HISTORIA STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH 14.12.2004
TEMAT: ŁAD EUROPEJSKI 1870-1914
1856 - koniec wojny kryskiej - kres świętego przymierza
Zjednoczenie Włoch i Niemiec - ostateczny rozpad ładu wersalskiego
Przejście do ładu dwubiegunowego
Dynamizm - największy w historii
Europa 19 wieczna pulsowała siłą techniczną, gospodarczą, kulturalna i interkontynentalną
Nowe siły fizyczne - prąd elektryczny, dynamit
Nowe siły demograficzne - bezprecedensowy przyrost ludności
Nowe siły społeczne - stawiające masy w centrum zainteresowania
Nowe siły w handlu i przemyśle, rozwój rynku i postępu technicznego
Nowe siły militarne
Nowe siły polityczne - można dzięki nim rządzić we wszystkich zakątkach świata
Europa wkracza w okresie gwałtownego wzrostu liczby ludności - rewolucja demograficzna
W Europie wzrost ludności do 400 mln osób w 1900 roku, dla porównania 1750 - 140 mln
Największy przyrost: Rosja do 92 mln, Niemcy z 22 do 65 - razy3, prawie razy3 Wielka Brytania z 15 do 42 mln, Francja z 27 do 40 mln
Zmniejszanie umieralności - wydłużenie życia, i ogólny postęp cywilizacyjny (higiena, odżywianie, rozwój medycyny, postęp urbanizacyjny)
Nie było epidemii
W połowie 18 wieku długość życia około 30 lat, na początku 20 wieku wzrosła do około 50 lat
Emigracja zamorska
1800-1924 - Europę opuściło 60 mln ludzi
Najwięcej Brytyjczycy - 17 mln
Niemców 10 mln
Włochów prawie 10 mln
Ze słowiańskich i naddunajskich 5 mln
Ziemią docelową najczęściej USA - ponad 30 mln tam wyemigrowało
Argentyna - 6 mln
Brazylia i Kanada prawie 5 mln
2 rewolucja przemysłowa - 2 połowa 19 wieku
Postęp techniczny i organizacyjny
Wynalazki, innowacje techniczne
1851-1873 - najbardziej płodny okres w dziejach odkryć technicznych - około 20 znaczących wynalazków m.in. maszyna do szycia, sterowiec, winda osobowa, syntetyczna anilana, silniki spalinowe, wydobywanie ropy, piec martenowski, dynamit
Energia elektryczna - hutnictwo, kolejnictwo, budownictwo, przemysł maszynowy i stoczniowy
Chemia i przemysł chemiczny szczególnie w Niemczech, transport i komunikacja
Z Liverpoolu do Manchesteru 1 pociąg pasażerski
1898 - w Wielkiej Brytanii pierwsze pojazdy mechaniczne - szybkość ograniczona do 4 mil na godzinę
Kilkadziesiąt fabryk samochodów
Ford w Detroit
Realizowano marzenie ludzi o lataniu, konstruktor Ferdynand von Zeppelin
1903 - 1 lot 12 sekund, bracia Wright
Po 1870 poważne zmiany w żegludze, statki parowe
WIELKA BRYTANIA
1870-1914 - straciła przewodnictwo w przemyśle światowym
1873 - kryzys gospodarczy przekształcił się w tzw. wielką depresję
Zbiegł się z kryzysem w rolnictwie
Tanie zboże i żywność z Ameryki
Zmuszenie do importu przez wzrost demograficzny 1860-1910 - import wzrósł o 500%
Kontynuuje podboje, kolonizację
W Azji - Kuwejt, Birma, Malaje, Gwinea
W Afryce - Egipt - 1882 protektorat
Kanał sueski
1859-1869 - Sudan
Uganda
1899-1902 - Wielka Brytania pokonuje Burów
1908 - utworzenie Związku Południowej Afryki
Rodezja
Imperium kolonialne ponad 33 mln km2
FRANCJA
Przegrała z Prusami
Zaburzenia wewnętrzne
Negatywnie obicie na gospodarce utraty na rzecz Niemiec Alzacji i Lotaryngii
Zapłata wysokiej kontrybucji 5 mln franków
Niski przyrost naturalny
Roczny przyrost PKB 1%, podczas gdy w Niemczech 3%
Utraciła 2 miejsce w Europie jako potęga gospodarcza i tylko minimalnie wyprzedzała Rosję
Kambodża i prowincje Wietnamskie utworzyły Indochiny Francuskie
Afryka: Tunezja, Senegal, Mali, Maroko
ROSJA
W 2 połowie 19 wieku znaczny wzrost gospodarczy
Reformy społeczno-gospodarcze
Uwłaszczenie chłopów 1861
Kapitalistyczny rozwój
