowym rynku walutowym

3) kształtowanie się bilansu płatniczego państwa

4) zobowiązanie międzynarodowe państwa

5) ceny walut na rynku walutowym

Zmiany ustroju pieniężnego nazywane są reformami walutowymi i są podejmowane z różnych powodów. Najdalej idącą reformą jest całkowita zmiana ustroju pieniężnego państwa. Może to nastąpić ze względów politycznych, jak i ekonomicznych.

Z powodów ekonomicznych reforma walutowa może być przeprowadzana dla przywrócenia lub zabezpieczenia równowagi rynkowej.

Tego typu reformę ekonomiczną można przeprowadzić:
1) przez niedopuszczenie do wymiany na nowy pieniądz, częściej do dotychczasowej masy pieniężnej,
2) przez gorszą relację wymienną dotychczasowych pieniędzy na nowe w stosunku do przeliczenia cen ze starej na nową,
3) przez redukcję wartości nominalnej znaków pieniężnych o wyższej wartości.
Ze względów politycznych i ekonomicznych reforma ustrojowa pieniężna powinna być prowadzona w formie ustawowej. Przygotowanie należy do NBP i rządu.

32. Rola centralnego banku państwa (NBP)

Funkcje NBP:

- bank banków, w pewnych sytuacjach może je finansować,

- funkcje kontrolne i nadzorcze nad bankami komercyjnymi,

- kreowanie o odpowiedzialność za politykę pieniężną państwa,

- funkcja emisyjna,- kreacja pieniądza narodowego,

- jest centralną instytucją dewizową,

- jest instytucją odpowiedzialną za organizowanie rozliczeń międzybankowych.

Zasadniczy cel funkcjonowania banku centralnego to stabilizacja cen i wspieranie polityki gospodarczej Rządu o ile ten drugi cel nie koliduje z celem pierwszym.(art.3 ustawy z 1997 r. o NBP)

• współudział w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa, sporządzanie prognoz, analiz i ocen przebiegu realizacji tej polityki oraz sygnalizowaniu ewentualnych jej zagrożeń

• kształtowanie polityki pieniężno-kredytowej

• współudział w tworzeniu i realizacji polityki dewizowej

• współdziałaniu w sporządzaniu bilansu płatniczego

• reprezentowanie interesów RP w Międzynarodowym Banku Współpracy Gospodarczej, Międzynarodowym Banku Inwestycyjnym i Banku Światowym

• zarządzanie długiem publicznym

• emituje znaki pieniężne

• udziela bankom kredytu refinansowego, redyskontowego, lombardowego

• prowadzi rachunki rezerw pieniężnych banków handlowych

• prowadzi rozliczenia międzybankowe

• wykonuje kasową obsługę budżetu państwa

• realizacja operacji związane z obsługą wewnętrznych i zagranicznych pożyczek państwowych

• obrót walutami obcymi

• polityka państwa w zakresie kursu walutowego

• zarządzanie rezerwami walut obcych i dewiz

• nadzór nad działalnością banków handlowych.

Podstawowymi metodami polityki pieniężno- kredytowej realizowanej przez centralny bank państwa są:

• zmiany oficjalnej stopy dyskontowej

• operacje otwartego rynku

• system minimalnych rezerw obowiązkowych

• interwencjonizm w zakresie obrotu i transakcji dewizowych

33. Co rozumiemy przez prawo dewizowe

Prawo dewizowe to zespół norm prawnych regulujących dokonywanie obrotów pieniężnych z zagranicą oraz posiadanie i dysponowanie zagranicznymi środkami płatniczymi. Normy prawa dewizowego dotyczą obowiązku ograniczeń i zakazów dewizowych.

Prawo dewizowe w uproszczeniu nazywa się reglamentacją. Reguluje zasady rozliczeń z zagranicą i ochronę interesu dewizowego państwa. Pozostaje podstawową metodą ochrony interesu państwa umożliwiającą osiągnięcie korzystnego bilansu dewizowego przeciwdziałającą niekorzystnemu wywozowi dewiz za granicę. Przez wartości dewizowe rozumie się waluty obce, wystawione w walutach obcych środki płatnicze, papiery procentowe, dowody oszczędnościowe.

Obrotem dewizowym jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej prowadzącej do uzyskania tytułu własności wartości dewizowych albo do przeniesienia zobowiązania lub wierzytelności, których przedmiotem są wartości dewizowe. Uprawnienia w zakresie obrotu dewizowego posiadają banki dewizowe.

Prawo dewizowe z 1989 r. wprowadziło zasadę jednakowego traktowania podmiotów w obrocie dewizowym. Zlikwidowano przywileje dla jednostek państwowych oraz dla podmiotów realizujących operacje handlu zagranicznego. W ustawodawstwie dewizowym polski Ludowej obowiązywała zasada państwowego monopolu dewizowego. Ustawą z 1989 r. przyznano różnym podmiotom prawo własności wartości dewizowych a tym samym złamano zasadę monopolu dewizowego państwa. Przyznano autonomię dewizową jednostkom gospodarczym, które w określonych przypadkach mogą wpływy dewizowe gromadzić na swoim rachunku dewizowym.

34. Co jest podstawowym źródłem prawa dewizowego

Podstawowym źródłem regulującym te sprawy jest ustawa z 27.07.2002 r., która weszła w życie 1.10.2002.

Określa obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju a także działalność gospodarczą w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych. Zniesiono ograniczenia w obrocie dewizowym z państwami członkowskimi UE i krajami zrównanymi z nimi. Stworzono w kraju rynek walutowy na którym istnieją podmioty trudniące się kupnem i sprzedażą wartości dewizowych w sposób profesjonalny za indywidualnym zezwoleniem dewizowym jednocześnie pod kontrolą NBP, oraz podmioty dokonujące kupna i sprzedaży wartości dewizowych okazjonalnie bez jakichkolwiek ograniczeń. Nowe prawo dewizowe opiera się na następujących podstawowych zasadach:

1.Zasada swobody obrotu dewizowego z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie.

2.Zasada priorytetu ograniczeń obrotu dewizowego wynikających z innych ustaw(ograniczenia wynegocjowane przez Polskę z Komisją europejską dwóch okresów przejściowych na nabycie nieruchomości przez obcokrajowców).

3.Zasada pozostawienia ograniczeń obrotu dewizowego wobec krajów trzecich.

4.Zasada możliwości łagodzenia, bądź zniesienia ograniczeń i obowiązków dewizowych przewidzianych przez ustawę drodze ogólnych lub indywidualnych zezwoleń dewizowych.

5.zasada, że RM może wprowadzić w drodze rozporządzenia szczególne ograniczenia w zakresie obrotu dewizowego z zagranicą.

35. Rodzaje ustawowych ograniczeń dewizowych

Przewidziane ustawą prawo dewizowe ograniczenia można podzielić na: ustawowe i szczególne. Ustawowe są trzy rodzaje ograniczeń:

1/Ograniczenie o charakterze powszechnym,

2/ograniczenie dewizowe z krajami trzecimi,

3/ograniczenie dewizowe dotyczące obrotu dewizowego w kraju.

Prawo dewizowe nakłada na wszystkie osoby krajowe obowiązek niezwłocznego sprowadzania do kraju znajdujących się za granicą wartości dewizowych będących własnością tych osób. Podmioty gospodarcze zobowiązane są do pobierania należności pieniężnych z zagranicy nie później niż w terminach ich wymagalności i niezwłocznego sprowadzenia ich do kraju. Osoby krajowe mają obowiązek niezwłocznego odsprzedania bankom dewizowych wpływów uzyskanych w walutach obcych. Wartości dewizowe mogą być wywołane lub przekazywane za granicą tylko w sytuacjach i na warunkach przewidzianych prawem. Wartości dewizowe mogą być wyrażone w ilościach określonych przez ustawodawcę. Przywóz i wywóz z kraju waluty polskiej zarówno przez osoby krajowe jak i zagraniczne, podlega również ograniczeniu i może mieć miejsce tylko w nielicznych sytuacjach przewidzianych prawem. Ograniczeniom podlega także przeniesienie między osobą krajową a zagraniczną własności wartości dewizowych znajdujących się w kraju oraz przeniesienie wierzytelności lub zobowiązania, których przedmiotem są wartości dewizowe znajdujące się w kraju.

36. Scharakteryzować organy kontroli dewizowej

Organami dewizowymi i kontroli są:

1 minister finansów,

2 urzędy i izby skarbowe prowadzące postęp w sprawach przepisów dewizowych i orzekające w tych sprawach,

3 NBP,

4 banki dewizowe,

5 organy administracji celnej.

Przestępstwa lub wykroczenia dewizowe

To taki czyn, który jest sprzeczny z przepisami prawa. Czyny kwalifikowane jako przestępstwa i wykroczenia dewizowe mogą polegać na zaniechaniu czy nie wykazaniu obowiązku dewizowego, co sprowadza się do naruszenia nakazów dewizowych. Jeżeli wartość przedmiotu czynu niedozwolonego jest niewielka uznaje się go za wykroczenie dewizowe. Przy większej wartości przedmiotu czynu niedozwolonego mamy do czynienia z przestępstwem dewizowym.

37. Co należy do naczelnego organu dewizowego

Naczelnym organem dewizowym jest Minister Finansów, który:

a/opracowuje i koordynuje realizacje polityki dewizowej, kredytowej i płatniczej w obrotach z zagranicą;

b/współdziała z NBP w ustalaniu kursów walutowych;

c/wykonuje kontrolę dewizową;

d/sprawuje ogólny nadzór w sprawach dewizowych i zapewnia stosowanie odpowiednich przepisów ustawy prawa dewizowego.

38. Po co ustanowiono Europejski Fundusz Socjalny

EFS został ustanowiony w celu poprawy możliwości zatrudnienia pracowników w ramach rynku wewnętrznego.

Odpowiedzialność za zarządzanie EFS spoczywa na Komisji Europejskiej.

Przy wykonywaniu zadań Komisja współpracuje z przedstawicielami rządów, związków zawodowych oraz organizacji pracowniczych.

Wspieranie finansowe funduszy przyczynia się do podnoszenia kwalifikacji osób zawodowo czynnych.

39. Cel Europejskiego Funduszu Orientacji Gwarancji Rolnej

Jego celem jest:

1/wspieranie i modernizacja rolnictwa;

2/rozbudowa infrastruktury na obszarach wiejskich;

3/unowocześnianie gospodarki rolnej(wprowadzanie specjalizacji). Chodzi o to aby państwa zrezygnowały z wielopunktowego uprawiania ale jednocześnie w tym funduszu jest utrzymanie lasów na odpowiednim poziomie i ich ochrona.

