Polecenia systemu operacyjnego Unix

Zestaw najważniejszych poleceń systemu operacyjnego Unix:

• cat - wypisywanie i łączenie plików (patrz niżej)

• chattr - ustawianie dodatkowych atrybutów dla systemów plików ext2/ext3

• chmod - zmiana praw dostępu do pliku

• chown - zmiana właściciela/grupy pliku

• cd - zmiana bieżącego katalogu

• cp - kopiowanie plików

• df - wypisywanie wolnej przestrzeni (patrz niżej)

• du - wyświetla ilość miejsca zajmowanego przez pliki/katalogi

• echo - druk na standardowe wyjście

• find - przeszukiwanie systemu plików

• fg - przeniesienie procesu uruchomionego w tle na pierwszy plan

• getfacl - odczytuje prawa dostępu z list ACL

• grep - wypisywanie linijek zawierającyh słowa kluczowe (patrz niżej)

• halt - zatrzymywanie systemu

• kill - przekazanie sygnału do procesu (domyślnie usunięcie wskazanego procesu)

• ln - tworzenie dowiązań twardych i symbolicznych (patrz niżej)

• ls - listowanie zawartości katalogu

• mail - zarządzanie pocztą

• man - podręcznik elektroniczny

• mkdir - tworzenie katalogów

• more - rozwinięcie o sterowanie strumieniem

• mount - montowanie urządzeń/zasobów w systemie plików (patrz niżej)

• mv - przenoszenie/zmiana nazwy pliku

• passwd - zmiana hasła

• ps - pobieranie informacji o aktywnych procesach

• pwd - wydruk aktualnego katalogu

• rm - usuwanie plików

• rmdir - usuwanie katalogów

• setfacl - ustawia prawa dostępu list ACL

• startx - uruchomienie środowiska X Window System

• su - logowanie na konto innego użytkownika (patrz niżej)

• umount - odmontowanie zasobu z systemu plików (patrz mount)

• tail - wypisanie ostatnich 10 linijek tekstu, także używane w diagnostyce. (patrz niżej)

• whoami - pokazuje bieżący efektywny uid, czyli identyfikator użytkownika, z którego prawami działamy

Polecenia które zostały opisane dokładniej

CAT

cat jest poleceniem służącym do łączenia plików, jednak zwykle jest wykorzystywany do wyprowadzania zawartości pliku na standardowe wyjście. Podane jako parametry lub wysłane na standardowe wejście pliki wysyłane są na standardowe wyjście.

Przykłady użycia

• $ cat plik.txt - wysyła zawartość 'plik.txt' na standardowe wyjście, domyślnie ekran

• $ cat plik1.txt plik2.txt > plik3.txt - zawartość plików 'plik1.txt' 'plik2.txt' jest przekierowana do 'plik3.txt'.

• $ cat plik1.txt > plik2.txt - zawartość 'plik1.txt' jest zapisywana do 'plik2.txt'. Jest to odpowiednik polecenia cp

• $ cat plik.txt | grep szukany-ciąg-znaków - zawartość 'plik.txt' jest przesyłana poprzez potok do polecenia grep, które wyświetla wszystkie wiersze zawierające 'szukany-ciąg-znaków'

• $ ls | cat -n > plik.txt - wynik polecenia ls z ponumerowanymi liniami (opcja -n) zostaje zapisany do 'plik.txt'

df

df pozawala na sprawdzenie wolnej przestrzeni na poszczególnych systemach plików. Podaje ilość całkowitego, zużytego i wolnego miejsca na wszystkich lub wybranych systemach plików w wybranej przez użytkownika jednostce pojemności. Domyślnie rozmiar podawany jest w 512 kilobajtowych blokach.

Przykłady użycia

• $ df -k - wypisanie wszystkch zamontowanych partycji wraz z rozmiarami, rozmiary podane w blokach 1024k.

