Literackie portrety idealistów i marzycieli różnych epok.

Którzy z nas nie jest idealistą i marzycielem ? Kto nie marzy o podróżach, luksusie, szlachetnych czynach czy też o zwykłych, równie ważnych rzeczach?

W większości przypadków jednak rozsądek bierze górę nad marzeniami i wracamy do rzeczywistości. Są jednak ludzie, którzy w marzeniach odnajdują rzeczywistość, nie patrzą realnie na życie. Stawiają oni sobie niemożliwe do spełnienia cele, które wymagają wielkich poświęceń a i tak nie zawsze przynoszą oczekiwane rezultaty. W literaturze łatwo można odnaleźć przykłady tanich ludzi. Ponadczasowym idealistą jest Ikar. Nie słuchając przestróg ojca, wzbił się zbyt wysoko i swoją brawurę przypłacił życiem. Wzlatujący ku słońcu Ikar, to symbol młodzieńczej nierozwagi, zbyt dużych roszczeń, które prowadzą do upadku i klęski. Lot ku słońcu, to chęć zbliżenia się do ideału, próba przekroczenia możliwości i ograniczeń ludzkich, desperacki czyn, za który trzeba przypłacić życiem. Ikar jest przykładem na to, co dzieje się z idealistami gdy nie patrzą trzeźwo na świat.
W naturze bohatera romantycznego leży jego wewnętrzne rozdarcie, buntowniczość, samotność, walka za wszelką cenę i poświęcenie.
Najważniejszą rzeczą dla "Konrada Walenroda" była ojczyzna. Poświęcił on miłość, szczęście, życie osobiste najważniejszej sprawie - służbie narodowi. Nie jest to zwykła służba, wymaga rezygnacji ze szczytnych zasad etycznych, zmusza do posługiwania się kłamstwem, fałszem i zdradą, ale jej cel - oswobodzenie ojczyzny uświęca wszystkie środki. Ponosi on jednak klęskę osobistą, musi zginąć spełniwszy swoje zadanie, ale poświęceniem swoim wybawia Litwę od terroru krzyżaków. Konrad jest żywym przykładem płomiennej, bohaterskiej miłości do swojego kraju, któremu należy poświęcić wszystko.
Bohaterowie romantyczni to wielcy idealiści, jest nim też Lord Jim z powieści Conrada. To człowiek dobry i w gruncie rzeczy szlachetny. Jest marzycielem, romantykiem, ma bujną wyobraźnię. Gorąco pragnie postępować według szlachetnych zasad, dokonać bohaterskich, heroicznych czynów. Jego wyrzuty sumienia wskazują na to, że był wrażliwy i cierpiał z powodu swego złego uczynku. Tymczasem rzeczywistość, taka, jaka bywa nie w marzeniach ale w codziennym życiu, stawia go w pewnych sytuacjach, w których trzeba dokonać wyboru, sprawdzić się. I w tych momentach Jim zawodzi, postępuje niezgodnie z własnym wewnętrznym przekonaniem i pragnieniem. Idzie za głosem instynktu, silnego impulsu, którego nie można opanować w chwili wielkiego napięcia czy zaskoczenia Jim jest trzeźwo pomyśleć. Potem sam nie może zrozumieć, jak to się stało, że postąpił niezgodnie. Tragizm Jima polega na zderzeniu młodzieńczych marzeń, wrażliwości charakteru z bezwzględną rzeczywistością. Jego ideały o istnieniu pomocy, ratowaniu innych okazują się zgubne. Nie potrafi on ich zrealizować w chwili zagrożenia.
Służebnikiem szczytnych idei był Tomasz Judym - Spadkobierca tradycji romantyków i pozytywistów. Związek z romantyzmem odnajdujemy w niezgodzie na rzeczywistość, której efektem jest walka, pragnienie zmiany. Jest indywidualistą, samotnie szuka swojej drogi życiowej. Odrzuca propozycję własnego "domu - rodziny", gdyż boi się egoizmu, poczuwa się do odpowiedzialności za istniejące dookoła zło społeczne i chce z nim walczyć. Powtarza więc gest bohatera Mickiewiczowskiego, który rezygnuje z "domu - rodziny" na rzecz "domu - ojczyzny", :domu - społeczeństwa". Bohater Żeromskiego przedstawiany w przebiegu akcji jako człowiek, który idzie od klęski do klęski, jego wysiłki spotykają się z silnym oporem społeczeństwa, ale mimo to ani na chwilę nie traci wiary w celowość swoich poczynań.
Chce zmienić świat. Widzi dookoła tyle biedy, nędzy, chorób, zaniedbań zdrowotnych i higienicznych. Związek z pozytywistycznym bohaterem to pochodzenie z "inteligentnego proletariatu", tj. inteligencjizwiązanej z klasą robotniczą i poczuwającej się do obowiązku pomocy wobec niej. Judym jest " Romantycznym Organicznikiem", łączy w sobie romantyczny bunt przeciw krzywdzie, ideę poświęcenia i samotnej walki z pozytywistycznym kultem pracy i nauki. Judym swoim marzeniom niesienia pomocy potrzebującym poświęcił całe swoje życie. Odrzucił bogactwo jakie mogła mu zapewnić posada lekarza, odrzucił również to co w jego życiu najważniejsze - miłość do Joasi i szansę na spokojne rodzinne życie przy kochającej, dobrej i ciepłej kobiecie. Jego wybór był świadomy, oddający nacisk i głęboko tkwiące w nim pragnienie działania na rzecz najuboższych. Jego postawa budzi szacunek i uznanie oraz była bez wątpienia szlachetna, a nawet heroiczna, ale nie była skuteczna.
Niewiele dawało samotnicze poświęcanie się aż do granic zatracenia. Może doktor Judym uratował życie kilku czy kilkunastu ludziom, ale w sytuacji społecznej, jaka wtedy panowała, niczego to nie zmieniło. Działał on w pojedynkę, bez żadnego oparcia, dlatego jego działalność, dyktowana tak szlachetnymi pobudkami skazana była na niepowodzenie.
Judyma możemy porównać do mitycznego prometeusza. Postawa tego bohatera oznacza skłonności do poświęcenia dla dobra człowieka nawet za cenę ogromnego cierpienia i wyrzeczeń.
Marzyciele i idealiści nie są osobami szczęśliwymi. Ich cele są często nieosiągalne i prowadzą do cierpienia. Nieodparta chęć realizacji tych celów to długa i ciężka droga - najczęściej zakończona klęską lub śmiercią. Dlatego nie należy całkowicie poddawać się marzeniom, a spojrzeć realnie na otaczający świat i wyznaczać cele, które jesteśmy w stanie zrealizować Bohaterzy literatcy, których wymieniłem powyżej, działają ze szczytnych pobudek i wielu przypadkach należy brać z nich przykład, jednak nie należy rezygnować z własnego szczęścia i własnej miłości, ponieważ jak pokazują przykłady samotna walka z góry skazana jest na niepowodzenie.

---