Finansowy instrument orientacji rybołówstwa - chodzi o wspieranie działań na rzecz zachowania równowagi między zasobami rybołówczymi a ich eksploatacją i jednocześnie rozwój portów rybackich z tego korzysta

40. Co jest podmiotem finansowania Funduszu Spójności

FS- nie jest zaliczany do funduszy strukturalnych, choć został ustanowiony z myślą o finansowaniu przemian strukturalnych. Jego podstawowym celem jest udzielanie wsparcia finansowego dla projektów inwestycyjnych w dziedzinie ochrony środowiska oraz rozwoju transeuropejskiej sieci infrastruktury transportowej. Ustanowienie funduszu było krokiem w kierunku złagodzenia tego problemu, po utworzeniu strefy euro środki z funduszu wspierają słabsze kraje członkowskie w przezwyciężaniu problemów związanych z uczestnictwem w obszarze jednowalutowym. Beneficjentem środków Funduszu są kraje, w których poziom dochodu narodowego brutto na mieszkańca jest niższy od 90 % średniego poziomu dla wspólnoty. Udział środków pochodzących z funduszu nie powinien przekraczać 80- 90% ogólnych kosztów związanych z realizacją danego projektu. Z FS finansowane są duże projekty inwestycyjne o wartości powyżej 10 mln Euro mające znaczenie dla całego kraju. Kraje korzystające ze środków zobowiązane są do prowadzenia starannego monitoringu i oceny realizowanych projektów. Podmiotem finansowania jest przede wszystkim ochrona środowiska. Z tego mogą korzystać duże projekty - ogólnopaństwowe. Z tego funduszu wartość projektu musi wynosić ponad 10 mln euro.

41. Co obejmuje finansowanie polityk wewnętrznych

Wydatki na polityki wewnętrzne obejmują:

1/kształcenie zawodowe, edukację, kulturę, media audiowizualne, informatykę,

2/wydatki na energetykę,

3/ochronę konsumenta, aby była na odpowiednim poziomie, bezpieczeństwo, wymiar sprawiedliwości,

4/badania i rozwój techniczny(środki z tego funduszu UE na badanie i rozwój w ostatnich latach są największe kwoty - na wynalazki, medycyna itp.)

42. Scharakteryzować finansowanie działań zewnętrznych

Działania zewnętrzne to wydatki na działalność zewnętrzną UE, dotyczą krajów, które nie są w UE. Wydatki przeznacza się na:

-pomoc humanitarna i żywnościowa,

-działania w dziedzinie ochrony środowiska i rybołówstwa ,

-pomoc w sytuacjach kryzysowych;

-pomoc w rozwoju z krajami Azji i Afryki(pomaga się aby uzyskać dostęp do surowca, który jest potrzebny).

43. Omówić fundusz przedakcesyjny SAPARD

Kryteriami podziału środków z funduszu SAPARD są:

-ilość zatrudnionych w rolnictwie

-powierzchnia wykorzystywana na cele rolnicze

-wielkość produktu krajowego brutto PKB

Celem finansowania z programu SAPARD jest przede wszystkim na rozwój rolnictwa obszarów wiejskich

44. Rola funduszu ISPA

Fundusz ISPA to przedakcesyjny instrument polityki strukturalnej przeznacza się na sprawy ekologiczne.

Ochrona środowiska

-budowa dużych oczyszczalni ścieków i systemów wodno-kanalizacyjnych,

-modernizacja i rozbudowa miejskich systemów ciepłowniczych połączona z likwidacją „niskiej emisji” i termo modernizacją obiektów,

-inwestycje w systemy poprawy jakości powietrza w dużych aglomeracjach miejskich,

-proekologiczne inwestycje w miejskich systemach transportowych,

-budowa i modernizacja regionalnych składowisk odpadów komunalnych,

-tworzenie systemów utylizacji i uzdatniania odpadów

Transport
-połączenie systemów komunikacyjnych z infrastrukturą krajów członkowskich UE

-budowa transeuropejskiej sieci transportowej

W odniesieniu do ochrony środowiska jego zadaniem było dotychczas wspieranie działań państw kandydujących zmierzających do spełnienia obowiązujących w Unii Europejskiej norm ekologicznych.

45. Po co utworzono fundusz PHARE

Program PHARE jest jednym z młodszych funduszy, który został ustanowiony w 1989r w celu wspierania krajów Europu Środkowej, w pierwszej kolejności Polski i Węgier w przeprowadzeniu transformacji gospodarczej. W pierwszym okresie funkcjonowania programu (pierwsze 2 lata) jego działalność obejmowała w zasadzie pomoc humanitarną nastawioną głównie na dostawy żywności i leków. Duże znaczenie dla krajów przeprowadzających transformacje gospodarczą miała finansowana z programu PHARE pomoc w postaci szkoleń, badań, analiz oraz doradztwa organizacyjno-legislacyjnego. Ze środków programu finansowano projekty inwestycyjne głównie w dziedzinie rozbudowy infrastruktury, transportu, ochrony środowiska i rozwoju rolnictwa. Program PHARE stał się podstawowym instrumentem wspierania finansowego ze strony unii w procesie dostosowań krajów Europy Środkowej i Wschodniej do członkowstwa.

Główne cele projektów inwestycyjnych finansowanych z programu PHARE to:

1. Dostosowanie infrastruktury występującej w krajach kandydujących do sprostania wymaganiom wynikającym z przepisów unii.

1. Wspieranie zmian strukturalnych w krajach kandydujących.

46. Co finansuje europejski fundusz rozwoju .

Środki z EFR przeznacza się na pomoc grupie ponad 70 krajów rozwijających się położonych w regionie Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Wszystkie dostępne w ramach EFR środki finansowe są podzielone na 2 grupy:

1. środki obejmujące dotacje

1. środki na pożyczki dla sektora prywatnego.

EFR tworzy się ze składek członkowskich, fundusz nie ma sosnowości prawnej ani autonomii w stosunku do Komisji Europejskiej.

47. Zasady działania europejskiego banku inwestycyjnego.

Bank, który nie jest nastawiony na zysk. Najmniejsze oprocentowanie. Jest on inwestycją finansową niezależną Wspólnoty Europejskiej. Siedzibą tego banku jest Luksemburg, a nie Bruksela. Bank ten ma osobowość prawną, członkami i udziałowcami są kraje członkowskie. Organami kierowniczymi są Rada Gubernatorów, Rada Dyrektorów, Komitet Zarządzający. W skład Rady Gubernatorów wchodzą Minister finansów lub skarbu delegowani przez kraje członkowskie.

Należy do niej:

• określenie głównych kierunków polityki pożyczkowej

• udzielenie zezwolenia na działalność tegoż banku ale poza unią

• bada sprawozdania składanego przez tzw. Komitet kontrolny

Do kompetencji Rady Dyrektorów należy podejmowanie decyzji o udzieleniu pożyczek oraz przyznawaniu gwarancji pozyskiwanie przez tenże bank na rynkach finansowych.

Pod nadzorem Rady Dyrektorów działa Komitet Zarządzający, który jest organem wykonawczym, członkowie komitetu odpowiedzialni są wobec władz banku.

Zadaniem banku inwestycyjnego jest wspieranie zrównoważonego i stałego rozwoju wspólnego rynku w interesie wspólnoty. Bank korzysta z zasobów własnych jak i tych, które może uzyskać na rynkach kapitałowych.

Podstawowa działalność banku polega na udzielaniu długoterminowych pożyczek oprocentowanych poniżej stóp rynkowych. W regionach słabszych ekonomicznie pożyczkobiorca ponosi najmniejszy ciężar wynikający z oprocentowania. Jest to bardzo niezależny, ale koszty działalności banku ponosi budżet unii. Dla krajów członkowskich to najbardziej ekonomiczny bank. Pożyczki skierowane są głównie do podmiotów z krajów członkowskich działających w regionach słabych ekonomicznie a jednocześnie gdzie występuje duże bezrobocie. Korzystne oprocentowanie pożyczek udzielanych przez bank jest możliwe dzieki temu że nie jest on nastawiony na zysk. Do części pożyczek bank pozyskuje środki z budżetu ogólnego UE i dopłat do odsetek. Pożyczkobiorca ponosi mniejszy ciężar, gdyż spoczywa on na budżecie UE.

Działalność banku w praktyce

Pożyczki udzielane przez bank należą do najpoważniejszych źródeł finansowania celów i zadań integracji. Bank jest drugim pod względem znaczenia po budżecie ogólnym Unii źródłem finansowania. EBI współpracuje z komisją europejską po to aby pożyczki z niego stanowiły uzupełnienie pomocy strukturalnej kierowanej do regionów opóźnionych.

48. Na czym polega harmonizacja podatków w UE.

Podatki w UE dzielą się na bezpośrednie i pośrednie.

Bezpośrednie to: podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych, od nieruchomości, które bezpośrednio obciążają tak dochód jak i majątek podatnika.

Podatek pośredni jest elementem składowym ceny towaru lub świadczonej usługi. Obciążają one konsumpcje towarów i usług. Płatnikiem są przedsiębiorstwa dokonujące obrotu, natomiast finalnie podatek obciąża konsumenta. Obejmują różnego rodzaju podatki wliczone do obrotu, czyli VAT, akcyza cło.

Harmonizacja podatków pośrednich jest elementem procesów integracji gospodarczej, może odnosić się tylko do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich.

49. Z czego składa się Europejski System Walutowy.

W latach siedemdziesiątych waluty światowe, w tym także europejskie, charakteryzowały się dość dużą niestabilnością. Kraje Wspólnoty za wszelką cenę dążyły do ustabilizowania kursów między swoimi walutami. W tym celu 7 lipca 1978 r. w Bremie Rada Europejska postanowiła stworzyć Europejski System Walutowy - ESW, który zaczął funkcjonować 13 marca 1979 r. Zastąpił on uprzednio istniejący system węża walutowego, przejmując pewne jego elementy, a jednocześnie wprowadzając nowe. W latach osiemdziesiątych był on najważniejszym elementem integracji walutowej EWG. ESW obejmował wszystkie kraje UE (ówczesnej EWG). Jego głównym zadaniem miało być doprowadzenie do stabilności wewnętrznej (zbliżenia, na możliwie niskim poziomie, stóp inflacji w poszczególnych krajach Wspólnoty), ustanowienie w EWG strefy stabilnych walut oraz warunków do harmonijnego rozwoju gospodarczego tych krajów. Funkcjonowanie Systemu oparte było na niżej wymienionych zasadach:

• stałym kursie walutowym,

• podziale kosztów interwencji kursowych,

• rozwoju współpracy między krajami członkowskimi.

Zasady te zostały określone na mocy porozumienia między bankami centralnymi krajów członkowskich.

Europejski System Walutowy reguluje kwestie współpracy walutowej państw członkowskich Unii Europejskiej. W ramach ESW funkcjonują następujące elementy:

• Europejska Jednostka Walutowa - ECU (European Currency Unit),

• Mechanizm kursowo-interwencyjny czyli Mechanizm Kursów Wymiany Walut (ERM),

• system kredytowy banków centralnych.

