1. Opony mózgowia

Zewnętrzna - opona twarda mózgowia (dura mater encephali)

Przestrzeń podtwardówkowa

Środkowa - pajęczynówka mózgowia (arachnoidea encephali)

Jama podpajęczynówkowa mózgowia

Wewnętrzna - opona miękka mózgowia (pia mater encephali)

Opona twarda ma część przegrodową i część ścienną

Cz. Przegrodowa - w płaszczyźnie strzałkowej:

Sierp mózgu (falx cerebri) - wypukły brzeg przyczepia się do sklepienia czaszki, dolny wnika w szczelinę podłużną mózgu, wzdłuż przyczepów (górnego i dolnego) biegną zatoka strzałkowa górna i dolna

Sierp móżdżku (falx cerebelli) - Brzeg górny łączy się z namiotem móżdżku, brzeg dolny dochodzi do otworu wielkiego i rozdwaja się na dwa ramiona, brzeg przedni wnika między półkule móżdżku

• w płaszczyźnie poprzecznej:

Namiot móżdżku (tentorium cerebelli) - wchodzi do szczeliny poprzecznej mózgu, oddziela płaty potyliczne od półkul móżdżku, przyczepia się po obu stronach do bruzdy zatoki poprzecznej

Cz. Ścienna - tworzy lejki oponowe w msc. Wyjścia nerwów czaszkowych, rozdziela się na pierwotne blaszki w miejscach:

Jama troista - na powierzchni przedniej części skalistej, wyściela wycisk nerwu V i pokrywa zwój trójdzielny

Jama obejmująca przysadkę - tworzy przeponę siodła

Jama worka śródchłonki - na powierzchnii tylnej piramidy

Zatoki opony twardej (opisane w innym pytaniu)

Naczynia i nerwy opony twardej - tętnice oponowe przednia, środkowa i tylna, nerwy autonomiczne, trzy gałęzie n. V i n. X

Pajęczynówka mózgowia - pozbawiona naczyń krwionośnych, pod oponą twardą, pow. Wewnętrzna zwrócona do jamy podpajęczynówkowej, pod nią powstają zbiorniki podpajęczynówkowe (opisane w innym pytaniu)

Opona miękka mózgowia - silnie unaczyniona, ściśle obejmuje mózgowie, wnika w zagłębienia i bruzdy, tworzy tkankę naczyniówkową razem z blaszką pokrywającą; ma niezłe zaopatrzenie nerwowe

2. Rdzeń kręgowy - budowa zewnętrzna

-Rdzeń kręgowy (medulla spinalis) - spłaszczony grzbietowo brzusznie walec o śr. 1 cm

-Przeciętna długość 40 - 45 cm (dochodzi do wysokości L2)

-Z boków wychodzą pęczki włókien korzeni brzusznych i grzbietowych nerwów rdzeniowych (nerwy opuszczają kanał kręgowy przez otwory międzykręgowe)

-Korzenie nerwów od L₁ do C_o tworzą ogon koński (cauda equina)

-Segmenty rdzenia kręgowego:

Część szyjna - 8 segmentów (7+ podpotyliczny), piersiowa 12 segmentów, lędźwiowa 5 segmentów krzyżowa 5 segmentów, guziczna 3 uwstecznione Co₁-Co₃

-Granica górna - owtór wielki (łaczy się z rdzeniem przedłużonym)

-Granica dolna - najniższy punkt stożka rdzeniowego (conus medullaris) (stożek przedłuża się w nić końcową która ma ok. 15 cm i przyczepia się do kości guzicznej)

-W rdzeniu występują zgrubienia - szyjne (odejście korzeni splotu ramiennego) i lędźwiowe (odejście korzeni splotu lędźwiowo-krzyżowego)

-Rdzeń dostosowuje się do kształtu kanału kręgowego i tworzy krzywizny szyjną (do przodu) i piersiową (do tyłu)

-Po stronie brzusznej jest szczelina pośrodkowa przednia, po grzbietowej bruzda pośrodkowa tylna

-Z bruzdy brzuszno bocznej (pola korzeniowego przedniego) wychodzą korzenie brzuszne nerwów rdzeniowych

-Z bruzdy grzbietowo bocznej (pola korzeniowego tylnego) wychodzą korzenie grzbietowe nerwów rdzeniowych

-Pola korzeniowe oddzielają sznury - przedni, boczny i tylny

-Sznury przednie prawy i lewy są połączone spoidłem białym

3. Zatoki opony twardej (sinus durae matris)

- Mają stałe światło, dzięki czemu większe wypełnienie krwią nie daje objawów uciskowych

- Przyjmują krew żylną z mózgowia, kości czaszki i opon mózgowych

- Uchodzą do opuszki górnej żyły szyjnej wewnętrznej

- Dzielą się na nieparzyste i parzyste

- Nie mają zastawek, ale w świetle niektórych beleczki które dzielą je na jamki

Nieparzyste:

Zatoka strzałkowa górna (sagittalis superior)- wzdłuż przyczepu sierpu mózgu

Zatoka strzałkowa dolna -wzdłuż dolnego brzegu sierpu mózgu

Zatoka prosta - w miejscu połączenia sierpu mózgu z namiotem móżdżku (w miejscu połączenia ze strzałkową górną i poprzecznymi - spływ zatok)

Zatoka potyliczna - wzdłuż przyczepu sierpu móżdżku

Parzyste:

Zatoka poprzeczna (transversalis) - w bruździe; wzdłuż przyczepu namiotu móżdżku

Zatoka esowata (sigmoideus) - łączy poprzeczną z opuszką żyły szyjnej wew.

