Co sprawia Polakom największą trudność w trakcie nauki języka niemieckiego?
Najwięcej trudności we wstępnym stadium nauki języka niemieckiego sprawiają uczącym się rodzajniki. Rodzajniki niemieckie muszą zgadzać się rodzajem, liczbą i przypadkiem z następującym po nim rzeczownikiem. Aby opanować rodzajniki niemieckie, trzeba nauczyć się rodzajników wraz z rzeczownikami na pamięć. Zaleca się jednak naukę rzeczowników wraz z rodzajnikami wplecionych w kontekst zdania np.: der Tisch; Ich sehe den Tisch. Der Tisch ist groß.
W języku niemieckim istnieją rodzajniki określone i nieokreślone, co jest dodatkowym utrudnieniem. Rodzajnik określony wyraża coś, co w toku mowy przyjęte jest jako osoba/rzecz znana lub sprecyzowana. Nie stosuje się rodzajników, jeśli dany rzeczownik określa zawód, funkcję, pewne zachowanie, pogląd lub narodowość.
Rodzajniki nieokreślone sygnalizują, że rzecz lub osoba, o której jest mowa, są jeszcze nieznane i wymienione w kontekście po raz pierwszy. Typowym zjawiskiem u Polaków uczących się języka niemieckiego jest opuszczanie rodzajników czy to określonych czy nieokreślonych. Należy więc zawsze o nich pamiętać.
Kolejną barierą są czasowniki złożone. Często zapominamy o drugiej części czasownika złożonego, która występuje na końcu zdania. Np. czasownik stattfinden występuje w zdaniu w postaci dwóch wyrazów finden i statt, przy czym tylko jedna część czasownika ulega koniugacji: Die Veranstaltung findet am Freitag statt.
Także czasowniki, których formy czasowe nie podlegają regularnym prawom koniugacji nastręczają nam wiele trudności. Jedynym sposobem na opanowanie tych czasowników jest nauczenie się ich form w Infinitiv, Indikativ Präteritum i Partizip des Perfekts na pamięć: kommen, kam, gekommen; singen, sang, gesungen; springen, sprang, gesprungen itd.
Znaczenie czasowników prostych rozszerzonych o przedrostki i przyrostki może być opanowane tylko w miarę upływu czasu, gdyż nie jesteśmy w stanie od razu nauczyć się znaczenia wszystkich wyrazów utworzonych od słowa np.: kommen - auskommen, durchkommen, entgegenkommen, entkommen, überkommen itp.
Dobrym sposobem okazuje się przyswajanie sobie takich czasowników jakby "przy okazji". Kiedy sprawdzamy w słowniku np. pisownię lub znaczenie czasownika entkommen, warto spojrzeć również na znaczenie czasowników entgegenkommen i überkommen i zapamiętać zwroty, w których zostały użyte. Każdy dobry słownik dysponuje takimi alfabetycznie uporządkowanymi listami słów pokrewnych.
Typowym błędem często popełnianym przez Polaków mówiących po niemiecku jest niewłaściwy szyk wyrazów w zdaniach złożonych po weil, daß, wenn, obwohl itp.
Miejsce czasownika na końcu zdania złożonego jest w odczuciu Polaka zjawiskiem obcym i niewygodnym. I tak nie rzadkie są zdania: Ich weiß, daß du hast mich angerufen, zamiast: Ich weiß, daß du mich angerufen hast.
Jedną z dużych trudności, z którymi borykają się Polacy są niemieckie przyimki. Użycie przyimków niemieckich nie pokrywa się z użyciem przyimków w języku polskim.
Oto bardzo prosty przykład: polski przyimek 'na' określa położenie na pewnej płaszczyźnie, niezależnie od tego, czy jest ona pozioma czy pionowa: na stole, na ścianie, na suficie, na piątym piętrze. W języku niemieckim natomiast używamy do określenia tych samych położeń aż trzech różnych przyimków: auf dem Tisch, ale an der Wand, an der Decke, im fünften Stock.