50. Na czym polegają kryteria zbieżności(wymienić i omówić).

Do oceny dojrzałości krajów do udziału w obszarze jednowalutowym przyjęto następujące kryteria:

1) Stopę inflacji - stabilność cen, średnia stopa inflacji nie może być wyższa niż 1,5 pkt od średniej wskaźnika trzech państw w krajach UE,

2) Stan finansów publicznych - deficyt budżetowy nie może być wyższy niż 3 % PKB, dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB

3) Średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa nie może być wyższa niż 2 pkt %od średniej w trzech krajach UE,

4) Stabilności kursu walutowego - przez 2 lata przed wstąpieniem do unii gospodarczej i walutowej musi wahać się w przedziale + lub minus 15% wokół parytetu euro.

Szczególne znaczenie mają finanse publiczne, ponieważ nadmierny deficyt budżetowy oraz zbyt duży dług publiczny stanowią hamulec rozwoju gospodarczego.

Przystąpienie do unii gospodarczej i walutowej, a zatem w strefę euro i przyjęcie tej waluty jako wspólnej waluty, uwarunkowane są według traktatu z Mastricht wypełnieniem kilku kryteriów zbieżności. Przede wszystkim kraj, który chce być członkiem tego ekskluzywnego stowarzyszenia musi charakteryzować się wysokim stopniem stabilności cen. Inflacja w tym kraju nie może przekraczać średniej stopy inflacji w trzech krajach Unii Europejskiej o najniższej inflacji, więcej niż o półtora punktu procentowego. A zatem inflacja w danym kraju nie może być gorsza od trzech najlepszych krajów o owe półtora punktu procentowego.

Po drugie, deficyt budżetowy musi być nie wyższy, niż 3 procent produktu krajowego brutto. Po trzecie, dług publiczny musi być nie wyższy niż 60 procent PKB. Po czwarte i po piąte wreszcie, musi być zbieżność długoterminowych stóp procentowych, nie przekraczających średniej stóp procentowych w trzech krajach Unii Europejskiej o najniższej inflacji więcej niż o dwa punkty procentowe. I kurs wymiany waluty narodowej w ciągu dwóch lat przed przystąpieniem do sfery euro, musi być utrzymany w paśmie plus - minus piętnaście procent wokół parytetu centralnego, czyli parytetu euro.
Kraj musi mieć solidną gospodarkę, żeby była to gospodarka zrównoważona, gospodarka, która nie będzie kreowała żadnych zagrożeń, żadnych kryzysów. I to jest właśnie najważniejsze w tych postanowieniach. Kraje Europy Środkowo - Wschodniej są w bardzo trudnej sytuacji, dlatego że wyszły z systemu, który był nieracjonalny i nie do końca jeszcze swoje gospodarki uporządkowały. Ich najsilniejszą stroną, może poza Polską w tej chwili, jest wysoki wzrost gospodarczy, ale większość krajów nie spełnia bardzo wielu wymagań. To są bardzo wygórowane żądania. Spełnienie warunków z Maastricht wymaga straszliwego wysiłku. Proszę zobaczyć, co się stało w Polsce przy zbijaniu inflacji przez Narodowy Bank Polski, przez politykę Rady Polityki Pieniężnej. Jednym z efektów ubocznych tej polityki było spowolnienie wzrostu gospodarczego. To jest bardzo ważny warunek, ale drugi warunek, jaki Polska ma do spełnienia to jest sprawa deficytu budżetowego. To jest problem w tej chwili podstawowy w polityce gospodarczej, obok zwalczania bezrobocia.

51. Skład Europejskiego systemu banku centralnego.

Instytucją odpowiedzialną za kształtowanie i realizację w praktyce polityki pieniężnej w ramach sfery jest Bank Centralny i Europejski system Banków Centralnych.

W skład Europejskiego systemu Banków Centralnych wchodzą:

1) Europejski Bank Centralny oraz

2) Krajowe Banki Centralne wszystkich krajów członkowskich Unii.

Głównym celem Europejskiego systemu Banku Centralnego jest utrzymanie stabilności cen.

Europejski Bank Centralny ma wyłączne prawo na wydawanie zgody na emisję banknotów Euro.

Banknoty Euro mogą być emitowane przez Europejski Bank Centralny jak i przez Narodowe Banki Centralne ( Niemcy, Francja).

Europejski Bank Centralny zobowiązany jest do przedstawiania założenia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie Unii, Komisji Europejskiej rocznego sprawozdania z działalności. Prawo do kształtowania polityki kursowej przysługuje organowi międzyrządowemu, jaki jest Rada Unii Europejskiej.

Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego nastawiona jest na realizację celu dotyczącego stabilności cen w odniesieniu do całej sfery Euro. Polityka ta ukierunkowana jest na realizację średniego poziomu inflacji między krajowej.

52. Kto tworzy Radę Generalną?

Jest w europejskim banku inwestycyjnym jako jeden z organów - Rada Gubernatorów - Rada złożona jest z ministrów państw członkowskich, od szefa Resortu Finansów po Ministra Gospodarki i Skarbu Państwa. Nie są oni nominowani i zazwyczaj nowy minister finansów automatycznie staje się członkiem Rady Zarządzającej. Rada wytycza ogólne dyrektywy dotyczące polityki kredytowej Banku, decyduje o wzroście kapitału i autoryzuje działania Banku poza Unią. Przyjmuje również sprawozdania Komisji Audytowej, oświadczenia finansowe, włączając w to roczny bilans i rachunek zysków oraz strat. Ponadto mianuje członków Rady Dyrektorów, Komisję Zarządzającą oraz Komisję Audytową. Fakt, że ministrowie rządów państw członkowskich są Gubernatorami stanowi jeden z kluczowych powodów, dla których Bank funkcjonuje..., tak jak funkcjonuje. To właśnie ich satus zapewnia legitymację dla działalności Banku i przyjętych procedur kredytowych, broniąc je jednocześnie przed krytyką. Tymczasem Gubernatorzy - sprawujący szereg innych obowiązków - nie naciskają na przeprowadzenia jakichkolwiek zmian.

Rada Dyrektorów - Rada Dyrektorów składa się z 26 Dyrektorów i 16 Zastępców wyznaczanych przez Radę Gubernatorów. Państwa członkowskie nominują 25 Dyrektorów i 16 Zastępców, podczas gdy jeden Dyrektor i jeden zastępca reprezentuje Komisję Europejską. Dyrektorzy są wyznaczani na pięcioletnią kadencję. Od niedawna Rada dobiera sobie 6 ekspertów (3 Dyrektorów i 3 Zastępców) bez prawa głosu. Zadaniem Rady jest pilnowanie aby Bank był zarządzany zgodnie z wytycznymi Traktatu Europejskiego, Statutem Banku i kierunkami określonymi przez Gubernatorów. Podejmuje decyzje dotyczące udzielania pożyczek i związanych z nimi gwarancji oraz rekomenduje Radzie Gubernatorów zmiany w polityce kredytowej. Rada Dyrektorów odgrywa kluczową rolę przy zatwierdzaniu projektów. Tymczasem jej członkowie spotykają się zaledwie 10 razy w ciągu roku, aby wspólnie dokonać oceny ponad 300 projektów. Oznacza to, że większość z nich nie jest analizowana tak gruntownie, jak być powinna - a wię z uwzględnieniem potencjanych skutków społecznych, środowiskowych i ekonomicznych. Ze względu na stosunkowo niewielką ilość spotkań, Dyrektorzy nie są w stanie we właściwy sposób sprawować nadzoru nad projektami, co stanowi jaskrawy kontrast wobec Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Banku Światowego, gdzie nad realizacją projektów pracują stałe Rady Dyrektorów.

Komitet Zarządzający - Skład Komitetu tworzy 8 wiczeprzewodniczących mianowanych i zatrudnionych na okres sześciu lat przez Radę Gubernatorów. Na jego czele stoi wybrany prezydent (obecnie Philippe Maystadt),Europejski Bank Inwestycyjny

Rada Unii Europejskiej to organ plenarny, w skład, którego wchodzą ministrowie poszczególnych resortów reprezentujący wszystkie państwa członkowskie. W obradach uczestniczy ten minister, którego resort odpowiada w danym kraju za omawiane na forum zagadnienia. Rada Unii Europejskiej może występować jako Rada Generalna (jej członkami są ministrowie spraw zagranicznych) lub Rada Specjalistyczna (jej członkami są ministrowie innych resortów, np. rolnictwa, przemysłu, zdrowia, ochrony środowiska itd.). Sprawami najważniejszymi zajmuje się Rada Generalna, ona przygotowuje posiedzenia Rady Europejskiej. Zebrania Rady Generalnej odbywają się raz w miesiącu, Rady Specjalistycznej - dwa-cztery razy do roku. Miejscem ministerialnych spotkań jest Bruksela lub Luksemburg. Pracami Rady Unii Europejskiej kieruje minister spraw zagranicznych kraju sprawującego przewodnictwo. Zmiana przewodnictwa odbywa się na zasadzie rotacji i trwa pół roku. Od stycznia do czerwca 2000 r. przewodnictwo sprawowała Portugalia, od lipca do grudnia 2000 r. - Francja, dalej: Szwecja, Belgia, Hiszpania, Dania i Grecja.

53. kto ma prawo przeprowadzenia emisji pieniądza - EURO?

Europejski bank centralny podejmuje decyzje odnośnie emisji euro, ale poza nim euro mogą emitować poszczególne banki centralne, lecz decyzję w tej sprawie podejmuje zarząd europejskiego banku centralnego. Europejski Bank Centralny zobowiązany jest do przedstawiania, założenia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie Unii, Komisji Europejskiej rocznego sprawozdania z działalności. Prawo do kształtowania polityki kursowej przysługuje organowi międzyrządowemu, jakim jest Rada Unii Europejskiej. Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego nastawiona jest na realizację celu dotyczącego stabilności cen w odniesieniu do całej sfery Euro.

54. Obowiązki Europejskiego Banku centralnego.

EBC jest zobowiązany do przedstawiania parlamentowi europejskiemu, radzie europy, komisji europejskiej - rocznego sprawozdania ze swej działalności. Obowiązki jego organów:

Rada Zarządzająca

Podejmowanie decyzji niezbędnych do funkcjonowania eurosystemu

Kształtowanie polityki pieniężnej strefy euro: decyzje, co do stóp procentowych.

Zarząd

Czuwanie nad realizacją w praktyce polityki pieniężnej.

Obowiązkiem EBC jest emisja euro. EBC jest zobowiązany do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie UE i Komisji Europejskiej rocznego sprawozdania ze swojej działalności (z działalności ESBC) i w sprawie polityki pieniężnej za rok ubiegły i bieżący.