Zatoka jamista (cavernosus) - po obu stronach siodła tureckiego

Zatoki międzyjamiste (intercavernosi) - biegną poprzecznie do przodu i tyłu od przysadki

Zatoka skalista górna (petrosus superior)- wzdłuż przyczepu namiotu móżdżku

Zatoka skalista dolna - SAMODZIELNIE do opuszki

Zatoka klinowo-ciemieniowa - (sphenoparietalis)wzdłuż tylnego brzegu skrzydła mniejszego kości klinowej

Splot podstawny (plexus basilaris) - na stoku

4. Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego

- Płyn m-r (liquor cerebrospinalis) wytwarzany jest przez sploty naczyniówkowe komór

- Znajduje się w komorach, kanale środkowym rdzenia kręgowego, jamie podpajęczynówkowej

- Ilość to ok. 150 - 200 cm³, wymienia się około 4 razy na dobę

- podobny skład jak osocze, ale bez białka i ma mało komórek

Z komór bocznych przez otwór międzykomorowy do komory III

Przez wodociąg mózgu do komory IV

Przez otwory (dwa boczne i pośrodkowy) do jamy podpajęczynówkowej

Wchłanianie z jamy podpajęczynówkowej przez:

-naczynia włosowate do żył opony miękkiej

-ziarnistości pajęczynówki do żył opony twardej

-przestrzenie okołonerwowe nerwów czaszkowych i rdzeniowych

Znaczenie płynu m-r:

-ochrona mózgowia przed wstrząsem

-współdziałanie w gospodarce wodno elektrolitowej

-transport leków

-wyrówywanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego

5. Zbiorniki podpajęczynówkowe

- Powstają, ponieważ pajęczynówka nie wnika w głąb bruzd i zagłębień, ale przebiega nad nimi i jama podpajęczynówkowa pogłebia się.

- Wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym

Zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy (cisterna cerebellomedullaris) - między dolną powierzchnią móżdżku a stropem komory IV, i łączy się z komorą IV przez otwór pośrodkowy tej komory

Ważny, ponieważ możliwe jest tu nakłucie podpotyliczne i pobranie płynu m-r

Zbiorniki mostu (cisternae pontis) - zbiornik środkowy mostu (t. Podstawna), zbiorniki boczne mostu (uchodzą tu otwory boczne komory IV)

Zbiornik międzykonarowy - (interpeduncularis) wypełnia dół międzykonarowy, ku przodowi przechodzi w zbiornik skrzyżowania

Zbiornik skrzyżowania (chiasmatis) - od przodu przedł. Się z w zbiornik blaszki krańcowej

Zbiornik żyły wielkiej mózgu (venae verebri magnae) - mięszy płatem ciała modzelowatego a móżdżkiem

Zbiornik dołu bocznego mózgu (fossae lateralis cerebri) -w dole bocznym mózgu, zaw. Tętnicę środkową mózgu, przyśrodkowo łączy się ze zbiornikiem skrzyżowania

6. Koło tętnicze mózgu

-Gałęzie tętnicy szyjnej wewnętrznej i podstawnej zaopatrujące przodomózgowie zespalają się wytwarzając koło tętnicze mózgu (circulus arteriosus cerebri (Willisi)

-Otacza ono twory podwzgórza: ciała suteczkowate, guz popielaty, skrzyżowanie wzrokowe

W skład wchodzą:

-t. łącząca przednia

-tt. przednie mózgu

-tt szyjne wewnętrzne albo środkowe mózgu

-tt łączące tylne

-tt tylne mózgu

7. Unaczynienie mózgowia - tętnice i zyły

TT. są odgałęzieniami t. Szyjnej wewnętrznej i kręgowej, są niezależne od tętnic oponowych

Żyły odpływają do zatok opony twardej

Tętnice:

Szyjna wewnętrzna - wchodzi przez kanał w piramidzie, biegnie w bruździe do trzonu kości klinowej, oddaje tętnicę oczną, przebija oponę twardą i oddaje gałęzie końcowe:

-przednia mózgu (połączona razem z drugą taką t. Łączącą przednią)

-środkowa mózgu

-naczyniówkowa

-łącząca tylna

Kręgowa - odchodzi od podobojczykowej, wchodzi przez otwór wielki, Obie łączą się w nieparzystą t. Podstawną

