Kilku pytań nie ma, niektóre są lepiej a niektóre gorzej opracowane.

1. Charakterystyka ukształtowania kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej

Kręgosłup posiada fizjologiczne krzywizny pełniące funkcję amortyzacyjną. Dzięki nim kręgosłup może wytrzymywać duże obciążenia. Umożliwiają one również utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.

Lordoza: łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę brzuszną. U człowieka fizjologiczna lordoza występuje w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa

Kifoza: łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę grzbietową. U człowieka fizjologiczna kifoza występuje w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa.

2. ZNACZENIE KRZYWIZN PRZEDNIO TYLNYCH KRĘGOSŁUPA

Pierwszą funkcją przednio tylnych krzywizn kręgosłupa jest umożliwianie utrzymania i przenoszenia na miednicę dużych obciążeń. Ponadto wraz z krążkami między kręgowymi pełnią funkcję amortyzacyjną, chroniąc kręgi i ośrodkowy układ nerwowy przed wstrząsami. Krzywizny pełnią również funkcję kinestetyczną uzależnioną od ruchomości poszczególnych krzywizn, lordozy szyjna i lędźwiowa są giętkie i odznaczają się znaczną ruchomością, kifoza piersiowa jest bardziej sztywna.

3. OPISZ FIZJOLOGICZNE POŁOŻENIE MIEDNICY

MIEDNICA — Dźwiga u człowieka ciężar tułowia, głowy oraz kończyn górnych i przenosi go na głowy kości udowych. Uniesieniu przedniego brzegu miednicy — które sprzyja dobrej postawie łagodząc lordozę lędźwiową — przeciwstawiają się więzadła biodrowo — udowe.

Prawidłowe nachylenie miednicy ku przodowi waha się w zależności od wieku i płci. U dzieci rozpoczynających chodzenie miednica ustawiona jest pionowo i w miarę wytwarzania się krzywizn fizjologicznych kręgosłupa zwiększa swe nachylenie ku przodowi. W okresie pokwitania u dziewcząt fizjologiczne nachylenie miednicy ku przodowi jest większe niż u chłopców.

W warunkach. prawidłowych w rzucie bocznym miednica jest pochylona do przodu, co pociąga za sobą podobne pochylenie części krzyżowej kręgosłupa.

Od pochylenia miednicy zależy ustawienie całego kręgosłupa. Jedną z metod pomiaru stopnia pochylenia miednicy jest pomiar wykonany cyrklem wg Wilesa. Mierzy się kąt zawarty między płaszczyzną przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i brzeg spojenia łonowego a płaszczyzną poziomą

Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten sposób wynosi (+/- 4'

- u mężczyzn ok31°,

• u kobiet 28°,

• - u dzieci kąt ten jest mniejszy i wynosi w 4 roku życia 22° a w 7 r. ż. 25°

kluczem dla całej postawy ciała jest przede wszystkim ustawienie miednicy.

Jeżeli miednica jest ustawiona pod większym kątem, zwiększa się nachylenie kości krzyżowej i dolnej części lędźwiowego odcinka kręgosłupa, a górny odcinek kręgosłupa lędźwiowego odgina się do tyłu, co daje pogłębienie lordozy lędźwiowej (hiperlordoza lędźwiowa).

Jeżeli natomiast pochylenie miednicy do przodu zmniejszy się wówczas kość Krzyżowa ustawi się bardziej pionowo, co spowoduje w następstwie zmniejszenie lordozy lędźwiowej

Mięśnie powodujące zwiększenie przodopochylenia miednicy:

• m. biodrowo-lędźwiowy,

• - m. prosty uda

• m. czworoboczny lędźwi

• - m. prostownik grzbietu

Mięśnie powoduje zmniejszenie przodopochylenia miednicy:

- mięśnie brzucha,

• mięśnie pośladkowe,

• - m. półścięgnisty,

- m. półbłoniasty,

• m. dwugłowy uda

• - m. przywodziciel wielki.

4. Opisz fizjologiczne ukształtowanie klatki piersiowej

Klatka piersiowa jest najwęższa u góry — gdzie znajduje się jej wierzchołek(otwór górny klatki piersiowej) i rozszerza się w dół — do podstawy, czyli otworu dolnego.

Ściany klatki piersiowej są wypukłe i różnej długości. Najdłuższe są obie ściany boczne, nieco krótsza ściana tylna (utworzona przez kręgosłup) i najkrótsza ściana przednia — najbardziej ruchoma.(spłaszczona utworzona przez mostek i chrząstki żebrowe).

Klatkę piersiową określa się prawidłową, jeżeli mostek i cała jej część znajduje się z przodu, a żebra tak wysunięte, że najdalej wysuniętą częścią ciała jest przednia ściana klatki piersiowej.

5. Opisz przestrzenny układ segmentów ciała w pozycji stojącej.

W płaszczyźnie czołowej powinna występować symetria ciała względem długiej osi ciała a pion spuszczony ze środka guzowatości potylicznej zewnętrznej powinien rzutować na wyrostki kolczyste kręgosłupa, tak aby oś kręgosłupa pokrywała się z rzutem pionu, przebiegała przez szparę miedzypośladkową i padała na środek tzw. czworoboku podparcia. Głowa powinna być ustawiona symetrycznie nad tułowiem, tułów nad miednicą, a miednica nad czworobokiem podparcia. Symetria dotyczy ustawienia: barków, łopatek, trójkątów talii, pośladków, `kolców biodrowych przednich górnych, kolan i stóp. W płaszczyźnie strzałkowej występuje asymetryczne ustawienie w projekcji przednio-tylnej. Postawę prawidłową uważa się jeśli: głowa i barki nie są wysunięta do przodu, łopatki przylegają do tułowia, klatka piersiowa jest dobrze wysklepiona a brzuch nie wystaje zbytnio przed klatkę. W badaniu pion spuszczony z otworu słuchowego zewnętrznego powinien rzutować nieco do przodu od stawu ramiennego, biodrowego, kolanowego i skokowego górnego. (Wilczyński)

6. ZNACZENIE REGULACJI NERWOWO-MIĘŚNIOWEJ W UTRZYMYWANIU POSTAWY CIAŁA:

zachowanie prawidłowej postawy ciała i orientacji przestrzennej zależy od przetwarzania i interpretacji inf sensorycznej, pochodzącej z 3 źródeł: 1-receptorów czucia głębokiego(proprioreceptorów).wrażliwych na rozciąganie,napinanie,ucisk.2-receptorów narządów równowagi.3-receptorów wzrokowych. Zasadniczym odruchem dla postawy jest odruch rozciągania, zwany odruchem miostatycznym. Istotą tego napięcia właściwego wszystkim mięśniom szkieletowym jest skurcz odruchowy mięśni biorących udział w utrzymywaniu postawy, a więc głównie mm przeciwdziałających sile ciężkości, tzw. antygrawitacyjnych, którymi są mięśnie pełniące funkcje prostowników ciała Iudzkiego.0 człowieka odnosi się to głównie do mm prostujących szyję, prostowników grzbietu, bioder, kolan, stóp. Nawet w czasie utrzymania normalnej pozycji stojącej u człowieka nieruchomego obserwujemy zapis prądów czynnościowych. Jego mm antygrawitacyjne wykazują stałe zmiany napięcia. Zmianom tym towarzyszą jednocześnie w obrębie poszczególnych stawów stałe mikroruchy -zwane wychwianiami - rejestrowane za pomocą elektromiografii. Stwierdzono ścisły związek między amplitudą i częstotliwością wychwiania a zmianą napięcia w mm. Wg Scherringtona istotą tego napięcia są statyczne reakcje odruchów na rozciąganie, które zależą od asynchronicznego charakteru podniet wyzwalanych przez liczne receptory rozciągania oraz od asynchronicznego, odruchowego wyładowania podniet za pomocą nerwów ruchowych do mm. Wynikiem tego jest stwierdzony uprzednio fakt naprzemiennego, niejednoczesnego występowania okresów spoczynku i aktywności różnych włókien grup mm, zapewniającego oszczędność w wydatku energii. Jakkolwiek napięciem w mięśniu zawiaduje ośrodek w rdzeniu kręgowym, to na stan napięcia maja duży wpływ ośrodki wyższe. Szlaki z ośrodków móżdżkowych, śródmózgowych i mózgowych przewodzą impulsy, które wnikając do końcowej drogi wspólnej precyzyjnie regulują stan napięcia poszczególnych grup mm, co z kolei warunkuje odpowiedni układ poszczególnych segmentów ciała. Na uwagę zasługują mechanizmy odruchowe regulujące ustawienie głowy w przestrzeni i jej położenie w stosunku do tułowia oraz dostosowanie kończyn górnych i oczu do pozycji głowy. Uruchamiane są one pod wpływem impulsów płynących z receptorów czucia głębokiego(mięsni szyi, ścian ciała i kończyn),narządu przedsionkowego, kanałów półkolistych oraz narządu wzroku. To zjawisko możemy przedstawić za pomocą doświadczenia z kotem, Jeżeli będziemy go trzymać grzbietem ku dołowi i następnie puścimy, to spadnie, on na łapy ,a tułów i głowa przybiorą błyskawicznie pozycję prawidłową. Takie receptory nazywamy " poprawczymi" : są one złożone i obejmują 5 różnych odruchów: błędnikowe odruchy poprawcze działające na tułów, szyjne odruchy poprawcze wywierające wpływ na tułów, poprawcze odruchy tułowia oddziałujące na głowę , odruchy tułowia działające na tułów, wzrokowe odruchy poprawcze. Oprócz odruchów poprawczych istnieją odruchy statyczno - toniczne zwane pozycyjnymi, wpływają one na napięcie mm szkieletowych i przez to utrzymują różne części ciała w pozycji odpowiedniej do ułożenia głowy. Właściwe receptory znajdują się w błędniku oraz w mięśniach szyi, które działają gdy zmienia się pozycja głowy względem tułowia. W aspekcie postawy na omówienie zasługują jeszcze reakcje podporowe. Jak to się dzieje ,że możemy utrzymać nasze kkd. jak "słupy" wbrew działaniu siły ciężkości? Otóż taki odruchowy skurcz mięśni tak prostowników jak i zginaczy oraz innych mm ,które stabilizują stawy, Magnus nazwał dodatnią reakcją podporową. Oparcie stopy na podłożu rozciąga mm, co daje efekt odruchowego skurczu zarówno prost. jak i zginacczy stawu kolanowego. Receptory skóry podeszwy - resoreceptory - zetknąwszy się z podłożem wzmacniają odruchy pochodzenia proprioreceptywnego. Rozluźnienie mięsni i stawów w celu wykonania ruchu kończyną nazywamy ujemną reakcją podporową, a zawdzięczamy to uniesieniu stopy z podłoża ,zgięciu stopy i palców ,co znosi pobudzenie płynące z

presoreceptorów.

7. Rola układu mięśniowo-więzadłowego w utrzymywaniu postawy ciała.

Sprawnie działające mięśnie i aparat więzadłowy pozwalają na utrzymanie pionowej pozycji ciała m.in. ze względu na swoją budowę. Tj. możliwości rozciągania, elastyczność, sprężystość. Wiemy, że występują mięśnie posturalne czyli takie których napięcie powoduje trzymanie pionowej postawy, często to napięcie jest nieświadome.(praca statyczna, nieświadoma). Aparat mięśniowy i więzadłowy wspólnie działają ze sobą. Obie struktury mają przyczepy na punktach kostnych. Rola więzadeł to wzmacnianie ruchomych połączeń między kośćmi oraz ochrona(stabilizowanie) i budowanie stawu. Dzięki nim i mięśniom ograniczane są ruchy w stawach. Natomiast układ mięśniowy przez swoje czynne napięcie powoduje stabilność szkieletu i optymalne ułożenie ciała dla danej pozycji, Np. podczas potknięcia się szybki bodziec informujący o utracie równowagi jest wysyłany do mięśni antygrawitacyjnych (prostowników) w celu zapobiegnięciu upadkowi.

S. Co to jest kąt przodopochylenia miednicy i jego fizjologiczne wartości

Kąt przodopochylenia miednicy to kąt zawarty między linią horyzontalną a linia łączącą spojenie łonowe z kolcem biodrowym tylnym górnym.

Kobiety: 28°

Mężczyźni: 31 °

9. SPOSÓB POMIARU KĄTA PRZODOPOCHYLENIA MIEDNICY

Przodopochylenie miednicy można mierzyć dwoma sposobami:

• mierząc kąt między linią poziomą, a płaszczyzną wchodu miednicy mniejszej (linia łącząca górny brzeg spojenia łonowego i wzgórek łonowy) - powinien wynosić 50-55° u mężczyzn, a u kobiet 55-60°;

• mierząc kąt za pomocą specjalnego cyrkla (inkliniometr), biorąc pod uwagę płaszczyznę przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i górny brzeg spojenia łonowego w stosunku do poziomu - kąt ten powinien wynosić około 31 ° u mężczyzn i 28° u kobiet (u dzieci~ jest mniejszy).

10. OD CZEGO ZALEŻY WIELKOŚĆ KĄTA PRZODOPOCHYLENIA MIEDNICY

Dużą rolę gra również ustawienie miednicy, ponieważ na niej opiera się kręgosłup i zmiany jej ustawienia powodują zaburzenia w ~,- ustawieniu kręgosłupa. Zwiększenie przodopochylenia miednicy powoduje zwiększenie nachylenia kości krzyżowej i pogłębienie lordozy lędźwiowej. Zmniejszenie pochylenia miednicy do przodu powoduje natomiast bardziej pionowe ustawienie kości

krzyżowej i zmniejszenie lordozy lędźwiowej.

Stopień przodopochylenia miednicy zależy przede wszystkim od ustawienia w stawach biodrowych, które stabilizowane jest przez układ więzadłowo-torebkowy i mięśniowy. Przykurcze w stawach biodrowych powodują zwiększenie pochylenia miednicy do przodu.

Mięśnie powodujące przodopochylenie miednicy

z przodu:

- biodrowo-lędźwiowy (m.iliopsoas)

- prosty uda (m.rectus femoris)

z tyłu:

- czworoboczny lędźwi (m ąuadratus lumborum)

- prostownik grzbietu (m. erector spinae)

Mięśnie powodujące zmniejszenie przodopochylenia miednicy:

z przodu - mięśnie brzucha:

- prosty (m rectus abdominis)

- skośny zewn. (m.obliąuus ext. abdominis)

- skośny wewn. (m.obliąuus int. abdominis)

- poprzeczny (m, transversus abdominis)

z tyłu:

- mięśnie pośladkowe (m.gluteus maximus, minimus, medius)

- kulszowo-goleniowe

* m. półbłoniasty (m.semimembranosus) * m. półścięgnisty (m.semitendinosus)

* m. dwugłowy uda (m.biceps femoris)

* m. przywodzicie! wielki (m.adductor magnus)

11. Wpływ kąta przodopochylenia miednicy na postawę ciała

Zmiana Kąta przodopochylenia miednicy powoduje zmianę wielkości krzywizn kręgosłupa w pł. Strzałkowej. Kręgosłup łączy się z miednicą poprzez kość krzyżową. Połączenie krzyżowo-biodrowe miednicy charakteryzuje się znikomą ruchomością. Wielkość kąta przodopochylenia miednicy oddziaływuje więc poprzez postawę kości krzyżowej na trzon 5 kręgu lędź.

Zwiększenie przodopochylenia miednicy (większe pochylenie kręgów dolnej części łuku lordozy lędź.) wyrównane jest w obrębie górnej części haku lordozy lędź. (rzut środka ciał~ ku przodowi)

Zmniejszenie kąta przodopochylenia miednicy oddziaływuje na zmniejszenie pochylenia ku przodowi kręgów dolnej części łuku lordozy lędź.

Wady postawy przy zwiększonym kącie przodopochyłenia miednicy:

• Okrągło-wklęsłe

• Wklęsłe

Wady postawy występujące przy zmniejszonym kącie przodopochylenia miednicy:

•Płaskie

• Okrągłe,

13. Wpływ położenia miednicy w płaszczyźnie czołowej na postawę ciała.

Osią całego ciała jest kręgosłup. Kręgosłup ludzki wspiera się na miednicy i jest z nią połączony dwoma bardzo ścisłymi, prawie nieruchomymi stawami krzyżowo-biodrowymi. Naturalne i symetryczne ułożenie miednicy jest kluczem dla prawidłowo działającego aparatu ruchu.

Miednica może być ustawiona skośnie, co objawia się niesymetrycznym ułożeniem kolców biodrowych przednich górnych i dołków znajdujących się w okolicy kości krzyżowej. Skośne ustawienie miednicy wywołuje skutki w obrębie kręgosłupa oraz stawów biodrowych. Wyrównawcze, boczne skrzywienie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym wywołuje wtórne zmiany w postaci deformacji kręgów oraz zmian zwyrodnieniowych, będących przyczyną dolegliwości bólowych. Zaburzenia biomechaniki stawów biodrowych (asymetria pokrycia głów kości udowych przez panewki, asymetria napięcia mięśni) powodują rozwój wczesnych zmian zwyrodnieniowych. Przy skośnym ustawieniu miednicy mamy również do czynienia z nierówną długością kończyn dolnych. Chód, w związku z naprzemiennym przenoszeniem ciężaru ciała na krótszą i dłuższą kończynę staje się nie tylko mało estetyczny, ale również związany z większym wydatkiem energetycznym.

14. WPŁYW POŁOŻENIA MIEDNICY W PŁASZCZYŹNIE POPRZECZNEJ NA POSTAWĘ CIAŁA

Skręty miednicy w płaszczyźnie poziomej

- określenie prawidłowego ustawienia miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia

- w chwili wysunięcia nogi wykrocznej do przodu miednica podąża za ruchem i wysuwa swą wykroczna stronę nieco do

przodu

- wykazuje ona skręt w płaszczyźnie poziomej około 4° do przodu i 4° do tyłu

- ruch odbywa się w obu biodrach

- na skutek ruchów miednicy udo nogi wykrocznej — rotacja zewnętrzna, udo nogi podpierającej w rotacji wewnętrznej - skręcanie się miednicy wydłuża krok

15. Znaczenie ustawienia głowy w ukształtowaniu postawy ciała.

W wadach postawy spotyka się często nieodpowiednie ustawienie głowy. Skutkiem zwiększonej kifozy piersiowej lub niedbałej postawy przy różnych czynnościach, niemal zawsze występuje wysunięcie głowy ku przodowi. Uchodzą też czasami uwadze wady wzroku i słuchu, które również mogą być istotną przyczyną wadliwego ustawienia głowy, w następstwie czego może na tym podłożu rozwinąć się skolioza.

