T: Marzyciele i idealiści w literaturze.
W życiu każdego człowieka ,bez względu na narodowość ,płeć ,pochodzenie społeczne ,wpisane są różne marzenia . Są topragnienia piękne często nieosiągalne ,nie realne .Dla tych marzeń, pragnień ,idei wielu ludzi gotowych było i nadal jest oddaćswe siły ,zdrowie, a nawet życie. Bez marzeń i ideałów życie nie byłoby pełne i satysfakcjonujące. W literaturze wszystkich epok odnaleźć można bohaterów ,którzy wybrali różne drogi do zrealizowania swych marzeń. Najpiękniejszą , a zarazem najbardziej tragiczną postacią idealisty , jest mitologiczny Prome- teusz. Bohater ten w zatroskaniu o godne i szczęśliwe życie ludzi, sprzeciwił się woli Zeusa i wykradł ogień. Chociaż za swój czyn został surowo ukarany , nie wahał się by ulżyć doli zwykłego człowieka. Przykładem mitologicznego marzyciela jest Ikar. Ten bohater niepomny na przestrogi ojca , wzbił się zbyt blisko słońca, które roztopiło wosk zlepiający pióra skrzydeł i poniósł śmierć. Ikar jest symbolem dążenia do odkrywania terenów, zjawisk niedostępnych człowiekowi . Jest również symbolem poświęcenia się dla rozwoju nauki , techniki ponieważ życie każdego pioniera badań stanowi szczebel dla dalszych odkryć. Średniowiecze pozostawiło dla potomnych przykłady idealnego rycerza i ascety. Średniowieczny rycerz w całym swoim życiu kierował się zasadą honoru. Dlatego Roland nie wezwał na pomoc żołnierzy
tylko sam postanowił stoczyć walkę z Saracenami. Jego idealizm doprowadził do śmierci najbliższych przyjaciół i samego bohatera. Współcześnie budzi refleksje czy obawa przed utratą własnego honoru nie przeważyła nad rozsądkiem, czy bohater nie postąpił zbyt egoistycznie marząc o sławie i dobrym imieniu. Podobne refleksje budzi postać św.Aleksego. Naczelną ideą
bohatera było osiągnięcie szczęścia wiecznego poprzez ascetyczne życie. Aby osiągnąć swój cel Aleksy opuszcza rodziców , żonę i wybiera żywot samotnika. W dążeniu do realizacji celu , Aleksy postępuje bardzo egoistycznie , pomijając w swych planach bliskie sercu osoby. W epoce renesansu trudno odnaleźć bohatera idealistę . Nie znaczy to jednak, że twórcy epoki odrodzenia
pomijali marzenia i idee. Ponieważ wiek XVI zapowiadał upadek potęgi Polski , wielu pisarzy próbowało nakreślić idealną wizję kraju szczęśliwego. A. Frycz Modrzejewski w dziele ,, O poprawie Rzeczpospolitej" przedstawił obraz idealnego państwa , w którym panuje równość społeczna, sprawiedliwość i pokój. Tę wizję można nazwać marzeniem o doskonałym i szczęśliwym państwie. Szczególnie wielu marzycieli wykreowała literatura romantyzmu. Okres ten to lata niewoli narodowej i prób walki różnymi metodami o wolność ojczyzny. Typowym idealistą romantycznym jest Kondrad z III cz. ,,Dziadów ''. Jest to bohater , który marzy o uszczęśliwieniu swego narodu , przez przejęcie od Boga władzy nad światem . Czuje się reprezentantem narodu , mówiąc ,, ... ja i ojczyzna to jedno[...] za miliony cierpię katusze...'' Nie wolno się kłócić z Bogiem i bluźnić przeciwko Niemu, ponieważ uważa , że naród zbyt mocno cierpi. Postawę Kondrada określa się mianem prometeizmu. Innym typem bohatera jest