Odgałęzienia kręgowej:

-rdzeniowa tylna

-rdzeniowa przednia

-dolna tylna móżdżku

Odgałęzienia podstawnej:

-dolna przednia móżdżku

-błędnikowa

-gałęzie do mostu

-górna móżdżku

-2 końcowe - tt. Tylne móżdżku

Żyły:

- powierzchowne -zbierają krew z płaszcza i okolic, uchodzą do zatoki strzałkowej górnej i zatok bocznych; tworzą żyły górne mózgu, żyły dolne mózgu

- głębokie - krew z głebi mózgowia, uchodzą do żyły wielkiej mózgu

• żyły wewnętrzne mózgu

• żyła podstawna

• żyła wielka mózgu (do niej uchodzą dwie powyższe)

8. Położenie nerwów na podstawie mózgowia

-Większość opuszcza na pow. Podstawnej, nerw bloczkowy IV po stronie grzbietowej

I nn olfactorii - wchodzą do opuszki węchowej

II n opticus - dochodzi do skrzyżowania wzrokowego

III n oculomotorius -wychodzi z bruzdy przyśrodkowej podstawy konara w dole międzykonarowym

IV n trochlearis -wychodzi po str. Grzbietowej, przechodzi na podstawną i otacza konar

V n trigeminus - leży między mostem a konarem środkowym móżdżku

VI n abducens -wychodzi między tylnym brzegiem mostu a piramidą rdzenia przedłużonego

VII n facialis - leży między tylnym brzegiem mostu, a rdzeniem przedłużonym bocznie od nerwu VI

VIII n vestbulocochlearis - wchodzi do mózgowia bocznie od VII

IX n glossopharyngeus -leży w bruździe grzbietowo-brzusznej rdzenia przedłużonego bocznie od oliwki

X n vagus -leży w bruździe grzbietowo-bocznej poniżej IX

XI n accessorius -korzenie czaszkowe wychodzą poniżej X, rdzeniowe z rdzenia kręgowego

XII n hypoglossus -wychodzi z bruzdy brzuszno bocznej rdzenia przedł. Między piramidą i oliwką

9. Kresomózgowie boczne

Kresomózgowie boczne (telencephalon laterale) obejmuje prawą i lewą część mózgowia czyli kresomózgowie boczne prawe i lewe = półkule mózgu (hemispheria cerebri). Są one oddzielone szczeliną podłużna mózgu (międzypółkulową) do której wnika sierp mózgu. Zewnętrzne powierzchnie pokryte są oponami.

Ze względu na obecność zakrętów i bruzd nazywamy je zakrętomózgowiem.

W skłąd wchodzą:

Płasz (palium) - pokrywa półkule od zewnątrz i w nim rozwija się kora. U człowieka silnie rozwinięty jest nowy płaszcz, rzadko spotykamy pra płaszcz i płaszcz stary; płaszcz nowy ma powierzchnie górno bocznąl przyśrodkową i dolną; brzeg górny i dolny. Płaszcz półkul dzieli się na 4 płaty mózgu.

Kora (cortex) - pokrywa powierzchnię zakrętów i bruzd;od zewnątrz widoczna jest tylko część kory, reszta leży w bruzdach; grubość kory od 1,5 - 4,5 mm;na podstawie różnic w budowie drobnowidowej i czynnościowej podzielono korę mózgową na szereg pól cytoarchitektonicznych - Brodmann wyodrębnił 52 pola kory w tym: ośrodki czuciowe (sensoryczne), ruchowe(motoryczne), kojarzeniowe (asocjacyjne)

Istota biała półkul mózgu (substantia alba hemispherii cerebri) - trzy rodzaje włókien kojarzeniowe (przbieg od przodu do tyłu) - łaczą ośrodki w obrębie 1 półkuli

spoidłowe (przebieg poprzeczny) - łączą te same części w prawej i lewej półkuli

rzutowe (przebieg pionowy) - łączą korę z położonymi głębiej częściami mózgu i rdzenia

Komora boczna (ventriculus lateralis)

Jądra podkorowe kresomózgowia (nuclei subcorticales telencephali)

Węchomózgowie (rhinencephalion)

Płat limbiczny (lobul limbicus)

(opisane w innych pytaniach)

10. Kora mózgu - ważniejsze ośrodki

-kora mózgu (cortex cerebri) pokrywa powierzchnię zakrętów i bruzd.

