Politechnika Wrocławska Wrocław 12.01.2001

Wydział Górniczy

Projekt nr 2.

Zagospodarowanie terenów pogórniczych

-kopalnia wapienia na składowisko odpadów komunalnych.

Wykonał:

Jacek Listkiewicz

Rok V EOP

1. Wstęp.

Na wskutek zakończenia eksploatacji w kopalni wapienia „Wapex” położonej na terenie gminy Jarząbkowice, i słabej sytuacji gminy w zakresie gospodarki odpadami. Zarząd Gminy wraz z Zarządem Kopalni zawarł umowę określającą plan zagospodarowania terenów pogórniczych. Przeznaczono je ze względu na dobrą lokalizację na składowisko odpadów komunalnych. Ponadto taki sposób zagospodarowania terenów pogórniczych rozwiązywał ekonomiczny problem ich rekultywacji

. Spółka została powołana do działalności Uchwałą Rady Gminy i Miasta Jarząbkowice poprzez wydzielenie Oddziału Transportu i Oczyszczania z Zakładu Budżetowego Gospodarki Mieszkaniowej i Komunalnej, i rozpocznie swą działalność 01.06.2000 r. z kapitałem zakładowym wynoszącym 1918.950,00 zł . Spółka w stu procentach jest własnością miasta i gminy Bogatynia.

Przedmiotem działalności Spółki będzie prowadzenie działalności usługowej w zakresie: 1. wywozu i zagospodarowania śmieci i odpadów, 2. oczyszczania ulic, placów i innych terenów, usuwania śniegu i lodu, 3. usuwania i wywozu ścieków komunalnych, 4. utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów, 5. zagospodarowania metalowych odpadów i złomu, 6. zagospodarowania niemetalowych odpadów, 7. budowy i naprawy systemów kanalizacyjno-ściekowych i wodnych, 8. wynajmu środków transportu ładownego, 9. towarowego transportu drogowego.

Uwarunkowania prawne:

Podstawy nowej polityki ekologicznej, w tym w gospodarce odpadami, zostały nakreślone przez polski Parlament w 1991 roku, a następnie uregulowane kilkoma ustawami i rozporządzeniami, a przede wszystkim:

• Ustawą „O utrzymaniu czystości i porządku w gminach” z dnia 13 września 1996 r. /Dz.U. nr 132 poz. 622/,

• Ustawą „O odpadach” z dnia 27 czerwca 1997 r. /Dz. U. nr 96 poz. 592/, - Nowelizacją ustawy „O ochronie i kształtowaniu środowiska”,

• Ustawą „O gospodarce komunalnej” z dnia 20. 12. 1996 /Dz. U. nr 9 poz. 42/97.
  Ustawami tymi, a zwłaszcza ustawą o utrzymaniu czystości i porządku, gminy zostały zobowiązane do tworzenia niezbędnych warunków:

• do zapewnienia prac związanych z utrzymaniem czystości, między innymi przez tworzenie do tych celów odpowiednich jednostek organizacyjnych,

• do prowadzenia selektywnej zbiórki, segregacji odpadów i ich wykorzystania,

• do współdziałania z jednostkami organizacyjnymi i osobami podejmującymi się zbierania i zagospodarowania odpadów.

Gminy powinny również zapewnić budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami składowisk odpadów komunalnych i obiektów wykorzystania lub unieszkodliwiania tych odpadów.

Zgodnie z w/w ustawą rada gminy ustala:

• szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy,

• wykaz urządzeń przeznaczonych do gromadzenia odpadów komunalnych na terenie nieruchomości i drogach publicznych,

• częstotliwość, sposoby i zasady usuwania odpadów komunalnych,

2. Charakterystyka terenów pogórniczych.

Tereny przylegające do kopalni to lasy mieszane oraz rozległe pola i łąki. Jak wspomniano wyżej , otaczające lasy ( głównie liściaste ), stanowiły barierę dźwiękową (świetnie wyciszały hałas podczas codziennej pracy kopalni) oraz zatrzymywały unoszący się pył. Zarówno las, jak i pobliskie pola otaczające wyrobisko nie zostały silnie zniszczone przez prace kopalniane.

W wyniku eksploatacji powstało wyrobisko wgłębne (rys.1) którego powierzchnia wynosi 300
600 m. a głębokość sięga do 21 m. Wydobycie wapienia prowadzono jednym poziomem eksploatacyjnym o wysokościach 21m i nachyleniu generalnym 73⁰. Wapień wydobywano systemem wgłębnym , równoległym, jednoskrzydłowym. Kubatura wyrobiska to 2 500 000 m³.