55. W jakich aktach normatywnych uregulowano zasadę sporządzania, uchwalenia i wykonywania budżetu UE.

Zasady te uregulowane są w 3 rodzajach źródeł prawnych:

1 traktaty,

2 prawo stanowione na podstawie traktatu,

3 porozumienia zawarte między instytucjami wspólnoty.

1. Traktaty

Procedura uchwalania i sporządzania budżetu została określona w traktacie rzymskim (Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską TWE 1957 r.), traktat rzymski zakłada też, że bieżące dochody i wydatki w ramach tego budżetu muszą w zasadzie się równoważyć.

Określa też wydatki obligatoryjne, bo wynikają one z realizacji tego traktatu i aktów prawnych przyjętych na jego podstawie. W traktacie są też zasady sporządzania budżetu. Podstawowe znaczenie ma TWE, postanowienia dotyczące budżetu są także w traktacie dotyczącym Euratomu, a w czasie istnienia EWWiS - do lipca 2002 r. - na kształt budżetu ogólnego (na wydatki administracyjne) miały też wpływ postanowienia traktatu paryskiego.

W TWE są ogólne zasady procedury budżetowej, etapy procedury, uprawnienia i obowiązki poszczególnych instytucji UE związane z wykonaniem i kontrolą budżetu.

W Traktacie o Unii Europejskiej są zasady finansowania działań wynikających ze wspólnej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (czyli II i III filar UE) - wydatki administracyjne: operacyjne związane z tymi dziedzinami.

2. W prawie stanowiącym na podstawie traktatów

To decyzje Rady dotyczące systemu zasobów własnych, biorąc pod uwagę wymogi związane z uchwaleniem i wejściem w Zycie tych decyzji można stwierdzić, że są faktycznie równoważne traktatom (które są pierwotnym źródłem prawa UE). Rada podejmuje te decyzje jednomyślnie, po konsultacjach z Parlamentem Europejskim i muszą one być ratyfikowane przez parlament krajów członkowskich tak jak przy traktatach. Na dokonanie zmian w systemie zasobów własnych UE musi wyrazić zgodę każdy kraj członkowski. Rada wydaje też rozporządzenia i dyrektywy.

3. Porozumienia miedzy instytucjami UE

Porozumienia miedzy instytucjami uczestniczącymi w procedurze budżetowej (Parlament, Rada, Komisja), wspólne deklaracje oraz inne porozumienia miedzy nimi. Cel to dążenie do minimalizowania ryzyka powstawania konfliktów miedzy instytucjami: zablokowanie procedury budżetowej.

56. Wymień i omów zasady budżetu UE.

1 Zasada jedności, oznacza, że wszystkie dochody i wydatki wspólnoty ujęte są w jednym dokumencie stanowiącym ogólnie budżet UE,

2 Zasada powszechności - mówi o tym, że dochody nie są przypisane do konkretnych wydatków (najpierw zbieramy całość a dopiero wtedy dzielimy ja na poszczególne sprawy)

3 zasada sporządzania budżetu na okres 1 roku,

4 zasada równowagi budżetowej - wydatki nie mogą być większe od wpływów musi być między tym równowaga. Jeżeli w ciągu roku kalendarzowego coś „wyskoczy” i wydatki będą większe to w trakcie roku dopuszcza się do korekty budżetu i można uchwalić go na nowo.

5 zasada szczegółowości - każdy wydatek musi mieć określony cel.

W przypadku budżetu UE podstawą do stworzenia budżetu rocznego jest tzw. perspektywa finansowa obejmująca kilka lat i ona obejmuje ogólne ramy pokazujące dany rok.

57. Scharakteryzować procedurę budżetową UE.

Rada i Parlament europejski tworzą tzw. Władzę budżetową i odpowiadają za uchwalenie budżetu UE. Punktem wyjścia dla całej procedury budżetowej jest sporządzenie przez poszczególne instytucje UE preliminarzy. Preliminarze jednostki UE sporządzają na początku roku przed rokiem budżetowym do marca. Procedura budżetowa obejmuje okres od 1 września do 31 grudnia, nie ma poślizgu, 31 grudzień jest czasokresem ostatecznym. Kolejność:

-sporządzenie wstępnego projektu budżetu( w Polsce odpowiada Rząd w UE komisja europejska).

-przedstawienie tego projektu Radzie europejskiej najpóźniej do 1 września

-rada ma czas do 10 października, wtedy przekazuje parlamentowi do I czytania i dyskusji.

-w trakcie I czytania przez parlament, można dokonywać zmian w projekcie budżetu, ale tylko w stosunku do wydatków obligatoryjnych. Jeżeli w ciągu 45 dni parlament nie wniesie zastrzeżeń to uważa się, że budżet został przyjęty.

-II czytanie projektu budżetu przez radę odbywa się w II połowie listopada. Rada ma prawo wprowadzić zmiany w odniesieniu do każdych zmian wniesionych przez Parlament Europejski.

-Parlament Europejski w terminie 15 dni może odrzucić lub przyjąć poprawki naniesione przez radę.

-ostateczny projekt przewodniczący parlamentu europejskiego ogłasza zatwierdzenie budżetu w dzienniku urzędowym (w grudniu)

58. Źródła dochodów własnych UE.

1.cła rolne -pobierane są przy imporcie produktów rolnych podlegających wspólnej organizacji i rynku, a pochodzące z krajów trzecich,

2. składki cukrowe -pobierane są od producentów cukru i przeznaczone są na: a)finansowanie eksportu cukru i b) pokrywanie kosztów produkcji cukru w ramach regulowania rynku

3. pozostałe cła -dochodem budżetu są cła pobierane od importu z krajów trzecich

4. dochody z podatku VAT - środki finansowe przekazywane do budżetu UE przez kraje członkowskie z tytułu wpłat bezpośrednich (składki) a także z tytułu podatku VAT ujmowane są w wydatkach budżetów krajowych, czyli podlegają procedurze uchwalenia budżetu obowiązującej w danym kraju. Pobieranie ceł i opłat leży w gestii władz krajowych, są one za to odpowiedzialne. Określenie wysokości dochodów z tytułu równoważenia budżetu -kwota dochodów zatwierdzona w budżecie zależy od sumy wydatków, wydatków, które w danym roku budżetowym mają być poniesione. Wydatki ustala się przed dochodami, łączna kwota jest pochodną zasobów własnych a saldo budżetu jest różnicą między dochodami a wydatkami. Jeżeli różnica jest nadwyżką to nadwyżka ta przechodzi automatycznie do budżetu na ostatni rok. Jeżeli w danym roku zabraknie dochodu to jest potrzeba dokonania korekty budżetu w ciągu roku, wtedy sporządza się budżet korygujący. Jeżeli powstały zagrożenia deficytu to potrzeba uchwalić budżet korygujący. Pozostałe dochody z kilku innych źródeł to: *podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji unijnych, *odsetki z tytułu zwłoki w płatnościach na rzecz budżetu, *kary wymierzane przedsiębiorcom, którzy nie respektują zasad wprowadzonych przez UE. O nadwyżkę z roku poprzedniego pomniejsza się składkę odprowadzaną przez kraje członkowskie do budżetu UE.

59. Kto pobiera cła i podatki w UE?

Pobieranie ceł i opłat leży w gestii władz krajowych. Kraje członkowskie odpowiedzialne są za prawidłowe pobieranie podatku i cła.

1) Cła rolne pobierane są przy imporcie produktów rolnych podlegającym wspólnej organizacji rynków pochodzących z krajów trzecich.

Składki pobierane są od producentów cukru i przeznaczane są na:

- finansowanie eksportu cukru,

- pokrywanie kosztów produkcji cukru w ramach regulowania rynku,

2) Znaczenie ceł rolnych oraz składek cukrowych z roku na rok stanowi coraz mniejsze źródło dochodów budżetowych. Pozostałe cła, które stanowią dochód budżetu są to cła pobierane od importu z krajów trzecich na podstawie wspólnej taryfy celnej oraz inne drobne cła,

3) Wpływy przekazane do budżetu z tytułu podatku VAT obliczane są przy zastosowaniu jednolitego procentu w odniesieniu do liczonej zgodnej z jednolitymi zasadami podstawą opodatkowania.

60. Równoważenie budżetu UE.

Łączna kwota dochodów zatwierdzona w budżecie ogólnym zależy od ogólnej sumy wydatków, które w danym roku budżetowym mają być poniesione. Wydatki ustala się wcześniej niż dochody budżetowe, łączna kwota jest pochodną dostępnych zasobów własnych. Przy kształtowaniu budżetu wysokość poszczególnych grup dochodu ustalana jest kolejna po stwierdzeniu, jaka kwota wydatków pozostaje jeszcze do sfinansowania po uwzględnieniu dochodów danej grupy. Saldo budżetu jest różnicą między sumą zgromadzonych dochodów a dokonanymi wydatkami. Jeśli różnica jest nadwyżką, to wynikające z niej środki przechodzą na następny rok budżetowy. Deficyt nie może być planowany przy uchwaleniu budżetu. Jeżeli powstałoby zagrożenie powstania deficytu wówczas niezbędne jest uchwalenie w trakcie roku budżetu korygującego.

61. Podział wydatków w budżecie UE.

Wydatki budżetu ogólnego UE dzielą się na:

1.obligatoryjne - wynikają z zobowiązań określonych w traktacie i aktach. Obejmują one:

-finansowanie interwencji na rynku rolnym,

-finansowanie wydatków obligatoryjnych - to zabezpiecza się w pierwszej kolejności. Parlament Europejski może podwyższyć ogólna kwotę wydatków do wysokości nieprzekraczającej połowy maksymalnej kwoty, a Rada i Parlament uznają, że sfinansowanie koniecznych do sfinansowania przez wspólnotę działań wymaga przekroczenia maksymalnej stopy kwoty określonej przez Komisje Europejską. Nowa stopa ustalana jest w porozumieniu miedzy radą a parlamentem. (decydujący głos ma rada europ. W tych wydatkach)

-operacyjne - realizowane przez KE (komisje europ)

-administracyjne - na pokrycie płac wszystkich pracowników UE, instytucji, diet poselskich, na utrzymanie nieruchomości i równocześnie w tych wydatkach są emerytury pracowników administracji UE. (decydujący głos ma parlament europejski w tych wydatkach)

2.nieobligatoryjne Wydatki na cele strukturalne

Fundusze strukturalne są podstawowym elementem polityki regionalnej UE,polityka ta jednak pozostaje w gestii krajów członkowskich, które to odpowiedzialne są za równomierny rozwój.

62. Na co przeznacz się wydatki administracyjne.

Wydatki administracyjne w budżecie UE - na pokrycie płac wszystkich pracowników UE, instytucji, diet poselskich, na utrzymanie nieruchomości i równocześnie w tych wydatkach są emerytury pracowników administracji UE. Koszty bieżące funkcjonowania UE i utrzymania instytucji zewnętrznych.

