§POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE

Dr Kinga Flaga-Gieruszyńska

WYKŁAD I 01.10.2005

ZASADY POSTEPOWANIA UPADŁOŚCIOWEGO

1. Zasada optymalizacji - zasadniczym celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego, ponieważ system prawny gwarantuje określone minimum ochrony praw jednostki. Dlatego też gwarantuje się upadłemu, także ze względów humanitarnych, pozostawienie mu minimum niezbędnego do egzystencji, np.: rzeczy osobiste, rzeczy niezbędne do wykonywania zawodu, przedmioty kultu religijnego.

2. Zasada nadrzędności wspólnego interesu wierzycieli - wierzyciele nie są jednolitą grupą, ponieważ w zależności od rodzaju wierzytelności oraz ich zabezpieczenia, ich interesy często bywają sprzeczne.

Prawo upadłościowe dąży do tego aby te interesy w maksymalnym stopniu pogodzić i uzyskać w ten sposób równomierne zaspokojenie wierzycieli.

Zasada ta została wzbogacona przez regułę „ochrony słabszych wierzycieli”, do nich zalicza się np. pracowników upadłego . Ustawodawca stanowi, że pracownicy upadłego oraz ci wierzyciele, którym przysługuje należność z tytułu odszkodowania za:

- wywołanie choroby

- niezdolności do pracy

- kalectwa

- śmierci,

jeżeli w dokumentach upadłego znajdują się tytuły egzekucyjne lub inne bezsporne dokumenty, z których wynika obowiązek zapłaty nie muszą w terminie oznaczonym w postępowaniu o zgłoszenie upadłości zgłaszać sędziemu komisarzowi swojej wierzytelności.

3. Zasada harmonizacji ochrony interesów osób trzecich i wierzycieli

Osoby trzecie można podzielić na 2 kategorie:

I grupa - osoby, które w jakiejkolwiek formie współpracowały z upadłym przed ogłoszeniem upadłości

II grupa - osoby, które pomagają upadłemu lub wykorzystują jego przymusową sytuację z pokrzywdzeniem wierzycieli.

W celu ochrony interesów I grupy ustawodawca wprowadził szereg instrumentów, wśród których występuje np. wyłączenie z masy upadłości przedmiotów, które są własnością takiej osoby.

W odniesieniu do II grupy ustawodawca wprowadza zasadę, że nie tylko nie podlegają one ochronie, ale również wprowadzone zostały instrumenty zwalczające skutki ich działań. Wśród tych instrumentów jest główna instytucja bezskuteczności i zaskarżalności czynności upadłego. Ta instytucja zabezpiecza interesy wierzycieli, którzy zostali pokrzywdzeni działaniami dłużnika tuż przed ogłoszeniem upadłości, gdy miał on już świadomość, że ogłoszenie upadłości jest nieuchronne.

4. Zasada równości upadłych przedsiębiorców - bez względu na formę organizacyjną wszyscy dłużnicy są traktowani w jednakowy sposób. W postępowaniu upadłościowym jedynym wyróżnikiem jest przedmiot działalności przedsiębiorcy i w uzasadnionych przypadkach ustawodawca wprowadza pewne odrębności postępowania np. w stosunku do banków i ubezpieczycieli.

5. Zasada szybkości ekonomiki postępowania - aby zrealizować swój cel postępowanie upadłościowe powinno być wykonane w jak najkrótszym czasie i nie powinno pociągać za sobą nadmiernych kosztów. Dlatego też ustawodawca wprowadził duży zakres elastyczności postępowania, którego tryb można zmieniać w zależności od okoliczności, które dotyczą upadłego.

Ponadto w celu uproszczenia postępowania upadłościowego wprowadzono rozwiązania ściśle związane z dyskrecjonalną władzą sędziego; np. jeśli upadłemu brakuje organu niezbędnego do reprezentacji to można dla niego ustanowić kuratora.

6. Zasada koncentracji - zgodnie z nią w celu uproszczenia i przyśpieszenia procedur prawo upadłościowe dąży do skoncentrowania uprawnień w rękach jak najmniejszej liczby podmiotów w postępowaniu. Stąd też np. wprowadzono domniemanie kompetencji sędziego komisarza, zgodnie, z którym jeżeli jakaś czynność nie została przypisana któremuś z organów to właściwym do jego wykonania jest sędzia komisarz.

7. Zasada jawności postępowania - odnosi się do uczestników postępowania i do osób trzecich. Szczególnie istotne znaczenie ma zasada w aspekcie osób trzecich, ponieważ w toku całego postępowania w wielu przypadkach stosuje się formę obwieszczenia w Monitorze Sądowym Gospodarczym, aby w ten sposób jak najszerszy krąg uczestników obrotu gospodarczego znał sytuację upadłego i przebieg postępowania.

TRYBY POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWEGO

1. Tryb zmierzający do likwidacji majątku - jest on stosowany wtedy, gdy sytuacja upadłego wskazuje na niemożność dalszego uczestnictwa w obrocie gospodarczym i zmierza on do całkowitego zlikwidowania jego majątku, a jeśli upadły nie jest osobą fizyczną to również do utraty bytu prawnego.

2. Tryb z możliwością zawarcia układu - stosowany jest, gdy sytuacja finansowa upadłego wskazuje na to, że po restrukturyzacji zobowiązań będzie on w stanie samodzielnie funkcjonować na rynku w warunkach wolnej konkurencji. W zależności od wiarygodności upadłego można zastosować 2 warianty:

1. Z zarządem upadłego - wówczas prowadzi on samodzielnie przedsiębiorstwo, a nad jego działalnością czuwa nadzorca sądowy.

2. Z pozbawieniem zarządu własnego upadłego - wówczas czynności w/w wykonuje zarządca.

ZDOLNOŚĆ UPADŁOŚCIOWA

Jest to zdolność do bycia upadłym. Zdolność tą posiadają przedsiębiorcy.

„Przedsiębiorcą ” w rozumieniu ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą i zawodową.

Ponadto zdolność upadłościową mają:

1. Spółki z o.o. i spółki akcyjne nie prowadzące działalności gospodarczej

2. Wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem

3. Wspólnicy spółki partnerskiej

4. Oddziały banków zagranicznych w rozumieniu przepisów prawa bankowego - są to jednostki organizacyjne banku zagranicznego wykonujące w jego imieniu i na jego rzecz wszystkie lub niektóre czynności wynikające z zezwolenia udzielonego temu bankowi, przy czym wszystkie jednostki danego banku zagranicznego odpowiadające w/w cechom utworzone na terytorium RP uważa się za jeden oddział.

Podmioty nie mające zdolności upadłościowej:

1. Skarb państwa

2. Jednostki samorządu terytorialnego, w tym jednostki pomocnicze np. sołectwa i dzielnice

3. Publiczne, samodzielne zakłady opieki zdrowotnej

4. Instytucje i osoby prawne utworzone w drodze ustawy np. NBP, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

5. Instytucje i osoby prawne utworzone w celu wykonywania obowiązków nałożonych ustawą, np. spółki utworzone na podstawie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PKP.

6. Uczelnie

7. Osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne

Ustawodawca rozszerzył zakres obowiązywania prawa upadłościowego umożliwiając ogłoszenie upadłości następujących podmiotów:

1. Osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą także poza przestaniu przez nią działalności gospodarczej, jeśli od dnia wykreślenia jej z KRS albo z innego rejestru nie upłynął rok. Termin ten liczy się od dnia uprawomocnienia się postanowienia o wykreśleniu .

2. Osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą nawet wówczas, gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia w KRS albo innym rejestrze. Warunkiem jest to, aby złożyć wniosek przed upływem roku od faktycznego zaprzestania prowadzenia tej działalności.

3. W razie śmierci przedsiębiorcy można ogłosić upadłość tej osoby przed upływem roku od dnia śmierci. Wniosek w tej sprawie może złożyć wierzyciel, spadkobierca oraz małżonek, każde dzieci, rodzice zmarłego choćby nie dziedziczyli po nim spadku.