W trakcie eksploatacji wystąpiły następujące formy oddziaływań:

-zniszczenie gleb w granicach wyrobiska i zwałowiska,

-zmiana ukształtowania powierzchni, jak i krajobrazu,

-naruszono pierwotną strukturę złoża (utrata wytrzymałości), powstały liczne spękania.

3. Sposób wykonania i infrastruktura wyrobiska.

Wyeksploatowane wyrobisko nadaje się na składowanie odpadów komunalnych dając przy tym zatrudnienie części mieszkańców okolicznych miejscowości.

Prace adaptacyjne polegać będą na wykonaniu dróg dojazdowych dla samochodów dostarczających odpady, uszczelnieniu podłoża wyrobiska i skarp bocznych oraz wyrównanie spągu, przprowadzono dodatkowo likwidacje górnego poziomu. Uszczelnienie polegać będzie na wypełnieniu szczelin i spękań powstałych w wyniku np. robót strzelniczych materiałami bitumicznymi, iłami, glinami lub innymi materiałami nieprzepuszczalnymi dobudowano zbiornik na wody odpompowane ze składowisk. Wykonać należy prace dostosowujące drogi wewnątrz kopalni dla maszyn pracujących przy składowaniu i układaniu śmieci(koparki jednonaczyniowe, spycharki) dodatkowo zbudowano specjalną rampę zjazdową dla samochodów dostawczych.

Składowisko napełniane będzie warstwowo, a następnie po jego całkowitym napełnieniu warstwy i utwardzeniu napełniany będzie wyższy poziom. Pozwoli to także wykorzystać w pełni nagromadzone podczas istnienia kopalni hałd, nasypów itp.

Kolejnym krokiem powinno być zaplanowanie rozmieszczenia pomieszczeń dla ludzi zatrudnionych na składowisku przerobić dotychczasowe zaplecza magazynowe.

Rys. nr 2.

Składowisko odpadów (niecka) jest uszczelnione geomembraną o gr. 2,0 mm ułożona na 10-cio centymetrowej warstwie piasku. Geomembrana chroniona jest przed uszkodzeniami mechanicznymi warstwa drenażowo-ochronna o miąższosci 0,6 m i uziarnieniu 16/32. Warstwa drenażowo-ochronna przykryta jest geowłóknina Depotex 455 R. Warstwa drenazowo-ochronna wraz z geowłóknina oraz cała powierzchnia geomembrany PEHD pokryta jest warstwa żwiru 8/16 o miąższosci 0,4 m.

Wyeksploatowane wyrobisko nadaje się na składowanie odpadów komunalnych dając przy tym zatrudnienie części mieszkańców okolicznych miejscowości.

Prace adaptacyjne polegać będą na wykonaniu dróg dojazdowych dla samochodów dostarczających odpady, uszczelnieniu podłoża wyrobiska i skarp bocznych oraz wyrównanie spągu, przeprowadzono dodatkowo likwidacje górnego poziomu. Uszczelnienie polegać będzie na wypełnieniu szczelin i spękań powstałych w wyniku np. robót strzelniczych materiałami bitumicznymi, iłami, glinami lub innymi materiałami nieprzepuszczalnymi dobudowano zbiornik na wody odpompowane ze składowisk. Wykonać należy prace dostosowujące drogi wewnątrz kopalni dla maszyn pracujących przy składowaniu i układaniu śmieci(koparki jednonaczyniowe, spycharki) dodatkowo zbudowano specjalną rampę zjazdową dla samochodów dostawczych.

Składowisko napełniane będzie warstwowo, a następnie po jego całkowitym napełnieniu warstwy i utwardzeniu napełniany będzie wyższy poziom. Pozwoli to także wykorzystać w pełni nagromadzone podczas istnienia kopalni hałd, nasypów itp.

Kolejnym krokiem powinno być zaplanowanie rozmieszczenia pomieszczeń dla ludzi zatrudnionych na składowisku przerobić dotychczasowe zaplecza magazynowe.

4. Baza techniczna.

Baza Gminnego Przedsiębiorstwa Oczyszczania Sp. z o.o.
jest zlokalizowana w Jarząbkowicach przy ul. Kilinskiego 17 i posiada budynek trzykondygnacyjny o kubaturze 12.973 m3 oraz działki o ogólnej powierzchni 10.600 m2. Obiekt wykorzystywany jest na następujace cele:
« parter - garaże dla pojazdów mechanicznych
« I piętro - biura i magazyny
« II piętro - magazyny.