-od zewnątrz widoczna jest tylko część kory, reszta leży w bruzdach

-grubość kory od 1,5 - 4,5 mm

-na podstawie różnic w budowie drobnowidowej i czynnościowej podzielono korę mózgową na szereg pól cytoarchitektonicznych - Brodmann wyodrębnił 52 pola kory w tym: ośrodki czuciowe (sensoryczne), ruchowe(motoryczne), kojarzeniowe (asocjacyjne)

Ważniejsze ośrodki:

-Zakręt przedśrodkowy -korowy ośrodek ruchowy, pole 4

-Część trójkątna zakretu czołowego dolnego-korowy ośrodek ruchowy mowy, Broca, pole 44

-Zakręt zaśrodkowy -somatosensoryczny, koniec dróg czucia, pole 1,2,3

-klinek, z płata potylicznego -ośrodek wzroku pole 17,18

zakręt Heschla (bruzdy na zakręcie skroniowym górnym) -korowy ośrodek słuchu, pole 41

-Kora wieczka czołowo-ciemieniowego (wyspa) -ośrodek smaku (pole 35,43)

-Kora wyspowa -ośrodki rochowe i czuciowe narządów wewnętrznych -pole 13,14

11. Spoidła kresomózgowia

-Połączenia pierwotne:

Blaszka krańcowa (lamina terminalis) - leży czołowo; wchodzi w skład przedniej ściany komory III, kształt trójkąta podstawą do skrzyżowania wzrokowego, ku górze przylega do spoidła przedniego i łączy się z dziobem ciała modzelowatego; przednia powierchnia ogranicza zbiornik blaszki krańcowej

-Połączenia wtórne:

Spoidło przednie (commissura anterior) - lezy za blaszką krańcową; ma część przednią łaczącą ośrodki węchowe i część tylną która tworzy wyżłobienie w jądrze soczewkowatym i dochodzi do zakrętu skroniowego dolnego

Sklepienie (fornix) - biegnie łukowato od hipokampa do ciał suteczkowatych, pasmo pokrywające hipokamp = strzępek hipokampa (przedłuża się w odnogę sklepienia), odnogi łączą się tworząc trzon sklepienia, trzon rozdziela się na dwa słupy sklepienia (które mają część wolną i ukrytą), podążające do ciał suteczkowatych. Między odnogami sklepienia jest spoidło sklepienia (harfa, lira) - łaczy oba hipokampy.

Ciało modzelowate (corpus callosum) - spoidło wielkie; łączy odpowiadające sobie ośrodki obu półkul; włókna spoidłowe tworzą promienistość ciała modzelowatego, którą można podzielić na część: czołową, ciemieniową, skroniową i potyliczną.

Włókna łączące bieguny czołowe tworzą kleszcze mniejsze (forceps minor) a potyliczne kleszcze większe (forceps major)

Z przodu ma dziób, który przechodzi w kolano, które przechodzi w pień i potem w płat

Włókna pnia i płata tworzą strop komory bocznej, a włókna dzioba i kolana jej ścianę przednią; grzbietową powierzchnię ciała modzelowatego pokrywa nawleczka szara.

Przegroda przeźroczysta (septum pellucidum) - strzałkowo; rozpięta między ciałem modzelowatym a sklepieniem; składa się z 2 blaszek między którymi jest jama przegrody przeźroczystej; blaszka tworzy ścianę przyśrodkową rogu przedniego komory bocznej; znajdują się w niej jądra układu limbicznego

12. Węchomózgowie

Opuszka węchowa (bulbus olfactorius) -krztałt eliptyczny, leży na dolnej powierzchnii płata czołowego, w przedniej części bruzdy węchowej, opiera się na blaszce sitowej kości sitowej, I-rzędowy ośrodek węchu

Pasmo węchowe (tractus olfactorius) - w bruździe wechowej, w przedłużeniu opuszki węchowej, ku tyłowi przechodzi w trójkąt węchowy

Trójkąt węchowy (trigonum olfactorium) - ku tyłowi graniczy z istotą dziurkowaną przednią, wzdłuż brzegów biegną prążki węchowe przyśrodkowy i boczny

Istota dziurkowana przednia (substantia perforata anterior) -przed pasmem wzrokowym, ma otworki dla naczyń krwionośnych, z tyłu ma pasemko przekątne (bandoletta diagonalis)

Pole podspidłowe -area subcallosa -pod dziobem ciała modzelowatego, od tyłu graniczy z zakrętem przykrańcowym, ku przodowi przechodzi w zakręt obręczy

Zakręt przykarańcowy(podspidłowy)-gyrus paraterminalis -poniżej dzioba corpus callosum, ku przodowi od blaszki granicznej i ku tyłowi od pola podspoidłowego

W istocie szarej pasma węchowego, trójkąta, istoty, w części przegrody przeźr-ośr węch II -rz

13. Płat limbiczny

-Otacza ciało modzelowate, leży na powierzchni przyśrodkowej i dolnej półkul

-Składa się z części zewnętrznej (obwodowej) i wewnętrznej (dośrodkowej)

Część zewnętrza:

Zakręt obręczy (gyrus cinguli) - biegnie od dolnej powierzchnii dzioba ciała modzelowatego, zewnętrznie ograniczony przez bruzdę obręczy i bruzdę podciemieniową, od strony wewnętrznej przez bruzdę ciała modzelowatego. Zakończeniem jest cieśń.