PODSTAWY OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Podstawy niewypłacalności są dwie:

1. Niewykonywanie wymaganych zobowiązań

2. Wartość zobowiązań przewyższająca wartość majątku dłużnika

ad 1. ta przesłanka ma zastosowanie zarówno do osób fizycznych jak i innych podmiotów mających zdolność upadłościową . Założenia do tej przesłanki są następujące:

1. nie ma znaczenia charakter prawny zobowiązań - mogą to być zarówno zobowiązania pieniężne jak i nie pieniężne , zobowiązania o charakterze prywatnym, publiczno - prawnym

2. nie wykonywanie zobowiązań musi mieć charakter trwały ; przejściowe trudności nie stanowią podstawy do ogłoszenia upadłości

3. nie wykonywanie zobowiązań musi mieć charakter rzeczywisty - nie wystarczającą przesłanką jest uznanie , że w przyszłości dojdzie do takiej sytuacji

4. nie ma znaczenia wielkość wierzytelności jaką ma wnioskodawca , ponieważ uprawnienie do złożenia wniosku ma każdy wierzyciel . W tym względzie występuje zagadnienie częściowej realizacji zobowiązań , które podlega ocenie sądów .

5. przyczyny nie wykonywania zobowiązań , ponieważ prawo upadłościowe interesuje się tylko przypadkami gdy dłużnik nie może ich realizować . Natomiast jeśli dłużnik nie chce tego czynić to wówczas sprawa ta należy do właściwości zwykłego postępowania cywilnego. Mimo zaistnienia tej przesłanki sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza 3 miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika . Nie korzysta z tej możliwości jeśli uzna , że wykonywanie zobowiązań ma trwały charakter , albo takie rozwiązanie może nastąpić z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Ad 2. ta przesłanka ma zastosowanie do podmiotów nie będących osobami fizycznymi, ma ona na celu umożliwienie reakcji w sytuacji gdy podmiot ma zobowiązania przekraczające wartość swojego majątku nawet jeżeli na bieżąco realizuje swoje zobowiązania.

Istnieją sytuacje gdzie pomimo zaistnienia przesłanek do ogłoszenia upadłości nie ogłasza się jej,

są to:

1. zadłużenie do 3 miesięcy i suma nie wykonanych zobowiązań nie przekracza 10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika

2. sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości jeśli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania

3. sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia , że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką , zastawem , zastawem rejestrowym , zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu , że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania .

ORGANY POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWEGO

1. SĄD - pojęcie sądu upadłościowego jest pojęciem funkcjonalnym tzn., że nie ma takich jednostek organizacyjnych w strukturze sądownictwa , natomiast funkcje te spełniają wyodrębnione komórki sądu rejonowego - sądu gospodarczego

Skład sądu:

Wniosek o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd w składzie 3 sędziów zawodowych , natomiast w toku postępowania sąd orzeka w składzie 1 sędziego zawodowego .Wyjątek tu stanowi orzekanie w zakresie wynagrodzenia i zwrotu wydatków syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy oraz w przedmiocie zażalenia na postanowienie sędziego komisarza które to sprawy rozstrzygane są w składzie 3 sędziów zawodowych .

Właściwość sądu:

Do rozpoznawania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy w okręgu którego znajduje się zakład główny przedsiębiorstwa dłużnika . Jeżeli nie można w strukturze przedsiębiorstwa wyodrębnić głównego zakładu, a przedsiębiorstwo rozproszone jest w różnych okręgach sądowych to wybór należy do wnioskodawcy .

Jeżeli przedsiębiorstwo nie znajduje na terytorium RP to następnym kryterium jest miejsce zamieszkania lub siedziby przedsiębiorcy .

Jeżeli również tego kryterium nie da się zastosować to przyjmuje się kryterium położenia majątku dłużnika - możemy brać pod uwagę wszystko co według przepisów Kodeksu Cywilnego stanowi mienie np. własność i inne prawa majątkowe, a co w zakresie w jakim należy do dłużnika przedstawia znaczącą wartość .

Jeżeli również i tego kryterium nie da się zastosować to oznacza że sądy polskie nie mają w tym przypadku jurysdykcji .

W przypadku większości wniosków sądem, który prowadzi postępowanie jest ten który wydał pierwszy postanowienie o ogłoszeniu upadłości .Pozostałe sądy przesyłają akta to tego sądu a ich czynności tracą moc tylko w takim zakresie w jakim są sprzeczne z czynnościami sądu właściwego.

Kompetencje sądu upadłościowego :

Sąd upadłościowy wykonuje tylko te czynności , które zostały mu przypisane przez przepisy prawa upadłościowego; do nich należy :

1. zabezpieczenie majątku dłużnika

2. nakładanie dodatkowych obowiązków na upadłego w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu

3. ustanowienie i uchylenie zarządu sprawowanego przez upadłego

2. SĘDZIA KOMISARZ - zostaje powołany w postanowieniu o ogłoszenie upadłości i może on być wybrany spośród sędziów orzekających w sprawie wniosku o ogłoszenie upadłości . Jest on kluczową postacią w postępowaniu , ze względu na funkcjonowanie co do niego domniemanie kompetencji .

Kompetencje sędziego komisarza można pogrupować następująco :

1. kieruje tokiem postępowania

2. sprawuje nadzór nad czynnościami syndyka , nadzorcy sądowego i zarządcy

3. określa czynności na które syndyk , nadzorca sądowy , albo zarządca muszą uzyskać zgodę Rady Wierzycieli a w jej braku sędziego komisarza

Ad I ) do tej grupy kompetencji zaliczamy :

1. zwołanie zgromadzenia wierzycieli

2. powoływanie , zwoływanie i przewodniczenie bez prawa głosu Radzie Wierzycieli

3. wstrzymanie likwidacji masy upadłości

Ad II ) w ramach nadzoru sędzia komisarz w terminach przez siebie wyznaczonych przynajmniej , co najmniej co 3 miesiące otrzymuje od syndyka , nadzorcy sądowego , zarządcy sprawozdanie z wykonywanych czynności oraz sprawozdanie rachunkowe wraz z uzasadnieniem . Dokumenty te stanowią jedną z podstaw oceny działalności tych podmiotów . Jeżeli nie należycie wykonują oni swoje obowiązki , lub istnieje inna przeszkoda w ich pełnieniu sędzia komisarz może ich odwołać .

Ad III ) prawo upadłościowe określa katalog takich czynności . Jednak jest to katalog jednostronnie zamknięty , a więc nie może być ograniczony , ale za to przez sędziego komisarza rozszerzony .

Ponadto w obrębie kompetencji sędziego komisarza występują takie czynności których nie da się zakwalifikować do żadnej z w/w grup np. wyrażanie zgody na wykonywanie odpłatnych czynności przez osoby trzecie w toku postępowania .

W zakresie swoich kompetencji sędzia komisarz ma uprawnienia i obowiązki sądu oraz przewodniczącego,

a więc może wzywać do uzupełnienia błędów formalnych w pismach procesowych albo korzystać z tzw. policji sesyjnej.

Sędzia komisarz w toku wykonywania swoich czynności ma prawo do uzyskania pomocy ze strony administracji publicznej , a banki i instytucje finansowe w których upadły ma sejfy , skrytki bankowe mają obowiązek go o tym powiadomić .

3. SYNDYK - jest powoływany w postanowieniu o ogłoszenie upadłościowe obejmujące likwidację majątku, w razie zmiany postanowienia może być powołany w trakcie postępowania.

W razie potrzeby z własnej inicjatywy albo na wniosek syndyka sędzia komisarz może powołać zastępcę lub zastępców syndyka,np. gdy istnieje konieczność dokonywania czynności winnych okręgach sądowych. Określa się szczegółowo zakres obowiązków zastępcy, a można również wprowadzić czas wykonywania przez niego tej funkcji.

