ZARWIERDZAM	ZEZWALAM NA PONOWNE WYKORZYSTANIE
	GRUPA	DATA	PODPIS
..................................
stanowisko służbowe
data............................

PLAN-KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć ze szkolenia sanitarnego

Temat: Pierwsza pomoc na polu walki i w nagłych

wypadkach

Cel: Zapoznać i przypomnieć żołnierzom zasady udzielania pierwszej pomocy na polu walki i w nagłych wypadkach.

Czas: 3x45 minut

Metoda: Zajęcia teoretyczne z praktycznym pokazem.

Ubiór: Umundurowanie polowe

Miejsce: Sala wykładowa

Wyposażenie: Opatrunek osobisty, torba „ S ”, nosze zmodernizowane

Literatura: „Pierwsza pomoc na polu walki”

„Program szkolenia oddziałów i pododdziałów medycznych”

L.p.	Zagadnienia szkoleniowe	Czas
	1)Pojęcie rany, ich podział i charakterystyka. 2)Opatrywanie ran. 3)Podsumowanie zajęć.	5 min.
Ad.1	Raną nazywamy wszelkie uszkodzenia urazowe połączone z rozerwaniem powłok zewnętrznych, a więc skóry lub błony śluzowej, a także tkanki podskórnej, a niekiedy mięśni, a nawet głębiej położonych narządów. Wszystkie rany można podzielić na: cięte, kłute, szarpane, rąbane, kąsane, miażdżone i postrzałowe. Rany cięte są najczęściej niezbyt głębokie, mają brzegi równe i mocno krwawią, ponieważ uszkodzone są w nich bardzo liczne naczynia krwionośne skóry i tkanki podskórnej. Narzędziem raniącym jest tu zwykle nóż, brzytwa, szkło, ostra blacha itp. Rany te na ogół goją się łatwo, ponieważ są płytkie, nie ma w nich prawie zupełnie tkanek obumarłych, a stąd i bakterie ropne nie mają w nich odpowiedniego podłoża do rozwoju. Rany kłute są niewielkie, zwykle głębokie, mają równe brzegi. Pozornie krwawią mało, jednak w głębokich ranach kłutych klatki piersiowej lub brzucha mogą być uszkodzone większe naczynia i wtedy krew wylewa się do jam ciała. Rany kłute ważnych dla życia narządów wewnętrznych, jak płuca, nerki, wątroba, jelita, oprócz krwotoków powodują groźne, często śmiertelne powikłania. Z tych właśnie powodów rany kłute są bardzo niebezpieczne. Rany szarpane powstają pod wpływem nagłego, mocnego pociągnięcia skóry (skośne uderzenie, ukłucie ostrym narzędziem, a następnie mocne pociągnięcie i in.). Brzegi tych ran są cienkie, nierówne, a skóra mogą tworzyć podminowane płaty. Krwawienie z nich jest zwykle niezbyt obfite. Rany rąbane mają brzegi dość równe, tkanka podskórna jest zwykle zmiażdżona, podbiegnięta krwią. Rany te sięgają głębiej, przecinają mięśnie i docierają do kości lub otwierają jamy ciała. Czynnikiem raniącym są zwykle narzędzia ostre a jednocześnie ciężkie jak: siekiera, szabla, tasak itp. Rany kąsane mają charakter ran kłuto-szarpanych, co wynika z mechanizmu zadawania ich przez zęby kąsającego zwierzęcia, a w niektórych przypadkach - nawet człowieka. Zwykle są to rany niezbyt głębokie, o brzegach porozdzieranych i nieco zmiażdżonych, przy czym skóra wokół nich często bywa zasiniona. Szczególnie niebezpieczeństwo tych ran powstaje w przypadkach zadania ich przez zwierzęta wściekłe. Rany miażdżone powstają na skutek uderzenia tępym narzędziem (młotek, kamień, duży odłamek pocisku ) lub przejechania człowieka przez jakiś ciężki pojazd. Brzegi takich ran są nierówne, postrzępione i nacieńczone krwią, a cała okolica stłuczona i zmiażdżona. Są bardzo niebezpieczne, gdy znajdują się w okolicach narządów wewnętrznych (brzuch,, klatka piersiowa, czaszka ). W takich przypadkach obok rany powłok zewnętrznych występuje zwykle uszkodzenie jakiegoś narządu wewnętrznego (wątroby, jelita, płuca, mózgu), a ranny znajduje się w stanie wstrząsu. Rany postrzałowe powstają wskutek działania pocisków lub też odłamków granatów, bomb lotniczych, min itp. Charakter rany postrzałowej zależy od rodzaju i kształtu oraz od wielkości pocisku, a także od jego szybkości. Rany postrzałowe mogą być przestrzałowe, gdy pocisk przebija tkanki na wylot. Wtedy rana składa się z otworu wlotowego, z kanału rany i otworu wylotowego. Otwór wlotowy jest zwykle