Zakręt hipokampa (gyrus parahippocampalis) -leży na podstawie mózgowia, ograniczony przez bruzdę poboczną i bruzdę hipokampa, przednia część wytwarza hak, część tylna przechodzi w cieśń jako zakręt językowy (potyliczno-skroniowy przyśrodkowy)

Część wewnętrzna:

Nawleczka szara (indusium griseum) - cienką warstwą pokrywa górną powierzchnię ciała modzelowatego

Zakręt tasiemeczkowaty (gyrus fasciolaris) - między nawleczką szarą a zakrętem zębatym

Zakręt zebaty (gyrus dentatus) - od strony przyśrodkowej oddzielony od zakrętu hipokampa bruzdą hipokampa, od strony bocznej oddzielony od strzępka hipokampa bruzdą strzępkowo-zębatą; od przodu tworzy rąbek haka (limbus unci)

Hipokamp - wypuklenie do rogu dolnego komory bocznej spowodowane przez bruzdę hipokampa; początkowy odcinek tworzy stopę hipokampa; powierzchnia zwrócona do komory bocznej pokryta blaszką tworzy koryto (alveus); Z koryta wychodzą włókna - strzępek hipokampa (fimbria); dają początek sklepieniu (fornix)

14. Płat czołowy (lobus frontalis)

-największy ze wszystkich

-ku przodowi zwęża się i przechodzi w biegun czołowy

-od płata ciemieniowego oddziela go bruzda środkowa (Rolanda)

-od płata skroniowego oddziela go bruzda boczna

-przed bruzdą środkową biegnie bruzda przedśrodkowa a prostopadle do niej bruzdy czołowa górna i czołowa dolna

-między bruzdą środkową a przedśrodkową jest zakręt przedśrodkowy - korowy ośrodek ruchowy - pole 4 wg Brodmanna, początek dróg piramidowych

-powyżej bruzdy czołowej górnej jest zakręt czołowy górny, między bruzdami czołowymi zakręt czołowy środkowy, a poniżej bruzdy czołowej dolnej zakręt czołowy dolny od dołu ograniczony bruzdą boczną

-zakręt czołowy dolny dzieli się na części: oczodołową, wieczkową i trójkątną (korowy ośrodek ruchowy mowy - Broca pole 44), części powstają przez wciskanie sięodgałęzień bruzdy bocznej

-na pow. podstawnej płat czołowy =od szczeliny podłużnej do krawędzi brzegu dolnego

-równolegle do szczeliny podłużnej biegnie bruzda węchowa i bocznie szereg bruzd oczodołowych

-między szczeliną podłużną a bruzdą węchową - zakręt prosty

-między bruzdami oczodołowymi - zakręty oczodołowe

-w bruździe węchowej z przodu - opuszka węchowa

-na pow. Przyśrodkowej płat czołowy=zakręt czołowy górny (do bruzdy obręczy) + początkowa część zakrętu przedśrodkowego

15. Płat ciemieniowy (lobus parietalis)

-Tylną granicę stanowi bruzda ciemieniowo-potyliczna

-Równolegle do bruzdy środkowej jest bruzda zaśrodkowa i pomiędzy nimi zakręt zaśrodkowy- ośrodek somatosensoryczny, koniec dróg czucia pow. I głebokiego pole 1,2,3

-Bruzda śródciemieniowa dzieli na dwa płaciki: ciemieniowy górny i ciemieniowy dolny

-W płaciku ciemieniowym dolnym są dwa zakręty: nadbrzeżny (supramarginalis) obejmujący końcowy odcinek bruzdy bocznej i kątowy (angularis) położony dookoła bruzdy skroniowej górnej

-Na pow. Przyśrodkowej -fragment zakrętu zaśrodkowego + przedklinek ograniczony od przodu przez bruzdę obręczy, od dołu przez bruzdę podciemieniową a od tyłu przez bruzdę ciemieniowo-potyliczną

16. Płat skroniowy (lobus temporalis)

-ku przodowi wydłuża się w biegun skroniowy

-od płata czołowego i ciemieniowego oddzielony bruzda boczną

-od płata potylicznego ogranicza go wcięcie przedpotyliczne

-równolegle do bruzdy bocznej biegną bruzda skroniowa górna i dolna

-powyżej bruzdy skroniowej górnej jest zakręt skroniowy górny (w środkowej części jest kilka poprzecznie biegnących bruzd które tworzą zakręt Heschla - korowy ośrodek słuchu pole 41)

-Pomiędzy bruzdami skroniowymi górną i dolną jest zakręt skroniowy środkowy

-poniżej bruzdy skroniowej dolnej jest zakręt skroniowy dolny, który przechodzi na powierzchnię podstawną

-Bruzda potyliczno-skroniowa i bruzda boczna ograniczają zakręt potyliczno-skroniowy boczny, który przechodzi ku tyłowi w zakręt potyliczno-skroniowy przyśrodkowy.