Kwalifikacje syndyka:

- posiadanie licencji

Syndykiem może być:

1. osoba fizyczna która posiada licencje

2. spółka handlowa, której wspólnicy ponoszą odpowiedzialność ze zobowiązań spółki bez ograniczenia

3. członkowie zarządu reprezentujący spółkę kapitałową posiadającą w/w licencję

Zakres działania syndyka:

W sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności na rachunek upadłego ale w imieniu własnym; w rezultacie nie odpowiada swoim majątkiem za zobowiązania zaciągnięte w tym charakterze. Syndyk niezwłocznie po wydaniu postanowienia obejmuje majątek upadłego - powinno to nastąpić poprzez dobrowolne przekazanie przez upadłego lub osoby przez niego upoważnione, a jeśli zabezpieczono majątek przed wydaniem postanowienia to przekazanie następuje przez zarządcę przymusowego. W razie oporu syndyk korzysta z pomocy komornika na podstawie postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Syndyk zabezpiecza majątek przed uszkodzeniem, zniszczeniem lub zabraniem przez osoby trzecie.

Formy zabezpieczenia:

1. prawne , np. opieczętowanie rzeczy

2. fizyczne , np. zamknięcie na kłódkę danego obiektu

Syndyk zarządza przejętym majątkiem i przystępuje do jego efektywnej likwidacji; ma on również obowiązek powiadomić:

1. wierzycieli , których adresy są znane na podstawie ksiąg upadłego

2. komornika właściwości ogólnej upadłego

3. placówki pocztowe, które doręczają syndykowi adresowaną do upadłego korespondencję i przesyłki

4. banki i instytucje z którymi upadły zawarł umowę o udostępnienie skrytki sejfowej albo złożył pieniądze lub inne przedmioty

5. przedsiębiorstwa przewozowe, spedycyjne i domy składowe w których znajdują się lub mogą się znajdować towary należące do upadłego lub przesyłki do niego adresowane

Syndyk ujawnia w księgach wieczystych i innych rejestrach w których znajduje się majątek dłużnika stan upadłości. Ponadto wykonuje obowiązki sprawozdawcze, które do tej pory obciążały upadłego.

Syndyk realizuje też wszystkie prawa i obowiązki pracodawcy wobec tych pracowników upadłego, którzy byli zatrudnieni w chwili ogłoszenia upadłości. Szczególne znaczenie mają obowiązki syndyka wynikające z ochrony świadczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.

Syndyk może domagać się też informacji dotyczących majątku upadłego zarówno od organów administracji rządowej jak i od jednostek samorządu terytorialnego.

Ze względu na szeroki zakres kompetencji syndyk korzysta z pomocy osób, które kreują rolę pomocniczą wykonując czynności organizacyjne. W pierwszej kolejności syndyk powinien korzystać z pracowników upadłego, natomiast w uzasadnionych przypadkach może zatrudnić lub podpisać umowę cywilno-prawną z osobą trzecią za zgodą sędziego komisarza.

WYKŁAD II 15.10.2005

Wynagrodzenie i zwrot wydatków syndyka:

Wynagrodzenie syndyka jest ustalane w II etapach:

I etap: wynagrodzenie wstępne - jest określane w początkowej fazie postępowania, ponieważ syndyk ma w ciągu 2 m-cy przedstawić spis inwentarza wraz z oszacowaniem oraz preliminaż wydatków. Wynagrodzenie to nie może przekraczać 5 % funduszu wartości masy upadłości. Jeżeli nie da się zastosować tego kryterium to ustala się wynagrodzenie w wysokości nie przekraczającej 40-krotnosci miesięcznego przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat z zysków w IV kwartale roku poprzedniego ogłoszonego przez Prezesa GUS. Można zwiększyć to wynagrodzenie max. o 25% jeżeli jest to uzasadnione zwiększonym nakładem pracy. Ponadto syndyk może w wypadkach uzasadnionych nakładem pracy otrzymać dodatkowe wynagrodzenie nie przekraczające 10% osiąganego rocznie zysku.

II etap: wynagrodzenie ostateczne - kończąc postępowanie upadłościowe syndyk przedstawia ostateczne sprawozdania na podstawie których sąd analizuje efektywność jego pracy i określa w ten sposób ostateczną kwotę wynagrodzenia.

Po ustaleniu wstępnego wynagrodzenia syndyk m prawo do poboru zaliczek na poczet wynagrodzenia ostatecznego. Częstotliwość i wysokość zaliczek zależy od jego wniosku, ale łączna kwota pobranych zaliczek nie może przekraczać 75% ustalonego wstępnie wynagrodzenia.

Prawo do zwrotu wydatków obejmuje wszystkie wydatki konieczne do prawidłowego wykonywania czynności syndyka, np. koszty korespondencji, koszty podróży służbowych

Odpowiedzialność syndyka:

Syndyk wykonuje czynności w imieniu własnym ale na rzecz i rachunek upadłego i w związku z tym wszystkie zaciągnięta przez syndyka zobowiązania obciążają upadłego. Syndyk nie odpowiada swoim majątkiem za te zobowiązania, natomiast ponosi odpowiedzialność względem upadłego, wierzycieli i osób trzecich za szkody wynikłe z nienależytego wykonywania obowiązków.

Nadzór nad działalnością syndyka jest wykonywany w toku postępowania przez sędziego komisarza. Uzyskuje on od syndyka, w terminach wyznaczonych przez siebie, nie krótszych niż 3 m-ce, sprawozdania z wykonanych czynności z uzasadnieniem oraz sprawozdanie rachunkowe. Sędzia komisarz może odwołać syndyka jeżeli nienależycie wykonuje on swoje czynności albo występuje inna przeszkoda w realizacji jego zadań (np. długotrwała choroba).

4. NADZORCA SĄDOWY - powoływany jest w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu jeżeli upadłemu pozostawiono zarząd własny. niezwłocznie po powołaniu podejmuje on czynności nadzorcze oraz sporządza spis inwentarza i sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający ogłoszenie upadłości. Nadzorca w ramach czynności nadzorczych:

• kontroluje czynności upadłego

• wyraża zgodę na czynności przekraczające zwykły zarząd

• ocenia stan przedsiębiorstwa.

Nadzorca sądowy nie może wydawać poleceń upadłemu ani też modyfikować jego czynności. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w zabezpieczeniu majątku lub działań sprzecznych z prawem lub zagrażający zawarciu układu nadzorca sądowy zawiadamia niezwłocznie sędziego komisarza.

Sędzia komisarz jeśli uzna to za zasadne może przekazać sprawę do sądu upadłościowego. Sąd ten z urzędu uchyla zarząd własny upadłego jeżeli:

1. upadły choćby nieumyślnie naruszył prawo w zakresie sprawowanego zarządu,

2. upadły sprawuje zarząd w sposób który nie daje gwarancji wykonania układu.

Ponadto nadzorca sądowy wstępuje do postanowień dotyczących masy upadłości na prawach interwenienta ubocznego i wytacza powództwa o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną.

(wynagrodzenie nadzorcy sądowego - jak u syndyka)

5. ZARZĄDCA - występuje w postępowaniu z możliwością zawarcia układu wtedy gdy odbiera się upadłemu zarząd własny. Niezwłocznie po powołaniu zarządca obejmuje masę upadłości i zabezpiecza ją przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem przez osoby trzecie. Zarządca jest zobowiązany sprawować zgodnie z zasadą prawidłowej gospodarki, czyli nie tylko musi utrzymać przedsiębiorstwo w stanie nie pogorszonym ale również musi dążyć do jego rozwoju. Zarządca ma prawo do dokonywania czynności zwykłego zarządu, natomiast na zbycie majątku lub jego części które nie są związane z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa upadłego jak również na obciążenie składników majątku ograniczonymi prawami rzeczowymi oraz na zaciągnięcie kredytów i pożyczek musi mieć zgodę Rady Wierzycieli (jeżeli nie ma rady to zgodę wyraża komisarz).

Zarządca wykonuje też inne czynności, np.:

• występuje w postępowaniach dotyczących masy upadłości,

• może występować z powództwem o uznanie czynności upadłego za bezskuteczne.