Kręcz karku. Oprócz wyżej wymienionych błędów w ustawieniu głowy rzadziej występuje kręcz karku. Deformacja ta powstaje w wyniku niedorozwoju kręgów szyjnych lub mięśni szyi (przykurcz m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, a czasem mm. pochyłych).

Ćwiczenia głowy i szyi stosowane na zajęciach mają na celu z jednej strony ogólne wzmocnienie mięśni szyi i karku, a z drugiej strony celem ich jest nauczenie odróżniania poprawnego sposobu trzymania głowy od trzymania nieprawidłowego. Poprawny sposób ustawienia głowy polega na lekkim cofnięciu głowy w tył i przyciągnięciu głowy do szyi. Wzmacnianiu mięśni szyi i karku oraz korygowaniu ustawienia głowy służą nie tylko specjalne ćwiczenia szyi, lecz także wiele ćwiczeń tułowia, które wymagają współudziału głowy i szyjnego odcinka kręgosłupa.

Do właściwych ćwiczeń szyi należą:

- skłony głowy w przód i w tył(w płaszczyźnie strzałkowej) - skłony głowy w bok (w płaszczyźnie czołowej)

- skręty głowy (w płaszczyźnie poprzecznej)

- krążenie głowy

16. OMÓW FIZJOLOGICZNE USTAWIENIE KOŃCZYN DOLNYCH

Na skutek zbieżnego ustawienie kości dolnych, osie długie k udowej i piszczelowej nie leżą na jednej prostej, lecz tworzą kat rozwarty po stronie bocznej kolana. U kobiet (ze względu na większą szerokość miednicy, odległość między nasadami bliższymi k. udowych jest większa niż u mężczyzn. W pł. czołowej oś k. udowej tworzy z osią k piszcz. u kobiet kąt 7 st. u mężczyzn Sst. — fizjologiczna koślawość kolana. Kończyna dolna jest ustawiona prawidłowa, wówczas, gdy głowa kości udowej (lub środek fałdu pachwinowego) środek rzepki, środek st. skokowego i II palec stopy leża na jednej prostej — linia Mikulicza.

17. Omów fizjologiczne ustawienie stopy.

Sklepienie podłużne stopy — stanowi je łuk podłużny przyśrodkowy (dynamiczny) i łuk podłużny boczny (statyczny)

Łuk podłużny przyśrodkowy — przebiega od guza piętowego po przez kość łódkowatą, pierwsza kość klinowatą, do głowy pierwszej kości śródstopia. Szczyt łuku wypada na kość łódkowatą, oddalona od podłoża o ok. 2,5 cm

Łuk podłużny boczny — łączy guz piętowy z głową piątej kości śródstopia, przechodząc przez kość sześcienną, która stanowi jego szczyt oddalony od podłoża o ok. 0,5 cm

Sklepienie poprzeczne stanowi łuk poprzeczny — łączy głowy 5 kości śródstopia, przy znacznym obciążeniu ulega spłaszczeniu. Łuk poprzeczny przechodzi przez 3 kości klinowe,: oraz kość sześcienna.

Stopa prawidłowo zbudowana opiera się o podłoże 3 punktami podparcia : guzem kości piętowej, głową pierwszej i piątej kości śródstopia. Od strony przyśrodkowej stopa oglądana w pozycji stojącej pacjenta ma od strony przyśrodkowej łagodny łuk, opierający się o podłoże pięta i śródstopiem. Pięta widziana od tyłu jest przedłużeniem goleni i jest prawie prostopadła do podłoża. Stopa prawidłowa wykazuje charakterystyczne wgłębienie, ubytek po stronie przyśrodkowej widoczny na odbiciu stopy np. na papierze.

18. Mięśnie antygrawitacyjne tułowia i ich znaczenie.

Mięśnie antygrawitacyjne maja za zadanie utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Pełnią role stabilizatorów kręgosłupa.

Z przodu:

-Mięśnie szyi

-Mięśnie klatki piersiowej -Mięśnie brzucha

-Mięsień czworogłowy uda

Z tyłu :

-Prostownik grzbietu -Mięśnie pośladkowe -Mięsnie kulszowo-goleniowe

l9. MIĘŚNIE ANTYGRAWTTACYJNE KOŃCZYN DOLNYCH I ICH ZNACZENIE

Mięśnie antygrawitacyjne - grupa mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie pozycji ciała - zginacze kończyn górnych, prostowniki kończyn dolnych.

Do mięśni antygrawitacyjnych kończyny dolnej należą głównie:

• mięsień czworogłowy uda

•mięsień trójgłowy łydki

20. Omów mięśnie stabilizujące miednicę w płaszczyźnie strzałkowej.

-Prosty uda (pp. Kolec biodrowy przedni dolny i brzeg panewki stawu biodrowego, pk. Wspólne ścięgno końcowe) -Biodrowo-lędźwiowy (składa się z dwóch mięśni: lędźwiowego większego i biodrowego)

Lędźwiowy większy (pp. warstwa powierzchowna odchodzi od trzonu Th12 i czterech trzonów L1-4, głęboka warstwa obejmuje wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych, pk. krętarz mniejszy kości udowej)

Biodrowy (pp. cały dół biodrowy, pk. krętarz mniejszy kości udowej)

-Prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego.

-Pośladkowy wielki (pp. obejmuje kość biodrową, boczną okolicę kości krzyżowej i guzicznej oraz więzadło krzyżowo-guzowe, pk. pasmo biodrowo-piszczelowe, guzowatość pośladkowa)

-Półścięgnisty (pp. guz kulszowy, pk. gęsia stopka)

-Półbłoniasty (pp. guz kulszowy, pk. dzieli się na trzy odnogi: jedna przyczepia się do kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej, druga przechodzi w więzadło podkolanowe skośne, a trzecia przechodzi w powięź goleni. -Głowa długa m dwugłowego (pp. guz kulszowy, pk. ścięgno dochodzące do głowy strzałki) -Pośladkowy średni (pp. między kresą pośladkową przednią a tylną, pk. krętarz większy kości udowej). -mięśnie brzucha.

2l. OMóW MIĘŚNIE STABILIZUJĄCE MIEDNICĘ W PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ

Mięśnie stabilizujące miednicę w płaszczyźnie czołowej:

Należą do nich mięśnie zewnętrzne miednicy którymi są:

1. M pośladkowy średni: ma pierzaste ułożenie włókien; leży pod mięśniem pośladkowym wielkim.

Przyczep czątkowy: rozpoczyna się na talerzu biodrowym, między kresą pośladkową przednią a tylną.

Przyczep końcowy włókna mięśniowe kierują się zbieżnie w bok i do dołu, a kończą się na krętarzu większym kości udowej. Czynność taka sama jak mięśnia pośladkowego małego.

2. Mięsień pośladkowy mały, ma także wachlarzowate ułożenie włókien; jest położony po oboma mięśniami pośladkowymi.

Przyczeppoczątkowy- talerz biodrowy, między kresą pośladkową przednia a dolna. Włókna biegną w bok i do dołu zbieżnie.

Pk: obejmuje krętarz większy kości udowej.

CZYNNOŚĆ: mięśnia pośladkowego średniego i małego jest podobna, z tym że m. pośladkowy mały jest w swym działaniu słabszy. Główna czynność obu mięśni polega na odwodzeniu uda. Części przednie obu mięśni wspomagają zginanie w stawie biodrowym i nawracanie, części tylne odwrotnie — prostują udo i silnie odwracają. Przy ustalonej kończynie skurcz mięśni powoduje przesunięcie miednicy do boku. W czasie chodzenia mięśnie powodują naprzemienny ruch miednicy do boku — miednica pochyla się w stronę kończyny obciążonej. Dlatego po stronie przeciwnej, odciążonej, kończynę można przemieścić do przodu.

W dwunożnej pozycji stojącej miednica nie wymaga specjalnej stabilizacji w płaszczyźnie czołowej, gdyż jest ona symetrycznie podparta, co zapewnia jej stała równowagę. Dopiero przy jednonożnym podporze(np. podczas chodu), konieczne staje się zabezpieczenie miednicy przed jej opadaniem po str. Wolnej, która to funkcja przypada mięśniowi pośladkowemu średniemu.

22. Omów mięśnie stabilizujące kończyny dolne w stawach kolanowych. Stabilizację w obrębie stawu kolanowego zapewniają:

• stabilizatory bierne — torebka stawowa, więzadła, łąkotki

• - stabilizatory czynne — ścięgna i mięśnie

Mięśnie uda dzielą się na 3 grupy:

I mięśnie przednie — PROSTOWNIKI

2 mięśnie przyśrodkowe — PRZYWODZICIELE

3 mięśnie tylne — ZGINACZE

Mięśnie grupy przedniej współdziałając z mięśniami zewnętrznymi miednicy prowadzą do stabilizacji kończyny dołnej przez działanie wyprostne w stawach biodrowych i kolanowych.

• Grupa przednia :

•mięsień krawiecki

• mięsień czworogłowy uda

• mięsień stawowy kolana

• Grupa przyśrodkowa ~

• m. grzebieniowy

• m. smukły `

• m. przywodziciel długi • m. przywodziciel krótki

• m. przywodziciel wielki ~

• Grupa tylna

• m. półścięgnisty

• m. półbłoniasty

• m. dwugłowy uda

Mięsień trójgłowy łydki : składa się z mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego. Mięsień ten działa również na staw '<olanowy — wspomaga zginanie.

23. mięśnie stabilizujące k dolne w stawach skokowych i stopy

St. skokowe:

-piszczelowy przedni -prostownik dł. Palców -prostownik dł. palucha - strzałkowy trzeci

-trójgłowy łydki

-zginaćz dł. palucha -zginacz dł. palców

-piszczelowy tylny

-strzałkowy długi

-strzałkowy krotki

-podeszwowy

Stopa:

-prostownik krótki palców

- prostownik krótki palucha

~odwodziciel palucha

-zginacz krótki palucha

-przywodziciel palucha

-odwodziciel palca małego

-zginacz krótki palca małego

-przeciwstawiacz palca małego

-zginacz krótki palców

-czworoboczny podeszwowy

-gIistowate

-międzykostne

24. Co rozumiesz pod pojęciem postawa zrównoważona w płaszczyźnie strzałkowej

Hmmm... cytuję „ wielu autorów podaje, że najczęstszą przyczyną rozwoju wad postawy w płaszczyźnie strzałkowej jest zmiana wartości kąta przodopochylenia miednicy. Wg. Wilesa jest to kąt zawarty między płaszczyzną przechodzącą przez kolce biodrowe tylne górne i górną krawędź spojenia łonowego, a pł. Poziomą. (...) Przy prawidłowej wartości kąta przodopochylenia miednicy środek ciężkości ciała znajduje się na wysokości przecięcia się trzech płaszczyzn: strzałkowej, czołowej i poziomej."

25. CO ROZUMIESZ POD POJF~CIEM POSTAWA ZRÓWNOWAŻONA W PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ I POPRZECZNEJ

Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego ustawienia poszczególnych jego części, która sprzyja podstawowym funkcjom organizmu (Ewa Zeyland-Malawka). Cechy charakteryzujące postawę prawidłową:

Z tyłu w pł. czołowej

Kręgosłup - linia wyrostków kolczystych przebiega pionowo;

Głowa - ustawiona prosto, w przedłużeniu kręgosłupa;

Barki - łagodnie opadające, ustawione na jednym poziomie;

Łopatki - przylegające do klatki piersiowej, górne brzegi i kąty dolne usytuowane na jednym poziomie, przyśrodkowe brzegi jednakowo oddalone od kręgosłupa;

Trójkąty talii - o jednakowym kształcie, usytuowane na takiej samej wysokości;

Miednica - jednakowy zarys bioder, kolce biodrowe tylne górne na jednym poziomie;

Kończyny dolne - bruzdy pośladkowe symetryczne;

^Z przodu ( w płaszczyźnie czołowej)

Obojczyki - ustawione poziomo lub lekko skośnie;

Klatka piersiowa - symetryczna, prawidłowo wysklepiona;

Miednica - kolce biodrowe przednie górne na jednym poziomie;

Kończyny dolne - kostki przyśrodkowe stykają się lub nieznacznie są oddalone;

W płaszczyźnie poprzecznej:

- osie łączące stawy ramienne, stawy biodrowe i stawy kolanowe są do siebie równoległe;

- oś poprzeczna głowy jest równoległa do pozostałych osi;

Jednakże postawa dziecka w wieku przedszkolnym (4-7 lat) wykazuje tendencje do zwiększonej lordozy lędźwiowej ( zwiększenie przodopochylenia miednicy) i spłaszczenia brzucha (M.Kutzner-Kozińska)

Znaczenie prawidłowej postawy ciała:

- wzgląd estetyczny;

- decyduje o stabilności wyprostowanej pozycji ciała człowieka

opierającej się na niewielkich płaszczyznach stóp;

- warunkuje ekonomiczne wydatkowanie energii ustroju dla

-zrównoważenia ciała;

- wpływa na właściwe ułożenie narządów wewnętrznych i ich

funkcje;

26. Omów sposób oceny zrównoważenia w płaszczyźnie strzałkowej.

Postawę uważa się za prawidłową jeśli głowa nie jest wysunięta do przodu. Klatka piersiowa dobrze wysklepiona a brzuch nie wystaje zbytnio przed nią. Tułów prezentuje się jako trzy przeciwstawne trapezy (Lehnert- Schroth). Barki nie powinny być wysunięte do przodu a łopatki powinny przylegać do ściany klatki piersiowej. Poza takim układem liczy się także ukształtowanie fizjologiczne krzywizn kręgosłupa, czego miernikiem może być oddalenie szczytów obu lordoz od pionu spuszczonego z guzowatości potylicznej zewn. Pion rzutujący na otwór słuchowy zewn. rzutuje nieco do przodu od stawu ramiennego, biodrowego, kolanowego i skokowego górnego. Na taki obraz zasadniczy wpływ wywiera odpowiednie ustawienie k. krzyżowej.

27. Omów sposób oceny zrównoważenia w płaszczyźnie czołowej.

W płaszczyźnie czołowej- wszystkie symetryczne części ciała usytuowane są na tej samej wysokości, są tak samo oddalone od środkowej linii ciała i posiadają taki sam kształt

- tyłem:

kręgosłup - linia wyrostków kolczystych przebiega pionowo

głowa- ustawiona prosto, w przedłużeniu kręgosłupa >~

barki- łagodnie opadające, ustawione na jednym poziomie

łopatki - przylegające do klatki piersiowej, górne brzegi i kąty dolne usytuowane na jednym poziomie, przyśrodkowe brzegi jednakowo oddalone od kręgosłupa

trójkąty taliowe - o jednakowym kształcie, usytuowane na tej samej wysokości

miednica - jednakowy zarys bioder, kolce biodrowe tylne górne na jednym poziomie

kończyny dolne- bruzdy pośladkowe symetryczne, podłużne osie ud i goleni tworzą niewielki kąt (ok. 10°) z wierzchołkiem zwróconym do wewnątrz, podłużna oś goleni tworzy z podłużną osią pięty jedną linię pionową

-z przodu:

głowa i barki jak przy badaniu od tyłu

obojczyki - ustawione poziomo lub lekko skośnie

klatka piersiowa - symetryczna, prawidłowo wysklepiona

miednica - kolce biodrowe przednie górne na jednym poziomie

kończyny dolne - środek rzepki znajduje się nad II kością śródstopia, kolana i kostki wewnętrzne stykają się lub są bardzo nieznacznie oddalone

28. Rola układu kostno-stawowego w postawie ciała.

Odpowiedzialny jest on za wszelkie ruchy dowolne, w tym także za poruszanie się. Układ ten dzielimy na bierny i czynny. Kości połączone stawami i układ wiązadeł stanowią bierny narząd ruchu. Mięśnie połączone z kośćcem za pomocą ścięgnistych przyczepów stanowią czynny aparat ruchu. Kurczące się mięśnie powodują ruch poszczególnych części ciała względem siebie, zmianę położenia ciała, wykonywanie pracy i tym podobne funkcje życiowe. Czyli układ kostny i stawowy stabilizują szkielet i należą do biernego narządu ruchu poruszany przez mięśnie. Dodatkowo dzięki stawom i ich budowie możliwe jest zginanie poszczególnych elementów ciała i ich przemieszczanie(oczywiście bez działania mięśni jest to niemożliwe-budowa stawu pozwala tylko i umożliwia zginanie, prostowanie itd. Itp. Bez układu kostno-stawowego człowiek byłby niestabilny, chwiejny i w sumie raczej byśmy pełzali a nie chodzili :P Dodatkowo można powiedzieć jeszcze funkcje szkieletu: amortyzująca, stabilizująca, ochronna(narządy wewnętrzne).

29. OD CZEGO ZALEŻY PRAWIDŁOWE FUNKCJONOWANIE STOPY

Prawidłowe funkcjonowanie stopy zależy od 1-UKLADU KOSTNEGO(bierny element w budowie stopy) posiada swoistą architekturę zewn i wewn, zapewniającą zarówno utrzymanie ciężaru ciała ,jak i zdolność dostosowywania się do zmian podłoża, obciążenia, ruchów itp. Architekturę zewnętrzną tworzy system łuków podłużnych i poprzecznych zwanych sklepieniem, które są jakby resorami rozciągającymi się pod wpływem ucisku(obciążenia) i powracającymi do stanu wyjściowego dzięki swym specyficznym właściwościom. Sklepienie podłużne stanowią — łuk podłużny przyśrodkowy i podłużny boczny. Sklepienie poprzeczne stanowi łuk poprzeczny.

2-UKLADU WIĘZADŁOWO_TOREBKOWEGO tzw. stabilizatory bierne stopy:

podłużne sklepienie wzmacniają przede wszystkim : rozcięgno podeszwowe; więzadła podeszwowe, a zwłaszcza więzadła podeszwowe długie, więzadło piętowo- sześcienne podeszwowe oraz więzadło piętowo- łódkowe, podtrzymujące głowę kości skokowej. Osłabienie tego więzadła powoduje opadnięcie głowy kości skokowej i obniżenie łuku przyśrodkowego , co prowadzi do płaskostopia.