17. Płat potyliczny i wyspa

Płat potyliczny:

-Płat potyliczny (lobus occipitalis) ma kształt trójściennej piramidy z zaostrzonym biegunem potylicznym

-Na powierzchni wypukłej są bruzdy potyliczne górne i boczne , i między nimi występują zakręty potyliczne górne i boczne

-Na pow. Przyśrodkowej jest bruzda ostrogowa, która razem z bruzdą cieminiowo-potyliczną i brzegiem górnym mózgu ogranicza klinek (ośrodek wzroku =pole prązkowane pole 17,18)

-Poniżej bruzdy ostrogowej znajduje się niestały zakręt językowt i zakrt potyliczno-skroniowy przyśrodkowy

Wyspa:

-jest częścią nowego płaszcza i uważana jest za piąty płat

-jest na dnie bruzdy bocznej pokryta przez wieczka (czołowe, czołowo-ciemieniowe[ośrodek smaku 35,43], skroniowe)

-od płatów wyspę ogranicza bruzda okólna przerwana progiem wyspy

-powierzchnia wyspy podzielona jest bruzdą środkową wyspy, ku przodowi są zakręty krótkie, a ku tyłowi akręty długie

-płaszcz wyspy ma ośrodki ruchowe i czuciowe dla narządów wewnętrznych

-od jąder podkorowych kresomózgowia oddziela wyspę torebka ostatnia

18. Układ limbiczny

-Wpływa na reakcje emocjonalne człowieka, na jego stany psychiczne (zadowolenie, przerażenie)

-Reguluje odmienne zachowania seksualne

-Reguluje czynności układu autonomicznego dotyczące ciśnienia krwi, pracy serca, oddychania, czynności przewodu pokarmowego i narządu powonienia

Zaliczamy :

-płat limbiczny (opisany w innym pytaniu)

-węchomózgowie (opisane w innym pytaniu)

-przegroda przeźroczysta (septum pellucidum) - oddziela rogi przednie obu komór bocznych, rozpięta między ciałem modzelowatym a sklepieniem, składa się z dwóch blaszek ograniczających jamę przegrody przeźroczystej

-ciało migdałowate (corpus amygdaloideum) -leży między biegunem skroniowym półkul a rogiem dolnym komory bocznej, do której się wpukla tworząc guzek migdałowaty (należy do jąder podkorowych kresomózgowia)

-ciała suteczkowate (corpora mamillaria) - należą do podwzgórza, leżą między odnogami mózgu a dołem międzykonarowym

jądra przednie i przyśrodkowe wzgórza - włączone w przebieg drogi węchowej i dórg łączących układ limbiczny z międzymózgowiem

-prążek krańcowy (stria terminalis) -leży między jądrem ogoniastym a wzgórzem, wchodzi w skład dna części środkowej komory bocznej

Połączenia: wewnętrzne (włókna sklepienia, pęczek suteczkowo-wzgórzowy, włókna łączące przegrodę przeźroczystą z jądrami wzgórza, krag Papeza) zewnętrzne (łaczą układ limbiczny z tworem siatkowatym i ośrodkami międzymózgowia)

19. Międzymózgowie - podział

-Międzymózgowie (diencephalon) rozwija się z przodomózgowia

-Pokryte jest przez półkule tak, że widoczna jest tylko mała część na podstawie mózgowia

-Wyróżniamy w nim strefę brzuszną i grzbietową oddzielone od siebie bruzdą podwzgórzową (sulcus hypothalamicus) zaznaczoną tylko na powierzchnii przyśrodkowej mózgowia

-Strefę grzbietową tworzy wzgórzomózgowie (talamencephalon), w skład którego wchodzi:

• wzgórze (thalamus)

• nadwzgórze (epithalamus)

• zawzgórze (metathalamus)

-Do strefy brzusznej należą:

• podwzgórze (hypothalamus)

• niskowzgórze (subthalamus)

-W międzymózgowiu leży komora III powstała z jamy międzymózgowia i jamy kresomózgowia srodkowego.

20. Wzgórzomózgowie - opis zewętrzny

-W skład wzgórzomózgowia wchodzą :

wzgórze - przekazuje impulsy z dołu do kory mózgu; kształt jajowaty, 2 bieguny i 4 powierzchnie

biegun przedni ogranicza otwór międzykomorowy ;biegun tylny to poduszka (pulvinar) powierzchnia górna jest pokryta białą warstwą obwodową (stratum zonale), z przodu ma guzek przedni wzgórza, za guzkiem jest bruzda w której zaczyna się splot naczyniówkowy komory bocznej; wzdłuż bocznego brzegu biegnie bruzda w której leży prążek krańcowy do którego przyczepia się blaszka przytwierdzona ; wzdłuż brzegu przyśrodkowego biegnie prążek rdzenny wzgórza;

powierzchnia przyśrodkowa tworzy część ściany bocznej komory III,

powierzchnia dolna przylega do podwzgórza i niskowzgórza,

powierzchnia boczna przylega do jądra ogoniastego i torebki wewnętrznej

nadwzgórze - składa się z parzystej częśći bocznej (uzdeczka, trójkąt uzdeczki) i nieparzystej środkowej (szyszynka, spoidło uzdeczek, spoidło tylne)