63. Scharakteryzować wydatki na finansowanie rynków rolnych.

Są przeznaczone na finansowanie działań wspólnych UE związanych z rolnictwem. Cel:

-zapewnienie wzrostu wydajności pracy w rolnictwie,

-zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej,

-stabilizacja rynku,

-zapewnienie dostępności produktów rolnych jako zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego,

-zapewnienie konsumentom rozsądnych cen na produkty rolne.

W osiągnięciu tych celów służy istnienie wspólnego rynku rolnego, który to rynek funkcjonuje w oparciu o 3 zasady:

1 jednolity charakter rynkowy,

2 stosowanie preferencji na produkty rolne,

3 solidarność finansowa.

Wydatki na finansowanie rynku rolnego z Europejskiego funduszu orientacji i gwarancji rolnych wypłacane są rolnikom, agencjom dokonującym interwencyjnego skupu. Największa część tych wydatków jest przeznaczona na dopłaty uzależnione od rodzaju produkcji(mleko, cukier).

64. Jakie fundusze są funduszami strukturalnymi?

4 podstawowe fundusze:

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Europejski Fundusz Socjalny

Europejski Fundusz Orientacji Rybołówstwa

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

65. Na co przeznacza się fundusze strukturalne.

Wydatki z funduszy strukturalnych przeznacza się na realizację 3 celów:

1 priorytetowych,

2 inicjatywy wspólnotowe,

3 przedsięwzięcia innowacyjne i pomoc techniczna.

W celach priorytetowych na wspieranie rozwoju oraz dostosowanie regionów zapóźnionych przeznacza się ok. 60 % wydatków.

ad. 1 Cel priorytetowy

- wspieranie rozwoju oraz dostosowań strukturalnych regionów zapóźnionych

- rekonstrukcja gospodarcza i społeczna regionów przeważających trudności strukturalne

- modernizację systemu oświaty, doskonalenia zawodowego.

ad. 2 Inicjatywy wspólnotowe

Istota inicjatyw wspólnotowych sprowadza się do tego, że są to transnarodowe programy których celem są jednakowe w odniesieniu do wszystkich regionów w realizacji danej inicjatywy. Chodzi tu o rozwiązanie problemów ogólnowspólnotowych. Takim problemem jest w tej chwili np. gaz, ochrona środowiska

ad. 3 Przedsięwzięcia innowacyjne

Na te przedsięwzięcia przeznacza się jak najmniejszą ilość środków. Przede wszystkim na nowe technologie, których brakuje w państwie.

66. Jakich zasad należy przestrzegać przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych?

Przy wykorzystaniu środków z funduszy strukturalnych należy przestrzegać następujących zasad:

1 zasada koncentracji środków(dawać środki w jedno zaniedbane miejsce a nie rozpraszać je na inne)

2 zasada programowania(tworzenie programów i realizacja zgodna z nimi)

3 zasada partnerstwa(władze krajowe powinny prowadzić konsultacje z UE, bo tam odbywa się przetarg, każdy chce jak najwięcej wyciągnąć środków)

4 zasada uzupełniającego charakteru pomocy finansowej, (jeżeli chcemy skorzystać ze środków UE to musimy ze swojego budżetu wydać jakąś część na dane przedsięwzięcie)

5 zasada efektywności (środków z UE nie wolno wydać na inny cel niż były przeznaczone, jak nie wykorzystamy zgodnie z przeznaczeniem to przepadają).

67. Jakie kierunki działania Europejskiego Funduszu rozwoju Regionalnego są kierunkami głównymi?

Celem funduszu przyczynienie się do zmniejszenia dysproporcji miedzy państwami członkami UE a jednocześnie zmniejszenie dysproporcji regionalnych we wspólnocie poprzez udział w rozwoju i przemianach strukturalnych regionów opóźnionych. Głównymi kierunkami działania funduszu są:

1/wspieranie inwestycji przyczyniających się do tworzenia nowych miejsc pracy,

2/rozbudowa infrastruktury transportowej, przede wszystkim budowa dróg,

3/rozwój sektora energetycznego,

4/wspieranie ochrony środowiska,

5/wspieranie inwestycji w nowoczesne technologie Np. nowoczesny zakład produkcji telewizorów

68. Co należy do czynności bankowych zgodnie z prawem bankowym?

Czynności bankowe można sklasyfikować:

1. czynne - przy spełnianiu, których bank występuje wobec kontrahentów jako wierzyciel np. kredytowanie

1. bierne - bank występuje jako dłużnik np. emisja pieniądza gotówkowego czy gromadzenie oszczędności

1. pośredniczące - bank świadczy pewne usługi na rzecz kontrahentów np. wymiana walut

Do czynności bankowych zgodnie z prawem bankowym należy:

1. prowadzenie rachunków bankowych

1. przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych

1. prowadzenie rozliczeń pieniężnych

1. udzielanie i zaciąganie kredytów i pożyczek pieniężnych

1. wykonywania operacji wekslowych i czekowych

1. przyjmowanie dokonywanych lokat w bankach

1. udzielanie i przyjmowanie poręczeń i gwarancji bankowych

1. dokonywanie obrotu wartościami dewizowymi

Do podstawowych czynności banków należy gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów i pożyczek oraz prowadzenie rozliczeń pieniężnych.

Banki mogą:

1. tworzyć spółki prawa handlowego, cywilnego oraz spółdzielnie

2. realizować wspólnie z innymi podmiotami przedsięwzięcia gospodarcze

2. podejmować działalność gospodarczą

2. tworzyć i likwidować oddziały zagranicą

69. Wymienić podstawowe czynności banków.

do podstawowych czynności należy:

1. gromadzenie środków pieniężnych

2. udzielanie kredytów i pożyczek

3. przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych

70. Rodzaje banków.

Ze względu na zadania banków można wyróżnić następujące rodzaje banków:

1. bank centralny

1. banki kredytowe i depozytowe (komercyjne)

1. banki inwestycyjne

1. banki oszczędnościowe - lokacyjne (PKO)

1. banki specjalne (giełdowe)

Banki dzielą się na: emisyjne i operacyjne. Ze względu na formę organizacyjno-prawną banków można je podzielić na: banki państwowe, banki spółdzielcze, banki państwowo-spółdzielcze, banki w formie spółek akcyjnych.

Banki operacyjne są to banki wykonujące czynności bankowe należące do zadań centralnego banku państwa. Mają charakter uniwersalny bądź też charakter banków specjalnych. Wśród banków operacyjnych są: banki komercyjne (handlowe), banki inwestycyjne, banki oszczędnościowe i giełdowe. Do 1989 r. monopol NBP sprawił, że inne banki pełniły rolę banków branżowych lub specjalnych.

Banki specjalne są nimi: bank gospodarstwa krajowego (powstał w okresie międzywojennym jako jeden z ważnych elementów interwencjonizmu państwowego), banki międzynarodowe - handlowe.

W okresie międzywojennym powstał bank PKO S.A., który działa jako samodzielny bank państwowy. Jest bankiem oszczędnościowo-kredytowym obsługującym ludność i podmioty gospodarcze.

Bankiem państwowo-spółdzielczym jest Bank Gospodarki Żywnościowej. Jest bankiem operacyjnym o charakterze uniwersalnym i jednocześnie branżowym (centrala dla pozostałych banków spółdzielczych).

Bank o kapitale mieszanym - Bank Rozwoju Transportu S.A. Jego właścicielami są skarb państwa i banki krajowe.

Banki zagraniczne lub z udziałem kapitału zagranicznego mogą być tworzone w Polsce w formie spółek akcyjnych za zgodą Prezesa NBP w porozumieniu z ministrem finansów.

71. Omówić funkcje centralnego banku państwa.

Centralny bank państwa spełnia trzy podstawowe funkcje:

1. jest bankiem emisyjnym

1. jest bankiem banków

2. jest bankiem gospodarki narodowej, Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny.

Centralny bank państwa dokonuje emisji znaków pieniężnych, jest jednocześnie bankiem rezerwowym dla banków operacyjnych (komercyjnych).

Bank banków tworzy dwa rodzaje pieniądza:

1. banknot jako centralny pieniądz gotówkowy

1. pieniądz żerowy jako centralny pieniądz rezerwowy

72. Co zaliczamy do podstawowych metod polityki pieniężno-kredytowej realizowanej przez centralny bank państwa?

Podstawowymi metodami polityki pieniężno- kredytowej realizowanej przez centralny bank państwa są:

• zmiany oficjalnej stopy dyskontowej

• operacje otwartego rynku

• system minimalnych rezerw obowiązkowych

• interwencjonizm w zakresie obrotu i transakcji dewizowych

Stopa dyskontowa jest odmianą stopy procentowej.

Operacje otwartego rynku oparte są na uprawnieniu centralnego banku państwowego do zakupu i sprzedaży papierów wartościowych.

Obowiązkowe minimum rezerwy stanowią aktywa, które te instytucje są zobowiązane utrzymać w banku.

Interwencjonizm w zakresie transakcji i obrotu dewizowego ma na celu regulowanie stałości kursów dewizowych.

73. Jakie banki zaliczamy do banków operacyjnych?

1.Bank gospodarstwa krajowego, który powstał w 1924 r. jako jednostka z ważnych elementów „intencjonalizmu” państwowego.

2.Bank Handlowy istniejący od 1870 r., w okresie międzywojennym był jednym z ważniejszych banków zobowiązań międzynarodowych, (mimo, że jest operacyjny)

3.Bank Polska Kasa Opieki. Powstał w okresie międzywojennym, powołano go do obsługi polskiej emigracji zarobkowej. miał polskie oddziały za granicą, po II wojnie światowej nadano mu uprawnienia banku dewizowego w zakresie eksportu wewnętrznego. po 1990 r. rozszerzył działalność na kredytową, dewizową i depozytową.

4.PKO w okresie międzywojennym działał jako samodzielny bank państwowy, jest bankiem oszczędnościowo - kredytowym, obsługuje ludność i podmioty gospodarcze.

5.BGŻ.

6.Bank Rozwoju Eksportu S.A.

banki operacyjne to (komercyjne, świadczące usługi tzw. klientowi masowemu):

• banki uniwersalne;

• banki wyspecjalizowane (np. hipoteczne, inwestycyjne, wspierające budownictwo mieszkaniowe etc.).

Bank uniwersalny - bank dokonujący w ramach świadczonych usług wszystkich lub większości dozwolonych prawem czynności bankowych i którego działalność nie jest w żaden sposób profilowana (jak ma to miejsce w przypadku banków wyspecjalizowanych, np. hipotecznych, wspierających budownictwo, wpierających przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska etc.).

W Europie większość działających banków to banki uniwersalne.

Bank specjalny(wyspecjalizowany) bank, który ze względu na zakres i formę działania lub na rodzaj klientów posiada ofertę o specjalnym charakterze.