UCZESTNICY POSTĘPOWANIA

DŁUŻNIK (UPADŁY) - dłużnik otrzymuje status upadłego w momencie wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Ogłoszenie upadłości nie powoduje żadnej zmiany w jego statucie na gruncie prawa cywilnego, a więc nadal ma on zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Jedynym skutkiem ogłoszenia upadłości dla dłużnika jest ograniczenie lub pozbawienie możliwości korzystania z majątku oraz nałożenie na niego określonych obowiązków. Co do zasady ogłoszenie upadłości nie ma też wpływu na uprawnienia korporacyjne, jakie posiada upadły będąc osobą fizyczną, np. członkowstwo w organizacjach zawodowych. Warunkiem jest jednak aby uprawnienia te nie wiązały się z żadnymi skutkami o charakterze majątkowym, ponieważ sędzia komisarz może wówczas może ograniczyć lub pozbawić upadłego tych uprawnień.

Jeżeli chodzi o upadłych nie będących osobami fizycznymi , ich organy nadal funkcjonują, z tym że sędzia komisarz ustala każdorazowo maksymalną kwotę kosztów organizacyjnych jakie można ponieść z tytułu funkcjonowania tych organów. Z momentem ogłoszenia upadłości u tych podmiotów powstają ograniczenia dotyczące przekształceń organizacyjno-prawnych. Struktura takiego upadłego może ulegać zmianom tylko na podstawie przepisów prawa upadłościowego.

WIERZYCIELEM - w postępowaniu upadłościowym jest nim każdy uprawniony do zaspokojenia z masy upadłości.

Na gruncie prawa upadłościowego dokonuje się różnorodnej klasyfikacji wierzycieli, m.in. na:

• wierzycieli, których wierzytelności są zabezpieczone i na takich których wierzytelności nie zostały zabezpieczone

• wierzycieli, których wierzytelności zostały uznane i na takich których wierzytelności są uprawdopodobnione w określonym stadium postępowania.

ZGROMADZENIE WIERZYCIELI - skupia wszystkich wierzycieli, reprezentuje interesy wszystkich wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Zgromadzenie to zwołuje tyko i wyłącznie sędzia komisarz w następujących przypadkach:

1. jeżeli wg. przepisów ustawy wymagane jest podjęcie uchwały zgromadzenia, a podjęcie uchwały zgromadzenia jest wymagane w następujących przypadkach:

• wyłącznie mienia z masy upadłości,

• zmiana składu Rady Wierzycieli na wniosek wierzycieli mających przynajmniej 2/3 ogólnej sumy uznanych wierzytelności,

• wpłacenie przez wierzycieli zaliczki na koszty postępowania,

• zawarcie układu,

2. na wniosek przynajmniej 2 wierzycieli mających łącznie nie mniej niż trzecią część ogólnej sumy uznanej wierzytelności,

3. w innych przypadkach gdy sędzia komisarz uzna to za potrzebne.

Zgromadzenie zwołuje się przez obwieszczenie przynajmniej na 2 tygodnie przed terminem. W obwieszczeniu określa się termin, miejsce i przedmiot obrad.

Zgromadzeniu przewodniczy sędzia komisarz ale bez prawa głosu. W zgromadzeniu biorą udział również syndyk, zarządca, członkowie Rady Wierzycieli i upadły.

Co do zasady prawo głosu maja ci wierzyciele, których wierzytelności zostały uznane. Jednak nie mają oni prawa głosu w następujących przypadkach:

1. nie ma prawa głosu wierzyciel na podstawie wierzytelności, które nabył na podstawie przelewu lub indosu po ogłoszeniu upadłości, chyba że przejęcie wierzytelności nastąpiło wskutek spłacenia przez niego długu za który odpowiada osobiście albo określonymi przedmiotami majątkowymi ze stosunku prawnego powstałego przed ogłoszeniem upadłości (zapobiega to manipulacjom)

2. w sprawach dotyczących układu nie mają prawa głosu małżonek upadłego, jego krewni lub powinowaci w linii prostej lub bocznej do drugiego stopnia włącznie, przysposabiający upadłego lub przez niego przysposobiony; gdy upadłym jest osobowa spółka handlowa - wspólnik ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem będący jej wierzycielem oraz osoby uprawnione do reprezentowania spółki. Nie głosują tez osoby, które nabyły wierzytelności po ogłoszeniu upadłości.

3. w sprawach dotyczących układu jeżeli upadłym jest spółka handlowa nie mają prawa głosu wierzyciela będący spółką powiązaną z upadłym oraz osoby upoważnione do jej reprezentacji, a także wierzyciel będący spółką i osoby upoważnione do jej reprezentacji jeżeli upadły albo ta spółka jest spółką dominującą.

Prawo głosu przyznano też w pewnych okolicznościach wierzycielom których wierzytelności są uzależnione od warunku zawieszającego lub są uprawdopodobnione (uprawdopodobniona wierzytelność to taka która nie została jeszcze rozstrzygnięta). W zależności od stopnia prawdopodobieństwa sędzia komisarz może dopuścić do głosowania na konkretnym zgromadzeniu wierzyciela w oparciu o pełną wysokość wierzytelności, jej część lub w ogóle odmówić.

Co do zasady każdy wierzyciel głosuje całą wierzytelnością, ale w przypadku wierzycieli w zobowiązaniach niepodzielnych lub solidarnych nie może być tak aby każdy z nich głosował całą wierzytelnością; wierzyciele ci głosują przez swojego przedstawiciela (jeden z wierzycieli, adwokat, radca prawny). Jeżeli nie są w stanie wyłonić takiego pełnomocnika to każdy z nich może złożyć wniosek od sądu o ustanowienie zarządcy wg. przepisów dotyczących zarządu rzeczą wspólną. Jeśli takiego wniosku nie będzie to nie maja oni prawa głosu na zgromadzeniu.

Głosowanie co do zasady odbywa się ustnie, a jego przebieg i rezultaty muszą znaleźć odzwierciedlenie w protokole. Wstrzymanie się od głosu oznacza nie branie udziału w głosowaniu.

Głosowanie ma charakter osobowo-kapitałowy, a więc brane jest pod uwagę liczba wierzycieli i wartość wierzytelności które zgłoszono. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej uchwały zgromadzenia, bez względu na liczbę obecnych, zapadają większością głosów wierzycieli mających przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności przypadającym wierzycielom uprawnionym do głosowania na danym zgromadzeniu.

Głosowanie może być również pisemne jeżeli tak postanowi sędzia komisarz. Głos pisemny musi być opatrzony podpisem notarialnie poświadczonym, chyba że przedstawicielem lub pełnomocnikiem jest adwokat lub radca prawny. Głos pisemny musi być jednoznaczny. Głosy budzące wątpliwości są uznawane za nieważne.

Sędzia komisarz ma prawo uchylić uchwałę zgromadzenia jeżeli jest ona sprzeczna z prawem lub narusza dobre obyczaje albo rażąco narusza interesy wierzycieli, którzy głosowali przeciwko tej uchwale.

RADA WIERZYCIELI - to organ opiniodawczy i kontrolny, a w razie jej braku kompetencje rady przejmuje sędzia komisarz. Jeżeli rada nie powstanie na etapie wstępnego zgromadzenia wierzycieli to w toku postępowania może być powołana w następujących przypadkach:

1. jeżeli sędzia komisarz uzna to za potrzebne

2. jeżeli wniosek w tej sprawie złoży grupa wierzycieli mających przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności uznanych lub uprawdopodobnionych.

Sędzia komisarz nie jest związany wnioskiem co do liczebności i składu osobowego rady.

Rada składa się z 3 lub 5 członków i z 1 lub 2 zastępców. Zastępcy nie są przyporządkowania do żadnego z członków, ich zadaniem jest zastępowanie każdorazowo tego członka który nie jest w stanie brać udziału w posiedzeniu. Członkowie rady wykonują swoje obowiązki osobiście, a osoby prawne przez swoje organy. Członek rady może być reprezentowany przez pełnomocnika, a wierzyciel będący organem administracji publicznej przez wyznaczonego pracownika. Sędzia komisarz może z urzędu lub na wniosek grupy wierzycieli mających najmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności, które zostały uznane lub uprawdopodobnione odwołać niektórych członków lub całą radę z powodu nienależytego wykonywania obowiązków albo z powodu istnienia przeszkody uniemożliwiającej wykonywanie tych obowiązków.