Konrad Wallenrod , postać heroiczna, człowiek , który opuścił żonę, strony rodzinne , zhańbił swój honor rycerski z miłości do ojczyzny. W swoim działaniu realizował hasło ,, cel uświęca środki '' i nie obawiał się , że zostanie wyszydzony przez rodaków , bo nadrzędnym celem , była wolność ojczyzny. Nieco odmienny obraz bohatera wykreował A.Mickiewicz w ,,Panu
Tadeuszu''Jacek Soplica to bohater , który podobnie jak poprzednicy marzy o oswobodzeniu swojego kraju , ale prowadzi walkę w sposób realny, czyli oparty na konkretnych postawach . Dlatego prowadzi działalność emisariusza , przenosi wiadomości z ośrodków emigracyjnych na Litwę , uświadamia ludność o konieczności podjęcia walki. Taka nowa koncepcja postaci
ukształtowała się po klęsce powstania listopadowego, kiedy uświadomiono sobie ,że indywidualne poświęcenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Rozrachunki z romantycznym marzycielstwem dokonał również Juliusz Słowacki w ,,Kordianie''. Jego bohater z naiwnego idealisty przeradza się w bojownika o wolność ojczyzny. Na tej płaszczyźnie ponosi klęskę ponieważ jest zbyt słaby psychicznie, by podołać realizacji zamiaru zabicia cara. Kordiana zgubiło marzycielstwo , osamotnienie w walce i młodzieńcza pycha , ujawniona w słowach ,, ...narodowi napisuję swoje życie i tron do rządzenia próżny...'' Gdy romantyczne marzenia o odzyskanie wolnej i niepodległej Polski zawiodły , nowa epoka zamienia idę walki na idę pracy. Pozytywizm stwarza nowy typ idealisty .Przykładem jest Witold Korczyński z powieści Elizy Orzeszkowej ,,Nad Niemnem".Ten młody człowiek ukochał naukę i ludzi, którzy najbardziej potrzebowali jego pomocy - Bohatyrowiczów. W czasie wolnym odwiedzał chłopów , dzielił się
swą wiedzą i doświadczeniami, podpowiadał jak racjonalnie gospodarować na ziemi ,gdzie wykopać studnie, jak naprawić starą młockarnię. Witold swą działalnością realizował hasło ,,pracy organicznej" polegające na podnoszeniu najniższych warstw społecznych z ciemnoty i zacofania. Jego credo życiowe zamyka się w słowach ,, ... dla siebie nic nie chcę, dla innych wiele ..."
Portrety idealistów nakreślone zostały również przez Bolesława Prusa w ,,Lalce"Swój utwór nazwał Prus ,,Powieścią o trzech pokoleniach idealistów" Idealistą romantykiem jest Ignacy Rzecki . Ten stary subiekt próbował zrealizować swoje marzenia o wolnym kraju przedostając się na Węgry i walcząc ,, za wolność waszą i naszą". Chociaż jego plany nie zostały zrealizowane do końca swojego życia wierzył , że potomkowie Napoleona pomogą Polakom w odzyskaniu niepodległości .Rzecki wielkim kultem darzył wodza Francuzów , a jego popiersie zajmowało naczelne miejsce w pokoju tego idealisty. Prus z lekkim przymrużeniem oka ocenia postać Rzeckiego, bo jego marzenia w epoce realnego pozytywizmu nie miał szans na powodzenie. Innym typem marzyciela przedstawionym przez Prusa jest Ochodzki. Ten młody naukowiec scala w sobie cechy typowego pozytywisty. Realizuje hasła scientyzmu i utylitaryzmu. Pracuje nad wynalazkiem technicznym marząc o uszczęśliwieniu ludzkości. Tylko
ideały tego bohatera zdaniem Prusa miały szansę na realizację w dobie pozytywizmu , ponieważ były bardzo przyziemne, a przez to potrzebne społeczeństwu . W innych epokach literackich również odnajdujemy bohaterów , którzy dla realizacji koncepcji byli gotowi poświęcić szczęście osobiste. Przykładem może być doktor Tomasz Judym, który marząc o uszczęśliwieniu