Sklepienie poprzeczne wzmacniają poprzecznie przebiegające więzadła śródstopne podeszwowe, głownie więzadła poprzeczne głębokie śródstopia, łączące głowy kości śródstopia. 3 -Stabilizatory CZYNNE stopy to jej UKLAD MIĘŚNIOWY. Działanie tych mięśni polega nie tylko na wykonywaniu odpowiednich ruchów czynnych , lecz także na stabilizacji stopy podczas obciążenia i chodu. Zadaniem stabilizatorów czynnych jest jakby napinanie łuków. Do tych stabilizatorów nalezą zarówno mm krótkie stopy jak i mm długie, posiadające swe przyczepy na kościach podudzia .Główne mm odpowiedzialne za wysklepienie łuku podłużnego to : m. Piszczelowy tylny, strzałkowy długi, piszczelowy przedni, wszystkie mm podeszwowej strony stopy. Łuk poprzeczny utrzymują m. strzałkowy długi, piszczelowy tylny, przywodziciel palucha.

30. Od czego zależy prawidłowe funkcjonowanie stawu kolanowego.

3l. Podział mięśni stabilizujących kręgosłup wg Weisfloga.

Do podziału tego należą mięśnie, których główną funkcją jest możliwe najszybsze i najdokładniejsze wykonanie świadomego ruchu (funkcja dynamiczna) —MIĘŚNIE FAZOWE oraz mięśnie, których z kolei podstawową funkcją jest utrzymywanie prawidłowej postawy lub podtrzymywania niektórych czynności organizmu (funkcja statyczna) —MIĘŚNIE POSTURALNE.

Do głównych m posturalnych związanych z czynnością kręgosłupa zalicza się:

a) na powierzchni tylnej ciała:

- mm. Krótkie szyjno- czaszkowe: proste i skośne

- m. dźwigacz łopatki

- część górna m.czworobocznego

- część szyjną i lędźwiową m.prostownika grzbietu

- mm.czworoboczne lędźwi

- mm.gruszkowate

• mm.napinacze powięzi szerokiej

• mm.pólbloniaste, pólścięgniste

• - m dwuglowe ud

b)na powierzchni przedniej ciała:

- mn.żwacze

• mn. mostkowo-sutkowo-obojczykowe

• - mn.pochyle

• - mn.piersiowe większe - mn.skośne brzucha

• - mn.biodroww-lędźwiowe

• - mn.krótkie przywodziciele ud

• - mn.smukle

• - mn.proste ud

• Najważniejsze m.fazowe związane z czynnością kręgosłupa to:

• - głębokie zginacze szyi

• - m.piersiowy mniejszy —cz.obojczykowa

• - m.zębate przednie

• - część dolna m.czworobocznego

• - mm.równolegloboczne

• - część piersiowa prostownika grzbietu

• - m.prosty brzucha

• - m.posladkowe średnie i wielkie

• - m.dlugie przywodziciele ud

• - m.obszerne przyśrodkowe,boczne i pośrednie ud (glowy m.czworoglowego uda)

powyższe mięśnie w zespołach bólowych kręgosłupa z reguly są osłabione lub ulegają zanikom czynnościowym (nie mylić z zanikami, porażeniami).

wymagają one ćwiczeń wzmacniających.

p.s. Tego zagadnienia nigdzie nie można było znaleźć. Dr Bieć zaproponowala powyższą odpowiedź a więc tym też się zasugerowalam. Wzielam to ze Stodolnego —„Choroby przeciążeniowe kręgosłupa" w razie gdyby Skolim się pytal.

34. Omów znaczenie czynników egzogennych w kształtowaniu się postawy ciała.

Czynniki wewnątrzustrojowe (endogenne) genetyczne i paragenetyczne. Czynniki genetyczne określają nieodwracalnie w chwili zapłodnienia przebieg rozwoju jednostki, wpływają na dziedziczenia właściwości rodziców. Czynniki paragenetyczne i niegenetyczne matki, dotyczą przede wszystkim wpływów, jakim podlega zarodek i płód.

35. Omów znaczenie czynników endogennych w kształtowaniu się postawy ciała

Czynniki wewnątrzustrojowe (egzogenne), czyli te elementy środowiska zewnętrznego, które wpływają kształtująco na rozwój organizmu poprzez oddziaływanie środowiska biogeograficznego i elementów społeczno-ekonomicznych. Do czynników tych zalicza się warunki klimatyczne (tolerancję na temperaturę, stan wilgotności i ciśnienia powietrza, nasłonecznienie i rućhy powietrza), nieprawidłowe odżywianie, poziom wykształcenia i kultury, higienę żywienia i higienę osobistą, atmosferę domu, szkoły, pracy, środowisko społeczne, tradycje i zwyczaje społeczne.

36. Omów znaczenie trybu życia w kształtowaniu się postawy człowieka.

Tryb życia ma istotne znaczenie w kształtowaniu się postawy człowieka. Już od najmłodszych lat ruch jest ważny w kształtowaniu się postawy, począwszy od etapów pionizacji dziecka, przez późniejszą naukę chodzenia, aż do pełnego ukształtowania fizycznego. Są to elementy wpływające zarówno na poprawne ukształtowanie krzywizn kręgosłupa, jak i kończyn dolnych z miednicą czy klatki piersiowej, której prawidłowy układ stanowi o dobrej funkcji układu oddechowego. W związku z tym zauważamy prawidłową zazwyczaj tendencję małych dzieci do ruchu. Pierwszy moment załamania postawy ma miejsce najczęściej w wieku szkolnym, kiedy to dziecko sadzane jest do ławki i przed komputer — popularnymi wadami wykształcającymi się w tym czasie są skoliozy, które im szybciej zdiagnozowane, tym skuteczniej i sprawniej są leczone. W okresie dojrzewania też pojawiają się czasem wady postawy, wynikające z nieprawidłowych nawyków ruchowych, związanych z objawami psychicznego i fizycznego zmęczenia dziecka, jak również spostrzeżeniem zmian zachodzących w organizmie, a co za tym idzie — prowadzących do postawy wiotkiej i niedbałej. Jednak przy trybie życia, który zapewnia odpowiednią aktywność fizyczną, koniec okresu dojrzewania to kształtowanie się dobrej postawy. Teraz już głównie od trybu życia i poziomu świadomości człowieka będą zależały stan zdrowia i postawa. W parze z aktywnością ruchową często idzie korzystniejsza, zdrowsza dieta, wynikająca z dbałości o sprawność fizyczną. Codzienna aktywność fizyczna wspomoże prawidłowe ukształtowanie aparatu mięśniowo-kostno- stawowo-więzadłowego (napięcie mięśni, ruchomość i stabilizacja stawów, poziom mineralizacji kości). Natomiast wyłącznie siedzący tryb życia prowadzi do zagrożeń związanych z otyłością, cukrzycą, ewentualnymi urazami mięśniowymi na skutek nieprzystosowania ich do jakiejkolwiek aktywności i in.

37. Wymień etapy rozwoju ontogenetycznego człowieka

Pisząc o etapach rozwoju ontogenetycznego należy wspomnieć o okresach rozwojowych. Okresy te to:

^ okres życia wewnątrzmacicznego (prenatalny~ w skład którego wchodzą podokresy: jaja płodowego, zarodkowy i płodowy.

Kolejny okres to okres życia pourodzenioweeo (postnatalny), składający się z okresów:

^ noworodkowego

Noworodkiem nazywa się dziecko urodzone po 22. Tygodniu ciąży. Okres noworodkowy trwa do ukończenia 28.dnia życia. Jest to okres przystosowania do życia w nowych warunkach. Dominują odruchy wrodzone (np. ssania, chwytny). Kończy się ze stabilizacją układów krążenia, oddechowego, wydalniczego i osiągnięcia urodzeniowej masy

ciała.

^ niemowlęcego,

Wiekiem niemowlęcym określa się czas do l. roku życia. Następują wtedy pierwsze procesy formowania się postawy ciała przez kształtowanie się krzywizn kręgosłupa (lordoza szyjna i lędźwiowa), związanych z próbami pionizacji od unoszenia głowy, przez siad aż do stania. Następują też zmiany w ustawieniu żeber, co zmienia tor oddychania z brzusznego na piersiowy. Dużą rolę odgrywa też stopniowe wzmacnianie aparatu mięśniowego i stawowo- więzadłowego oraz ustawienia miednicy czy stopniowe zmiany w wysklepieniu stopy. W okresie tym zmienia się także świadomość dziecka, jego poznawanie świata, pojawiają się zaczątki mowy (głużenie, gaworzenie).

^ poniemowlęcego, (1-2 r.ż.),

^ okres wczesnego dzieciństwa (2.3 r.ż.),

^ starszego dzieciństwa, inaczej przedszkolny (4-6r.ż.) i szkolny (7-15 r.ż.), w skład którego wchodzi okres dojrzewania płciowego trwający od 10/12 do IS/16 roku życia,

Dalsze okresy dziecięce to okresy intensywnego rozwoju zarówno psychiczno-metafizycznego, jak i fizycznego człowieka. W okolicy 12-15 mcy następuje wykształcenie krzywizn kręgosłupa (których ostateczny kształt unormuje się dopiero ok. 18 r.ż.), wykształca się wysklepienie stopy, następują zmiany w obrębie kończyn dolnych — od lekkiej szpotawości w okresie noworodkowo-niemowlęcym przez fizjologiczną koślawość aż po proste ustawienie kolan ok. 7.r.ż. Kształtuje się również ustawienie miednicy. Pojawia się mowa, płynny chód, dziecko uczy się i poznaje świat, następuje rozwój psychiczny dotyczący poznania otaczającej rzeczywistości. Okres dziecięcy kończy się w momencie osiągnięcia dojrzałości płciowej.

^ Młodzieńczy (16-20 r.ż.)

^ dojrzałości (20/25-40/SOr.ż.) i ~

^ starości (starzenia się~, rozpoczynający się ok.50.r.ż.

Od okresu życia wewnątrzmacicznego do okresu młodzieńczego w organizmie dominują procesy anaboliczne (syntezy) nad katabolicznymi (rozpadu). W okresie dorosłości procesy te równoważą się. Natomiast w okresie dojrzałości i starości przeważają procesy kataboliczne. Należy pamiętać, że zmiany zachodzące w procesie ontogenezy mają charakter ciągły a nie skokowy, i że są indywidualne dla każdego osobnika.

38. Kształtowanie się kręgosłupa w okresie niemowlęcym.

39. Kształtowanie się postawy w okresie poniemowlęcym.

41.Kształtowanie się postawy w okresie szkolnym.

Kręgosłup

W wieku 7 lat następuje pełne ukształtowanie przedniotylnego wygięcia

kręgosłupa, dopiero wtedy można mówić o typie dostawy dziecka. Właściwy

sposób trzymania się ustala się ostatecznie później w okresie

młodzieńczym (około 18 roku życia). W okresie skoku pokwitaniowego obserwujemy pogłębienie się kifozy piersiowej i zaburzenia w postawie ciała. Powstaje tzw. kifoza młodzieńcza, która jest spowodowana dystonią mięśni grzbietu, charakterystyczną dla tego okresu.

Miednica

W okresie pokwitania u dziewcząt fizjologiczne nachylenie miednicy ku

przodowi jest większe niż u chłopców. (u dorosłych ok. 31 stopni mężczyźni

i ok. 28 stopni u płci pięknej)

klatka piersiowa

W okresie dojrzewania zauważamy u chłopców duże tempo rozwoju

szerokości barków oraz szerokości klatki piersiowej, u dziewcząt skok pokwitaniowy dotyczy szerokości bioder (:P).

Postawa ogólnie

Zmiany w postawie u dziecka postępują powoli i polegają na coraz

wyraźniejszym kształtowaniu się przodowygięcia kręgosłupa w odcinku

lędźwiowym oraz stopniowym zmniejszaniu nadmiernego wypuklenia brzucha. w okresie 7-8 lat, a więc w wieku szkolnym, przodowygięcie lędźwiowe ulega już

wyraźnemu ukształtowaniu. Brzuch, mimo wyraźnego spłaszczenia, nadal jest lekko uwypuklony. w latach szkolnych - aż do pierwszych objawów dojrzewania - u dzieci występuje wyraźne stonizowanie postawy, która jest dość prężna i mocna.

42. Kształtowanie się kręgosłupa w okresie dojrzewania płciowego.

Zmiany następujące w okresie dojrzewania płciowego uwidaczniają się przede wszystkim w przyrosłe wysokości i w zmianach proporcji budowy ciała. Szybkim przyrostom wysokości i ciężaru ,towarzysza zmiany kształtu ciała.: postawa jest wiotka, niestabilna, szczególnie skłonna do zniekształceń.

W okresie dp( dojrzewania płciowego) kręgosłup charakteryzuje się znaczna lordoza i mała kifoza piersiowa. Zmniejsza się wymiar przednio-tylny kl. piersiowej, ponownie zwiększa się wystawanie brzucha.

( reszta zmian dotyczy stóp, mięśni itd.)

43. Jak powinna być ukształtowana postawa ciała w okresie młodzieńczym?

W okresie młodzieńczym, zarys krzywizn kręgosłupa ulega złagodzeniu, nadal jednak nieznacznie przeważa lordoza lędźwiowa nad kifoza piersiowa —szczególnie wyraźnie zaznaczona u dziewcząt.

Tempo wzrastania kończyn dolnych na długość maleje, natomiast obserwuje się wyraźne przyspieszenie przyrostu długości tułowia. Sprawia to wrażenie zaokrąglenia sylwetki.

Występuje lekkie rozszerzenie stopy i spłaszczenie jej sklepień. W okresie tym, brzuch jest plaski i niewystający.

Kąt przodopochylenia miednicy osiąga wartości właściwe dla dorosłych. W Okresie młodzieńczym występuje zakończenie procesów wzrastania oraz znaczny przyrost siły mięśni. Postawa ciała formuje się ostatecznie, charakteryzuje ja prężność i zwartość.

44. Kształtowanie się kąta przodopochylenia miednicy w rozwoju ontogenetycznym.

Prawidłowe nachylenie miednicy ku przodowi waha się w zależności od wieku i płci. U dzieci rozpoczynających chodzenie miednica ustawiona jest pionowo i w miarę wytwarzania się krzywizn fizjologicznych kręgosłupa zwiększa swe nachylenie ku przodowi. W okresie pokwitania u dziewcząt fizjologiczne nachylenie miednicy ku przodowi jest większe niż u chłopców. Kąt pochylenia miednicy wynosi w 4 roku życia ok. 22*, w 7 roku życia — 25* u obojga płci, a u osób dorosłych płci męskiej — ok. 31 *, płci żeńskiej 28*.

45. Kształtowanie się kończyn dolnych w rozwoju ontogenetycznym człowieka.

U noworodków prawidłowością rozwojową jest ustawienie szpotawe kolan oraz zgięciowe ustawienie stawów biodrowych i kolanowych, wynikające z przewagi zginaczy nad prostownikami. Jest to pozostałością ułożenia wewnątrzmacicznego. Ukształtowanie szpotawe utrzymuje się do 3 roku życia, po czym przechodzi w fizjologiczną koślawość (4,5 rok życia) Proste kończyny dolne występują u dzieci w 7 roku życia. Pojawienie się koślawości kolan w okresie pokwitania może mieć już charakter trwały.

46. Kształtowanie się stóp w rozwoju ontogenetycznym człowieka.

W obrębie stóp u niemowląt trudno w ogóle mówić o wysklepieniu, ponieważ podeszwowa część stopy jest wypełniona miękką tkanką tłuszczową, a małe zaawansowanie procesów kostnienia wyklucza istnienie łuków podłużnego i poprzecznego. Początki chodzenia i coraz większe obciążenia kończyn dolnych stają się poważnym czynnikiem kształtującym stopę dziecka. W wieku 3-4 lat zaznacza się wklęsłość podeszwowej części stopy, a w 6 roku życia oba łuki konstrukcji stopy są wyraźne i ulegają dalszemu szybkiemu rozwojowi do ok. 8 roku życia. Równocześnie stopa wzrasta początkowo wzdłuż, a potem wszerz. Wzrost stóp jest szczególnie szybki w okresie skoku pokwitaniowego, po którym ustala się ostateczna architektura stopy z charakterystycznym ~ wysklepieniem, różnym u poszczególnych osób.

47 Wymień i omów sklepienia stopy.

Sklepienie — system łuków podłużnych i poprzecznych, które są jakby resorami rozciągającymi się pod wpływem ucisku (obciążenia) i powracającymi do stanu wyjściowego dzięki swym specyficznym właściwościom.

Sklepienie podłużne stanowią — łuk podłużny przyśrodkowy (dynamiczny) i łuk podłużny boczny (statyczny). Łuk podłużny przyśrodkowy (dynamiczny) przebiega od guza piętowego poprzez kość łódkowatą, pierwszą kość klinowatą, do głowy pierwszej kości śródstopia. Szczyt łuku przypada na kość łódkowatą oddaloną od podłoża ok. 2,Scm. Łuk podłużny boczny (statyczny) łączy guz piętowy z głową piątej kości śródstopia, przechodząc przez kość sześcienną, która stanowi jego szczyt oddalony od podłoża o ok. O,5cm.

Sklepienie poprzeczne stanowi łuk poprzeczny, łączący głowy pięciu kości śródstopia. Przy znacznym obciążeniu stopy — w czasie chodzenia, biegu, skoku — łuk ten ulega spłaszczeniu i opiera się o podłoże wszystkimi głowami kości śródstopia, by w warunkach odciążenia powrócić do podparcia głównie na głowach kości pierwszej i piątej. Łuk poprzeczny przechodzi przez trzy kości klinowe oraz kość sześcienną. Układ punktów podparcia łuków tworzy trójkąt podparcia, łączący kość piętową z pierwszą i piątą głową kości śródstopia. Odpowiednikiem tej struktury jest architektura istoty gąbczastej w postaci beleczek kostnych tworzących układy nośne.