Bank specjalny jest instytucją posiadającą ograniczony zakres działania. Specjalizacja może polegać na koncentracji działań banku na określonym terytorium (np. banki regionalne) lub branży (banki przemysłowe, rolne, handlu zagranicznego oraz budowlane). Do banków specjalnych można zaliczyć banki inwestycyjne, instytucje kredytu długoterminowego, banki hipoteczne i melioracyjne, a także banki komunalne. Banki specjalne to przede wszystkim banki inwestycyjne, które zajmują się koncentracją środków dla finansowania inwestycji. Kapitały te są mobilizowane nie tylko w drodze wkładów od klientów, ale także w drodze emisji i sprzedaży własnych obligacji lub przyjmowania lokat innych banków czy budżetów.

74. Scharakteryzować pojecie podmiotu gospodarczego.

Pojęcie podmiotu gospodarczego wprowadzono ustawą z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej. Pojecie to jest szersze niż pojecie przedsiębiorstwo. w roli podmiotu gospodarczego mogą występować osoby fizyczne, i osoby prawne a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. każdy podmiot Gosp. ma swój rozrachunek, ma swoje konto, osobę odpowiedzialną za finanse. Działalność Gosp. jest prowadzona w celu osiągnięcia zysku. Rozliczają się z uzyskanych przez siebie dochodów metodą brutto. aby rozliczać się metoda netto, musi mieć osobowość prawną a jak nie ma to ktoś w zastępstwie musi mieć osobowość prawną.

75. Omówić kryteria własności podmiotów gospodarczych.

1. własność publiczna, zaliczamy do niej:

-państwowa,

-samorządowa.

W ramach sektora publicznego rozróżniamy: *przedsiębiorstwa państwowe, *spółki państwowych osób prawnych.

W ramach własności komunalnej wyróżniamy: *przedsiębiorstwa komunalne, *spółki komunalne.

2.Własność prywatna:

-przedsiębiorstwa jednoosobowe,

-spółki prywatne, w nich:

*spółki prawa cywilnego, *jawne spółki handlowe, *spółki komercyjne, *spółki ciche.

-spółki kapitałowe, w nich:

*spółki akcyjne, *spółki komandytowe, *spółki zoo,

-spółdzielnie(banki spółdzielcze, spółdzielnie rolne, mieszkaniowe),

-towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń,

-fundacje i zakłady fundacji.

W ramach własności podmiotów zagranicznych rozróżniamy: *przedstawicielstwa firm zagranicznych, *przedsiębiorstwa zagraniczne, * spółki z udziałem kapitału zagranicznego, *przedsiębiorstwa finansowane zagranicznie?

76. Wymienić i omówić majątek podmiotu gospodarczego.

Do prowadzenia działalności Gosp. niezbędne jest istnienie pewnego kapitału w postaci środków trwałych i obrotowych, w tym środków pieniężnych. Prawo wymaga, aby podmiot Gosp. dysponował pewną kwotą własnego kapitału Gosp., bądź też był wyposażony majątkowo przez organ założycielski. Majątek podmiotu Gosp. można podzielić na: środki trwałe i środki obrotowe. Obrotowe charakteryzują się całkowitym przeniesieniem swojej wartości na wytworzony produkt. Środki trwałe są nimi m.in.:- budynki,- maszyny,- środki transportowe. Środki trwałe podlegają amortyzacji, czyli odpisowi amortyzacyjnemu Do środków trwałych zalicza się te składniki majątkowe, których przewidywany okres użytkowania przekracza 1 rok, a wartość ponad 3,5 tys. złotych. Przepisy prawne określające w normatywny sposób środki trwałe mają zastosowanie do osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność gospodarczą

77. Co to jest amortyzacja?

Amortyzacja - jest to koszt wynikający ze zużycia środka trwałego, czyli takiej składowej majątku przedsiębiorcy, której czas użytkowania wynosi powyżej roku a wartość powyżej 3,5 tys. zł.(pozostałe środki są obrotowe).

Podział na środki trwałe i obrotowe powoduje to, że tylko od środków trwałych możemy dokonywać odpisów amortyzacyjnych. Z odpisów tworzymy fundusz amortyzacyjny, z którego możemy później odtworzyć majątek.Od gruntów, nieruchomości, budynków nie odpisujemy amortyzacji(nie tworzymy funduszu amortyzacyjnego, ale co kilka lat możemy pomniejszyć ich wartość, jak są wydawane rozporządzenie ministra finansów). Od wartości niematerialnych i prawnych też nie odpisujemy amortyzacji(licencje, programy, wzory użytkowe itp.)

Amortyzacja - jest to strata na wartości kapitału w danym okresie, a jednocześnie strumień zmniejszający zasób dotychczasowego kapitału. Koszty wynikające ze stopniowego zużywania się środków trwałych. Wartość środków trwałych podlega amortyzacji i kwotę amortyzacyjną danego roku wlicza się do kosztów działalności. Odpis amortyzacyjny - jest po to, aby równomiernie rozłożyć koszty w czasie. Amortyzacja =wartość bieżąca *% amortyzacji Amortyzacje oblicza się od środków trwałych, bo od środków obrotowych nie ma amortyzacji. Każda firma stara się w ciągu roku zapłacić jak najmniejszy podatek, aby zysk szedł do kieszeni spółki lub podmiotu. Np. w danym roku występują duże koszty np. samochód dla firmy, zakup w danym roku, który kosztuje np. 100 tys. jest kosztem danego roku i jest przekroczeniem kosztów, a w przyszłym roku firma będzie płacić duży podatek. Przy środkach trwałych istnieją środki amortyzacyjne, wartość dzieli się przez „X „ lat np. przy samochodach 4 lata. Każdy ten środek będzie trwałym, gdy jest wartość powyżej 3. 500 zł może ulegać zmianie) i czas użytkowania stały - powyżej 1 roku. Rozpisuje się księgowo wartość środków na 5 lat i jest rozpisanie kosztów. Budżet na tym nie traci, bo traciłby pracodawca. Przy równomiernym rozłożeniu pracodawca -nie traci. Odpis amortyzacyjny - aby równomiernie rozłożyć koszty w czasie. Stosowanie, w celu:- poprawienia bilansu,- tworzenie funduszu amortyzacyjnego, by zakupić nowe środki

78. Co zaliczamy do środków obrotowych?

Środki obrotowe to: koszty stałe, koszty zmienne, - przedmioty pracy, wyroby gotowe, środki pieniężne, niektóre środki pracy. charakteryzują się całkowitym przeniesieniem swojej wartości na wytworzony produkt. Środki obrotowe wchodzą w danym roku w całości w produkt finalny i tworzą dochód.

79. Na czym polega różnica między środkami trwałymi a obrotowymi.

Środki trwałe charakteryzują się wartością ponad 3,5 tys zł i czasem używania ponad rok a środki obrotowe wartością poniżej 3,5 tys zł i czasem używania krótszym niż rok.

Następna różnica polega na tym, że śr. trwałe podlegają amortyzacji a śr. obrotowe z chwilą zakupu wpisuję się w 100 % w koszty.

80. Rola funduszu założycielskiego w przedsiębiorstwie.

Tworząc przedsiębiorstwo na podstawie ustawy z 25.09.1991 organ założycielski (gmina, skarb państwa) wyposaża przedsiębiorstwo w środki niezbędne do prowadzenia działalności. Jest to fundusz założycielski, którego wielkość podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Fundusz założycielski zwiększa się lub zmniejsz o kwoty zmian wartości majątku przedsiębiorstwa, będącym skutkiem aktualizacji wyceny środków trwałych.

81. Jak tworzy się fundusz przedsiębiorstwa?

Fundusz przedsiębiorstwa odzwierciedla wartość jego majątku po odliczeniu funduszu założycielskiego. Podlega on również zwiększeniu lub zmniejszeniu. Zwiększa go m.in. zyskiem pozostającym do dyspozycji przedsiębiorstwa, ponadto amortyzacja majątku trwałego. Pokrywanie wydatków własnych funduszy pieniężnych określa się terminem samofinansowania.

Fundusz przedsiębiorstwa składa się z:

- środków własnych

- zaciągniętych kredytów

-, gdy już prowadzą działalność, to z dochodów z prowadzonej działalności,

- oraz z zysku netto, czyli z tego, który pozostanie po zapłaceniu podatku.

Kapitał własny to udział własny inwestorów w firmie. Jest to wartość środków gospodarczych, wniesionych do firmy przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy, wspólników) oraz środków, wygospodarowanych przez przedsiębiorstwo w toku działalności.

Kapitały własne dzielimy na:

- kapitały (fundusze) powierzone- wkłady finansowe lub rzeczowe (aporty) właścicieli firmy

-kapitały (fundusze) samofinansowania- powstają z kolei z osiągniętego zysku zatrzymanego w firmie bądź innych źródeł charakterystycznych dla danej działalności.
Powyższe kapitały są elementami zewnętrznego finansowania przedsiębiorstwa.

Kapitały własne spółek prawa handlowego składa się z następujących elementów:

-kapitału akcyjnego (spółki akcyjne)

-kapitału udziałowego (spółki z o.o.),

-kapitału zapasowego,

-kapitału rezerwowego.

Drogi pozyskiwania, powiększania i uzupełniania kapitałów własnych są różne, w zależności od formy organizacyjno - prawnej jednostki, a także od indywidualnych zapisów w statucie bądź umowie notarialnej spółki.
Kapitał własny służący finansowaniu lub rozwojowi firm już istniejących pochodzi głównie z zysków zatrzymanych. Właściciele kapitału godzą się na reinwestowanie zysków oczekując, że rozwój firmy podniesie jej wartość. Pozyskanie kapitałów własnych w spółkach z o.o. następuje w drodze sprzedaży dodatkowych wkładów dotychczasowym udziałowcom bądź przyjęcia nowych udziałowców. W spółkach akcyjnych źródłem podwyższenia kapitału akcyjnego jest dodatkowa emisja akcji, a w przypadku kapitału zapasowego nadwyżka osiągnięta ze sprzedaży akcji powyżej ich ceny nominalnej.
Uzupełnienie kapitałów własnych stanowią rezerwy oraz zysk netto roku bieżącego. Rezerwy tworzone są głównie dla zabezpieczenia się przed przejściowymi trudnościami finansowymi i bezpośrednio wynikającymi z nich problemami z terminowym regulowaniem zobowiązań.
Kapitał własny pełni ważną funkcję w firmie. Będąc podstawowym źródłem finansowania pozostającym bezterminowo do dyspozycji przedsiębiorstwa, stanowi jednocześnie zabezpieczenie dla aktualnych i potencjalnych wierzycieli firmy. Stąd też wielkość kapitałów własnych powinna kształtować się na poziomie, umożliwiającym rozszerzenie działalności inwestycyjnej, podjęcie prac rozwojowych bądź zaciągnięcie kredytu.