Zadaniem rady jest służenie pomocą syndykowi, nadzorcy sądowemu, zarządcy; rada kontroluje ich czynności, bada stan funduszy masy upadłości, udziela zezwolenia na czynności które tego wymagają oraz wyraża opinie w sprawach w których syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca o to wniosą.

Cała rada albo poszczególni członkowie mogą zgłaszać sędziemu komisarzowi uwagi co do działalności w/w organów. W czynnościach kontrolnych rada może wykorzystywać swoich poszczególnych członków udzielając im stosownego upoważnienia. Jeżeli okaże się to za uzasadnione rada może zwrócić się o odwołanie syndyka, nadzorcy sądowego lub zarządcy.

Czynności wymagające zgody rady wierzycieli:

1. dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa przez syndyka, jeżeli ma być ono prowadzone dłużej niż 3 miesiące od dnia ogłoszenia upadłości,

2. odstąpienie od sprzedaży przedsiębiorstwa w całości,

3. sprzedaż z wolnej ręki nieruchomości lub statku morskiego wpisanego do rejestru okrętowego,

4. sprzedaż praw i wierzytelności,

5. zaciąganie pożyczek lub kredytów oraz obciążenie majątku upadłego ograniczonymi prawami rzeczowymi,

6. wykonanie umowy wzajemnej zawartej przez upadłego albo odstąpienie od takiej umowy oraz wykonanie lub odstąpienie od umowy zawartej przez upadłego do której te przepisy odpowiednio się stosuje; w momencie ogłoszenia upadłości organy postępowania mają prawo analizy portfela, który ma upadły.

7. uznanie zrzeczenia się roszczenia i zawarcie ugody co do roszczeń spornych oraz poddanie się rozstrzygnięciu sądu polubownego.

Jeżeli którąś z w/w czynności należy wykonać niezwłocznie, a jej wartość nie przekracza 10 tys. to syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca mogą ją wykonać bez zezwolenia rady.

Czynności w/w dokonane bez zgody rady są nieważne z dwoma wyjątkami:

1. sprzedaż przedsiębiorstwa, nieruchomości, prawa i wierzytelności

2. czynności z pkt. 7, dlatego że są one wzruszalne tylko na gruncie postępowania cywilnego.

Rada wykonuje swoje czynności w formie uchwał zapadających większością głosów z wyjątkiem czynności kontrolnych które z jej upoważnienia mogą wykonywać poszczególni członkowie.

Radę zwołuje sędzia komisarz albo syndyk lub nadzorca sądowy czy zarządca, a w zakresie czynności kontrolnych może to uczynić każdy z członków rady.

Sędzia komisarz może uchylić w terminie 3 dni od otrzymania odpisu protokołu uchwałę rady jeżeli jest ona sprzeczna z prawem albo narusza dobre obyczaje lub interesy wierzycieli.

Członek rady wierzycieli ma prawo do zwrotu wydatków związanych z uczestnictwem w posiedzeniach, a jeśli jest to uzasadnione rodzajem i stopniem zawiłości spraw oraz zakresu wykonywanych prac sędzia komisarz może określić wynagrodzenia za udział w posiedzeniach - max 3% najwyższego wynagrodzenia syndyka.

Członkowie rady odpowiadają za szkodę powstałą w wyniku nienależytego pełnienia obowiązku na takich samych zasadach jak syndyk. Ich działalność jest weryfikowana przez sędziego komisarza, ponieważ ma on obowiązek składania okresowych sprawozdań ze swojej działalności kontrolnej.

POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA - legitymację do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości mają:

1. wierzyciel, którego wierzytelność istnieje w danej chwili, nawet jeśli nie jest wymagalne

2. dłużnik - ma on obowiązek złożenia takiego wniosku w terminie 2 tygodni od dnia w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości - jeśli nie spełni tego obowiązku to naraża się na dwojakiego rodzaju sankcje:

1. ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wierzycielom z powodu opóźnienia lub zaniechania złożenia wniosku

2. sąd może orzec na okres 3 -10 lat zakaz wykonywania przez dłużnika działalności gospodarczej na własny rachunek, a także pełnienie funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, w przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia.

3. inne podmioty, np.:

1. w odniesieniu do banków - Komisja Nadzoru Bankowego

2. w odniesieniu do ubezpieczyciela - Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Fundusz Emerytalnych

3. w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych - organ założycielski

4. w odniesieniu do 1-noosobowej spółki skarbu państwa - minister właściwy ds. skarbu państwa.

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien spełniać wymogi pisma procesowego ( art.126 KPC) oraz zawierać następujące informacje:

• szczegółowe dane dłużnika,

• oznaczenie miejsca w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika,

• wskazanie okoliczności które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie,

• wskazanie czy dłużnik jest uczestnikiem systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy o stateczności rozrachunkowej w ramach systemu płatności i systemu rozrachunku papierów wartościowych oraz zasady nadzoru nad tymi systemami (informacja ta nie jest we wniosku konieczna),

• wskazanie czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

Do wniosku dłużnik ma obowiązek złożyć następujące dokumenty:

• aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,

• aktualne sprawozdanie finansowe sporządzone zgodnie z ustawą o rachunkowości (ewentualnie bilans na potrzeby postępowania),

• spis wierzycieli z ich danymi, określeniem wierzytelności i ewentualnie zabezpieczeń,

• oświadczenie o spłatach wierzytelności dokonanych w okresie 6-ciu miesięcy przed złożeniem wniosku,

• spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z określeniem tych wierzytelności,

• wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych,

• informacje o postępowaniach dotyczących obciążenia majątku dłużnika,

• miejsce zamieszkania i adresy reprezentantów upadłego, który jest spółką lub osobą prawną i likwidatorów jeśli zostali ustanowieni,

• dłużnik musi wskazać jaki tryb postępowania uważa za najbardziej korzystny w jego sytuacji. Jeśli dłużnik chce postępowania z możliwością zawarcia układu to musi przedstawić propozycje układowe wraz ze źródłem finansowania oraz jeśli jest zobowiązany w myśl odrębnych przepisów prowadzić odpowiednią dokumentację - to na jej podstawie przedstawia rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie 12 miesięcy,

• oświadczenie dłużnika, że wszystko co zostało zawarte we wniosku jest zgodne z prawdą.

PRZEBIEG I ZAKRES POSTEPOWANIA - prawidłowy i należycie opłacony wniosek o ogłoszenie upadłości jest podstawą do wszczęcia postępowania, którego uczestnikiem jest dłużnik a także inny wnioskodawca.

Jeśli wniosek dotyczy przedsiębiorstwa państwowego albo jednoosobowej spółki skarbu państwa to zawiadamia się o tym odpowiednio organ założycielski i właściwego ministra. Mogą oni wyrazić swoje opinie w sprawie. Co do zasady postępowanie toczy się na posiedzeniu nie jawnym. Sąd może w trakcie postępowania wysłuchać dłużnika, innego wnioskodawcę, przedstawicieli organu wyrażającego opinię, może powołać biegłego w celu oceny stanu przedsiębiorstwa, ewentualnie w celu oznaczenia momentu od którego biegł termin obowiązku złożenia wniosku przez dłużnika. Sąd może także przeprowadzić dowód z dokumentów ( stosunkowo rzadko przeprowadza się dowód z zeznań świadków). Na tym etapie postępowania sąd może również z urzędu dokonać zabezpieczenia majątku dłużnika - podstawową formą zabezpieczenia jest powołanie nadzorcy sądowego.

Sąd przed ogłoszeniem upadłości zwołuje wstępne zgromadzenie wierzycieli, chyba że ze zgromadzonego materiału wynika iż jedynym możliwym trybem postępowania jest tryb zmierzający do likwidacji majątku. Jeśli istnieją przesłanki do zwołania zgromadzenia wierzycieli to mimo tego sąd może odstąpić od tych czynności jeżeli:

• zwołanie zgromadzenia wywołałoby nadmierne koszty,

• jeżeli ilość wierzycieli spornych przekracza 15% wierzytelności, które są sądowi znane.