3. Wyposażenie techniczne
- samochody do wywozu kontenerów - 6 szt.
- samochody do wywozu pojemników SM-110 i PA-1100 - 4 szt.
- zamiatarki - 3 szt.
- piaskarko-solarki firmy Schmidt - 2 szt.
- piaskarki - 1 szt.
- polewaczki - 1 szt.
- ładowarki - 2 szt.
- kompaktor do zagęszczania odpadów - 1 szt.
- spycharki - 2 szt.

5. Cennik usług.

PRZEWIDYWANE OPŁATY ZA PRZYJĘCIE ODPADÓW NA SKŁADOWISKA

Lp.	Kategoria odpadu	Kod, grupa, podgrupa	Rodzaj odpadu	Cena za 1 Tonę
1	K1 (komunalne)	20.03.01	Nie segregowane odpady komunalne (drobne zagęszczone)	38,00
2	K2 (komunalne)	20.03.01	Nie segregowane odpady komunalne (drobne nie zagęszczone - kontenery)	45,00
3			20.02.01	Odpady nadające się do kompostowania ( z cmentarzy, parków, działek itp.)	45,00
4			20.02.03	Inne odpady nie nadające się do kompostowania	52,00
5		K3 (komunalne)	20.03.01	Nie segregowane odpady komunalne (duże nie zagęszczone- gabaryty)	52,00
6			20.03.03	Odpady z oczyszczenia ulic i placów (zmiotki uliczne)	52,00
7		K4 (komunalne)	20.01.01	Papier i tektura	55,00
8			20.01.02	Szkło	55,00
9			20.01.03	Drobne elementy z tworzyw sztucznych	55,00
10			20.01.04	Inne frakcje tworzyw sztucznych	55,00
11			20.01.05	Drobne elementy metalowe	55,00
12			20.01.06	Inne frakcje metali	55,00
13			20.01.07	Drewno	55,00
14			20.01.08	Organiczne, nadające się do kompostowania odpady kuchenne (włączając kuchenne odpady z gastronomii)	55,00
15			20.01.10	Odzież	55,00
16			20.01.11	Tekstylia	55,00
17	K5 (komunalne)	20.03.01	Nie segregowane odpady komunalne (drobne zagęszczone w pojazdach specjalistycznych) - z biur oraz pomieszczeń socjalnych	55,00
18	K6 (komunalane)	20.03.01	Nie segregowane odpady komunalne ze statków (drobne nie zagęszczone)	70,00
19	S (podobne do komunalnych)	16.10.01	Nie segregowane odpady podobne do komunalnych (nie zagęszczone - w kontenerach) - od przedsiębiorców	65,00
19	N (inne dozwolone)	19.08.09	Osady z oczyszczalni ścieków komunalnych ustabilizowane	75,00
20			19.08.01	Skratki	75,00
21			12.02.99	Odpady z mechanicznej obróbki powierzchni (piasek po piaskowaniu)	75,00
22			10.01.01	Żużle (Reszta poopałowa)	75,00
23			16.09.01	Odpady nadające się do kompostowania (inne niż komunalne)	75,00
24			17.01.01	Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów	75,00
25			17.05.02	Grunt z wykopów i pogłębiania (ziemia z wykopów nie zanieczyszczona)	15,00
26			16.08.01	Papier i tektura	90,00
27			16.08.02	Szkło	90,00
28			16.08.03	Drobne elementy z tworzyw sztucznych	90,00
29			16.08.04	Inne frakcje tworzyw sztucznych	90,00
30			16.08.07	Drewno	90,00
31			16.08.08	Organiczne, nadające się do kompostowania odpady kuchenne (włączając kuchenne odpady z gastronomii)	90,00
32			16.08.10	Odzież	90,00
33			16.08.11	Tekstylia	90,00
34			17.01.99	Inne dozwolone zgodnie z obowiązującą klasyfikacją odpadów nie segregowane	200,00
35			16 01 03 16 01 03	Zużyte opony - sam. os Zużyte opony - sam. ciężarowe	25zł/szt 30zł/szt
36			16 02 02	Inne zużyte urządzenia elektroniczne i elektrotechniczne (AGD,RTV)	300,00
37			16 08 21	Lampy fluorescencyjne	2,00zł/szt
38			17 03 04	Odpadowa papa	300,00
39			17 06 05	Wełna mineralna	300,00
40			17 06 03	Materiały izolacyjne ze spienionych tworzyw sztucznych	300,00
41			02 03 04	Surowce i produkty nie nadają się do spożycia i przetwórstwa	300,00

Do podanych cen należy doliczyć 7% podatku VAT

6. Sposób wykorzystania surowców wtórnych

Prowadzone są intensywne poszukiwania firm zajmujących się wykorzystywaniem odpadów komunalnych podpisano przedwstepną umowę z firmą AgRob EKOdotyczące zakupu

wymieszanych odpadów komunalnych polietylenu, polipropylenu oraz polistyrenu.