• $ df -h -si | grep home - wydrukowanie przez polecenie df informacji o systemach plików w formacie czytelnym dla człowieka, w jednostkach SI (1000 zamiast 1024) oraz odfiltrowanie za pomocą polecenia grep tylko linijki zawierającej informację o partycji /home

• $ df /var - wypisanie informacji o zajętości systemu plików na którym znajduje się katalog /var

• $ df -i - wypisanie informacji o zajętości i-węzłów

grep

grep jest poleceniem służącym do wyszukiwania linii pasujących do pewnego wzorca. Linie odczytuje ze standardowego wejścia i po sprawdzeniu ze wzorcem wyprowadza je na standardowe wyjście. Poza poniżej przedstawionymi grep posiada wiele innych bardziej zaawansowanych opcji.

Przykłady użycia

• $ cat plik.txt | grep test - polecenie 'cat' wypisuje poszczególne linijki pliku, a grep wypisuje te, które zawierają w sobie "test"

• $ grep -B 3 -A 2 [Tt]est plik.txt - wypisuje linie zawierające "Test" lub "test", oraz 3 linijki poprzedzające oraz 2 następne.

• $ ps aux | grep -c root - listuje procesy (ps) oraz zlicza ilość linii zawierających ciąg tekstowy root.

ln

Polecenie ln służy do tworzenia dowiązań twardych oraz symbolicznych.

mount

Polecenie mount pozwala na zamontowanie partycji, urządzeń itp. w podanym katalogu (punkcie montowania).

Przykłady użycia

• mount /dev/hdb1 /mnt/hdb1 - Montuje pierwszą partycję dysku primary slave(hdb1), do odpowiadającego mu katalogu.

• mount -t smbfs //abc/zasoby /mnt/zasoby - Montuje 'zasoby' udostepnione na komputerze o nazwie 'abc' do katalogu /mnt/zasoby. Od tego momentu zasoby są widoczne tak jakby były zasobami lokalnymi.

su

Polecenie pozwalające zalogować się tymczasowo na inne konto. Domyślnie loguje się na konto Super Usera (użytkownika root), stąd też nazwa su. Oczywiście aby zalogować się na inne konto należy znać także hasło, chyba że logujemy się z konta super usera.

Przykłady użycia

• $ su -c mc - uruchamia program midnight commander z prawami roota

• $ su -c "rm -R ./katalog*" - usuwa wszystki pliki i katalogi zaczynające się od słowa "katalog", korzystając z przywilejów roota

• $ su inny_user - loguje aktualnego użytkownika jako inny_user

tail

Pokazuje ostatnie 10 linijek pliku. Posiada kilka opcji które robią z tego programu narzędzie diagnostyczne.

Przykłady użycia

• $ tail -c 100 /var/log/syslog - Wypisuje ostatnie 100 znaków z pliku syslog z katalogu /var/log

• $ tail -f --pid=1274 /var/log/messages - Typowe polecenie diagnostyczne polegające na obserwowaniu zmian w plik messages (-f), z katalogu /var/log, dopóki, doputy program o pidzie 1274 nie zakończy swego działania(--pid=1274).

• $ tail -f -c 0 /var/log/syslog - Inne polecenie, tym razem program wypisuje tylko nowe wpisy do pliku syslog, z katalogu /var/log. Program będzie to wykonywał do zakończenia przez użytkownika.

Inne przykłady łączenia kilku poleceń

• su -c "mount -t smbfs //inny_komputer/share /mnt/net_share; cp -r /mnt/net_share /home/uzytkownik/dane; chown uzytkownik:users -r /home/uzytkownik/dane; umount /mnt/net_share" - Podane polecenie skopuje zawartość udostepnionych zasobów z inny_komputer, nada im odpowiednie prawa dostępu i potem odmontuje zasoby sieciowe. Wszytko jest wykonywane z poziomu roota, gdyż domyślnie tylko on może montować partycje i zasoby innych komputerów.

---