Dobre opanowanie języka obcego oznacza nie tylko bezbłędne zastosowanie reguł gramatycznych i bogate słownictwo, lecz również czynne ustne używanie tego języka tak, aby być zrozumianym. Bardzo ważne jest więc właściwe akcentowanie wyrazów i poprawna artykulacja głosek i samogłosek. Najczęstszym błędem fonetycznym wśród uczących się języka niemieckiego Polaków, ale nie tylko, jest skrócona artykulacja samogłosek długich tzw. lange Vokale i wydłużanie samogłosek krótkich tzw. kurze Vokale. Pięknym przykładem są tutaj wyrazy 'Polska' i 'pyłek kwiatowy' - Polen i Pollen. Polacy bardzo często wymawiają nazwę własnego kraju tak, jakby mieli na myśli pyłek kwiatowy. Musimy więc koncentrować się na samogłosce 'o', która nie stojąc przed podwójnymi spółgłoskami prawie zawsze artykułowana jest "długo": Brot, Mond, Mode, wohl itd.
Również spółgłoska 'r' nastręcza nam wiele trudności. Polskie 'r' jest bardzo dźwięczne, po niemiecku określa się je jako gerolltes r. Niemieckie 'r' na końcu wyrazu natomiast prawie zanika w czasie artykulacji Vater, Mutter . Pomocne w nauce wymowy tej spółgłoski jest przygotowanie sobie ciągu wyrazów z 'r' na końcu oraz w środku lub na początku wyrazu, gdyż i tutaj istnieją różnice, i ich ciągłe powtarzanie (najlepiej oczywiście w oparciu o kasety).
Najtrudniejsza jest jednakże, w moim odczuciu, artykulacja niemieckich samogłosek ä, ü, ö.
Układ ust jest tutaj bardzo specyficzny i wielu uczących się języka niemieckiego czuje nierzadko skrępowanie lub zażenowanie podczas ćwiczeń wymowy tych głosek. Wyobraźmy sobie jednak, że Niemiec widzący nas wymawiających ä, ü albo ö niczego sobie nie myśli, gdyż robi dokładnie to samo. O wiele bardziej żenujące jest to, kiedy nasza wymowa tych głosek zbyt podobna jest do polskiego 'e'(zamiast ä np. w Mädchen) lub 'i'(zamiast ü lub ö np. w müssen). Często nie potrafimy uwzględnić w wymowie różnicy między nazwiskami Kröger i Krüger. Nie ma innego sposobu na prawidłowe i szybkie opanowanie wymowy jak nieustanne ćwiczenia z kasetą i oczywiście słuchanie niemieckiego radia lub oglądanie niemieckojęzycznych programów telewizyjnych. Dopiero czas i wytrwałość przynoszą oczekiwane rezultaty.
Na koniec jeszcze jedno zjawisko fonetyczne przysparzające Polakom pewne problemy. Jest nim charakterystyczna w języku niemieckim wymowa wyrazów z 'ng' i 'nk'. W języku polskim wymawiamy te połączenia tak, że słychać każdą spółgłoskę oddzielnie. W języku niemieckim tworzą one jakby jedną , bardzo "nosową", spółgłoskę. Świetnym ćwiczeniem, po uprzednim wypróbowaniu artykulacji tego zjawiska z lektorem lub nauczycielem, jest naśladowanie odgłosów piłeczki pingpongowej. Należy po prostu powtarzać: ping, pong, ping, pong; ping, ping, pong, pong; ping, pong, pong, ping itd. Innym sposobem nauki jest tworzenie rymowanek typu: Frank ist krank lub Wir denken, was kann man ihm schenken ip.
Powyższe uwagi nie obejmują oczywiście wszystkich zagadnień stwarzających trudności Polakom uczącym się języka niemieckiego. Mają one zwrócić jedynie uwagę na pewne typowe dla Polaków błędy. Wybrane problemy zaczerpnęłam z własnego doświadczenia i doświadczeń innych polskich studentów jednego z niemieckich uniwersytetów.