Wykaz materiałów:

Do grupy przerobu poliolefin należą:

1) Polietylen

Butelki po olejach silnikowych (CPN, stacje diagnostyczne)

Bańki po olejach silnikowych

Skrzynki jako opakowania zbiorcze do butelek z piwem, winem, mlekiem

Pojemniki po kefirze, jogurcie, śmietanie, serkach homogenizowanych, sałatkach

Worki duże po cukrze, nawozach sztucznych

Woreczki śniadaniowe, reklamówki

Folia ogrodnicza

Folia opakowaniowa

Tacki

Worki na śmieci

Skrzynki ogrodnicze

Palety

Pojemniki na mięso, wędliny

Beczki do kiszenia kapusty, ogórków

Butelki po kroplówkach (szpitale, laboratoria analityczne)

Butelki po szamponach, płynach do naczyń

Obudowy kaset gramofonowych, video

Obudowy akumulatorów

2) Polipropylen

Wiadra

Noże

Widelce

Łyżeczki

Miski

Przewidywany uzysk surowców wtórnych drogą skupu.

Szeroko rozwinięta w poprzednim systemie gospodarowania sieć skupu surowców wtórnych została zredukowana do kilkunastu procent, z asortymentem ograniczonym do kilku pozycji, zapewniających dochodowość. Do tego asortymentu należą przede wszystkim:

• złom metali kolorowych,

• złom żelazny i staliwny.

Drogą skupu pozyskuje się jeszcze makulaturę, stłuczkę szklaną oraz oleje przepracowane, a to dzięki utworzeniu (przy wsparciu przemysłu przetwórczego) dodatkowej sieci skupu. Taka sieć skupu olejów przepracowanych powstała z inicjatywy i przy wsparciu Rafinerii „Jedlicze”, natomiast stłuczki szklanej przy pomocy Huty Szkła „Jarosław”. Również niektóre zakłady celulozowo-papiernicze zawarły porozumienia z punktami skupu na dostawę makulatury oraz powoli rozwija się sieć zbiórki akumulatorów z inicjatywy zakładów utylizujących je.

Do takiego przedsiębiorstwa skupu już dobrze uplasowanego na rynku, mającego filie w kilkunastu większych miastach, należy Spółka Akcyjna Rafinerii Nafty Jedlicze zajmująca się skupem olejów przepracowanych.

W znikomych ilościach skupuje się surowce wtórne: włókiennicze, gumowe, tworzyw sztucznych, ze sprzętu gospodarstwa domowego i elektronicznego, baterii itp. Skup tych surowców wtórnych i ich przerób jest nieopłacalny.

W ostatnich latach, odzież używaną nieodpłatnie zbierały i rozdawały wśród potrzebujących organizacje charytatywne i kościelne.

Łączny pozysk surowców drogą skupu oraz w systemach selektywnej zbiórki kształtuje się na poziomie 4,8 % w stosunku do całej masy odpadów komunalnych.

Istnieje w kraju projekt powołania jednostki koordynującej system pozysku i wykorzystania różnych używanych opakowań. Jednostka ta ma również zarządzać funduszem, który ma być utworzony z opłat produktowych, rozdzielać środki między firmy zajmujące się pozyskiwaniem i wykorzystywaniem opakowań z różnych wyrobów.

• górne stawki opłat uiszczanych przez właścicieli nieruchomości za usługi w zakresie usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

• ponadto zaleca, aby stawki opłat za selektywne gromadzenie odpadów były niższe.

7. Podsumowanie

Jak widać wykorzystanie dawnych wyrobisk do celów składowania odpadów jest możliwe a w niektórych przypadkach nawet pożądane.

Składowisko takie daje możliwość zatrudnienia dla ludzi mieszkających w jego okolicach a dla inwestora możliwość dochodów finansowych. Jak wykazuje praktyka , w przypadku nie podjęcia żadnej decyzji o zagospodarowaniu wyrobisko to i tak stało by się miejscem zrzucania śmieci przez prywatne osoby jak i firmy, co niekontrolowane mogło by doprowadzić nawet do katastrofy ekologicznej.

Literatura:

Krystyna Dwucet, Waldemar Krajewski, Jerzy Wach- „Rekultywacja i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego”

Prace mgr inż. Macieja Gulinskiego-„Wykorzystanie infrastruktury likwidowanych kopalń do tworzenia zakładu gospodarki odpadami”

---