48. Etapy rozwoju płaskostopia podłużnego

Ze względu na stopień zaawansowania zmian można wyróżnić następujące okresy rozwoju stopy płaskiej podłużnie:

1. Stopa płaska niewydolna(niewydolność mięśniowa). W budowie stopy nie ma zmian. Występują sporadyczne bóle mięśni stopy.

2. Stopa płaska wiotka- bóle w tym okresie się nasilają i są

częstsze.

-- 3. Stopa płaska przykurczona- występuje trwałe obniżenie sklepień

zarówno w odciążeniu jak i obciążeniu. Chód staje się niezgrabny

49. Patomechanizm płaskostopia poprzecznego.

- obniżenie głów II i III k. śródstopia, pojawiają się pod nimi modzele (grube i drażniące w głąb odciski)

- niedomoga mięśniowa (m.strzałkowy długi, m.piszczelowy tylny, m.przywodziciel palucha) lub więzadłowa (więzadła śródstopne podeszwowe, główne więzadło poprzeczne głębokie śródstopia)

- często płaskostopiu poprzecznemu towarzyszy, zwłaszcza w przypadku szpotawego ustawienia l k.śródstopia, paluch koślawy. Po wewn. stronie stopy odsłania się i wystaje znaczna część głowy I k.śródstopia nazywana "naroślą kostną"

50. Patomechanizm płaskostopia podłużnego.

Przez płaskostopie rozumiemy proces stopniowego obniżania się

podłużnego sklepienia stopy na skutek jej niewydolności statyczno -dynamicznej - inaczej stopa płaska niewydolna. Sklepienie podłużne stanowi łuk podłużny przyśrodkowy (dynamiczny) który przebiega od guza piętowego poprzez kość łódkowatą do głowy 1 kości śródstopia, oraz łuk podłużny boczny

(statyczny) łączy guz piętowy z głową S kości śródstopia, przechodzi

przez kość sześcienna. Przeciążenie stopy związane z niewydolnością układu mięśniowo- więzadłowego doprowadza do zniekształceń, zaburzenia funkcji, bolesności.

51. Zasady doboru ćwiczeń w płaskostopiu podłużnym.

•Uświadomić dziecku i rodzicom istnienie wady i związanych z tym zagrożeń ;

•Zapewnić optymalne warunki środowiskowe :

•Rozciągnąć mięśnie przykurczone ;

•Wzmocnić mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie łuków i decydujące o wydolności stopy ;

•Wyrobić nawyk prawidłowego stawiania stóp w chodzie , biegu oraz poprawnego ich trzymania w czasie stania i siedzenia.

•Odpowiednie wkładki ortopedyczne

52. ROZWÓJ SKLEPIENIA PODŁUŻNEGO W ONTOGENEZIE

W obrębie stóp u niemowląt ciężko w ogóle mówić o jakimkolwiek wysklepieniu stopy, ponieważ jest ona wypełniona miękką tkanką tłuszczową, a małe zaawansowanie procesów kostnienia wyklucza istnienie łuku podłużnego, a także poprzecznego. Początkowe etapy chodzenia i obciążania stopy są czynnikami kształtującymi stopy. W wieku 3-4 lat pojawiają się wklęsłości, a w wieku 6 lat oba łuki konstrukcji stopy są wyraźne i ulegają dalszemu kształtowaniu do 8 roku życia. Po skoku pokwitaniowym ustala się ostateczna architektura łuków stopy, charakterystyczna dla każdego człowieka.

53. POSTĘPOWANIE TERAPEUTYCZNE W STOPIE PŁASKIEJ POPRZECZNIE.

Deformacja polega na obniżeniu kości śródstopia i spłaszczeniu łuku poprzecznego. Towarzyszy najczęściej niedomodze mięśniowej lub więzadłowej stopy. Często występuje z nią paluch koślawy.

Zaleca się: noszenie wkładek ortopedycznych podtrzymujących łuk poprzeczny stopy, a także ćwiczenia wzmacniające mięsnie goleni i stopy. Celem ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni szczególnie osłabionych. Konieczne jest ustawienie prawidłowe stopy przed każdym ćwiczeniem, dzięki temu uzyskamy wzmocnienie mięśni, a także wyrobimy odruch prawidłowego trzymania stopy. Ćwiczenia powinny być wykonywane początkowo w pozycjach odciążających stopę(np. leżenie tyłem i opieranie stóp o ścianę), aby potem przejść do ćw. całkowicie obciążających stopę (np. biegi, skoki). Ćw. powinny być zarówno na pojedynczych mięśniach (analityczne), a także aktywizujące cała stopę (syntetyczne). Powinno się zwracać uwagę na poprawność chodu w pełnym obciążeniu, gdyż jest to jakby końcowy efekt zsumowania poszczególnych ćwiczeń

54. koślawość palucha- charakterystyka wady i jej terapia.

Paluch koślawy jest chorobą cywilizacyjną wynikającą z noszenia obuwia, zwłaszcza za ciasnego, na wysokim obcasie (szpilki) lub o wąskich noskach. Wysoki obcas niewłaściwie skonstruowanego obuwia powoduje przeciążenie przedniej części stopy, czego skutkiem jest obniżenie łuku poprzecznego i w następstwie poszerzenie przodostopia (płaskostopie poprzeczne). Natomiast spiczasty kształt butów bezpośrednio powoduje koślawe ustawienie palucha.

Dużą rolę w występowaniu wady (schorzenia) odgrywają predyspozycje genetyczne. Do czynników predestynujących zaliczyć należy także nadwagę oraz stojący tryb życia. Częściej występuje u kobiet, co tłumaczy się słabszym układem więzadłowo- torebkowym ich stóp. Grupą szczególnie zagrożoną są kobiety uprawiające taniec klasyczny:(balet) ze względu na niefizjologiczne obciążenia stóp w pointach.

Pod wpływem zniekształceń zmienia się biomechanika stopy. Nierównomiernie rozkłada się ciężar ciała, paluch nie jest już wystarczająco silnym punktem podparcia w czasie chodu. Pogarsza się wytrzymałość struktur stabilizujących stopę, osłabieniu ulegają mięśnie. W skrajnych przypadkach pojawia się stan zapalny torebki stawowej stawu śródstopno-palcowego palucha, obrzęk okolicy, bolesność, i może wystąpić również przerost nasady dalszej pierwszej kości śródstopia. Stan taki jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Mniej zaawansowane zmiany poddają się na ogół leczeniu zachowawczemu polegającemu na noszeniu odpowiednich wkładek ortopedycznych oraz odprowadzaniu palucha na zewnątrz przez umieszczenie specjalnych wkładów silikonowych między paluch a drugi palec.

Leczenie "palucha koślawego"

Leczenie zachowawcze haluksów zwykle daje niewielkie efekty. Stosowane specjalne wkładki na noc (Aparat Marcin)lub rozpórki trójkątne na dzień do noszenia w bucie dają zwykle niewielkie i krótkotrwałe efekty. Czasami pewną poprawę można uzyskać stosując wkładki metatarsalne- podpierające sklepienie poprzeczne stopy. Ważną rzeczą jest stosowanie odpowiedniego obuwia z poszerzoną częścią przednią i na niskim obcasie. Zwykle jeżeli stopa ma tendencję (zwykle rodzinną) do tworzenia palucha koślawego to on i tak powstanie, niezależnie od stosowanych wkładek czy obuwia.

55. Zasady i celowość stosowania wkładek ortopedycznych.

Wkładki ortopedyczne powinny być zalecane przez lekarza. Mogą być składową programu leczenia jak również wraz z usprawnianiem stanowić metodę postępowania terapeutycznego samego w sobie. Ich zadaniem jest korygowanie rozwijających się zniekształceń stóp lub ochrona przeciążonego aparatu ruchowego, Wkładki powinny być wykonane indywidualnie. Szczególnie godne polecenia są wkładki korekcyjne / np. tzw. Obcas Thomasa- unoszący brzeg przyśrodkowy pięty i niwelujący jej koślawe ustawienie/. Większość stosowanych przy płaskostopiu wkładek to wkładki podpórce. Ich oddziaływanie jest wyłącznie objawowe. Unoszą biernie łuki stopy, uciskając napinające je mięśnie i więzadła. Zastępują pracę mięśni i więzadeł, powodują jeszcze większe ich osłabienie. Wkładki te nie leczą płaskostopia. Ważnym, niezbędnym elementem w stosowaniu wkładek ortopedycznych jest używanie właściwego obuwia. Powinno ono spełniać funkcje ochronna, amortyzacyjną i lokomocyjną. Obuwie ortopedyczne zapewnia: doskonałą stabilizacje statyczno- dynamiczną stóp, naukę.

56,57 Patomechanizm kolan koślawych/ kolan szpotawych

Kolana koślawe i szpotawe

Koślawość kolan (nogi w kształcie litery X) — występuje, gdy przy

złączonych i wyprostowanych kolanach, między kostkami przyśrodkowymi tworzy się odstęp powyżej 4-5 cm.

Większe predyspozycje do tej wady mają dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym. Koślawość kolan sprawia, że dzieci mają tendencję do stawania w rozkroku. Takie ustawienie nóg zwiększa obciążenie wewnętrznych brzegów stóp; przez co utrudnia kształtowanie się prawidłowego sklepienia stopy i prowadzi do płaskostopia.

Zgłoś się do lekarza, gdy:

* dziecko ma wyraźnie koślawe kolana; * koślawość się pogłębia.

Korekcja koślawości `

Leczenie zachowawcze jest uzależnione od przycz~ny i stopnia zaawansowania wady.

Dziecko, które ma skłonności do koślawości kolan:

1. Nie powinno długo chodzić ani stać w rozkroku.

2. Nie może w czasie zabawy przebywać w siadzie klęcznym między piętami, z podudziami i stopami skierowanymi na zewnątrz.

3. Powinno jak najczęściej siedzieć w tzw. siadzie skrzyżnym

4. Powinno zredukować nadwagę (jeśli istnieje).

5. Może stosować wkładki lub obuwie z podwyższonym obcasem po stronie wewnętrznej, ale tylko przy zaleceniu przez lekarza.

Zalecenia: gimnastyka korekcyjna, pływanie kraulem, jazda na rowerze, masaż klasyczny, terapia manualna.

Przeciwwskazania: łyżwiarstwo, jada na nartach technikami kątowymi (pług, łuk).

Przykładowe ćwiczenia:

* siad ugięty, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp stykają się ze sobą. Opad tułowia w przód z równoczesnym ugięciem ramion w stawach łokciowych i chwytem dłońmi stóp, łokcie szeroko rozstawione na zewnątrz rozpychają kolana;

* leżenie tyłem, ręce w górze, kończyny dolne ugięte w stawach kolanowych, stopy złączone, skłon tułowia w przód z równoczesnym rozchyleniem kolan na zewnątrz, stopy pozostają złączone;

* siad ugięty, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp stykają się ze sobą, ręce ugięte w stawach łokciowych i wsparte dłońmi na ~` kolanach - naciskanie dłońmi na kolana;

* leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach kolanowych, między

stopami piłka gumowa, ramiona wyprostowane w górze, przenos piłki w tył, za głowę i chwyt piłki dłońmi, powrót do leżenia, tułów z kończynami dolnymi ugiętymi w stawach kolanowych, ramiona z piłką pozostają wyprostowane za głową, skłon tułowia w przód z rękami wyciągniętymi przed siebie - włożenie piłki gumowej między stopy;

* siad ugięty podparty, klaskanie podeszwami stóp;

* siad skrzyżny, ramiona wzdłuż tułowia, przejście do leżenia tyłem i powrót;

* siad prosty, piłka między kolanami, ręce oparte za plecami, wznos bioder w górę — przejście do podporu tyłem;

* leżenie tyłem nogami do ściany, piłka między kolanami — marsz stopami po ścianie w linii pionowej;

* w staniu tyłem do drabinek stanie zwieszone;

* unoszenie nogi zgiętej w stawie kolanowym w górę na zewnątrz, zmiana nóg;

* w staniu, piłka między kolanami, podskoki trzymając piłkę kolanami.

Szpotawość kolan (nogi w kształcie litery O) — rozpoznajemy, gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach tworzy się między kolanami odstęp większy niż 4-5 cm. Kolana szpotawe zazwyczaj zniekształcają całe nogi, ale czasami wygięcie dotyczy tylko podudzi (nogi pałąkowate).

Najczęstszą przyczyną szpotawości jest krzywica (niedobór witaminy D), ale wadę te spotyka się również u dzieci z nadwagą, które zbyt wcześnie rozpoczęły chodzenie (brak fazy raczkowania). Do powstania kolan szpotawych usposabia również długie siedzenie w pozycji ze skrzyżowanymi nogami („po turecku"). Wada nasila się szczególnie w okresie intensywnego wzrostu i jest zwykle obustronna.

Zgłoś się do lekarza, gdy:

* nóżki dziecka są wyraźnie szpotawe;

* wygięcie obu nóżek jest niesymetryczne;

* dziecko utyka bądź skarży się na bóle nóg.

Korekcja szpotawości

Leczenie zachowawcze jest uzależnione od przyczyny i stopnia zaawansowania wady.

Dziecko, które ma skłonności do szpotawości kolan:

1. Powinno unikać wysiłków i obciążeń w pozycji stojącej.

2. Nie może w czasie zabawy przebywać w tzw. siadzie skrzyżnym („po ~ turecku").

3. Powinno jak najczęściej siedzieć ze złączonymi kolanami i rozstawionymi stopami.

4. Powinno zredukować nadwagę (jeśli istnieje).

5. Może stosować wkładki lub obuwie z podwyższonym obcasem po stronie zewnętrznej, ale tylko przy zaleceniu przez lekarza.

Zalecenia: gimnastyka korekcyjna, łyżwiarstwo, jada na nartach technikami kątowymi (pług, łuk), masaż klasyczny, terapia manualna.

Przeciwwskazania: pływanie kraulem, jazda na rowerze. Przykładowe ćwiczenia:

* siad ugięty podparty, stopy rozstawione, naprzemienne skręcanie

ugiętych kończyn dolnych do wewnątrz z równoczesnym dotknięciem kolan do podłoża;

* leżenie przodem na ławeczce, ramiona wyciągnięte i chwyt za

obrzeże ławki, Nogi poza ławką. Wykonanie nogami wyprostowanymi w stawach biodrowych i kolanowych ruchów nożycowych;

" * siad ugięty podparty, między kolanami piłka gumowa, zgniatanie kolanami piłki;

* siedząc na ławeczce, woreczek między kolanami, próbujemy ,

prostować nogi;

* leżenie tyłem, rozkrok, złączenie kończyn dolnych przez ugięcie w stawach kolanowych do wewnątrz, stopy na zewnątrz;

* w siadzie skulonym ręce w bok zgięte w stawie łokciowym, opad tułowia w tył, woreczek między kolanami;

* leżenie tyłem, woreczek między kolanami, rysowanie kółek w lewą i w prawą stronę;

* w staniu w lekkim rozkroku, ugięcie kolan (półprzysiad) z

równoczesnym zbliżeniem kolan do siebie przez naciskanie dłońmi na boczne okolice kolan;

* w staniu tyłem do drabinek (ściany), unoszenie nogi zgiętej w stawie kolanowym w górę w skos przez nogę przeciwną;

* podskoki obunóż na materacu, ręce oparte na skrzyni (stole), woreczek między kostkami, kolana związane.

58. Zasady postępowania korekcyjnego w kolanach koślawych.

Przy koślawości niewielkiego stopnia—stosujemy ćw. korekcyjne

W bardziej zaawansowanych —aparaty ortopedyczne odciążające nasady zew st.

kolanowego lub szyny redresujace do stosowania na noc, a przy braku skuteczności tych sposobów u dzieci o lat 6 zabiegi operacyjne (najczęściej osteotomia poprawcza nadkłykciowa)

W przypadku niewielkiej koślawości :

-dążymy do odciążenia st kolanowych we wszystkich możliwych warunkach

-przy istniejącej nadwadze staramy się o jej zmniejszenie

-wyłączenie w jak największym stopniu pozycji stojącej(za dnia)

-na lekcjach wf unikanie pozycji rozkrocznej, siadu ze stopami, podudziami na zew

-przeciwdziałamy istniejącemu płaskostopiu

-stosujemy obcas Thomasa(w myśl prawa Delpchea-wolffa)

Cel -wzmocnienie głowy przyśrodkowej m.czworoglowego, mięśnia krawieckiego,

smukłego, półścięgnistego, półbłoniastego, pasma biodrowo-piszczelowego, część ćwiczeń przeprowadza się w wyproście w stawie(zgięcie rozciąniuga więzadła) Kolana te wykluczają możliwość sportów, które przeciążają kd w sposób długotrwały,

zalecane jest pływanie(praca w odciążeniu) Przykład ćw.:

Leżenie przodem, ręce pod czołem ,nożyce pionowe z max wyprostem kd

59. Zasady postępowania korekcyjnego w kolanach szpotawych.

Ćwiczenie ,wskazani i przeciwwskazania są odwrotne niż przy koślawości.

Przeciwwskazany jest siad skrzyżny.

W ćw. redresyjnych wkłada się pod kostki poduszkę a kolana ściąga pasem lub taśmą. Cięższe wypadki wymagają leczenia ortopedycznego z użyciem aparatów korekcyjnych. Stosuje się także zabiegi operacyjne

Cel -wzmocnienie m. dwugłowego i mm. strzałkowych„ natomiast polsciegnisty ,półbłoniasty rozciągamy

Przykład ćwiczenia:

Leżenie przodem miedzy stopami piłka, ruch-uniesienie prostych NN w górę

60. Metoda punktowania wg Kasperczyka

służy ocenie ustawienia kolan. Za każdy element przypisuje się określoną liczbę pkt: 0 pkt dla prawidłowego, przez l, 2,3, aż do 5 za zmiany o char strukturalnym.

Schemat Klappa służy ocenie kształtu kończyn dolnych, jest to jednak metoda bardzo subiektywna.

Tendometr służy do pomiaru wychylenia pięty( jest to koło z naniesionymi wartościami kątowymi, do którego jest przytwierdzony wskaźnik pozwalający nam wyznaczenie pionu kończyny dolnej).

Metoda oceny wzrokowej służy subiektywnej ocenie długości i ustawienia poszczególnych składowych kończyn dolnych( uda, piszczeli, stopy)

Goniometr może służyć ocenie szpotawości i koślawości kolan.