We wstępnym zgromadzeniu wierzycieli biorą udział:

1. Wierzyciele, których wierzytelności zostały stwierdzone tytułami egzekucyjnymi

2. Inni wierzyciele, których wierzytelności są uznane lub uprawdopodobnione i zostali dopuszczeni przez sąd

Zadania wstępnego zgromadzenia wierzycieli:

1. Podejmowanie uchwał dotyczących:

1. Trybu postępowania upadłościowego

2. Wyboru rady wierzycieli

3. W sprawie wyrażenia opinii o kandydacie na syndyka, nadzorcę sądowego lub zarządcę.

2. Może podjąć uchwałę w sprawie zawarcia układu jeżeli będzie za tym głosować co najmniej ½ wierzycieli reprezentujących przynajmniej ¾ ogólnej wartości wierzytelności uprawniającej do udziału we wstępnym zgromadzeniu wierzycieli.

WYKŁAD III 19.11.2005

POSTANOWIENIA KOŃCZĄCE POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

Rozstrzygnięcie co do ogłoszenia upadłości powinno nastąpić w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Rozstrzygnięciem tym może być:

1. Oddalenie wniosku - z powodów merytorycznych

2. Odrzucenie wniosku - z powodów formalnych

3. Uwzględnienie wniosku i ogłoszenie upadłości.

Oddalenie wniosku następuje gdy nie ma postaw do ogłoszenia upadłości, gdy wniosek złożono w złej wierze. Osoba, która złożyła wniosek w złej wierze może być obciążona kosztami postępowania oraz może zostać zobowiązana do złożenia publicznego ogłoszenia o określonej treści i w określonej formie.

Odrzucenie wniosku zachodzi ze względów formalnych, podstawową przesłanką jest tu brak jurysdykcji krajowej; gdy złożono wniosek wobec osoby która jest już upadłym.

Uwzględnienie wniosku - jeśli sąd uwzględni wniosek to wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym określa:

1. Dane upadłego

2. Sposób przeprowadzenia postępowania

3. Zakres zarządu upadłego

4. Wzywa wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie - nie krótszym niż 1 miesiąc i nie dłuższy niż 3 miesiące.

5. Wzywa osoby, którym przysługują prawa i roszczenia ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeśli nie zostały one wpisane do księgi wieczystej, do ich zgłoszenia w terminie nie krótszym niż 1 miesiąc i nie dłuższym niż 3 miesiące pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym

6. Wyznacza sędziego komisarza oraz syndyka lub nadzorcę sądowego albo zarządcę.

7. Jeśli upadły jest uczestnikiem systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych to oznacza się również godzinę wydania postanowienia.

Postanowienie to jest skuteczne i wykonalne z chwilą wydania, chyba że przepis stanowi inaczej ( sędzia komisarz może wstrzymać likwidację do chwili uprawomocnienia się wyroku). Data wydania postanowienia jest datą ogłoszenia upadłości. Postanowienie podaje się nie zwłocznie do publicznej wiadomości przez obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz publikuje się w dzienniku o zasięgu lokalnym. Postanowienie doręcza się:

• syndykowi (nadzorcy, zarządcy),

• upadłemu (jego spadkobiercy)

• wierzycielowi, który był wnioskodawcą.

• organowi założycielskiemu jeśli upadły jest przedsiębiorstwem państwowym,

• ministrowi właściwemu ds. skarbu państwa jeśli upadły jest jednoosobową spółką skarbu państwa

• prezesowi NBP - gdy upadły jest uczestnikiem systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych

• przewodniczącemu komisji papierów wartościowych i giełd jeśli upadły jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

O ogłoszeniu upadłości powiadamia się właściwy oddział ZUS i Izbę Skarbową.

SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

1. Co do masy upadłości - jest to majątek, z którego maja być zaspokojeni wierzyciele; nie ma ona zdolności prawnej i osobowości prawnej - jest przedmiotem a nie podmiotem postępowania. Podmiotem jest upadły, który pozostaje właścicielem masy upadłości, ale w zależności od trybu postępowania upadłościowego ulegają modyfikacji uprawnienia upadłego dotyczące jego dysponowania i korzystania z majątku.

Jeżeli upadłemu odebrano zarząd majątkiem to wszystkie czynności prawne dokonane przez niego po ogłoszeniu upadłości są nieważne z mocy prawa i w rezultacie kontrahent musi zwrócić świadczenie do masy upadłości a sam może domagać się zwrotu tylko na warunkach określonych w prawie upadłościowym.

Jeżeli po ogłoszeniu upadłości kontrahent wykonuje zobowiązanie, które powstało przed ogłoszeniem upadłości i dokona tego do rąk upadłego pozbawionego zarządu, po ogłoszeniu w MsiG, to spełnienie świadczenia do rąk tego upadłego nie zwalnia kontrahenta do spełnienia tego świadczenia do masy upadłości, chyba że upadły zwróci równowartość tego świadczenia do masy upadłości.

Po ogłoszeniu upadłości nie można obciążyć składników upadłości prawem zastawu, zastawu rejestrowego, czy zastawu skarbowego, ani też dokonać wpisu w księdze wieczystej lub rejestrze dotyczącego tych składników celem zabezpieczenia wierzytelności chociażby powstała ona przed ogłoszeniem upadłości. Wpis dokonany z naruszeniem tego przepisu ulega wykreśleniu z urzędu. Zakazu tego nie stosuje się jednak jeżeli ogłoszono upadłość i pozostawiono zarząd upadłemu a nadzorca sądowy wyraził zgodę na obciążenie majątku albo jeżeli obciążenia dokonał zarządca za zgodą rady wierzycieli. Zakaz ten nie ma tez zastosowania jeżeli złożono wniosek o wpis hipoteki wcześniej niż na 6 miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.

Syndyk (nadzorca sądowy, zarządca) ustalają skład masy upadłości na podstawie wpisów w rejestrach oraz bezspornych dokumentów upadłego. Na tej podstawie powstaje spis inwentarza wraz z którym należy dokonać oszacowania tych składników majątkowych. Dla ułatwienia pracy organu postępowania ustawodawca wprowadził domniemanie, że rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego są składnikami jego majątku. To domniemanie można obalić poprzez złożenie przez osobę trzecią mającą prawa do danej rzeczy wniosku o wyłączenie tej rzeczy z masy upadłości, a jeśli wniosek nie zostanie uwzględniony to powództwo o wyłączenie rzeczy z masy upadłości.

Do masy upadłości nie należy:

1. Mienie wyłączone spod egzekucji na mocy KPC

2. Wynagrodzenie za pracę upadłego w części nie podlegającej zajęciu

3. Mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia wierzycieli

4. Nieściągalne wierzytelności, niezbywalne nieruchomości wyłączone przez sędziego komisarza

5. Mienie przeznaczone na pomoc dla pracowników upadłego i ich rodzin stanowiące zgromadzone na odrębnym r-ku bankowym środki pieniężne zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wraz z przypadającymi po ogłoszeniu upadłości kwotami pochodzącymi za zwrotu udzielonych pożyczek na cele mieszkaniowe, wpłatami odsetek bankowych od środków na ten fundusz oraz opłatami pobieranymi od korzystających z usług świadczeń funduszu.

Wraz z ogłoszeniem upadłości syndyk i zarządca wstępują do postępowań wszelkiego rodzaju dotyczących składników masy upadłości. Natomiast nadzorca sądowy wstępuje do postępowania w charakterze interwenienta ubocznego. Każdy z tych organów może jednak odmówić udziału w postępowaniu jeżeli uzna, że nie ma ono żadnego uzasadnienia lub jest przegrane dla upadłego. Upadły może jednak w brew decyzji w/w organów kontynuować owo postępowanie na własny koszt i ryzyko. W takiej sytuacji wszystko co uzyska upadły w toku takiego postępowania nie wchodzi w masę upadłości.