Uzdeczka (habenula) - przedłużenie prążka rdzennego wzgórza

Trójkąt uzdeczki (trigonum habenulae) -trójkątne pole bocznie od uzdeczki, pod nim są jądra uzdeczki; miejsce połączenia uzdeczek - spoidło uzdeczek

Spoidło uzdeczek (commissura habenularum) - poprzeczne pasma istoty białej, na których zwwieszona jest szyszynka

Szyszynka (corpus pineale) -zaiweszona na spoidle uzdeczek, leży między wzgórkami górnymi blaszki pokrywy, powyżej płata ciala modzelowatego; zachyłek szyszynkowy (wejście do jamy szyszynki) ograniczony jest przez spoidła uzdeczek i tylne

Gruczoł wydzielania wewnętrznego, wydziela melatoninę (wpływ na utrzymanie rytmiczności dobowej, ośrodki kontrolujące sen i czuwanie, u dzieci opóźnia dojrzewanie płciowe

Spoidło tylne (commissura posterior) - poniżej spoidła uzdedczek, ogranicza wejście do zachyłka szyszynkowego i wyjście z komory III do wodociągu mózgu

zawzgórze -składa się z ciał kolankowatych

Ciało kolankowate boczne (corpus geniculatum laterale) - podłużne uwypuklenie przy tylnym biegunie wzgórza, bocznie od poduszki. Do brzegu bocznego wnika pasmo wzrokowe, brzegiem przyśrodkowym łączy się z ramieniem wzgórka górnego

Ciało kolankowate przyśrodkowe (corpus geniculatum mediale) - poniżej poduszki, przyśrodkowo w stosunku do bocznego ciała kolankowatego; dochodzi tu ramię wzgórka dolnego

21. Podwzgórze - opis zewnętrzny

Podwzgórze (hypothalamus) leży pod wzgórzem i oddzielone jest od niego bruzdą podwzgórzową. Powierzchnia górna stanowi dno komory III.

Na powierzchni dolnej widzimy od przodu:

Skrzyżowanie wzrokowe (chiasma opticum) - czworościenna płytka wciśnięta od dołu w dno komory III, do przednich kątów dochodzą nerwy wzrokowe, od tylnych kątów odchodzą pasma wzrokowe, które otaczają konary i wnikają do ciał kolankowatych bocznych

Guz popielaty (tuber cinerum) - cienka blaszka istoty szarej, ku dołowi wydłuża się w lejek, światło lejka to zachyłek lejka, a koniec lejka przechodzi w płat tylny przysadki

Przysadka (hypophysis) - zawieszona na lejku lezy w dole przysadki na kości klinowej zamkniętym od góry przeponą siodła. Gruczoł wewnątrzwydzielniczy; składa się z dwóch płatów:

• płat przedni (przysadka gruczołowa) - gruczoł dokrewny - wytwarza dwa hormony gonadotropowe pobudzające czynność gruczołów płciowych, hormon wzrostu, prolaktyna, tyrotropowy (pobudza tarczyce), ardenokortykotropowy; zahamowanie wydzielania = karłowatość, nidorozwój narządów płciowych, nadczynność =wzrost olbrzymi

• płat tylny (przysadka nerwowa) - miejsce magazynowania hormonów (magazynuje wazopresyne - podnosi ciśnienie krwi i oksytocyne - skurcz mięśni macicy)

Ciała suteczowate (corpora mamillaria) - białe okrągławe twory rozdzielone głęboką szczeliną

22. Śródmózgowie - opis zewnętrzny

Śródmózgowie (mesencephalon) składa się ze strefy brzusznej i grzbietowej które oddzielone są wodociągiem mózgu.

Do strefy brzusznej należą konary mózgu (pedunculi cerebri); każdy konar ma:

część brzuszną (podstawę konara mózgowego; odnogę mózgu); trójkątne zagłębienie między obiema odnogami - dół międzykonarowy

część grzbietową (nakrywkę śródmózgowia) - od zewnątrz widoczna tylko w 3 miejscach: dole międzykonarowym(tworząc istotę dziurkowaną tylną) i w trójkątach wstęgi

Do strefy grzbietowej należy pokrywa śródmózgowia (tectum mesencephali) zbudowana z blaszki pokrywy, wzgórków górnych i wzgórków dolnych

Każdy wzgórek ku przodowi i bokowi przechodzi w ramię , które łączy go z ciałem kolankowatym (górne - boczne, dolne - przyśrodkowe)

Między prawym i lewym wzgórkiem górnym lezy szyszynka

23. Most - opis zewnętrzny

-Od strony podstawnej szeroki wysklepiony wał o poprzecznym prążkowaniu

-Wielkość uzależniona od rozwoju kory mózgowej (24-32 mm)