Przy badaniu kończyn dolnych można posłużyć się pionem, który opuszczony ze środka rzepki powinien trafiać pomiędzy pierwszą a drugą kość śródstopia. W przypadku koślawości kolan pion pada po wewnętrznej stronie stopy, w przypadku szpotawości - po zewnętrznej. Oddalenie pionu od punktu, gdzie powinien on stykać się ze stopami mierzymy linijką. Można także mierzyć wielkość rozstępu kolan przy złączonych stopach (szpotawość) i odległości między kostkami przy stykających się

~, kolanach (koślawość). Jeżeli odległość ta nie przekracza szerokości 2-3 palców badanego to uznajemy ją za normę.

Najprostszą metodą badania płaskostopia jest plantografia czyli wykonywanie odbitek podeszwowej strony stóp. W tym celu należy zabarwić podeszwy i odbić ich obraz na kartce papieru przez postawienie całym ciężarem ciała. Na odbitce wykreślamy linie pomocnicze - zewnętrzną a-al, wewnętrzną b-bl i szerokości stępu y-yl (prostopadła do linii a-al i wytyczona w miejscu największego przewężenia). Prawidłowa szerokość pasma stępu wynosi ok. 1/3 szerokości y-yl . Węższe pasmo stępu oznacza stopę wydrążoną, szersze - płaską.

105. (40 na nowej liście) Patomechanizm powstawanie garbu żebrowego.

Wskutek obrotu i skręcenia kręgów, żebra przemieszczają się do tyłu po stronie wypukłości tworząc garb żebrowy tylny (szczególnie widoczny podczas pochylenia tułowia do przodu). Natomiast po wklęsłej stronie skrzywienia tylna ściana klatki piersiowej ulega depresji, a przednia jej część uwypukla się tworząc garb żebrowy przedni.*

Dla dociekliwych:

Garb żebrowy jest wynikiem rotacji żeber. Jednak jego kształt zależy w dużej mierze od mm.brzucha, szczególnie m.skośnego zewn., który po wypukłej stronie skrzywienia zapobiega transpozycji tułowia. Mm.brzucha powodują obniżenie żeber i tworzą ićh kątowe załamanie, tzw.grzebień garbu żebrowego.**

W związku z przemieszczeniem w stronę wklęsłą wyr.kolczystych i odchyleniem ku tyłowi wyr.poprzecznych m.najdłuższy i biodrowo-żebrowy ulegają przesunięciom i najczęściej uwypuklają się w postaci wału mięśniowego lędźwiowego po stronie wypukłości. *

49. (41.na nowej) Patomechanizm płaskotopia poprzecznego.

- obniżenie głów II i III k. śródstopia, pojawiają się pod nimi modzele (grube i drażniące w głąb odciski)

-niedomoga mięśniowa (m.strzałkowy długi, m.piszczelowy tylny, m.przywodzicięl palucha) lub więzadłowa (więzadła śródstopne podeszwowe, główne więzadło poprzeczne głębokie śródstopia)

- często płaskostopiu poprzecznemu towarzyszy, zwłaszcza w przypadku szpotawego ustawienia l k. śródstopia, paluch koślawy. Po wewn. stronie stopy odsłania się i wystaje znaczna część głowy I k. śródstopia nazywana "naroślą kostną"

6l. Sposoby oceny i pomiaru ustawienia kończyn dolnych w płaszczyźnie strzałkowej

Do oceny ustawienia kkd.( w płaszcz. strzałkowej) służy min.

* linia Mikulicza-w płaszcz. strzałkowej linia ta powinna przebiegać przez krętarz większy kości udowej, głowę strzałki oraz 2- 3cm do przodu od kostki bocznej

*pomiary linijne kkd.

• SFTR

62. Omów plantokonturogratię

Metoda plantokonturograficzna- polega na wykonaniu odcisków podporowej powierzchni stopy oraz wyznaczenia wskaźników i kątów stopy

1. WSKAŹNIK KĄTOWY CLARKE'A

2. Kąt Clarke'a jest zawarty między styczną (S-C) przyśrodkowego brzegu odbitki, a linią łączącą punkt największego wgłębienia (Q) i zetknięcia stycznej przyśrodkowej z brzegiem stopy (q). Kąt ten określa stan wysklepienia podłużnego łuku stopy.

Wartość tego kąta przedstawia się odpowiednio:

stopa płaska x - 30°,

stopa z obniżonym wysklepieniem 31 °- 41 °,

stopa normalna 42°-54°,

stopa z podwyższonym wysklepieniem 55°-x.

2. OCENA WYSKLEPIENIA POPRZECZNEGO STOPY wskaźnik Weisfloga

Do oceny wysklepienia poprzecznego stopy służy wskaźnik "W" -Wejsfloga

W= długość stopy przez szerokość stopy

Stosunek długości stopy do jej szerokości powinien wynosić 3: 1, tzn. że za idealną uznaje się taką stopę, która przy długości 30 cm(S), ma szerokość 10 cm(P), wtedy 30:10=3. Praktycznie rzadko spotyka się taką stopę. Najczęściej wskaźnik 'W zamyka się w przedziale pomiędzy 2 a 3.Wartości bliższe '2' np. 2,10 świadczą o płaskostopiu poprzecznym, natomiast wartości bliżej '3' np. ` 1,97 dowodzą prawidłowego wysklepienia stopy.

3. Wskaźnik `Ky'(Sztritera-Godunowa)

Wskaźnik ten ocenia stosunek długości odcinka AB przebiegającego w centrum wysklepienia ( najwęższa część stopy odbita na np. kartce papieru ) do długości odcinka AC tworzonego przez zacienioną i nie zacienioną część stopy

Ky = B-C : A-C

B-C część zacieniona

A-C część zacieniona i nie zacieniona

Klasyfikacja stóp wg wskaźnika `Ky' dla osób dorosłych: ~

1. stopa wydrążona 0,00 — 0,25

2. stopa normalna 0,26 — 0,45

3. stopa obniżona 1 0,46 — 0,49

4. stopa obniżona II 0,50 — 0,75

5. stopa płaska 0,76 — 1,00

4. Kąt koślawości (?) palucha uzyskujemy przez wykreślenie stycznej przyśrodkowego brzegu stopy i stycznej poprowadzonej z punktu najszerszego miejsca przodostopia do zewnętrznego brzegu palucha. Norma kąta zawartego między tymi stycznymi wynosi od 1-90 wg Weisfloga.

5. Kąt szpotawości palca małego V uzyskujemy przez wykreślenie stycznej bocznej i stycznej prowadzonej z najszerszego miejsca przodostopia do zewnętrznego brzegu palca małego norma 0-6 stopni

6. Kąt koślawości pięty norma 15-19 stopni pow. 19 st. koślawe, poniżej 15st. Szpotawe

63. Omów wskaźniki oceny plantokonturogramu

Kąt koślawości pięty: wyznaczają go 2 styczne do wewnętrznej i zewnętrznej krawędzi stopy. Styczne przecinają się za pięta tworząc kąt. Norma dla kąta piętowego wynosi 15-18.

Kąt koślawości palucha: Jest to kąt zawarty miedzy styczną do przyśrodkowego brzegu stopy a styczną poprowadzoną z punktu w najszerszym miejscu przodostopia do zewnętrznego brzegu palucha. Norma 0-9

Kąt szpotawości palca małego: wyznaczamy podobnie jak kąt koślawości palucha ale po stronie zewnętrznej brzegu stopy Kąt Clarke'a : jest zawarty między styczną przyśrodkowego brzegu odbitki a linią łączącą punkt największego wgłębienia i zetknięcia stycznej przyśrodkowej z brzegiem przodostopia. Kąt ten określa stan wysklepienia podłużnego łuku stopy.

Wskaźnik Ky: Określa on stosunek długości odcinka przebiegającego w centrum wysklepienia łuku podłużnego przez zacienioną część śladu do długości odcinka wykreślonego przez zacienioną i nie zacienioną część plantokonturogramu.

stopa wydrążona: 0,00 — 0.25

stopa normalna: 0,26-0,45

stopa obniżona 1stopnia 0,46-0,49 .

stopa obniżona 2 stopnia 0,50-0,75

stopa płaska 0,76-1,00

6. Wskaźnik W: służy do oceny wysklepienia poprzecznego stopy W=S/P gdzie S-długość stopy P-szerokość stopy

64. Wymień wskaźniki oceny plantokonturogramu.

-kąt ustawienia pięty

- kąt koślawości palucha

- kąt szpotawości palca małego

- wskaźnik kątowy Clarke'a

- wskaźnik stanu sklepienia poprzecznego stopy (W=dlugość/szerokość)

- wskaźnik Ky (Sztritera — Godunowa)

- wskaźnik Wejsfloga _ - wskaźnik Bałakirewa

- zewnętrzna zatoka stępu . - kąt tylny stopy (u dzieci)

- odstępy śródstępno — palcowe

-odstępy międzypalcowe (międzyopuszkowe)

65. Wymień metody oceny postawy ciała.

1. 1Vletody wzrokowej oceny sylwetki

2. Metody wzrokowej oceny wybranych elementów postawy.

3. Metody całościowej oceny sylwetek zarejestrowanych za pomocą fotografii, cieniografii i konturografii.

4. Metody oceny poszczególnych elementów postawy ciała przy użyciu aparatury pomiarowo-rejestrującej (rysunkowej).

5. Metody oceny oparte na kryterium linii pionowych, linii symetrycznych, kątów(zasada równowagi mechanicznej i symetrii).

6. Nowoczesne techniki badania postawy ciała

66. Metody subiektywne oceny postawy ciała.

Wyróżniamy następujące grupy metod:

Wzrokowa ocena sylwetki (metody sylwetkowe), polega na ogólnej opinii o sposobie trzymania się. Kryterium oceny stanowią tu wzorce — typy postawy, do których porównuje się badanego. Najpopularniejsze z nich to:

- Typologia Staffela z 1889 r, który na podstawie wzrokowej oceny przednio — tylnych krzywizn kręgosłupa wyróżnia pięć typów postawy:

a.postawa normalna,

b.plecy okrągłe,

c.plecy wklęsłe,

d.plecy okrągło — wklęsłe

e.plecy płaskie,

- Typologia Browna zwana metodą harwardzką, która wyodrębnia 4 typy postaw oznaczonych symbolami liter (A, B,C, D) — określających:

A. postawę doskonałą,

B. postawę dobrą

C.postawę wadliwą,

D.postawę bardzo złą,

Wzorce A i B uznał za postawy dobre, C i D za postawy żłe. Typologii tej nie można stosować w odniesieniu do dzieci, gdyż powstała na podstawie badań dorosłych mężczyzn.

- Metoda sylwetkowa Wolańskiego, w której wyróżnia się trzy zespoły typów:

A. zespół typów kifotycznych (K) — przewaga kifozy piersiowej nad lordozą lędźwiową;

B. zespół typów równoważnych (R) — z przybliżonymi wielkościami kifozy i lordozy,

C. zespół typów lordotycznych (L) — przeważa lordoza nad kifozą

Ocenę postawy ciała za pomocą metody Wolińskiego można przeprowadzić dwojako:

- przez wzrokowe porównanie badanego do typów wzorcowych,

- przez analizę kątów przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, mierzonych skonstruowanym przez autora tzw. sferodorsiometrem

2. Metody wzrokowej analizy poszczególnych elementów postawy, będące fragmentarycznym spojrzeniem na postawę. Polegają one na opisie postawy według z góry przyjętego schematu lub ocenie punktami, które mogą mieć znaczenie dodanie lub ujemne. Można tu wymienić:

- Metodę opisową Klappa ( tzn. schemat Klappa)

- Metodę Dybowskiego i Lewickiej, którzy uzupełniali opisem sylwetkową rejestrację postawy ciała. Analizowali postawę ustawiając badanego bokiem, przodem i tyłem, a następnie zestawiali uzyskane wyniki posługując się odpowiednim kluczem;

- Metody punktowania (wg Kasperczyka); w tej metodzie autor dokonał bezpośredniej obserwacji wybranych elementów budowy

i postawy ciała. Badaniu podlegało: ustawienie głowy (oraz jego elementów), barków, łopatek, klatki piersiowej, brzucha, kolan, ukształtowanie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, skoliozy, wysklepienie stopy. Za każdy element przypisywał określoną liczbę punktów.

- Nowojorski test klasyfikacyjny postawy ciała, który polega na ocenie punktami poszczególnych elementów postawy porównywanych z rysunkami przedstawiającymi prawidłowe i nieprawidłowe ich kształty.. i usytuowania.

67. Wymień metody obiektywne oceny postawy ciała.

68. Omów sposób oceny ortopedycznej postawy ciała.

Schemat badania ortopedycznego:

A) Badanie kliniczne ~

I Dane personalne : wiek, zawód, szkoła, miejsce nauki, pracy i zamieszkania.

II Dane środowiskowe: wykształcenie, zawód rodziców, warunki mieszkaniowe, bytowe i inne.

III Wywiady dotyczące:

a) Przyczyn zgłaszania się do badania,

b) Etiologii, patogenezy i patomechaniki,

c) Dotychczasowego leczenia,

d) Przebytych chorób

IV Badanie stanu ogólnego:

a) Ocena rozwoju biologicznego,

b) Odżywianie

c) Stan czynnościowy i stan narządów wew

V Stan ortopedyczny:

1 ogólny:

a) Statyczny

b) Dynamiczny

2 odcinkowy:

a) Statyczny

b) Dynamiczny

3 miejscowy:

a) Statyczny

b) Dynamiczny

B) Badania dodatkowe (specjalistyczne)

C) Określenie rozpoznania

D) Ustalenie rokowania

E) Opracowanie planu leczenia

69. Wymień zalety i wady metody Staffel'a

ZALETY:

- nie potrzeba sprzętu

- metoda prosta w zastosowaniu (wzrokowa)

- sprawdza się przy badaniach przesiewowych (niedługi czas oceny) - skala 1:1

- metoda pozwala zarejestrować nie tylko jeden moment przybranej postawy (jak np. w metodach fotografii), ale postawę nawykową, najczęstszą dla badanego

- na bieżąco można przeprowadzać kontrolę

- proste przyporządkowanie do danej sylwetki pozwala na dobór ćwiczeń korekcyjnych

- trafność - wykorzystuje się tą metodę do dziś

WADY:

- trzeba mieć duże doświadczenie ( co jest normą, a co już zaliczyć jako wadę) - ocena tylko kręgosłupa, a nie całej postawy (ustawienia głowy, kkd) - ocena tylko w jednej płaszczyźnie ~ ~

- łatwo się pomylić (czy taka jest budowa ciała czy to już nieprawidłowa sylwetka) - trudno porównać z oceną wykonaną wcześniej

- ocena powinna być wykonywana przez tą samą osobę

70. Omów zalety i wady metody Wolańskiego

Oryginalną polską metodę oceny postawy ciała jest metoda Wolańskiego. Autor wyróżnił trzy rodzaje postaw, biorąc pod uwagę przednio-tylne krzywizny kręgosłupa i na tej podstawie wyróżnił trzy typy postaw z trzema stopniami nasilenia wad. Rys3 Typy postaw ciała wg Wolańskiego;

K-kifotyczny, L-lordotyczny, R-równoważny. W ten sposób powstała typologia zawierająca 9 wzorców:

K- zespół typów kifotycznych I, II, III - kifoza jest większa niż lordoza;

L-zespół typów lordycznych I, II, III - lordoza jest większa niż kifoza;

R- zespół typów równoważnych I, II, III - kifoza równa się wielkością lordozie.

Ocenę postawy ciała za pomocą metody Wolańskiego można przeprowadzać dwojako: przez analizę kątów przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, mierzonych skonstruowanym przez autora przyrządem sferosomatometrem lub przez wzrokowe porównanie badanego do typów wzorcowych. Zaletą tej grupy metod jest nie tylko prostota ich stosowania, ale przede wszystkim to, że „mówią" one o sposobie „trzymania się", a nie budowie ciała. Pozwalają zarejestrować nie tylko jeden moment przybranej postawy, ale postawę nawykową, najczęstszą dla badanego.

71. Omów zalety i wady metody Harwardzkiej

Metody sylwetkowe - metody właściwej oceny wzrokowej

Najbardziej znaną w tej grupie metod jest typologia metod sylwetek Browna - sylwetki harwardzkie. Autor odróżnił dwie grupy postaw: dobrą i złą. Każda z tych grup miała dwa stopnie - lepszy i gorszy. Wzorce sylwetek były oznaczone dużymi literami alfabetu:

A— postawa doskonała — głowa wyprostowana nad klatką piersiową, biodrami i stopami, klatka piersiowa płaska, brzuch płaski, plecy łagodnie wygięte;

B— postawa dobra - głowa wysunięta nieco ku przodowi, klatka piersiowa mniej wypukła, brzuch nieco uwypuklony, plecy bardziej wygięte;

C— postawa wadliwa — głowa wysunięta przed klatkę piersiową, klatka piersiowa płaska, brzuch wypukły, plecy zgarbione;

D— postawa zła — głowa bardzo wysunięta do przodu, klatka piersiowa zapadnięta, brzuch zwiotczały, wiszący, plecy wybitnie zgarbione.

Sylwetki harwardzkie mają znaczenie historyczne.

~W świetle współczesnych wymagań klasyfikacja Browna nie nadaje się do określania postaw dzieci. Nie uwzględnia ona zmienności postawy w różnych okresach rozwoju, ujmuje postawę w sposób uproszczony i szablonowy. Typologia Browna była niejednokrotnie modyfikowana i zmieniana przez innych autorów.

72. Na czym polega metoda punktowania?

Metoda punktowania, należy do grupy metod wzrokowej analizy poszczególnych elementów postawy. W metodzie tej autor dokonuje bezpośredniej obserwacji wybranych elementów budowy i postawy ciała. Badający dokonuje punktowej oceny poszczególnych elementów postawy w skali od 0 do 3 lub 5( zależnie czyja to metoda). „0" punktów za prawidłowe ustawienie danego odcinka, im więcej punktów tym deformacja większa gdzie 3 lub odpowiednio 5 oznacza skrajną nieprawidłowość. W ten sposób rosnąca suma punktów wskazuje na stopniowe pogarszanie się postawy, a postawę idealną cechują wartości tej sumy zbliżone do zera. W związku z tym niektórzy autorzy mówią też o„punktach karnych" za postawę( im więcej tym gorzej).