mniejszy od wylotowego, ponieważ pocisk, biegnąc przez tkanki z ogromną szybkością, rozbija je i rozpycha, nadając im również dużą szybkość, tak że w rezultacie przy wyjściu skórę przebija nie tylko sam pocisk, lecz również pewna ilość elementów tkankowych. W rezultacie skóra przy wylocie pocisku zostaje rozerwana na dość znacznej przestrzeni, zwłaszcza jeśli pocisk rozbił po drodze kość. Rany postrzałowe ślepe mają tylko wylot i kanał, na końcu którego tkwi pocisk. Tego rodzaju ranom szczególnie grozi zakażenie. Rany postrzałowe styczne dotyczą tylko powierzchniowych części ciała. Mają one wlot, kanał i wylot, podobnie jak rany przestrzałowe z tym, że kanał jest w nich z jednego boku otwarty, tak że rana na całej swej długości łączy się ze światem zewnętrznym. Wyróżnia się jeszcze rany przenikające, tj. takie, w których pocisk wtargnął do wielkich jam ciała: do jamy brzusznej, klatki piersiowej lub jamy czaszkowej. Rany te są zwykle bardzo niebezpieczne, ponieważ najczęściej uszkodzone są jednocześnie ważne narządy jak serce, płuca, wątroba, nerki, mózg.	55 min.
Ad.2	Rany mogą być proste lub powikłane. W ranach prostych, oprócz średniego stopnia krwawienia, nie stwierdza się innych, groźniejszych objawów. Rany powikłane odznaczają się tym, że towarzyszą im takie uszkodzenia, jak: złamanie kości, uszkodzenia większych naczyń krwionośnych, przecięcia większych pni nerwowych, zranienia ważnych dla życia narządów wewnętrznych, a także zakażenia drobnoustrojami chorobotwórczymi oraz skażenia bojowymi środkami trującymi. Z punktu widzenia pierwszej pomocy najważniejsze są dwa powikłania ran, a mianowicie: krwotok i zakażenie. Z krwotokiem należy walczyć natychmiast przez założenie opatrunku uciskowego, zakażeniu natomiast trzeba zapobiegać głównie przez założenie opatrunku ochronnego. Do założenia opatrunku służy zwykle opatrunek indywidualny . Założenie opatrunku ma na celu: - ochronę rany przed wtórnym (dodatkowym) zakażeniem. - ochronę rany przed ponownymi urazami. - zatamowanie krwawienia. Jeżeli warunki na to pozwalają, możemy skórę w otoczeniu rany oczyścić kawałkiem suchej gazy i następnie odkazić jodyną lub innym środkiem dezynfekcyjnym. Należy robić to w ten sposób, aby jodyna lub inny środek drażniący nie dostał się do rany. Natomiast bardzo zanieczyszczone rany powierzchniowe możemy przemyć, polewając roztworem nadmanganianu potasu, rivanolu lub wodą utlenioną. Po przemyciu lub odkażeniu rany zakładamy opatrunek ochraniający. Nie wolno szukać w ranie zanieczyszczeń lub ciał obcych. Po założeniu pierwszego opatrunku należy jak najszybciej przekazać rannego w ręce lekarza. Przy nakładaniu opatrunków, oprócz zasadniczego zabezpieczenia rany, należy wziąć pod uwagę rodzaj zranienia. Przy postrzałowych lub kłutych ranach klatki piersiowej możemy stwierdzić w niektórych wypadkach, że przy oddechu przez ranę z sykiem uchodzi powietrze. Mamy w tym wypadku do czynienia z odmą otwartą, która bardzo pogarsza stan rannego. W takim wypadku należy po założeniu na ranę opatrunku z gazy i waty lub opatrunku osobistego przykryć go większym kawałkiem ceratki np. opakowaniem opatrunku osobistego, kawałkiem folii lub pergaminu i całość dodatkowo osłonić warstwą waty, mocno przymocowując opaskę. Przy rozległych ranach jamy brzusznej może nastąpić wypadnięcie przez ranę jelit. W takim wypadku należy jelita osłonić dużym opatrunkiem i całość bardzo luźno przybandażować. Rannym w brzuch nie wolno podawać doustnie żadnych płynów ani pokarmów. Przy rozległych zranieniach twarzy podczas zakładania opatrunku pamiętać, aby ranny miał możliwość swobodnego oddychania, a poza tym należy zapobiec niebezpieczeństwu zachłyśnięcia się krwią. W tym celu trzeba zapewnić rannemu pozycję półsiedzącą lub ułożyć go na boku z twarzą obróconą ku dołowi.	55 min.
Ad.3	- omówienie zajęć - pytania sprawdzające	20 min.

por. lek. Dariusz STELLA

opracował: st. szer. ndt. Adam Margulewicz

3

---