-Powierzchnia podstawna wyraźnie oddzielona od otoczenia

-Brzeg przedni od śródmózgowia oddziela wgłębienie (dół przedmostowy)

-Brzeg tylny od rdzenia przedł oddziela dol zamostowy (bruzda opuszkowo-mostowa)

-Na brzegu przednim wyłaniają się nn. III, IV, V, na tylnym VI, VII, VIII

-Most bez wyraźnej granicy przechodzi po każdej stronie w konar środkowy móżdżku (sztuczną linią oddzielającą może być linia trójdzielno-twarzowa)

-Część podstawna zwrócona do podstawy mózgowia drogi piramidowe tworzą tu pęczki podłużne które tworzą wyniosłości piramidowe (tworzą brzegi bruzdy podstawnej - mostu - włókna poprzeczne mostu)

-Część grzbietowa tworzy dno komory IV

24. Móżdżek - opis zewnętrzny

-Móżdżek (cerebellum) - zharmonizowanie czynności i napięcia mięśni - utrzymanie równowagi w ruchu i spoczynku

-Ma kształt nerkowaty, oś długa ustawioną poprzecznie. Składa się z dwóch półkul połączonych robakiem.

-Leży w dole tylnym czaszki i od płatów potylicznych oddzielony jest namiotem móżdżku.

-Z przodu ma wcięcie przednie a z tyłu wcięcie tylne

-Ma dwie powierzchnie: górną i dolną (na której znajduje się dolinka móżdżku, leży w niej rdzeń przedłużony)

-Podział anatomiczny rózni się od czynnościowego.

-Podział anatomiczny: Zakręty robaka: Języczek móżdżku, płacik środkowy, czub, spadzistość liść robaka, (powierzchnia górna) guz robaka, piramida robaka, czopek robaka, grudka (powierzchnia dolna)

Zakręty półkuli: przewiązka języczka, skrzydło płacika środkowego, płacik czworokątny, płacik prosty, płacik półksiężycowaty górny (powierzchnia górna)

Płacik półksiężycowaty dolnym płacik dwubrzyścowy, migdałek móżdżku, kłaczek (powierzchnia dolna)

-Podział czynnościowy: Płat kłaczkowo grudkowy (lobus flocculonodularis) -grudka i parzysty kłaczek (wraz z języczkiem wchodzi w pramóżdżek)

Płat przedni móżdżku (lobus anterior cerebelli) - należy do powierzchnii górnej, obejmuje na robaku: języczek móżdżku, płacik środkowy i czub, na półkuli: przewiązkę języczka, skrzydło płacika środkowego i płacik czworokątny (płat przedni +piramida i czopek = móżdżek dawny)

Płat tylny móżdżku (lobus posterior cerebelli) na robaku: spadzistość liść robaka, guz robaka, piramidę robaka, czopek robaka, na półkulach: płacik prosty, półksiężycowaty górny i dolny, dwubrzuścowy i migdałek móżdżku (-piramida i czopek = nowy móżdżek)

Móżdżek z otoczeniem łączą konary górne, środkowe i dolne

25. Rdzeń przedłużony - opis zewnętrzny

-Rdzeń przedłużony (medulla oblongata) wchodzi w skład pnia mózgu

-Kształt walcowaty, rozszerzony w części górnej (opuszka rdzenia kręgowego)

-Brzeg górny przylega do mostu, od dołu przechodzi w rdzeń kręgowy

-Na powierzchnii brzusznej w linii pośrodkowej szczelina pośrodkowa przednia (fissura mediana anterior) zakończona w pobliżu mostu otorem ślepym

-Po obu stronach tej szczeliny położone sa piramidy (pyramides) (skupione włókna dróg rzutowych) - każdą piramidę ogranicza bruzda brzuszno boczna (sulcus ventro-lateralis)

-Z boku od bruzdy brzuszno bocznej lezy sznur boczny (funiculus lateralis), nad którym lezy oliwka (oliva)

-Powierzchnia grzbietowa wchodzi w skład dna komory IV

-Część dolna powierzchnii grzbietowej podzielona jest bruzdą pośrodkową tylną (sulcus medianus posterior, po obu jej bokach biegnie sznur tylny (funiculus posterior) od zewnątrz ograniczony przez bruzdę grzbietowo-boczną (sulcus dorsolateralis)

-Sznur tylny nie jest jednolity, bruzda pośrednia tylna (intermedius) dzieli go na pęczki - pryśrodkowy smukły (fasciculus gracilis) i boczny klinowaty (cuneatus)

-Pęczki od góry zakończone są zgrubieniami - przyśrodkowy guzkiem jądra smukłego (tuberculum gracile), boczny guzkiem jądra klinowatego (tuberculum cuneatum)

-W częsci nadguzkowej sznury tylne przedłużają się w konar dolny móżdżku

---