~ Najbardziej znane są metody punktowania wg: Stobieckiej, Szczygła, Wolańskiego i Kasperczyka. Metoda punktowania nacechowana jest znaczną dozą subiektywizmu i wymaga dużego doświadczenia badającego:

np. Kasperczyk oceniał:

-w płaszczyźnie strzałkowej: głowa, barki, łopatki, klatka piersiowa, brzuch, plecy -w płaszczyźnie czołowej( w ustawieniu przodem): barki, klatka piersiowa, kolana -w płaszczyźnie czołowej (w ustawieniu tyłem): barki, łopatki, kręgosłup Skala punktów:

0- prawidłowy układ ocenianego elementu

I- niewielkie odchylenie od stanu prawidłowego

2 lub 3- znaczne odchylenie od stanu prawidłowego

1 lub 5- zniekształcenie dużego stopnia, zmiany o charakterze strukturalnym

73. Omów tabelę błędów Degi.

Wg Degi wyniki badań zarówno ortopedycznych, jak i testów funkcjonalnych najlepiej nanieść na sporządzoną w tym celu tabelę poglądową. Tabelarne zestawienie pozwoli szybko zorientować się w całości wad badanego osobnika i ustalić indywidualny program zabiegów korektywnych. Ułatwia ono także zgrupowanie osób ćwiczących w osobne grupy mające te same lub zbliżone błędy. W ten sposób można opracować dla danej grupy program ćwiczeń dobranych i dostosowanych ściśle do potrzeb. Pozwala to więc zrealizować nieodzowną indywidualizację ćwiczeń w grupowym wykonaniu, co jest także ważne z punktu widzenia ekonomicznego (zysk na czasie i na personelu instruktorskim).

W tabeli można zamieścić bardzo wiele danych (w zasadzie wrzucasz tam co chcesz oceniać, nie będę wymieniać, bo jest tego naprawdę dużo).

Formularz badania najlepiej sporządzić tak , by po lewej stronie z góry na dół znajdowały się nazwiska badanych, u góry zaś w rubrykach pionowych testy i dane. Używamy najprostszych oznaczeń (+,O,cm itd.). W ten sposób badanie odbywa się szybko mimo że jest szczegółowe.

74. Omów metodę fotograficzną, konturograficzną i cieniograficzną.

M. fotograficzna.

Pojawiła się niemal od pierwszych lat istnienia sztuki fotograficznej. Początkowo porównywano zdjęcia badanego do określonego ~stawy przez nakładanie na siebie fotogramów. Kolejnym krokiem było ustawianie badanego na tle kratownicy, co > na ustalenie pomiarów długościowych, symetrii itp. Postawomierz Motta miał dodatkowo przed obiektywem linie wyznaczające stosunki symetrii u badanego osobnika. Zdjęcia wykonywano w trzech pozycjach: z przodu, boku i tyłu. Kolejnym zwoju tej metody było fotografowanie odbicia sylwetki w lustrze, a najlepszym rozwiązaniem była metoda Layonta, w której obraz trzech płaszczyzn rzucany był na jedno lustro (nie było już konieczności wykonywania trzech zdjęć w trzech różnych). Metoda fotograficzna pozawalała na obiektywną ocenę postawy ciała, wadą był fakt, że na płaskim zdjęciu giną stosunki przestrzenne oraz niektóre pomiary mogą być zmienione przez skróty perspektywy. Istotnym minusem jest, że badany przyjmował skorygowaną postawę ciała w czasie wykonywania zdjęcia.

M. onturograficzna i cienograficzna.

Przykładem są metody Christensena, Korba, Lewickiej i Perzanowskiego

M. Christensena — polegała na szkicowaniu na płótnie powiększonego zarysu standardowych sylwetek i rzucaniu na to cienia osoby. Pozwalało to na uchwycenie dokładnych różnic między badanym a wzorcem.

M. Korba — polega na zakreślaniu konturu doskonałej postawy, przy czym linie przedniej i tylnej ściany sylwetki odsuwa się tak aby mogli się w nich pomieścić ludzie o różnej tuszy. Równoległość linii nakreślonych i rzeczywistych linii ciała badanego o dobrej postawie, styczność linii jest dowodem złej postawy.

M. Lewickiej i Perzanowskiego — polega na zastosowaniu równoległego światła płynącego z projektora filmowego. Nagi badany umieszczany jest po drugiej stronie ekranu, który pełni też rolę parawanu. Na ekran rzuca się zarys siatki o oczkach 5x5 cm w celu uzyskania skali pomiarowej.

75. Na czym polega ocena postawy ciała za pomocą posturometru-S?

posturometr-S jest elektronicznym urządzeniem pomiarowym, które pozwala na określenie położenia punktu w przestrzeni trójwymiarowej w kartezjańskim układzie współrzędnych. Składa się z dwóch układów:

mechanicznego, służącego do wskazania wodzikiem pomiarowym położenia mierzonego punktu.

elektronicznego, obliczającego położenie wodzika pomiarowego w przestrzeni trójwymiarowej.

Badanie rozpoczyna się uproszczonymi oględzinami ortopedycznymi. Pomiary elementów postawy ciała odbywają się w pozycji o uprzednim ustawieniu badanej osoby na obrotowej podstawie stabilizatora, wyregulowaniu podpórki pod brodą i u stabilizatorów bioder. Pomiary polegają na ręcznym (chwyt wodzika dłonią) poprowadzeniu wodzika po mierzonej krzywiźnie lub wskazaniu wodzikiem mierzonego punktu. Układ mechaniczny pantografu powinien być tak wyważony, aby

dokonując pomiaru nie odczuwać oporów mechanicznych i łatwo precyzyjnie przemieszczać wodzik w przestrzeni. Ruch wodzika jest przekazywany za pomocą impulsowych przetworników optoelektronicznych do komputera. Dalsze opracowanie odbywa się

bez udziału badanej osoby. Karta badań składa się z części opisowej i graficznej.

Część opisowa zawiera m.in. dane identyfikacyjne i antropometryczne badanego, typ postawy ciała i opis sylwetki. Część graficzna przedstawia obrys sylwetki, wykres kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej.

76. na czym polega ocena postawy ciała za pomocą zjawiska mory projekcyjnej.

Technika mory polega na załamywaniu się wiązki światła do czego służy raster, uzyskuje się obraz w ukł. warstwicowym, który poddawany jest analizie. Po wykonaniu przez raster fotografii — znając odległość miedzy źródłem światła, a rasterem i odległość pomiędzy tym źródłem a aparatem fotograficznym oraz grubość siatki — można wyliczyć według wzoru Adaira wysokość każdej warstwy. Tym samym można określić przestrzenne położenie punktów ciała leżących na różnych warstwicach. Komputer za pomocą odpowiedniej karty i programu dokona automatycznej analizy postawy ciała badanego. Tech. Mory określa : wskaźniki kątowe w pł. Strzałkowej

-wymiary liniowe w pł. Strzałkowej

- symetrie ciała w pł. Czołowej

• ocenę skrzywienia kręgosłupa w pŁ Czołowej

• -symetrię ciała w pł. Horyzontalnej

77. Omów mechanizm powstawania wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej.

Istotą powstawania wad kręgosłupa w pł. strzałkowej jest pogłębienie lub zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa. Najczęściej występ. 4 postacie tych wad:

-pogłębienie kifozy piersiowej (plecy okrągłe- osłabienie mm. grzbietu, wysunięcie do przodu głowy i barków, przykurcz mm. klatki piersiowej, zmniejszenie przodopochylenia miednicy)

-pogłębienie lordozy lędźwiowej (plecy wklęsłe- osłabienie im. brzucha, przykurcz m. prostownika grzbietu, zwiększenie przodopochylenia miednicy)

-pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej (plecy okrągło- wklęsłe- mm. prostownika grzbietu odc. Th ulegają rozciągnięciu a w odc. L skróceniu, przykurcz mm. klatki piersiowej i obręczy barkowej, osłabienie mm. brzucha i mm. pośladkowych, wysuniecie głowy w przód, zwiększenie przodopochylenia miednicy)

-brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa (plecy płaskie-przykurcz mm. brzucha i mm. pośladkowych, osłabienie zginaczy biodrowych i mm. prostownika grzbietu w odc. L a przykurcz w odc. Th, poziome ustawienie miednicy, bardzo odstające łopatki, środek ciężkości kieruje się ku tyłowi)

78. Jak ukształtowany jest kąt przodopochylenia miednicy przy zwiększonych krzywiznach przednio tylnych kręgosłupa.

Przy zwiększonych krzywiznach przednio tylnych kręgosłupa kąt przodopochylenia miednicy zwiększa się, ponieważ rozciągnięciu ulegają mięśnie układu II (mm.brzucha, pośladkowe, kulszowo-goleniowe) a napięty jest układ I(m.biodrowo- lędzwiowy, prosty uda, czworoboczny lędźwi, prostownik grzbietu).

79. Jak ukształtowany jest kąt przodopochylenia miednicy przy zmniejszonych krzywiznach przednio tylnych kręgosłupa.

Przy zmniejszonych krzywiznach przednio tylnych kręgosłupa kąt przodopochylenia

miednicy zmniejsza się ponieważ osłabieniu ulegają mięsnie : biodrowo-ledzwiowy, prosty uda, czworoboczny lędźwi, prostownik grzbietu, przy napiętych mięśniach: brzucha, pośladkowych, kulszowo-goleniowych.

80. Podaj grupy ćwiczeń stosowanych w korekcji wad postawy ciała.

81. Podaj ćwiczenia przeciwwskazane dla wad z powiększonym kątem przodopochylenia miednicy.

82. Podaj ćwiczenia przeciwwskazane dla wad ze zmniejszonym kątem przodopochylenia miednicy.

Zmniejszenie kąta przodopochylenia miednicy prowadzi do powstania pleców płaskich oraz w przypadku dalszego zmniejszania kąta pleców okrągłych. .

Przyczyna tych zmian postawy jest osłabienie a po czasie rozciągniecie mięśni: piersiowego większego, prostownika grzbietu w odcinku lędźwiowym, biodrowo-lędzwiowego oraz głowy prostej czworogłowego uda. Przykurczeniu ulegają mięśnie: prostownika grzbietu w odcinku piersiowym, prosty brzuch, kulszowo-goleniowe i pośladkowy wielki. Do ćwiczeń przeciwwskazanych w tej wadzie zaliczą się te, które będą wzmacniały mm przykurczone a rozciągały osłabione. Dodatkowo powinno się unikać w placach płaskich ćwiczeń elongacyjnych czy antygrawitacyjnych.

83. Co to jest pozycja korekcyjna i hiperkorekcyjna?

Stosując jako kryterium podziału pozycji wyjściowych stopień doraźnego wyrównania wady wyróżniamy: Pozycja korekcyjna- jest to pozycja, w której oś kręgosłupa powraca do stanu prawidłowego,

Pozycja hiperkorekcyjna- jest to pozycja, w której oś kręgosłupa zostaje nadmiernie wyciągnięta w stronę przeciwna.

84. Przyczyny zwiększenia przodopochylenia miednicy:

Zwiększone przodopochylenie miednicy występuje przy plecach okrągło-wklęsłych, wklęsłych. Przyczyną tego stanu rzeczy są: przykurczone mięśnie: prostowniki grzbietu w odcinku lędźwiowym (czworoboczny lędźwi, biodrowo —lędźwiowe, prosty uda) oraz wydłużone mięśnie: prosty brzucha, skośny zewnętrzny i wewnętrzny, pośladkowy wielki oraz mięśnie kulszowo - goleniowe.

85. Przyczyny zmniejszenia przodopochylenia miednicy:

Zmniejszone przodopochylenie miednicy występuje w plecach płaskich oraz okrągłych. Przyczyną tego stanu rzeczy są: przykurczone mięśnie: brzucha, prostowniki biodra i mięśnie piersiowe oraz nadmiernie wydłużone mięśnie: zginacze biodra, prostowniki grzbietu.

86. Podaj 3 przykłady dla pozycji korekcyjnej w wadach postawy.

Pozycja korekcyjna- taka, w której oś kręgosłupa powraca do stanu prawidłowego

Np: -plecy okrągłe-leżenie przodem ręce splecione n~ karku, skłon tułowia w tył, cofnięcie łokci, ściągnięcie łopatek,

wyciągnięcie gł. w przód

-plecy płaskie- leżenie przodem, ręce pod czołem, unoszenie prostych NN w górę

-skolioza prawostronna piersiowa-leżenie tyłem, lewa k.g. prosta za głową L k.d. prosta, P k.g. wzdłuż ciała k.d. zgięta ruch; przyciąganie prawego kolana do klatki piersiowej

-kl. piersiowa lejkowata- siad klęczny, RR wzdłuż tułowia, chwyt laski oburącz: rućh- odrzut RR w górę 3x

87. Podaj 3 przykłady dla pozycji hiperkorekcyjnej w wadach postawy.

Pozycja hiperkorekcyjna- przeprostna polega na nadmiernym wygięciu w stronę przeciwną Np.:

-na pogłębioną lordozę lędźwiową - wykonywanie kociego grzbietu -kolana szpotawe - siad klęczny z podudziami skierowanymi na zewnątrz -kolana koślawe - siad skrzyżny

-skolioz prawostronna piersiowa- klęk podparty i przesuwanie rąk drobnymi krokami max. w prawą stronę

88. Omów podział etiologiczny skolioz

1. skoliozy funkcjonalne — odwracalna, wiadoma przyczyna, np. przy skrócie miednicy, bólu, małe wartości kątowe 1-15 stopni, najczęściej jednołukowa

2. skoliozy strukturalne - zmiany strukturalne, zaawansowane :

s. kostnopochodne - zmiana kostna np. zrosty kręgów, żeber

s. wrodzone,

s. torakogenne ( w obrębie klatki piersiowej np. zbliznowacenie z jednej str. ) s. inne

s. miogenne

s. wrodzone ( płodowa dystrofia mięśniowa)

s. dystroficzne

s. inne

s. nerwopochodne

s. wrodzone

s. po Heinego-Medina

s. inne

s. idiopatyczne

89. Co to jest skolioza?

Skolioza —(boczne skrzywienie kręgosłupa) jest to zniekształcenie przekraczające 10° w płaszczyźnie czołowej mierzone metodą Cobba, na zdjęciu rentgenowskim

Jest to trójpłaszczyznowa deformacja kręgosłupa:

skrzywienie w płaszczyźnie czołowej (boczne skrzywienie kregosłup)

strzałkowej (lordo- i kyfoskolioza)

poziomej (rotacja i torsja kręgów)

90. Czym się różni skolioza funkcjonalna od strukturalnej?

S. funkcjonalne- dotyczą osób z osłabionym ukł. mięśniowym i aparatem torebkowo-więzadłowym. Mogą wynikać z zespołu bólowego (s. reflektoryczna), ze skośnego ustawienia miednicy spowodowanego przykurczowym skrótem lub rzeczywistym skrótem jednej z kkd. Zwykle są jednołukowe, z niewielkim stopniem skrzywienia i nieznaczną progresją.

S. strukturalne- występują już trwałe zmiany w obrębie kręgów i okolicznych tkanek oraz całego kręgosłupa i nawet tułowia. Mamy do czynienia z wyraźniejszym skręceniem kręgosłupa, zniekształceniem klatki piersiowej i miednicy oraz zaburzeniami w układzie oddechowym i krwionośnym. Są to skoliozy wielołukowe, dużego stopnia, o znacznej progresji.

91.Omów podział skolioz idiopatycznych.

Podział wg Jamesa uwzględnia typy chronologiczne:

typ niemowlęcy- dotyczy głównie chłopców, pojawia się przed 3 r.ż., najczęściej w odc. piersiowym i lewostronnie. Są 2 podtypy; skolioza niemowlęca postępująca, skolioza niemowlęca cofającą się (ustępującą ok. 4 r.ż.)

typ dziecięcy- pojawia się między 3-10 r.ż., im wcześniej się pojawi tym gorzej rokuje

typ młodzieńczy- najbardziej charakterystyczny typ skolioz idiopatycznych, pojawia się w wieku 10-14 lat

92 Charakterystyka skolioz funkcjonalnych

Skolioza funkcjonalna nie osiąga nigdy dużych rozmiarów i jest odwracalna, można ją skorygować czynnie przez dowolne napięcie mięśni kontrolujących postawę lub biernie, np. w pozycji leżącej usunięcie bólu powodującego odruchowe skrzywienie

itp. Skoliozy funkcjonalne cechują się jednołukowym wygięciem bocznym kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej, bez wyraźnej torsji kręgosłupa.

Towarzyszą skróceniom jednej kończyny dolnej, przykurczom przywiedzeniowym lub odwiedzeniowym biodra. Nie osiągają nigdy dużych rozmiarów, dotyczą zazwyczaj odcinka lędźwiowego kręgosłupa i są odwracalne po ustąpieniu przyczyny, jeśli skolioza nie utrwaliła się przez wiele lat zaniedbania.

93 Charakterystyka skolioz strukturalnych

Skoliozy strukturalne wykazują utrwalone zmiany w budowie poszczególnych kręgów, całego kręgosłupa, tułowia. Skrzywienie boczne występuje zawsze z torsją kręgosłupa wzdłuż jego osi długiej. Dewiacje kręgosłupa pociągają za sobą zniekształcenie klatki piersiowej z upośledzeniem funkcji oddychania i krążenia, a często również zniekształcenie miednicy. Skoliozy strukturalne mogą osiągnąć dużą wielkość i stwarzając często trudne problemy lecznicze. Mogą być znaczne, wykazują utrwalone zmiany w budowie poszczególnych kręgów, całego kręgosłupa i tułowia. Zmiany w obrębie kręgosłupa pociągają za sobą zniekształcenia klatki piersiowej z upośledzeniem oddychania i krążenia. W przypadku skrzywienia odcinka lędźwiowego kręgosłupa zmiany obejmować mogą również miednicę.

można wyróżnić trzy główne grupy skolioz strukturalnych:

* idiopatyczne (o nieznanej przyczynie) - stanowiące 50-90% wszystkich skolioz,

* wrodzone, stanowią nierzadko wyjątkowo trudne problemy lecznicze

* porażenne. występują zazwyczaj w zespołach porażeń i niedowładów obejmujących tułów i kończyn

W skoliozach porażennych i wrodzonych etiologia deformacji są znane o tyle, ile znana jest przyczyna choroby zasadniczej (np. wirus poliomyelitis i niesymetryczne niedowłady mięśni tułowia, zaburzenia segmentów kręgosłupa itp.). Natomiast w skoliozach idiopatycznych czynnik etiologiczny jest nieznany

Zazwyczaj skrzywienie to dostrzegają inni, na przykład przy zakupie odzieży. Skrzywienie widoczne jest przy daleko posuniętej chorobie. Biodro z jednej strony jest bardziej wysunięte. Bark (zazwyczaj prawy) jest ustawiony nieco wyżej. Łopatka odstaje. Przy przodopochyleniu tułowia, patrząc od tyłu, widoczne jest uwypuklanie jednej połowy pleców (garb żebrowy albo uwypuklenie lędźwi).

