LITERATURA W KRAJU

II. RUCH UMYSŁOWO- KULTURALNY W PODZIEMIU

• charakterystyka:

• Warszawa- centrum podziemia

• przedwojenna struktura życia politycznego, do której dołączały się nowe nazwiska

• istotne miejsce literatury

• krytyka kontynuująca zagadnienia Dwudziestolecia

• wzorzec pisarza- artysty i suwerenności jego zajęć

• mitologia romantyczna

****************************************************************

1. W KRĘGU INTELIGEJCJI KATOLICKIEJ (UNIA)

****************************************************************

• charakterystyka:

• katolicki ruch ideowo- wychowawczy

• 1940

• antysanacyjna

• nierozdzielność polityki i etyki

• oparta o przedwojenne Stronnictwo Pracy (rząd emigracyjny)

• katolicyzm nacjonalistyczny

• antykomunizm

• romantyczne wzorce literatury

• działacze:

• Jerzy Braun (publicysta, pisarz, krytyk; promował filozofię myśliciela romantyzmu Józefa Hoene- Wrońskiego)

• Artur Górski- prezes Unii Kultury; autor dzieła o Mickiewiczu i aktualności polskiego mesjanizmu

• Tadeusz Kudliński- zastępca Górskiego w Krakowie

• jednostki:

• Unia Kultury- sprawy kulturalne:

• Konstanty Regamey (muzykolog)

• Piotr Perkowski (muzyk)

• Micha Walicki (h. sztuki)

współpraca

• Karol Ludwik Koniński, Karol Bunsch, Jerzy Zagórski, Wojciech Żukrowski, Jerzy Kierst, Bogdan Ostromęcki

• współpraca z AK w sabotażu Niemców

• Instytut Wydawniczy

• Instytut Europy Środkowej:

• plany przyszłych stosunków Polski ze Wschodem

• agenda Delegatury Rządu

• Teatr Rapsodyczny- Kraków, Mieczysław Kotlarczyk (1943- 44)

• „Kultura Jutra”

• red. Jerzy Braun, Jerzy Zagórski

• antykomunistyczne

• dział literacki:

• konkurs na wiersz o Warszawie (Zagórski Psalm)

• Zagórski, Anna Świrszczyńska, Gajcy, T. Hollender, W. Szlengl, K. I. Gałczyński, Braun

• recenzje

• publicystyka (Zagórski, Braun)

• ideały romantyczne poezji; często oparte o frazesy i uogólnienia

• jednocześnie wartości estetyczne

******************************

PUBLICYSTYKA JERZEGO BRAUNA

• charakterystyka:

• ocena literatury jako nieadekwatnej do potrzeb czasu (oprócz Czechowicza)

• ideały romantyczne (nawiązania do Hoene- Wrońskiego, Mickiewicza, Słowackiego)

• literatura musi służyć sprawie narodowej

• mesjanizm

• krytyka kosmopolityzmu jako bezkształtu

• krytyka wpływu żydowskiego na kulturę Dwudziestolecia

• s

• twórczość publicystyczna w „Kulturze Jutra””

• Słabości i moce poezji lat minionych

• Zanik społecznych walorów sztuce 20-lecia

****************************************************

• „Miesięcznik Literacki”

• red. T. Kwiatkowski, Żukrowski

• Kraków 1942- 1943

• patronat Unii

• współpraca: Koniński, Kudliński, Jerzy Turowicz, Kazimierz Wyka, Józef Spytkowski, Stefan Szuman, Maria Morstin- Górska , Jan Bolesław Ożóg

• twórczość:

• Wyka List do Jana Bugaja; druk kilku wierszy Baczyńskiego i esej im poświęcony Wyki

• K. Wyka, Tradycja a przeszłość

• Jerzy Turowicz, Literatura a naród; sztukę i literaturę o charakterze narodowym łączy swoiste uniwersalne ujęcie problemu (nie tylko sam temat)

• Jerzy Turowicz, Światopogląd, tendencja i ortodoksja- droga dla ideologii jest personalizm- jednostka ma mieć najwyższą wartość (→francuscy personaliści J. Maritain, E. Mounier)

Publicystyka Kazimierz Wyki w „Miesięczniku Literacki”:

• List do Jana Bugaja

• O Józefie Czechowiczu

• Tradycja a przeszłość 1942;

• ciągłość problematyki narodowej, jednak literatura może szukać nowych form

• przyszłością: personalizm (wspólny dla poezji i prozy) i klasycyzm (dbałość o formę)

1

---