82. Czym podmioty gospodarcze finansują swoja działalność?

1. Wewnętrzne - z własnych pieniędzy.

2. zewnętrzne, czyli:

a) finansowanie z budżetu państwa,

b) finansowanie z sektora finansowego,

c) finansowanie ze źródeł wspólnotowych UE.

z zysku.

Jak tworzy się zysk, jak to się dzieje, z jakiego zysku? - z zysku netto, czyli z tego, który pozostanie po zapłaceniu podatku.

- wykorzystując własne oszczędności lub pieniądze pożyczone od rodziny, przyjaciół czy znajomych; jest to tzw. „bootstrap financing”, polegający na zakładaniu działalności bez zaciągania kredytów bankowych,

- otrzymywanie pieniędzy od inwestorów zewnętrznych - osób prywatnych lub funduszy inwestycyjnych,

- korzystanie z mikropożyczek

- programy dotacyjne,

- leasing,

- oferta publiczna - wejście na giełdę.

83. W jakich płaszczyznach podmioty gospodarcze nawiązują stosunki z bankami?(3 podstawowe - kredyt długoterminowy lub obrotowy, lokata, konto podstawowe).

Każdy podmiot gospodarczy zmuszony jest przepisami do posiadania rachunku bieżącego w banku. Ten obowiązek, nakłada na banki naturalną funkcję podstawowego źródła finansowania krótko, średnio i długoterminowego. Wynika to z uproszczonej procedury, możliwej do przeprowadzania, gdy przedsiębiorstwo jest wieloletnim klientem banku. Co w konsekwencji znacznie skraca czas potrzebny do podpisania umowy i uzyskania pieniędzy. Dodatkowo banki prócz finansowania inwestycji stanowią podstawę pracy operacyjnej przedsiębiorstw (rachunek bieżący) i umożliwiają dokonywanie inwestycji (np.: lokaty terminowe).

Podstawową usługą, która daje możliwość pozyskania zasobów finansowych jest kredyt. Przedsiębiorstwo może korzystać z kredytu nie tylko w sytuacjach, braku zasobów ale również, gdy kapitał własny jest zainwestowany np. w lokatach długoterminowych i koszt naruszenia inwestycji jest większy od kosztu związanego z zaciągnięciem pożyczki.

Kryterium przeznaczenia, (na co?)

kredyty konsumpcyjne - udzielane gospodarstwom domowym

kredyty gospodarcze - udzielane przedsiębiorstwom:

obrotowe - finansują bieżącą działalność przedsiębiorstwa

inwestycyjne - to kredyty na zakup, budowę bądź odtworzenie majątku trwałego - finansują przyszłą działalność przedsiębiorstwa

Kryterium terminu (na jak długo?)

krótkoterminowe (na sprawy bieżące) - spłacony do 1 roku

średnio terminowe - spłacone od 1 do 3 lat

długoterminowe (inwestycyjne) - spłacone powyżej 3 lat (inwestycyjne

Kryterium formy (jak forma ?)

rodzaj rachunku

kredyty w rachunku bieżącym - oznacza, że udzielenie kredytu przez bank nie wiąże się z wyodrębnieniem nowego rachunku bankowego, oznacza to upoważnienie bank przez klienta do spowodowani debetu na jego koncie

Kredyt obrotowy - kredyt bankowy przeznaczony jest na finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa, np. na zakup wyposażenia, towaru. Są to kredyty udzielane przez banki na finansowanie działalności eksploatacyjnej kredytobiorcy, są utożsamiane z kredytami krótkoterminowymi, dla których okres spłaty nie przekracza roku, chociaż udziela się także kredytów obrotowych finansujących działalność eksploatacyjną w okresie dłuższym, np. kredyty na zapasy sezonowe.

Lokata terminowa jest to umowa między bankiem a klientem dotycząca lokowania środków pieniężnych zawierana na czas określony. Bank zobowiązuje się wypłacić kapitał wraz z odsetkami na koniec okresu umowy.

Konto - Rachunek bankowy - zapis stanu należności między dwoma podmiotami, z których jeden jest bankiem.

Finansowanie z sektora finansowego.

Większość środków przedsiębiorcy jest finansowana z tego sektora( banki).Kwestie związane z tym sektorem są na drodze cywilno-prawnej. Zawieranie umów jest charakterystyczną cechą. podmioty w umowie są równorzędne. Z umowy wynikają uprawnienia i obowiązki. Są to umowy typu zobowiązaniowego.

Podstawowa umowa to umowa kredytu. Inne umowy to:

FAKTORING UMOWA DYSKONTO FAKTUR UMOWA FORFAITING UMOWA LEASINGU UMOWA AKREDYTYWY UMOWA KREDYTU(POŻYCZKI)

84. Na czym polega różnica między faktoringiem a leasingiem.

Leasing Jest to umowa, która ma zaspokoić potrzeby inwestycyjne przedsiębiorcy. W umowie leasingu to umowa, w której finansujący zobowiązuje się nabyć oznaczoną rzecz(dobro)od oznaczonego zbywającego i oddać ją do używania i pobierania pożytków, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu umówione wynagrodzenie w uzgodnionych ratach i terminach. Umowa leasingu wynika z tego, że jest w niej opcja zakupu - wówczas z finansującego rzecz przechodzi na własność na kupującego po zakończeniu umowy.

faktoring - polega na krótkoterminowym finansowaniu dostaw towaru i usług przez podmiot, który pośredniczy w procesie rozliczeń finansowych między dostawcą i odbiorcą. Jest Faktor(z reguły bank), kontrahent i faktorant. faktorzy to nie tylko banki z reguły to spółki tworzone przez banki,(ale obok banku jako nie bankowa, chociaż powiązana finansowo z bankiem).

faktorant i kontrahent to firmy handlujące między sobą. Jeden z nich to wierzyciel, drugi dłużnik(w grę wchodzą umowy sprzedaży, zobowiązaniowa np. kontraktacji lub dostawy).

faktorant - wierzyciel, świadczy usługi lub sprzedał termin płatności jest przedłużony, a dłużnik musi zapłacić od dnia dokonania sprzedaży i wystawienia faktury, zyskuje na tym kontrahent, czyli dłużnik.

(kredyt kupiecki skutkuje tym, że zaburzona jest płynność finansowa wierzyciela, bo on ma wydatki na prąd, pracownika itp.) ze względu na słabość finansową wielu podmiotów jest właśnie forma FAKTORINGU. Sprzedaje(faktorant - wierzyciel) wierzytelność faktorowi(faktury) następuje cesja wierzytelności, czyli kontrahent jest teraz dłużnikiem faktora. Faktor i faktorant są w tym momencie wierzycielami,(bo faktorant dostaje tylko ok. 80% wartości faktur). Na fakturze powinno być oznaczeni, że jest objęta, faktoringiem.

FAKTORING dzielimy na:

Jawny - W Polsce jest jawny, musi być pismo, że faktura została objeta faktoringiem, Niejawny - kontrahent nie wie, że została zawarta umowa z faktorem i wpłaca pieniądze na konto faktoranta a on oddaje faktorowi.

Podział umów faktoringu:

Pełny faktoring - ryzyko niewypłacalności kontrahenta przechodzi na faktora. Cesja - zbycie 90 dni, kontrahent nie płaci, ryzyko przeszło z faktoranta na faktora(bank) Termin regresu(zwykle 90 dni) - oznacza, że faktor zwróci się do faktoranta po pieniądze. Regres - termin powództwa cywilnego regresowego.

Niepełny faktoring - ryzyko niewypłacalności kontrahenta pozostaje przy faktorancie. W tym układzie termin regresu (30 dni) Faktor występuje do faktoranta o zwrot pieniędzy, jeżeli nie dostanie od kontrahenta.

Faktoring a kredyt obrotowy - jest droższy, bo związany z większym ryzykiem. Zabezpieczenia:

Kredyt - ubezpieczenie 100% i zabezpieczeni rzeczowe,

Faktoring - weksel własny In blanco i pełnomocnictwo do rachunku bankowego lub jedna z tych rzeczy.

AUTSORSING, - czyli czynności, które były wykonywane w firmie, są wykonywane przez osoby z zewnątrz(księgowość, windykacja) te obszary przestają istnieć u faktoranta, przechodzą na faktora.

85. Rodzaje spółek.

Spółka- jest to forma zrzeszania dwóch lub więcej osób zmierzających do osiągnięcia wspólnego celu np. zysku. Spółkę charakteryzuje:

-krąg osób zakładających spółkę - wspólnicy

-dążenie wspólników do osiągnięcia wspólnego celu

-połączenie środków umożliwiających osiągnięcie założonego celu

Spółki możemy podzielić na:

A - spółkę cywilną - regulują ją przepisy KC

B - spółki handlowe - regulują je przepisy Kodeksu Spółek Handlowych. Dzielą się jeszcze na:

osobowe - opierają się na więzi osobistej wspólników; nie maja osobowości prawnej, ale mogą nabywać prawa, zaciągać zobowiązania itp.

*jawna *partnerska *komandytowa *komandytowo - akcyjna

kapitałowe - tu ważny jest kapitał wnoszony przez wspólników; są to samodzielne osoby prawne

*z ograniczoną odpowiedzialnością - sp. z o.o. *akcyjna - S.A.

86. Rodzaje leasingu

Większość firm działających w tym sektorze to nie są banki.

Jest to umowa, która ma zaspokoić potrzeby inwestycyjne przedsiębiorcy. W umowie leasingu to umowa, w której finansujący zobowiązuje się nabyć oznaczoną rzecz(dobro)od oznaczonego zbywającego i oddać ją do używania i pobierania pożytków, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu umówione wynagrodzenie w uzgodnionych ratach i terminach. Umowa leasingu wynika z tego, że jest w niej opcja zakupu - wówczas z finansującego rzecz przechodzi na własność na kupującego po zakończeniu umowy.

Podstawowy podział umów leasingu:

- finansowy - umowa długoterminowa, czas trwania jest skorelowany z czasem trwania przydatności sprzętu leasingowego, jest opcja zakupu, przez cały czas trwania leasingu ta rzecz jest w rejestrze środków trwałych u korzystającego - jest odpis amortyzacyjny.

- operacyjny - umowy krótkoterminowe, tzw. wypożyczeni sprzętu na krótko - maszyny lub urządzenia są leasingowane na 2-3 miesiące, później są zwracane. Może być wielu korzystających w różnym czasie, nie ma wpisu do rejestru środków trwałych, nie odpisu amortyzacyjnego.

Leasing - jego rata jest kosztem przedsiębiorcy. W leasingu operacyjnym jest więcej dochodu na aktywach - efektywność gospodarowania aktywami jest wyższa, obciążenia fiskalne maleją.