94. Jakie są przyczyny powstawania skolioz funkcjonalnych?

• zaburzenia czynnościowe [złe nawyki np. noszenie torby na jednym ramieniu, siadanie z jedną nogą pod pośladkiem u dzieci]

• zaburzenia statyczne [np. na tle skrótu kończyny]

- zaburzenia odruchowe [np. odruch przeciwbólowy]

- zaburzenia czynnościowo- statyczne [pozorny skrót kończyny, przykurcze przywiedzeniowe / odwiedzeniowe]

95. Patomechanika zmian w płaszczyźnie czołowej, w obrębie układu kostnego w skoliozach.

Działanie czynnika etiologicznego prowadzi do zaburzenia równowagi wewnętrznej kręgosłupa zarówno jeśli chodzi o elementy bierne: kręgi, krążki i więzadła, jak i elementy miękkie — mięśnie co prowadzi do powstania bocznego skrzywienia kręgosłupa. Podstawowym elementem skrzywienia jest łukowate wygięcie w jednym odcinku, nazywane skrzywieniem pierwotnym. W pierwszej fazie stwierdza się tylko zwężenie krążków międzykręgowych po stronie wklęsłości wygięcia i utratę elastyczności z jednoczesnym wzmożonym potencjałem czynnościowyrn mięśni po stronie wypukłości [dążenie do wyrównania napięcia]. Szybko dołączają zmiany strukturalne w kręgach. Pod wpływem działania siły grawitacji, nierównomiernego obciążenia kręgów z jednej strony i działania sił wzrostowych z drugiej strony dochodzi do klinowacenia kręgów na szczycie skrzywienia. [zgodnie z prawem Delpecha - Wolfa].

Wygięcie pierwotne zaburza równowagę i statykę tułowia. Tułów przesuwa się bocznie w kierunku wypukłości skrzywienia. Ustrój dąży do zrównoważenia przesuniętego środka ciężkości i dochodzi do reakcji wyrównawczej ze strony sąsiednich, nie objętych tym procesem, odcinków kręgosłupa oraz mięśni tułowia. Powyżej i poniżej wygięcia pierwotnego powstają wygięcia wtórne — wyrównawcze. Jednocześnie zachodzą zmiany w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej.

96. zmiany w układzie mięśniowym w skoliozach

- W odcinku szyjnym następuje przykurcz mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego, w klatce piersiowej mięśnie międzyżebrowe ulegają przykurczowi, w miednicy mięśnie pośladkowe mogą być rozciągnięte, a mięśnie lędźwiowo-biodrowe mogą być przykurczone. To samo dzieje się z mięśniami grzbietu i brzucha (mięśnie jednej strony ulegają osłabieniu, mięśnie strony przeciwnej mają tendencję do przykurczu).

- W bocznych skrzywieniach kręgosłupa dochodzi do asymetrii napięć mięśni przykręgosłupowych strony prawej i lewej. Mięśnie jednej strony ulegają osłabieniu, pozwalając kręgosłupowi na skrzywienie (po stronie wypukłości), mięśnie strony przeciwnej mają tendencję do przykurczu, powodując utrwalenie skrzywienia.

- W skoliozie dochodzi do zaburzenia we współpracy mięśni przykręgosłupowych, mięśni tułowia, głowy i kończyn, znajdujących się po stronie wklęsłej i wypukłej skrzywienia. Niektóre z grup mięśniowych ulegają skróceniu, inne zmuszane są do pracy w warunkach wydłużenia. Jedne i drugie tracą możliwość kontrolowanego skracania się i wydłużania, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu kostno-mięśniowego. Wykorzystanie niektórych technik (np. metody PNF) umożliwia rozluźnienie mięśni pozostających w ciągłym napięciu oraz "nauczenie" mięśni i centralnego układu nerwowego prawidłowej kontroli ruchu. Równocześnie wzmacniane są mięśnie, które uległy osłabieniu.

97. Jakie zmiany zachodzą w płaszczyźnie strzałkowej w skoliozach ?

z wykładów:

- zmiany w płaszczyźnie strzałkowej związane są z pogłębieniem lordozy i spłyceniem kifozy, dzieje się tak dlatego, ponieważ mięśnie grzbietu „walczą" z rozciąganiem, cechuje je wzmożone napięcie — chcą przywrócić prawidłowy tonus,

- tworzenie wygięć kompensacyjnych, zaburzenie napięcia mięśni (napięty prostownik), zwiększona lordoza, spłycona kifoza. „patomechanika bocznych skrzywień..."

Zasadniczym defektem morfologicznym w idiopatycznej skoliozie piersiowej jest nadmierna długość kolumny przedniej kręgosłupa w stosunku do długości kolumn tylnych. W obrębie wygięcia pierwotnego w skoliozie piersiowej każdy kręg znajduje się w ustawieniu lordotycznym względem kręgu leżącego powyżej i poniżej. Może to polegać na zmniejszeniu fizjologicznego ustawienia zgięciowego (kifotycznego) kręgów piersiowych lub na rzeczywistej lordozie.

/Dlaczego więc u tak dużej ilości dzieci stwierdza się kifotyczne zniekształcenie grzbietu?/

- Rzeczywista kifoza może występować na połączeniu dwóch wygięć strukturalnych. Rotacje w wygięciu pierwotnym i wtórnym są skierowane w przeciwne strony, na ich połączeniu rotacyjne przemieszczenie trzonów powoduje, że ciągłość przedniej kolumny kręgosłupa ulega wydłużeniu, co prowadzi do kifotycznego zgięcia obu lordotycznie usztywnionych obszarów.

- Gdy skolioza piersiowa może osiągać duże wartości kątowe, że wygięcie boczne odczytywane jest w płaszczyźnie strzałkowej jako kifoza, mimo iż kręgi pozostają w ustawieniu lordotycznym.

- Kifoza jest naturalną składową procesu torsji kręgosłupa w śkoliozach lędźwiowych i piersiowo — lędźwiowych (zmniejszenie lordozy lędźwiowej).

- Kifoza może powstać (najczęściej w proksymalnym kręgosłupie piersiowym), jako kompensacja leżącego niżej lordotycznie ustawionego odcinka.

98. Jakie zmiany zachodzą w płaszczyźnie poprzecznej w skoliozach?

1. Rotacja

2. Torsja

3. Garb żebrowy (tylny/przedni) — w odcinku Th

4. Wał lędźwiowy — w odcinku L ~

5. Skręcenie miednicy

99.Jakie upośledzenia funkcji układów wewnętrznych występują w skoliozach?

Upośledzenie funkcji układów:

1.oddechowego 2.krążeniowego 3.nerwowego

Jakie upośledzenia:

1. płuco po str. wypukłej — uciśnięte — wyłączone z oddychania płuco po str. wklęsłej — przejmuje funkcję płuca uciśniętego + ulega rozedmie.

2. w następstwie niewydolności oddechowej — przerost prawej komory w ciężkich przypadkach — rozwój serca płucnego 3, zwężone otwory międzykręgowe po str. wklęsłej — ucisk na korzenie nerwowe — bóle korzeniowe + nn. międzyżebrowych. -Obraz pacjenta: mniej wydolni + z dusznościami

WERSJA NIEOKROJONA:

98. Rotacja kręgów (kręgosłupa) w płaszczyźnie poprzecznej (skręcenie tułowia); rotacją nazywamy obracanie się kręgów w płaszczyźnie poziomej, a oś obrotu leży poza linią wyrostków kolczystych kręgów. Rotacja ta prowadzi do powstania

garbu żebrowego.

Torsja kręgu - jeden z objawów skoliozy.

Torsja powstaje w wyniku obracania się kręgów i oporów stawianych przez otaczające tkanki. W następstwie tego występuje: rozpłaszczenie i zmniejszenie wysokości trzonu po stronie wklęsłej

skrócenie nasady łuku po stronie wklęsłej

ustawienie wyrostka poprzecznego strony wypukłej w płaszczyźnie zbliżonej do strzałkowej

skrócenie oraz przemieszczenie wyrostka kolczystego ku stronie wklęsłej

zmiany kształtu otworów kręgowych

Torsja dotyczy w największym stopniu kręgów zlokalizowanych na szczycie skrzywienia.

Garb żebrowy, zniekształcenie klatki piersiowej spowodowane bocznym skrzywieniem kręgosłupa w postaci wystawania żeber zagiętych pod kątem ostrym na wypukłym łuku skoliozy. Spowodowany jest torsją kręgów.

Zniekształcenie jest najbardziej widoczne przy przodopochyleniu tułowia. Ogranicza pojemność oddechową płuc, pogarszając w znacznym stopniu sprawność organizmu i wydolność układu krwionośnego a szczególnie pracę serca.

99. Zniekształcenia klatki piersiowej — ucisk na płuca i serce (upośledzenie funkcji układu krążeniowego i oddechowego)

Deformacja kształtu klatki piersiowej powoduje przemieszczanie narządów wewnętrznych, co niekorzystnie odbija się na ich działaniu. Przy dużych skrzywieniach po stronie wypukłej płuco jest tak mocno uciśnięte, że zostaje prawie całkowicie wyłączone z oddychania. Płuco po stronie wklęsłej skrzywienia przejmuje zastępczo ~funkcję płuca uciśniętego i ulega częściowej rozedmie. W następstwie niewydolności oddechowej dochodzi do przerostu prawej komory serca i zaburzeń w układzie krążenia. Powyższe zmiany w układzie krążeniowo-oddechowym są przyczyną obniżenia ogólnej sprawności fizycznej osób z bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Mogą też wystąpić objawy ze strony układu nerwowego. Zwężenie otworów międzykręgowych po stronie wklęsłej i ucisk na korzenie rdzeniowe może wywołać bóle korzonkowe i nerwów międzyżebrowych. [Kasperczyk]

Pacjenci są mniej sprawni, mniej wydolni niż rówieśnicy, skarżą się na uczucie duszności. W skrajnych przypadkach może prowadzić to do przedwczesnej śmierci pacjenta. ...a w skrajnych przypadkach do niewydolności krążeniowo-oddechowej i przedwczesnej śmierci chorych. Duże skrzywienia powodują zmniejszenie pojemności życiowej płuc. Jest to wynikiem zmniejszenia pojemności klatki piersiowej po stronie wypukłej skrzywienia i ucisku, który może spowodować, że płuco będące po tej stronie zostanie prawie całkowicie wyeliminowane z oddychania, a nawet ulegnie marskości. Funkcję uciśniętego płuca przejmuje wtedy płuco po stronie wklęsłej, ulegając częściowej rozedmie. Znaczne skrzywienia powodują również przemieszczenie serca i dużych naczyń krwionośnych, co może powodować zaburzenia ich funkcji. Zmniejszona pojemność jamy brzusznej, będąca wynikiem obniżenia się przepony powoduje stłoczenie i ucisk znajdujących się tam narządów. [Wikipedia]

100. Czym się różni rotacja od torsji kręgu?

Rotacją nazywamy obracanie się kręgów w płaszczyźnie poziomej, a oś obrotu leży poza linią wyrostków kolczystych kręgów.

Torsja to zakłócenie przednio tylnej osi kręgów. Torsja powstaje w skutek asymetrii obciążeń przy stałym wzroście kręgosłupa. Prawo to dostrzegli i opisali Heutter-Volkmann i Wolf - Delpech.

101.Który łuk skrzywienia decyduje o wielkości skoliozy?

Łuk pierwotny- ten, który tworzy się pierwszy. Poniżej i powyżej miejsca wygięcia powstają wygięcia wtórne (wyrównawcze).Są one skierowane wypukłością w stronę przeciwną niż wygięcie pierwotne.

102. Co to jest kompensacja skoliozy?

Kompensacją skoliozy nazywane jest zjawisko wyrównania osi kręgosłupa. Występują dwa rodzaje kompensacji:

liniowa — kiedy dochodzi do kompensacji przez powstanie przeciwskrzywień (skrzywień wyrównawczych), wypukłością skierowaną w stronę przeciwną do pierwotnego;

Dwa rodzaje kompensacji liniowej:

-Są z reguły małe, stanowiące pół łuku.

-Z reguły powstają poniżej i powyżej wygięcia pierwotnego.

-Spełniają rolę połączeń z odcinkami prostymi kręgosłupa.

-Jest to pełne wtórne wygięcie, będące wygięciem kompensacyjnym.

-Nie pozostawia prostych odcinków w kręgosłupie.

pozaliniowa - odbywa się poprzez ustawienie miednicy, czyli dochodzi do jej skręcenia. Wyznaczniki kompensacji:

Głowa ustawiona symetrycznie nad barkami, barki nad miednicą, miednica nad czworobokiem podparcia.

Pion wyprowadzony z guzowatości potylicznej zewnętrznej lub C7 pada na szparę pośladkową i pada na środek czworoboku podparcia.

Na podstawie zdjęcia rentgenowskiego:

Suma wygięć wtórnych jest w przybliżeniu równa wielkości wygięcia pierwotnego. Na podstawie zdjęcia rentgenowskiego:

Suma długości wygięć wtórnych jest w przybliżeniu równa długości wygięcia pierwotnego (od granicznego kręgu górnego do granicznego kręgu dolnego).

Kompensacja nie rozwija się gdy:

-wygięcie pierwotne jest zbyt długie,

-odcinek wyrównywany nie ma odpowiedniej ruchomości,

-ze strony organizmu nie ma reakcji wyrównawczych (zaburzenia neurologiczne).

103. SKOLIOZA WYRÓWNANA A ZRÓWNOWAŻONA.

zrównoważona - poprzez kompensację pozaliniową, czyli rotację miednicy i zmiany ustawienia KKD (mogą występować przykurcze etc.) Sc uważa się za skompensowaną, jeśli pomimo obecności skrzywienia głowa jest umieszczona symetrycznie nad barkami, barki i klatka piersiowa nad miednicą, a miednica nad czworobokiem podparcia. ,

Wyrównana - poprzez kompensację liniową, do której dochodzi wyłącznie w obrębie kręgosłupa przez wytworzenie skrzywień wyrównawczych — w 30% Sc.

104. Metody pomiaru wielkości skrzywienia.

Metoda Cobba

- wyznaczamy kręgi graniczne (początkowy i końcowy skrzywienia). SA najbardziej skośne ale najmniej zmienione strukturalnie, wchodzą w skład skoliozy.

- wykreślamy prostą wzdłuż górnej powierzchni górnego kręgu krańcowego i dolnej powierzchni dolnego kręgu krańcowego.

- do tych linii rysujemy proste prostopadłe, które przecinając się z boku wygięcia wskazują kąt stanowiący wielkość wygięcia w stopniach.

— bierze się pod uwagę nie właściwy kąt, ale kąt dopełnienia ( górny lub dolny)

2. Metoda Fergussona

- oznaczamy środek górnego i dolnego kręgu krańcowego oraz kręgu szczytowego

• punkty łączymy liniami prostymi, utworzą one kąt którego wierzchołek znajduje się w środku kręgu szczytowego

105. Patomechanizm powstawania garbu żebrowego.

Wskutek obrotu i skręcenia kręgów, żebra przemieszczają się do tyłu po stronie wypukłości tworząc garb żebrowy tylny (szczególnie widoczny podczas pochylenia tułowia do przodu). Natomiast po wklęsłej stronie skrzywienia tylna ściana klatki piersiowej ulega depresji, a przednia jej część uwypukla się tworząc garb żebrowy przedni.*

Dla dociekliwych: Garb żebrowy jest wynikiem rotacji żeber. Jednak jego kształt zależy w dużej mierze od mm.brzucha, szczególnie m.skośnego zewn., który po wypukłej stronie skrzywienia zapobiega transpozycji tułowia. Mm.brzucha powodują obniżenie żeber i tworzą ich kątowe załamanie, tzw.grzebień garbu żebrowego.**

W związku z przemieszczeniem w stronę wklęsłą wyr.kolcz}~stych i odchyleniem ku tyłowi wyr.poprzecznyćh m.najdłuższy i biodrowo-żebrowy ulegają przesunięciom i najczęściej uwypuklają się w postaci wału mięśniowego lędźwiowego po stronie

wypukłości. *

106. Jakie znasz następstwa garbu żebrowego??

Ogranicza pojemność oddechową płuc, garb tylny powoduje ograniczenie miejsca, przez co płuco nie może się rozprężać; ~~prowadzi to do marskości, płuco po stronie garbu żebrowego przedniego przejmuje funkcje dwóch płuc, co prowadzi do rozedmy, pogarszając w znacznym stopniu sprawność organizmu i wydolność układu krwionośnego a szczególnie pracę serca.

107. Sposoby oceny i pomiaru garbu żebrowego.

Wraz z bocznym wygięciem następuje obrót i skręcenie kręgosłupa wzdłuż jego pionowej osi w stronę wypukłości łuku skrzywienia. Powoduje to przemieszczenie się żeber do tyłu po stronie wypukłości, a do przodu po stronie wklęsłości. Owo wypchnięcie żeber do tyłu powoduje powstanie garbu żebrowego, który uwidacznia się zwłaszcza podczas pochylenia tułowia do przodu(test Bertranda) . W takiej pozycji szukamy najwyższego punktu na garbie i najniższego na przeciwnej stronie pleców, do garbu przykładamy poziomice i mierzymy linijką różnice w centymetrach.