najbiedniejszych warstw społecznych zrezygnował z miłości Joasi. Bohater ten w sposób bezkompromisowy dążył do zrealizowania zamierzonego celu. Wszedł w konflikt z lekarzami warszawskimi, zarzucając im iż leczą tylko bogatych. Podobnie w Cisach nie mógł pogodzić się z sytuacją , że kosztem chorób i śmierci najbiedniejszych uzyskują zdrowie najbogatsi . Judym to bohater samotny , który walczy z przeciwnościami i prawdopodobnie jego walka zakończy się klęską. W literaturze wojennej i okupacyjnej , także można odnaleźć bohaterów , którzy za cel postawili sobie obronę ojczyzny. Tymi bohaterami są poeci z pokolenia Kolumbów. Reprezentują oni młodych ludzi , którzy wskutek wojny zostali pozbawieni młodzieńczych ideałów , takich jak miłość , przyjaźń. Mimo to jak napisał Baczyński w wierszu ,,Pokolenie" postanawia ją walczyć o wolność Polski. Tragizm tych młodych idealistów polega nie tylko na tym ,że zginą nie poznawszy życia , ale przede wszystkim w braku pewności czy następne
pokolenia będą o nich pamiętać. W literaturze współczesnej typowego idealistę odnajdujemy w dramacie Sławomira Mrożka ,,Tango" Artur to młody człowiek , który pragnie dokonać ,,przewrotu". Jego ideą jest wprowadzenie na nowo ładu i porządku w świecie, wrócenie do wartości, które zburzyli jego rodzice. Świat, w którym żyje Artur nie kieruje się żadnymi normami obyczajowymi ,panuje całkowita demoralizacja i swoboda seksualna. Prócz tego brak szacunku wobec osób starszych ,a także wszelkich norm uznanych dawniej za obowiązujące . Marzenia Artura nie spełniają się ponieważ był zbyt słaby i chwiejny , co w ostatecznym starciu z Edkiem prowadzi do katastrofy-śmierć młodego marzyciela. W konflikcie tym zwyciężyła siła nad ideą. Bohaterowie- marzyciele mają idee i dążenia charakterystyczne dla epoki w jakiej zostali wykreowani. W latach niewoli, szczególnie w romantyzmie ich celem jest walka o wolność ,poświęcenie życia. Inni bohaterowie , chociaż też marzą o wolności, wybierają drogę realizacji celu przez pracę. W okresie pokoju idealiści pragną dokonać przemian społecznych , uszczęśliwić drugiego człowieka. Myślę , że dobrze iż są osoby mające jakiś szczytny cel, bo przecież czasy nam współczesne potrzebują wzorów , które wskazywałyby jak żyć , jakim być człowiekiem. Uważam, że współcześnie moglibyśmy brać przykład z idealistów
pozytywistów , którzy podejmowali działania przez pracę by pomóc swej ojczyźnie. W prawdzie szczęśliwie żyjemy w czasie pokoju , ale od romantyków moglibyśmy przejąć ideały wielkiego umiłowania ojczyzny, graniczącego z oddaniem za nią życia. Zastanawiam się czy koniecznie tacy bohaterowie jak Kondrad czy Judym musieli zrezygnować z osobistego szczęścia. Myślę ,
że łatwiej zrealizowaliby swe marzenia, mając oparcie w bliskich swemu sercu osobach. W czasach mi współczesnych odnajduję również przykłady co najmniej dwóch marzycieli . Są to Jan Paweł II i Matka Teresa z Kalkuty. Postacie te marzą by cały świat został ogarnięty miłością bliźniego, pokojem, wzajemną życzliwością i zrozumieniem. Bez względu jednak na czas historyczny w którym rodziły się idee i marzenia, każdy z bohaterów może służyć współczesnemu młodemu człowiekowi za wzór jak żyć i czemu warto się poświęcić.