Poj臋cie „pa艅stwo” to zagadnienie skomplikowane i podlegaj膮ce ewolucji na przestrzeni wiek贸w. W staro偶ytnej Grecji owy termin nosi艂 znan膮 wszystkim nazw臋 polis . Z kolei w Rzymie pos艂ugiwano si臋 terminem civitas ( rozumianym jako gmina pe艂noprawnych obywateli, a tak偶e pa艅stwo obywateli rzymskich), okre艣leniem res publica (gdy chodzi艂o o wsp贸lnot臋 wszystkich obywateli), a tak偶e u偶ywano poj臋cie imperium (na okre艣lenie pa艅stwa rzymskiego).
Ciekawym okresem wprowadzaj膮cym istotne zmiany w nazwie organizacji pa艅stwowej by艂o 艣redniowiecze. To w艂a艣nie wtedy decyduj膮c膮 rol臋 odegra艂 czynnik terytorialny i wprowadzono nazw臋 pa艅stwa jako kraju.
Prze艂omowe by艂o jednak zastosowanie terminu stato (od 艂ac. stare-sta膰 i status-rzeczownik opisuj膮cy warunki bytu, po艂o偶enie, stan) we W艂oszech w XVI w. Rzymscy pisarze (np. Cyceron) u偶ywali terminu status civitatis lub status regni w odniesieniu do statusu w艂adcy lub stabilno艣ci. Dopiero Machiavelli u偶y艂 tego terminu (stato) w znaczeniu umo偶liwiaj膮cym odniesienie si臋 do ka偶dego z istniej膮cych pa艅stw. Dzi臋ki temu wykszta艂ci艂y si臋 kolejne terminy: np. francuski- l'Etat, angielski- State. W Polsce termin „pa艅stwo” pochodzi od s艂owa „pan” (oznaczaj膮cym mo偶liwo艣膰 „panowania”, czyli wykonywania w艂adzy). W Rosji natomiast poj臋cie gosudarstwo pochodzi od gosudara, czyli „pana”.
By w spos贸b naj艂atwiejszy zaprezentowa膰 cechy pa艅stwa mo偶na si臋 pos艂u偶y膰 istniej膮ca ju偶 systematyk膮.
Pa艅stwo jako organizacja polityczna posiada nast臋puj膮ce cechy - jest to organizacja:
Polityczna
Przymusowa
Terytorialna
Suwerenna
Nale偶y zwr贸ci膰 uwag臋, 偶e pa艅stwo to organizacja, w kt贸rej wszystkie te cechy wyst臋puj膮 jednocze艣nie.
Pa艅stwo jako organizacja przymusowa. Pos艂ugiwanie si臋 przymusem przez pa艅stwo jest systematyczne i jawne. Instytucja pa艅stwa stosuje przymus na podstawie og贸lnych norm zachowania (tote偶 przymus jest legalny bo oparty na przepisach prawa o powszechnej mocy obowi膮zuj膮cej). Mo偶na wyr贸偶ni膰 jego trzy podstawowe typy:
Fizyczny (stosowanie si艂y fizycznej wobec ludzi; w pa艅stwach demokratycznych przymus jest stosowany jako kara-kara wi臋zienia oraz jako 艣rodek zabezpieczaj膮cy w przypadkach podejrzenia naruszenia norm-areszt tymczasowy, a tak偶e w sytuacjach zagra偶aj膮cych bezpiecze艅stwu; w pa艅stwach istnieje aparat jawnie stosuj膮cy przymus fizyczny-wojsko, policja)
Gospodarczy (Ekonomiczny) (zastosowanie r贸偶nych form oddzia艂ywa艅, kt贸re pozbawiaj膮 jednostki i inne podmioty mo偶liwo艣ci okre艣lonych zachowa艅)
Psychologiczny (przymus, kt贸rego rozmiary mog膮 by膰 bardzo rozleg艂e; jako przyk艂ad mo偶e s艂u偶y膰 cenzura, czyli monopol na przekazywanie informacji )
Pa艅stwo jako organizacja terytorialna. Posiadanie w艂asnego terytorium jest jednym z warunk贸w istnienia pa艅stwa.
Pa艅stwo jako organizacja suwerenna. Suwerenno艣膰 to niezale偶no艣膰 w艂adzy pa艅stwowej od wszelkiej w艂adzy w stosunkach z innymi pa艅stwami i organizacjami mi臋dzynarodowymi oraz od wszelkiej innej w艂adzy wewn膮trz pa艅stwa. W艂adza suwerenna obejmuje wszystkich cz艂onk贸w pa艅stwa, a tak偶e ma zdolno艣膰 regulowania wszelkich spraw. Tote偶, za suwerenne nale偶y uzna膰 takie pa艅stwo, kt贸re:
posiada zwierzchnia w艂adz臋 nad terytorium i ludno艣ci膮,
mo偶e dobrowolnie nawi膮zywa膰 r贸wnorz臋dne stosunki z innymi pa艅stwami i by膰 cz艂onkiem wybranych organizacji mi臋dzynarodowych,
mo偶e swobodnie kszta艂towa膰 w艂asny ustr贸j spo艂eczno-gospodarczy i form臋 pa艅stwa.