108. Omów ocenę wzrokową bocznego skrzywienia kręgosłupa:

Badanie rozpoczynamy od tyłu. Celem określenia symetrii prawej i lewej strony rzutujemy z guzowatości kości potylicznej pion, który przy postawie prawidłowej powinien pokrywać się z wyrostkami kolczystymi kręgosłupa, szparą międzypośladkową i padać na podłoże w miejscu styku obu pięt. Odchylenie osi kręgosłupa od linii rzutu pionu poza szparę międzypośladkową lub poza miejsce styku pięt świadczy o niewyrównaniu osi kręgosłupa. Przy ocenie postawy w płaszczyźnie czołowej istotne znaczenie ma określenie symetrii szeregu łatwo dostępnych punktów topograficznych po obu stronach ciała. Są to:

~ wyrostki sutkowe kości skroniowej

-wyrostki barkowe łopatek , -kąty dolne łopatek

-łuki żebrowe

-najwyższe punkty talerza kości biodrowej

-szczyty krętarzy większych

-linie dołów podkolanowych

-szczyty kostek zewnętrznych

Linie przeprowadzone między tymi punktami powinny być prostopadłe do linii pionu kręgosłupa.

Podobne badanie przeprowadzono w płaszczyźnie czołowej od przodu. Pion rzutujemy z punktu „nasion"-jest to miejsce przecięcia płaszczyzny pośrodkowej ze szwem nosowo-czołowym. Przy prawidłowej postawie pion powinien przebiegać przez środek brody, wcięcie jarzmowe mostek, wyr. mieczykowaty, pępek, środek spojenia łonowego. Następną czynnością jest sprawdzenie symetrii ustawienia anatomicznych punktów topograficznych, tzn. wyrostków barkowych, łuków żebrowych, kolców biodrowych przednich górnych. Określamy także symetrię trójkątów tułowiowo-ramiennych, zmianę kształtów klatki piersiowej, itp.

Ważnym elementem badania skolioz jest badanie w skłonie do przodu(tzw. Test Bertranda). Pozwala ono dostrzec asymetrię pleców nawet w przypadkach braku jeszcze kostnego garbu żebrowego. Podczas badania należy zwrócić uwagę na równe ustawienie stóp. Nogi w stawie kolanowym powinny być wyprostowane, głowa i ramiona luźno zwisać.

109. Co to jest krąg szczytowy i kręgi graniczne?

Krąg szczytowy-jest kręgiem najbardziej oddalonym od linii pośrodkowej, wykazuje największy obrót , największe sklinowanie , jest najbardziej poziomo położonym kręgiem w skrzywieniu.

Kręgi graniczne(krańcowe) obejmują początek i koniec wygięcia; są najbardziej skośnie ustawione. Górny krąg graniczny jest w obrębie danego wygięcia najwyżej położonym kręgiem, którego górna powierzchnia jest najbardziej pochylona w stroną wklęsłości wygięcia, górna powierzchnia następnego, wyższego kręgu odchyla się już w stronę przeciwną lub jest równoległa. Krąg ten tworzy przejście między wygięciem znajdującym powyżej i poniżej niego; z tej racji nazywa się on kręgiem przejściowym. Przestrzeń międzytrzonowa poniżej kręgu krańcowego jest zwężona po str. wklęsłości wygięcia; powyżej tego kręgu może być równoległa lub zwężona po stronie przeciwnej. Jego górna krawędź jest najbardziej pochylona w stronę wklęsłości skrzywienia jest najmniej sklinowany i ma najmniejszy obrót w stosunku do kręgów niższych

Krąg graniczny dolny to najniżej położony krąg danego skrzywienia jego dolna pow. jest najbardziej odchylona w stronę wklęsłości skrzywienia

110. Omów sposób oceny stopnia rotacji kręgu

Ocena kliniczna rotacji kręgów

Rotację kręgów klinicznie można oznaczyć pośrednio mierząc kąt torsji klatki piersiowej na szczycie skrzywienia (Tylman). Kąt torsji klatki piersiowej mierzymy u chorego pochylonego do przodu przykładając jedno ramię kątomierza do szczytu garbu ~"żebrowego tylnego i do najniższego punktu wgłębienia tylnego, a drugie ustawiając w linii horyzontalnej (płaszczyzna czołowa)

Metoda radiologiczna badania stopnia torsji i rotacji

Stopień torsji i rotacji kręgów badanych na podstawie zdjęcia rentgenowskiego określa się umownie literami A, B, C, D.

Należy brać pod uwagę stosunek cienia szczytu wyrostka kolczystego do trzonu kręgu. W warunkach prawidłowych cień ten widnieje na środku trzonu. Na stosunek rotacji i torsji przemieszcza się on w bok rzutując na poszczególne polna A, B, C lub wykraczając poza ich krawędź D. można obserwować także przesunięcia rzutu nasady łuków. Zamiast symboli literowych stosowane są także oznaczenia +, ++, +++

Dokładnie rotacje kręgów można zmierzyć na osiowym radiogramie kregosłupa celowanym na kręg szczytowy, na którym wykreśla się kąt między osią kręgu szczytowego a linią pionową. Określenie kąta rotacji z radiogramu przeglądowego AP jest mnie dokładne.

Dla dokładniejszego określenia kąta rotacji i torsji kręgosłupa Pociecha&Kasperczyk zastosowali metodę oceny opartą na następującym toku postępowania.

• Wyznaczenie prostej przechodzącej przez górną powierzchnię trzonu kręgu, który wykazywał największą torsję oraz prostej prostopadłej przechodzącej przez środek trzonu

• Przeprowadzenie prostej łączącej szczyt wyrostka kolczystego ze środkiem górnej powierzchni trzonu

• Zmierzenie kąta obrotu zawartego pomiędzy prostymi

111. Od czego zależy rokowanie rozwoju skoliozy

Prognozowanie w skoliozach opiera się na obserwacji i analizie naturalnej historii tego schorzenia. Jeżeli boczne idiopatyczne skrzywienie kręgosłupa o kącie Cobba 10 st. i większym wykazuje w ciągu roku progresję o 5 st: i więcej to jest ono skoliozą progresywną. Największa progresja występuje u dziewcząt ze skrzywieniem piersiowym prawostronnym. Źle rokują skrzywienia:

Którym towarzyszą plecy płaskie

Skoliozy o zmniejszonej ruchomości bocznej

Skoliozy o krótkim łuku skrzywienia

Dużej rotacji

Zmianami strukturalnymi w trzonach kręgowych

Tempo wzrostu dziecka wykazuje znaczne przyśpieszenie w skoliozach progresywnych wraz ze zmniejszeniem się krzywizn przednio- tylnych oraz opóźnieniem pojawienia jąder kostnienia nad grzebieniami talerzy biodrowych. Największe ryzyko progresji występuje pomiędzy 10 a 13 rokiem życia.

Radiologiczną metodą oceny progresywności skolioz opracowała Metha'y. metoda pozwala określić stopień progresywności skrzywienia na podstawie kąta żebrowo- kręgowego. Radiologiczny pomiar tego kąta wykonuje się prowadząc linię prostopadłą do środka górnej i dolnej krawędzi wybranego kręgu. W skoliozach piersiowych i piersiowo- lędźwiowych będzie to kręg szczytowy. Jest to linia odniesienia dla danego kręgu. Drugą linię prowadzi się od środka głowy żebra do środka szyjki żebra, przyśrodkowo od miejsca, w którym szyjka przechodzi w trzon. Po przedłużeniu linii żebrowej do przecięcia się z linią kręgową tworzy się kąt żebrowo- kręgowy. Fizjologiczne kąty żebrowo- kręgowe po obu stronach danego kręgu są równe. Dokładna analiza kątów żebrowo-kręgowych w kolejnych radiogramach pozwala ocenić stopień progresywności skrzywienia. Jeśli różnica kątów żebrowo- kręgowych między stronami wypukłą i wklęsłą jest większa od 20 st skolioza ma charakter progresywny.

Inną metodą prognozującą progresję skoliozy jest metoda Harringtona

Najpierw mierzymy kąt skrzywienia metodą Cobba następnie daną wielkość kątową dzielimy przez ilość kręgów wchodzących w skład skrzywienia pierwotnego

(3 wartość graniczna, rokowania takiej skoliozy są dobre, jeżeli czynnik F znajduje się między 3 a 5 sytuacja jest niejasna — wykonuje się dodatkowe badanie, mianowicie: rzut główki żebra na trzon kręgu szczytowego

Jeżeli cień nie zachodzi na trzon — skolioza dobrze rokująca

Kiedy cień rzutuje na trzon kręgowy — skolioza źle rokująca

l l3. Zasady doboru ćwiczeń w skoliozach leczonych zachowawczo.

Sposoby leczenia:

a) zachowawcze

-gimnastyka lecznicza

-gorsetowanie

b)operacyjne

Dobór leczenia:

-do 25° wartości skrzywienia staramy się ćwiczyć

-25°-40° stosujemy gorsety

-powyżej 40° - ? (ciężki wybór)

Usprawnianie w skoliozach:

skolioza niemowlęca

-Należy dzieci układać jak najczęściej przodem, by wzmocnić mm grzbietu.

-Nie zaleca się częstego noszenia na rękach. A jeżeli się nosi dziecko, to można korygować wadę, bocznie wciskając wypukłość ręką (matki).

-Pionizuje się dziecko dopiero wtedy, gdy przeszło wszystkie etapy rozwoju (odpowiednio silne mięśnie) i samo jest na to gotowe.

skoliozy dziecięce i młodzieńcze

-Ćwiczenia:

• muszą uwzględniać patomechanizm, rodzaj skoliozy, stopień zaawansowania, każdego traktuje się indywidualnie • należy uświadomić dziecko i rodziców jakie mogą być skutki skoliozy

• wzmacnia się to, co jest rozciągnięte i rozciąga to, co przykurczone

• koryguje się 3 płaszczyzny

• należy kifotyzować i derotyzować klatkę piersiową

• prostownik grzbietu wzmacnia się tylko w pozycjach asymetrycznych

• nie wolno wzmacniać mm po stronie wklęsłości i rozciągać po stronie wypukłej • nie wolno rozciągać kręgosłupa długotrwałymi wysiłkami z obciążeniem

• nie wolno wykonywać ćwiczeń takich jak: skoki, podskoki, długie biegi (bo powodują obciążenie krążków m-k) • ostrożnie należy stosować ćwiczenia typu: przetaczania i obroty (statyka klatki piersiowej)

• skłony boczne i skrętoskłony w stronę wypukłą -Grupy ćwiczeń:

• czynne

• czynne z oporem

• oddechowe — szczególnie dużo po stronie wypukłości

• autokorekcji — najczęściej przed lustrem (w odpowiedniej kolejności od najprostszych do trudniejszych z elementami utrudniającymi, np. z woreczkami, a na końcu bez kontroli wzroku)

• elongacyjne — np. siad klęczny i mocne wyciągnięcie głowy z kkg w przód,

• zwisy - tylko przy skoliozach funkcjonalnych (bo w strukturalnych wypłaszczają się łuki wyrównawcze)

• derotacyjne — odrotowujące klatkę piersiową, np. w klęku, terapeuta uciska garb żebrowy, a pacjent wykonuje koci

grzbiet

• ogólnokondycyjne

• pływanie

-Metoda Klappa:

• czworakowanie

• ślizgi, z reguły po okręgu, w stronę wypukłości

• czym większa skolioza, tym mniejszy promień okręgu

• im niżej skolioza, tym wyższa pozycja wyjściowa

• kolejność ruchów kończyn, przykłady:

-skolioza szyjna lewostronna: ruch po okręgu w lewą stronę, pierwsza wykonuje ruch prawa kg, druga się dosuwa, kkd obojętnie - skolioza piersiowa prawostronna: ruch po okręgu w prawą stronę, lewa kg pierwsza

- skolioza piersiowo-lędźwiowa lewostronna: ruch po okręgu w stronę lewą, prawa kg pierwsza, lewa kd pierwsza -skolioza lędźwiowa lewostronna: ruch po okręgu w lewą stronę, lewa kd pierwsza

-skolioza piersiowo-lędźwiowa podwójna (wygięcie piersiowe prawostronne, lędźwiowe lewostronne): ruch prosto, lewa kg pierwsza, lewa kd pierwsza

-Metoda Majocha: ~

• symetryczny trening w pozycjach asymetrycznych • 45 min. wszystkie dzieci wspólnie

• 45 min. trening stacyjny

• 1 h pływania korekcyjnego • indywidualna fizykoterapia

l14. ZASADY POSTĘPOWANIA FIZJOTERAPEUTYCZNEGO PRZEDOPERACYJNEGO W SKOLIOZACH

Po wstępnym przebadaniu i akceptacji planowanego programu leczenia przez dziecko i rodziców, stosujemy przez 4-6 tygodni wyciąg pośredni w łóżku chorego, ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia rozluźniające w sali gimnastycznej i basenie. Przygotowanie dziecka do operacji ma na celu, z jednej strony, rozluźnienie kręgosłupa, ułatwiające śródoperacyjną korekcję i lepszy wynik kosmetyczny, z drugiej zaś strony, adaptację do rozciągania i naciągania w krótkim czasie rdzenia, korzeni nerwowych i naczyń krwionośnych, co zmniejsza czy wręcz eliminuje możliwość powikłań neurologicznych

116. Uzasadnij potrzebę stosowania ćwiczeń oddechowych w skoliozach.

Deformacja kształtu klatki piersiowej w bocznym skrzywieniu kręgosłupa powoduje przemieszczenie narządów wewnętrznych co niekorzystnie odbija się na ićh działaniu. W dużych skrzywieniach po stronie wypukłości płuco jest tak mocno uciśnięte ze zostaje prawie całkowicie wyłączone z oddychania. Płuco znajdujące się po stronie wklęsłej skrzywienia przejmuje zastępczo funkcję płuca uciśniętego i ulega częściowej rozedmie. W następstwie niewydolności oddechowej dochodzi do przerostu prawej komory serca i zaburzeń w układzie krążenia. Dochodzi do obniżenia pojemności życiowej płuc i zmian w obrębie tkanki płucnej. Zasadniczym celem ćwiczeń oddechowych w bocznych skrzywieniach kręgosłupa jest:

-nauka przedłużonego wydechu zapewniająca automatycznie głęboki wdech

-podniesienie pojemności życiowej płuc

-zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i wzmocnienie mieści oddechowych

-poprawa wymiany gazowej w płucach

~uruchomienie żeber po stronie wklęsłości skrzywienia oraz mobilizacja poszczególnych segmentów ruchowych kręgosłupa ~=zahamowanie rotacji kręgów poprzez zwiększenie kifozy w odcinku piersiowym

117. Podaj przykłady ćwiczeń antygrawitacyjnych i omów ich cel.

Ćwiczenia antygrawitacyjne mają na celu aktywizację mięśni antygrawitacyjnych oraz wydłużenie mięśni i eliminowanie przykurczów powstałych pod wpływem skrzywienia. Można je stosować wtedy gdy dziecko swobodnie utrzymuje skorygowaną postawę przez dłuższą chwilę

Polegają one na utrzymaniu skorygowanego kręgosłupa i głowy zastosowania dodatkowego obciążenia osiowego.

Ich zadaniem jest maksymalne, czynne prostowańie kręgosłupa i jakby wyciąganie go w górę przeciwko działaniu siły ciężkości Przykłady:

1.Marsz we wspięciu na palcach z woreczkiem na głowie ,rr na karku(skrzydełka) .

Ruch-wypychanie woreczka w górę

2.p.w. Stanie tyłem do drabinki /pięty , pośladki ,plecy , głowa dotykają drabinki /.

Ruch — krok w przód z utrzymaniem prawidłowej postawy ciała .Po chwili powrót do pozycji wyjściowej

3. P.w. — stanie twarzą do ściany , NN złączone , RR w górę . R— sięganie RR jak najwyżej i powrót do skorygowanego stania.

4. P.w. — w staniu woreczek z piaskiem na głowie , dłonie na biodrach .R — wypychanie głową woreczka w górę.

5. Dzieci, równego wzrostu, stają naprzeciwko siebie z gumową piłeczką między czołami. Wspinając się wolno na palce (pięty należy unieść jak najwyżej) starają się nie stracić równowagi i nie upuścić kuli. Po kilku powtórzeniach siad.

118. Przykłady ćwiczeń elongacyjnych i ich cel przykłady:

-zwis na drążku

-W siadzie prostym - ramiona oparte na biodrach -"wyciągnięcie" się w górę

-Siad prosty tyłem przy drabince - ramiona na wysokości drugiego szczebla - uniesienie bioder przez wyprost ramion

-W leżeniu przodem - ramiona w przód na podłodze - przesuwanie dłoni po podłodze do przodu, wyciąganie głowy i sięganie jak najdalej stopami.

-w wodzie- wszelkiego typu ślizgi na wodzie odbijając się od ściany lub pływanie z deską przed sobą, lub pływanie np. Stylem klasycznym z długim wyleżeniem:)

cel:

-zwiększają ruchomość odcinkową kręgosłupa

-przygotowują do reedukacji posturalnej

-wzmacniają mięśnie w skoordynowanym układzie -

-pamiętaj aby nie przesadzać bo zbyt ruchomy kręgosłup też jest zły

119. Co to jest reedukacja posturalna i omów metody jej przeprowadzania Reedukacja posturalna — kształtowanie nawyku prawidłowej postawy

Proces reedukacji przebiega w czterech fazach:

1. Uświadomienie dziecku nieprawidłowości jego postawy

Dla dziecka z wadą postawy nawykowa postawa nieprawidłowa jest czymś zwykłym, nie wymagającym wysiłku. Przyjęcie postawy skorygowanej wymaga często znacznego wysiłku nie tylko mięśniowego lecz i psychicznego. Odpowiednio ważna i przekonująca musi być motywacja dziecka, aby chciało ono wziąć aktywny udział w reedukacji posturalnej.

2. Umiejętność dokonywania korekcji lokalnych i globalnych

Doprowadzenie do wygaszenia nieprawidłowego nawyku ruchowego i wytworzenie nawyku prawidłowego z wykorzystaniem zastępczych sprzężeń zwrotnych.

3. Wyrobienie wytrzymałości posturalnej

Wytworzenie zdolności do długotrwałego utrzymywania skorygowanej postawy.

4. Utrwalenie nawyku postawy prawidłowej

Wykształcenie automatycznych mechanizmów przyjmowania postawy prawidłowej.

---