2. Co do osoby upadłego

W postępowaniu likwidacyjnym - jeżeli ogłoszono upadłość zmierzającą do likwidacji majątku upadły jest zobowiązany wskazać i wydać cały majątek a także dokumenty dotyczące działalności gospodarczej w szczególności księgi podatkowe, ewidencja oraz korespondencje dotyczącą tej działalności. Oddając dokumenty upadły musi dołączyć oświadczenie w którym stwierdzi, że oddał całość niezbędnej dokumentacji. Nie wykonanie tego obowiązku w jakieś części może spowodować następujące skutki:

1. sędzia komisarz może zastosować środki przymusu , np. przymusowe doprowadzenie upadłego w celu złożenia wyjaśnień

2. sąd może orzec pozbawienie na okres 3-10 lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu wobec osoby, która ze swej winy po ogłoszeniu upadłości nie wskazała albo nie wydała majątku, ksiąg lub innych dokumentów do których wydania albo wskazania była zobowiązana z mocy ustawy, albo po ogłoszeniu upadłości ukrywała , niszczyła, obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości

3. kto będąc upadłym albo osobą uprawnioną do reprezentowania upadłego nie wydal syndykowi majątku wchodzącego w skład masy upadłości, ksiąg rachunkowych lub innych dokumentów podlega także każe pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Każe tej podlega również taka osoba fizyczna która będąc upadłym lub osobą uprawniona do reprezentowania upadłego nie udziela syndykowi lub sędziemu komisarzowi informacji dotyczących majątku. Ponadto sędzia komisarz może postanowić, że upadły będący osobą fizyczną nie może opuszczać terytorium PR bez jego zezwolenia, podobnie jak członek organu zarządzającego podmiotu nie będącego osoba fizyczną. Jeżeli upadły ukrywa się lub ukrywa swój majątek w takim postępowaniu albo dokonuje innych czynności zmierzających do obniżenia masy upadłości, ewentualnie utrudnia ustalenie masy upadłości to sędzia komisarz może orzec zastosowanie wobec niego następujące środki przymusu:

• grzywnę - jednorazowo nie może ona przekroczyć 1.000 zł., ale granica ta znika jeżeli 3-krotne nałożenie grzywny nie przynosi efektów, wówczas 4 grzywna może przekroczyć 1.000 zł. Łączna kwota grzywny nie może przekroczyć 100.000 zł.

• areszt - ogólny czas trwania aresztu nie może przekroczyć 6 miesięcy. Sąd może przeliczyć grzywną na areszt od 5 do 150 zł za dzień aresztu.

Sędzia komisarz uchyli środki przymusu jeżeli ustanie potrzeba ich stosowania; na postanowienie w sprawie środków przymusu przysługuje zażalenie.

W postępowaniu z możliwością zawarcia układu - jeżeli sąd nie nałoży na upadłego dalej idących obowiązków to jest on zobowiązany udzielić sędziemu komisarzowi i innym organom postępowania wszelkich wyjaśnień dotyczących majątku oraz okazać lub wydać dokumenty dotyczące działalności gospodarczej. Wobec osoby uchylające się od tych obowiązków można stosować środki przymusu, np. ograniczenie dotyczące opuszczania granic państwa może zostać ustanowione tylko względem tego upadłego, któremu odebrano zarząd przedsiębiorstwem.

3. Co do zobowiązań upadłego - nie ważne z mocy prawa są jakiekolwiek postanowienia umów regulujące w odmienny sposób od prawa upadłościowego skutki ogłoszenia upadłości jednej ze nich.

Postępowanie obejmujące likwidację majątku:

1. Zobowiązania niewymagalne stają się płatne z dniem ogłoszenia upadłości

2. Zobowiązania majątkowe o charakterze niepieniężnym przekształcają się w zobowiązania pieniężne i stają się płatne z dniem ogłoszenia upadłości

3. Z masy upadłości zaspokaja się tylko odsetki do dnia ogłoszenia upadłości - nie dotyczy to odsetek od wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, wpisem w rejestrze, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym albo hipoteką morską; odsetki mogą w tej sytuacji biec dalej do wartości zabezpieczenia.

4. Jeżeli upadły złoży ofertę przed ogłoszeniem upadłości to naruszenie wynikające z przyjęcia tej oferty przez wierzyciela może być dochodzone w postępowaniu upadłościowym, jeśli ogłoszenie o przyjęciu oferty dotarło do upadłego przed ogłoszeniem upadłości.

Postępowanie z możliwością zawarcia układu - podstawowym skutkiem jest , że

1. ani upadły mający zarząd ani zarządca nie mogą spełniać świadczeń, które z mocy ustawy są objęte układem; wyjątek stanowią:

1. Zobowiązania powstałe po dniu ogłoszenia upadłości

2. Zobowiązania powstałe przed ogłoszeniem upadłości, które są objęte układem za zgodą wierzycieli.

2. Wierzyciel bez zgody rady wierzycieli nie może wypowiedzieć umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości w których prowadzona jest działalność gospodarcza upadłego. Ten przepis odpowiednio dotyczy umów leasingu, r-ku bankowego, poręczeń i gwarancji bankowych, licencyjnych, ubezpieczeń majątkowych.

4. Co do spadków nabytych przez upadłego - skutki ogłoszenia upadłości powstają tu niezależnie od trybu postępowania i są następujące:

Jeżeli do spadku otwartego po ogłoszeniu upadłości powołany zostaje upadły to nie składa on oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku, a spadek ten wchodzi do masy upadłości - przyjmuje się bowiem, iż dochodzi do nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Regulację tę stosuje się odpowiednio w sytuacji gdy otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, a do momentu ogłoszenia upadłości upadły nie złożył oświadczenia i termin do jego złożenia jeszcze nie minął. Ponadto takie same zastosowanie przepis ten ma w stosunku do zapisu, czyli rozporządzenia jakimś składnikiem majątkowym w ramach testamentu. Jeżeli w skład majątku wchodzą wierzytelności i prawa majątkowe co do istnienia lub możliwości ich wykonania można wyłączyć spadek z masy upadłości.

5. Co do stosunków majątkowych małżeńskich upadłego - z dnie ogłoszenia upadłości ustaje wspólność majątkowa małżeńska, powstaje rozdzielność majątkowa a majątek wspólny staje się składnikiem masy upadłości.

Małżonek który chce dochodzić roszczeń z tytułu udziału w majątku wspólnym musi zgłosić swoją wierzytelność na zasadach ogólnych.

Jeśli majątek wspólny powstał w okresie kiedy jeden z małżonków prowadziło przedsiębiorstwo to domniemuje się, że majątek ten powstał z dochodów pochodzących z tego przedsiębiorstwa.

Małżonkowie mogą znieść wspólność majątkową w każdej chwili zarówno w drodze umowy jak i w drodze ustawowej. Jednak takie zniesienie wspólności majątkowej nie zawsze wywołuje skutki prawne na gruncie prawa upadłościowego.

Jeżeli orzeczenie o zniesieniu wspólności majątkowej zostało wydane w ciągu roku od dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości to nie jest ono skuteczne wobec wierzycieli upadłego. Jeżeli natomiast zniesienie wspólności majątkowej nastąpiło w drodze umowy to jeśli od daty zawarcia tej umowy nie minęły 2 lata to również nie ma możliwości podnoszenia jej skutków wobec wierzycieli upadłego.

BEZSKUTECZNOŚĆ I ZASKARŻENIE CZYNNOŚCI UPADŁEGO

W prawie upadłościowym wprowadza się katalog czynności upadłego, które ze względu na okres i charakter ich dokonania mogą zmierzać do pokrzywdzenia wierzycieli. Wyróżniamy 2 grupy tych czynności:

1. te, które są bezskuteczne wobec masy upadłości z mocy prawa

2. te, które są zaskarżalne

AD. 1

1. Bezskuteczne z mocy prawa - są to czynności dokonane przez upadłego w całym roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi upadły rozporządzał swoim majątkiem jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie dla wartości świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego, albo zastrzeżonego dla upadłego albo osoby trzeciej. Ta bezczynność odnosi się również dla zawarcia ugody uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia. Bezskuteczność z mocy prawa powoduje, że sąd nie musi wydać żadnego postanowienia w tej sprawie, ponieważ wynika to bezpośrednio z przepisów prawa.