Do 1 wojny światowej na terenie Rosji znaczące ośrodku przemysłowe: Zagłębie Donieckie, Okręg Krzywego Rogu, Okręg Petersburski, Okręg Kaukaski
1913 - udział Rosji w światowej produkcji przemysłowej nie przekracza 6%
Kolonializm na swoich terytoriach
Podbój Azji środkowej
Aż po Afganistan - konflikt w Wielką Brytanią
Pod koniec 19 wieku - daleki wschód
AUSTRO-WĘGRY
W 2 połowie 19 wieku pod względem obszaru drugie po Rosji państwo europejskie
Ponad 50 mln ludzi
Państwo rolniczo-przemysłowe
NIEMCY
Przyłączenie Alzacji i Lotaryngii
Ściągnięcie z Francji olbrzymiej kontrybucji w 2 lata i jej odpowiednie zainwestowanie
Po zjednoczeniu zakładano nowe przedsiębiorstwa
Mądra polityka rozwoju przemysłu
Protekcjonizm celny
Wielkie zamówienia zbrojeniowe
Dynamiczny rozwój
1913 - Niemcy wyprzedzają Wielką Brytanię i stają się 2 po USA potęgą przemysłową świata
Ekspansja kolonialna - 1884-1885 - Namibia, Togo, Kamerun
Bliski wschód - Turcja
Finansowanie linii kolejowych
Specjaliści niemieccy pracowali a armii tureckiej
3 miejsce w wyścigu kolonialnym
Rozbudowa floty wojennej i handlowej
Zbliżenie się do tonażu brytyjskiego przez 1 wojną światową
Klęska Francji i zjednoczenie Niemiec spowodowały istotne zmiany w polityce Austro-Węgier
Nowy szef dyplomacji cesarstwa widział możliwość umacniania opcji państwa przez ekspansje na Bałkanach
Bismarck uważał, że Francja zwróci się przeciw Niemcom
Niemcy chciały nie dopuścić do zawiązania koalicji antyniemieckiej przez Francję, podstawowym celem nie dopuszczenie do sojuszu Rosji i Francji
Mocniejsze związku Niemiec z Rosją
Spotkanie cesarze Niemieckiego i cara Rosji na zjeździe 3 cesarzy - Wilhelm 1, Aleksander 2, Franciszek Józef 1 - 1872 rok w Berlinie
Powstaje konstelacja gwarantująca zdobycze Niemiec dokonane na Francji
Formalne skutki spotkania - 6 maja 1873 rok - w czasie wizyty Wilhelma 1 w Petersburgu podpisano tajną konwencje wojskową o wzajemnej pomocy w razie agresji
6 lipca 1873 roku przystąpiły do konwencji również Austro-Węgry
Zachowanie status quo w Europie było celem przymierza 3 cesarzy
1 próba porozumienia politycznego Bismarcka z Francją
Umacnianie Francuskich sił zbrojnych niepokoiło Bismarcka
Wojna prewencyjna najlepszym rozwiązaniem
Negatywna ocena Rosji
Następną próbą stała się kwestia bałkańska i polityka mocarstw w stosunku do Turcji
Latem 1875 roku na Bałkanach wybuchła rewolucja w Bośni i Hercegowinie
Przyczyną było narzucenie przez Turcje dodatkowych podatków
1876 - Bułgaria - w 6 tygodni wymordowano 15 tyś ludzi za tą rewolucję
Serbia i Czarnogóra wypowiada wojnę Turcji
Car zagroził interwencja wojna Rosyjsko-Turecka - kwiecień 1877
Powstrzymanie ofensywy Rosji
Wpłynięcie floty angielskiej na morze Marmara i oznajmienie, że nie dopuszczą do porażki Tureckiej
San Stefano 3 marzec 1878 - traktat Rosyjsko-Turecki
Wielki sukces Rosji - utworzenie Wielkiej Bułgarii od Morza Czarnego do Egejskiego
Międzynarodowa konferencja w celu rozpatrzenia wszystkich problemów bałkańskich
Berlin od 13 czerwca 1878 pod przewodnictwem Bismarcka
Udział Rosji, Niemiec, Austro-Węgier, Francji, Wielkiej Brytanii, Turcji
Po miesięcznych obradach 13 lipca końcowy traktat
Potwierdzał tylko niektóre postanowienia z San Stefano
Sukces Austro-Węgier - prawo do administrowania Bośnią i Hercegowiną
Niedopuszczenie do rozbicia Turcji
Sojusz 3 cesarzy praktycznie unicestwiony
Austro-Węgry będą zabiegać teraz o życzliwość Wielkiej Brytanii i wsparcie Niemiec
7.10.1879- podpisanie w Wiedniu traktatu sojuszniczego Niemiec z Austro-Węgrami (tzw. dwuprzymierze)
W wypadku agresji Rosji przychodzą sobie z pomocą
Zapoczątkowało tworzenie się bloków militarnych
3