Leasing LEWAROWANY(taki też może być) - tzn., że jest jeszcze bank, który finansuje finansującemu umowę sprzedaży,(czyli daje pieniądze na zakup od zbywającego). leasing zerowy - zabezpieczeniem leasingu jest przede wszystkim to, co stanowi przedmiot leasingu. Stosowane też są kaucje gwarancyjne, - czyli wypłata części środków na konto finansującego. Przy tych umowach nie ma zbyt wielu zabezpieczeń.

87. Funkcje sprawowane przez RIO (nadzór, kontrola, szkolenia).

1.Nadzór - jednym z podstawowych zadań RIO są przede wszystkim uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych, do których należą uchwały dotyczące procedury uchwalania budżetu i jego zmian, zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek, zasad i zakresu przyznawania dotacji, podatków i opłat lokalnych i absolutorium.

2.Kontrola -jednym z zadań RIO jest kontrola gospodarki finansowej w tym realizacji zobowiązań podatkowych oraz zamówień publicznych podmiotów samorządowych.

3.Szkolenia- do zadań RIO należy prowadzenie działalności szkoleniowej i informacyjnej w zakresie objętych nadzorem i kontrolą tego organu. Oznacza to, że przedmiotem działalności szkoleniowej jest szeroko rozumiana działalność finansowa jednostek samorządu terytorialnego.

88. Kto sprawuje nadzór nad finansami JST (RIO).

Nadzór nad finansami jednostek samorządu terytorialnego sprawują regionalne izby obrachunkowe- są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej.

W zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach:

1) procedury uchwalania budżetu i jego zmian,

2) budżetu i jego zmian,

3) zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek,

4) zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego,

5) podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa,

6) absolutorium. oraz dokonują kontroli

RIO dokonuje też kontroli zamówień publicznych jednostek samorządu terytorialnego. Izby przeprowadzają, co najmniej raz na cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego.

89. W jakich podatkach budżetu państwa mają udziały JST (dochodowy od osób fizycznych i prawnych, wyjaśnić, na czym polega udział - decyduje siedziba podmiotu gospodarczego i miejsce zamieszkania).

Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Z tego korzystają wszystkie szczeble samorządu terytorialnego, w różnym zakresie i rozmiarze. Podatek PIT od osób fizycznych zamieszkałych na terenie danej JST, a podatek CIT w JST od osób prawnych mających siedzibę w danej JST. Jest udział procentowy, który ulega zmianie.

90. Co rozumiemy pod pojęciem rezerwy budżetowej i ich rodzaje?(rezerwa ogólna(musi być) i może być celowa).

Rezerwa ogólna w budżecie państwa i JST jest obowiązkowa i trzeba ją zaplanować, powinna wynosić do 1% budżetu(na nieprzewidziane wydatki - powódź, susza). Oprócz ogólnej, mogą być celowe, które mieszczą się w działach(zdrowia, kultury, oświaty). nie mają ograniczenia procentowego, ale rezerwa ogólna i rezerwy celowe nie mogą łącznie przekroczyć 5% budżetu. Rezerwy te nie przepadają, można je wykorzystać w następnym roku budżetowym(przechodzą jako nadwyżka). Do wykorzystania rezerwy ogólnej potrzebna jest uchwała Parlamentu, Rady(w JST) a celowe wykorzystuje Rząd, (wójt, burmistrz, prezydent miasta).

91. Rola RIO w opracowaniu i uchwalaniu budżetu.

Projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami oraz prognozę i informację organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego przedstawia regionalnej izbie obrachunkowej - celem zaopiniowania, do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. Opinię regionalnej izby obrachunkowej o projekcie uchwały budżetowej oraz o prognozie organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego jest obowiązany przedstawić, przed uchwaleniem budżetu, organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego.

W przypadku nie uchwalenia uchwały budżetowej w terminie do 31 marca roku budżetowego RIO w terminie do dnia 30 kwietnia roku budżetowego ustala budżet jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych. Ustalenie budżetu nie zwalnia gminy od tego aby go uchwalić. RIO może spowodować odwołanie np. prezydenta miasta.

92. Różnice między NIK a RIO w stosunku do JST (NIK kontroluje gminę i ministerstwa, budżet prezydenta, podlega sejmowi, ale ma tylko uprawnienia kontrolne, RIO ma jeszcze uprawnienia nadzorcze i kontrolne.)

NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej, a RIO są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej. NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego- więc sprawuje kontrolę nad JST fakultatywnie, a kontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest pod względem legalności, gospodarności i rzetelności, natomiast RIO przeprowadzają co najmniej raz na cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego(obligatoryjne) ontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest przez NIK pod względem legalności, gospodarności i rzetelności, natomiast RIO na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym, (co prawda kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności.) IK sprawuje tylko funkcje kontrolną nad JST a RIO oprócz funkcji kontrolnej posiada też uprawnienia nadzorcze i prowadzi działalność informacyjną, instruktażową oraz szkoleniową(w zakresie objętym nadzorem i kontrolą).

93. Czy wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek sejmiku mogą zmienić uchwalony budżet?

Między rozdziałami a paragrafami mogą dokonywać zmian., nie mogą „ruszyć” inwestycji(tego paragrafu).

94. Czy zysk brutto w podmiocie gospodarczym podlega podziałowi(zysk czy dochód) a jeżeli tak, to, w jaki sposób?(podział pierwotny i wtórny).

Każdy podmiot Gosp. musi rozliczyć się z budżetem, wobec powyższego jest to tzw. metoda netto - rozlicza się z wypracowanego zysku. Metoda brutto - kwota całego zysku - od tego odprowadza się podatek od osób prawnych i zostaje zysk netto, z którym podmiot Gosp. robi, co chce.

95. Na czym polega różnica między podmiotem gospodarczym a jednostką budżetową?

Jednostka budżetowa (urząd, organ, instytucja budżetowa)- jest formą organizacyjną gospodarki budżetowej powiązaną z budżetem ZASADĄ BRUTTO polega na tym, że wszystkie wydatki jednostki budżetowej (uniwersytet, politechnika, szpitale, przychodnie) pokrywane są z budżetu i wszystkie dochody odprowadza do budżetu - ma zakaz wykorzystania środków na własne wydatki. Wyjątek stanowią: ● przychody własne, których nie musi odprowadzać, ale zobowiązana jest wykorzystać je zgodnie z zasadami danej jednostki ● dochody własne ze spadków, darowizn, opłat administracyjnych, odszkodowań, świadczenia usług ● z funduszy motywacyjnych - z kar pieniężnych i grzywny. Nie płaci się podatku od nieruchomości

• jest najbardziej rozpowszechnioną formą

• posiada swój rachunek bankowy

• ma swój organ założycielski

Budżetowanie brutto to sposób powiązania jednostki budżetowej z budżetem (wydatki są przewidziane w paragrafie ustawy budżetowej - pełne kwoty).

Podmiot gospodarczy jest powiązany z budżetem metodą netto - rozlicza się z wypracowanego zysku.

96. W jaki sposób powiązane są z budżetem zakłady budżetowe?

Zakład budżetowy - (zieleń miejska, zakład opieki zdrowotnej) jest formą organizacyjną gospodarki budżetowej powołaną do odpłatnego świadczenia usług w sferze publicznej tj. musi sobie wypracować, co najmniej fundusz plac. (Pałac Młodzieży)musi wypracować min. 50% dochodu, a resztę otrzymuje od państwa).

• pokrywa wydatki z własnych przychodów (biblioteki, muzea)

• może być dotowany z budżetu państwa, gdyż, co do zasady ma małe dochody

• może osiągać zysk-, ale 50% ma trafić do budżetu państwa lub samorządu terytorialnego, pozostałe środki zostają na miejscu do dyspozycji zakładu budżetowego

• ma większą autonomię w porównaniu do jednostki budżetowej

• posiada swój plan finansowy w skali roku, konta

- są powiązane z budżetem metodą netto - zakład budżetowy powinien wypracować, co najmniej 50% dochodów, gdy planowane dochody zakładu budżetowego są większe do planowanych wydatków, to nadwyżkę wpłaca się do budżetu państwa lub budżetu samorządu terytorialnego, jeżeli planowane wydatki są większe od dochodów to otrzymuje z budżetu dotacje na pokrycie niedoboru.

Są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które są powołane do odpłatnego świadczenia usług w sferze publicznej

- odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania;

- pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, za wyjątkiem sytuacji, gdy otrzymają :

* dotację przedmiotową z budżetu;

* dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

97. gdzie tworzy się gospodarstwa pomocnicze i co dzieje się z wypracowanym dochodem?

Gospodarstwa pomocnicze - istnieją przy jednostkach budżetowych, to wyodrębniona organizacyjnie i finansowo z części działalności jednostki budżetowej lub jej działalność uboczna powołana dla realizacji wyodrębnionego zakresu zadań tej jednostki np. warsztaty przy szkole, stołówka przy urzędzie.

- gospodarstwa pomocnicze, co do zasady nie ma gospodarstw, które nie są podporządkowane jednostkom

Pokrywa swe koszty z uzyskiwanych przychodów, może też otrzymywać dotacje z budżetu(dotacje przedmiotowe)

• gospodarstwo pomocnicze nie może zarabiać na tym, ze jest przy jednostce budżetowej - usługi dla jednostki budżetowej świadczy po kosztach własnych

• może być dotowane z budżetu państwa, jeżeli osiąga zysk - 50% ma trafić do budżetu państwa lub samorządu terytorialnego, pozostałe środki pozostają na miejscu.

• powiązany jest budżetem METODĄ NETTO, czyli płacą podatki- mają obowiązek rozliczyć się z fiskusem (metoda netto polega na tym, ze każda jednostka płaci do budżetu podatek, chyba, ze jest to podatek np. od nieruchomości się go nie płaci). Gosp. pomocnicze po obciążeniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, wpłaca do budżetu, za pośrednictwem jednostki budżetowej połowę osiągniętego zysku. To, co zostaje, o tym decyduje, co się stanie z tą resztą zysku decyduje kierownik jednostki budżetowej.

Środki gospodarcze np. spółki z budżetem państwa są powiązane metodą netto, bo z uzyskanego budżetu musi odprowadzić podatki (budżet mu nic nie daje, a on musi się dzielić płacąc podatki).

98. Jaką wartością wchodzą w skład kosztów środki trwałe i środki obrotowe?(obrotowe całą wartością, trwałe pomniejszone o amortyzację).

Środki obrotowe wchodzą bezpośrednio w koszty całą wartością. Środki trwałe są kupowane na dłuższy okres. Jest odpis amortyzacyjny, jeżeli kupimy coś na 4 lata, to wartość dzielimy przez 4 i co roku spisujemy daną część. Środki trwałe mogą być na okres 10 lat i więcej, maszyny na 8-10 lat, samochody na 4 lata.

2

DZIAŁY

ROZDZIAŁY

PARAGRAFY

---