2. Bezskuteczne względem masy upadłości - to zabezpieczenia, np. w formie hipoteki, zastawu, zapłata długu niewymagalnego dokonane przez upadłego w terminie 2 miesięcy przed dniem złożonego wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak takie zabezpieczenie jeśli zdąży być wpisane przed ogłoszeniem upadłości to nie jest wykreślane, a jedynie nie odnosi skutków w postępowaniu upadłościowym. Ten kto otrzymał takie zabezpieczenie albo zapłatę może w drodze powództwa lub zarzutu domagać się uznania tych czynności za skuteczne z uwagi na to, że nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.

3. Bezskuteczne są czynności prawne odpłatne dokonane przez upadłego w terminie 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z małżonkiem , krewnym lub powinowatym w linii prostej, krewnym lub powinowatym w linii bocznej do II stopnia włącznie albo przysposobionym lub przysposabiającym. Odpowiednio te obostrzenia stosuje się do czynności upadłego będącego spółką lub osobą prawną dokonanej z jej wspólnikami, ich reprezentantami lub małżonkami tych osób, a także z inną spółką jeśli któraś z nich ma charakter dominujący.

4. Jeżeli wymagalności za pracę pracownika upadłego wykonującego zadania w zakresie zarządu przedsiębiorstwa lub wynagrodzeń osobowych świadczącego usługi związane z zarządem przedsiębiorstwa upadłego określone w stosownej umowie jest rażąco wyższe od wynagrodzenia za danego rodzaju pracę lub usługę i nie jest uzasadnione rodzajem nakładów pracy sędzia komisarz na wniosek syndyka, zarządcy lub nadzorcy sądowego może uznać określoną część wynagrodzenia umownego za bezskuteczne do masy upadłości.

5. Jeżeli świadczenia przysługujące w związku z rozwiązaniem stosunku pracy albo umowy o usługi są wyższe niż określają to zasady powszechnie obowiązującego prawa to sędzia komisarz może obniżyć ich wysokość do obowiązujących standardów.

6. Jeżeli chodzi o obciążenie składników majątku upadłego, które pomniejszają lub wręcz znoszą wartość składników majątku to sędzia komisarz na wniosek syndyka, zarządcy lub nadzorcy sądowego może uznać za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości obciążenie do majątku upadłego hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub innym obciążeniem rejestrowym gdy upadły nie był dłużnikiem osobistym, jeżeli obciążenia te zostały ustanowione na rok przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a upadły w zamian nie dostał żadnego świadczenia.

AD. 2

W tym względzie zasadnicze znaczenia ma instytucja tzw. skargi pauliańskiej. Istotą tej skargi jest uznanie za nieważne, za bezskuteczne czynności dłużnika z uwagi na to, że zostały one dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli. W odróżnieniu od zasad ogólnych w postępowaniu upadłościowym skargę pauliańską wnosi nie wierzyciel, ale organ postępowania (syndyk, zarządca, nadzorca sądowy), a ponad to w takich sytuacjach organ postępowania jest zwolniony od kosztów. Jeżeli wierzyciel wytoczył skargę pauliańską przed ogłoszeniem upadłości to organ postępowania może wstąpić w jego miejsce do tego postępowania.

POSTĘPOWANIE PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI

Wierzyciele mają prawo a zarazem obowiązek, jeśli chcą dochodzić swoich wierzytelności w postępowaniu, zgłosić te wierzytelności w terminie określonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Wierzyciel, który nie dotrzyma terminu może zgłosić wierzytelność po jego upływie , ale musi liczyć się z 2 konsekwencjami:

1. pokrywa koszty dodatkowego postępowania, które wszczyna się na skutek takiego wniosku

2. nie bierze on udziału w podziale funduszy masy upadłości, które miały miejsce przed ukazaniem jego wierzytelności.

Zgłoszenie wierzytelności następuje na piśmie w 2 egzemplarzach:

• 1 egzemplarz dla sędziego komisarza

• 1 egzemplarz dla syndyka ( zarządcy, nadzorcy sądowego)

wniosek powinien spełniać wymogi pisma procesowego (KPA- art.126), i dodatkowo należy dołączyć do niego oryginał lub poświadczoną notarialnie kopię dokumentu uzasadniającego zgłoszenie wierzytelności. Jeżeli zgłoszenia dokonuje pełnomocnik zawodowy to może on sam poświadczyć taki dokument. W razie braku takiego dokumentu należy wskazać środki dowodowe potwierdzające istnienie roszczenia.

W zgłoszeniu powinny się znajdować:

1. dane dotyczące wierzyciela,

2. określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi (odsetki, koszty postępowania),

3. wskazanie dowodów na potwierdzenie istnienia wierzytelności,

4. kategorię do której wierzytelność powinna być zaliczona,

5. wskazanie zabezpieczenie wierzytelności i jego sumy,

6. jeżeli upadły nie jest dłużnikiem osobistym to wskazanie przedmiotu z którego odpowiada wobec wierzyciela.

7. stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności (przedmiotu) toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne.

Jeżeli wniosek odpowiada wszystkim wymogom to syndyk, nadzorca sądowy, zarządca sprawdza zgodność wniosku z posiadanymi dokumentami upadłego oraz wpisami do rejestrów a w razie wątpliwości zwracają się do sędziego komisarza o przeprowadzenie postępowania dowodowego. W efekcie syndyk, nadzorca sądowy, zarządca sporządza listę wierzytelności w której w osobnych rubrykach umieszcza się:

1. sumę w jakiej wierzytelność podlega uznaniu,

2. kategorię w jakiej wierzytelność podlega zaspokojeniu,

3. istnienie i rodzaj zabezpieczonej wierzytelności,

4. czy wierzytelność jest uzależniona od warunku,

5. czy wierzycielowi przysługuje prawo potrącenia,

6. stan postępowania toczącego się co do wierzytelności jej zabezpieczenia lub prawa potrącenia,

7. jeżeli syndyk, zarządca, nadzorca sądowy zaprzeczają w całości lub w części twierdzeniom wierzyciela to też umieszcza się to w osobnej rubryce z uzasadnieniem,

8. oświadczenie upadłego potwierdzające lub zaprzeczające istnieniu wierzytelności lub ich części.

Tak sporządzona lista trafia do sędziego komisarza, który informuje o jej sporządzeniu w formie ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w budynku sądu, oraz w dzienniku o charakterze lokalnym. Listę w sekretariacie sądu może przeglądać każdy zainteresowany.

W ciągu 2 tygodni od dnia ogłoszenia listy w MSiG każdy wierzyciel umieszczony na tej liście może złożyć sprzeciw co do uznania wierzytelności. Natomiast co do odmowy umieszczenia na liście sprzeciw może złożyć tylko ten wierzyciel któremu tego uznania odmówiono.

Sprzeciw musi spełniać wymogi pisma procesowego, a ponad to wskazywać wierzytelności, której dotyczy i czy dotyczy uznania czy też odmowy uznania wierzytelności oraz zawierać uzasadnienie wraz ze wskazaniem dowodów. Sprzeciw uznany jest przez sędziego komisarza na rozprawie z udziałem syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy upadłego a także wierzyciela, który sprzeciw złożył oraz wierzyciela, którego sprzeciw dotyczy ( jeśli są to dwie różne osoby)

Po uprawomocnieniu się wszystkich rozstrzygnięć dotyczących sprzeciwu tworzy się ostateczną listę wierzytelności, która jest modyfikowana tylko wtedy gdy dojdzie do spóźnionego zgłoszenia wierzytelności.

Postępowanie upadłościowe i naprawcze

Postępowanie upadłościowe i naprawcze

Postępowanie upadłościowe i naprawcze

1

1

12

12

18

18

---