Numer |
Treść |
1 |
A priori - z góry, bez zapoznania się z faktami. |
2 |
Abakus - starożytne liczydło w formie deski z przegrodami. |
3 |
Abdykacja - dobrowolna lub przymusowa rezygnacja z tronu. |
4 |
Abiturient - maturzysta, kończący liceum. |
5 |
Abnegacja - wyrzeczenie się czegoś; brak troski o swój wygląd. |
6 |
Abominacja - obrzydzenie, wstręt, odraza. |
7 |
Abrogacja - odwołanie, zniesienie, uchylenie ustawy, wyroku. |
9 |
Abstrahować - pomijać coś w rozumowaniu; wyodrębniać. |
11 |
Ad hoc - coś, co zostało stworzone do spełnienia doraźnego celu. |
12 |
Adherent - zwolennik, stronnik. |
13 |
Adiafora - to, co jest moralnie obojętne, ani dobre, ani złe. |
14 |
Adolescencja - wiek młodzieńczy. |
15 |
Adwersarz - przeciwnik, oponent. |
18 |
Afirmacja - potwierdzenie czegoś, zgoda na coś, aprobata. |
19 |
Aforyzm - zwięzłe sformułowanie zawierające myśl filozoficzną. |
20 |
Agrarny - rolniczy, dotyczący rolnictwa. |
22 |
Akredytacja - uwierzytelnienie; upoważnienie do pełnienia obowiązków. |
23 |
Akronim - skrótowiec; skrót z pierwszych liter lub zgłosek. |
25 |
Alegoria - rozbudowany obraz mający stały, umowny sens. |
26 |
Alienacja - wyobcowanie, wyizolowanie, odosobnienie. |
28 |
Alternatywa - wybór jednej z dwu wykluczających się możliwości. |
29 |
Altruista - człowiek pozbawiony egoizmu, niesamolubny. |
30 |
Aluzja - napomknienie, poruszenie jakiejś sprawy nie wprost. |
31 |
Ambiwalencja - jednoczesne przeżywanie przeciwnych uczuć i pragnień. |
32 |
Anagram - wyraz utworzony przez przestawienie głosek, sylab innego wyrazu. |
33 |
Ananke - los, przeznaczenie, fatum. |
35 |
Antagonista - przeciwnik, rywal, współzawodnik. |
37 |
Antonim - wyraz, który wraz z innym tworzy parę przeciwieństw. |
38 |
Antrakt - przerwa między aktami przedstawienia teatralnego. |
39 |
Antycypować - przewidywać, uprzedzać, przedwcześnie wykonywać. |
40 |
Apogeum - szczyt, najwyższy stopień rozwoju. |
41 |
Apoteoza - inaczej: gloryfikacja. |
42 |
Archetyp - prototyp, wzorzec, element zbiorowej podświadomości. |
43 |
Arkada - archit. dwa filary połączone łukiem. |
45 |
Asumpt - okazja do czegoś, bodziec, pretekst. |
46 |
Atawizm - występowanie u osobnika cechy jego odległych przodków. |
47 |
Atrofia - stopniowe zmniejszanie się i zanikanie organów i tkanek. |
49 |
Austeria - zajazd, oberża, karczma, gospoda. |
50 |
Bakszysz - datek, napiwek na Bliskim Wsch. i w półn. Afryce. |
51 |
Biennale - impreza artystyczna odbywająca się co dwa lata. |
52 |
Bigoteria - fałszywa pobożność, świętoszkowatość, dewocja. |
54 |
Blamaż - ośmieszenie się, kompromitacja. |
55 |
Blichtr - tani efekt, pozorna świetność, zewnętrzny polor. |
56 |
Blotka - karta o małej wartości w grze. |
57 |
Bon mot - zręczny zwrot, trafny dowcip. |
58 |
Bukinista - antykwariusz uliczny, handlujący książkami i rycinami. |
59 |
Carte blanche [kart blansz] - “biała karta”; wolna ręka w działaniu. |
60 |
Chiromancja - czytanie i wróżenie z linii dłoni. |
61 |
Cito - prędko, natychmiast, wyraz umieszczany na receptach. |
62 |
Dandys - mężczyzna przesadnie dbający o wygląd, strój. |
63 |
Dedukcja - wyprowadzenie ze stwiedzenia jego logicznego następstwa. |
64 |
Defetyzm - brak wiary w zwycięstwo, przewidywanie porażki. |
65 |
Dekadencja - chylenie się ku upadkowi, schyłek, rozkład wartości. |
66 |
Delikt - czyn zakazany przez prawo. |
67 |
Deprymować - wprawiać w stan zniechęcenia. |
68 |
Derwisz - żebrzący mnich muzułmański, zwolennik sofizmu. |
69 |
Dezawuować - kwestionować czyjeś prawo do jakichś działań. |
71 |
Dogmat - obowiązująca zasada wiary; twierdzenie uznawane za pewnik. |
72 |
Druidzi - celtyccy kapłani, mędrcy, wróżbici. |
73 |
Dychotomia - podział dwuczłonowy; dwudzielność. |
74 |
Dygresja - odejście od tematu; wypowiedź wtrącona. |
75 |
Dykteryjka - krótkie żartobliwe opowiadanie, anegdota. |
76 |
Dylemat - trudny wybór między dwiema różnymi możliwościami. |
77 |
Dyletantyzm - amatorstwo w jakiejś dziedzinie; powierzchowna znajomość wielu spraw. |
78 |
Dysgrafia - zaburzenia umiejętności pisania. |
79 |
Dyskredytować - pomniejszać czyjś autorytet, czyjąś wartość. |
80 |
Dyspensa - zwolnienie od jakichś przepisów prawa kościelnego. |
81 |
Dystynkcja - wytworny sposób bycia, elegancja. |
83 |
Dżihad - w islamie: obowiązek obrony i szerzenia wiary; święta wojna. |
84 |
Ebonit - tworzywo sztuczne o dobrych właściwościach izolacyjnych. |
|
|
86 |
Edykt - obwieszczenie lub rozporządzenie władzy zwierzchniej. |
87 |
Efuzja - wylanie, rozlanie się, wylew, np. magmy, lawy. |
|
|
89 |
Egzaltacja - przesadne, nienaturalne okazywanie uczuć. |
90 |
Egzegeza - objaśnienie filologiczne tekstów, zwłaszcza biblijnych. |
91 |
Egzemplifikować - przytaczać przykłady. |
92 |
Egzosfera - zewnętrzna warstwa atmosfery ziemskiej. |
93 |
Egzotermiczny - związany z wydzielaniem ciepła. |
94 |
Egzoteryczny - przeciw. ezoterycznego: przeznaczony dla ogółu. |
95 |
Eklektyzm - łączenie w jedną całość różnych teorii, poglądów. |
|
|
97 |
Ekskluzywny - niedostępny dla ogółu; elitarny. |
98 |
Ekslibris - znak na okładce książki z nazwiskiem właściciela. |
99 |
Ekspediować - wysyłać gdzieś kogoś lub coś. |
100 |
Ekspedite - doskonale, bardzo dobrze. |
101 |
Ekspiacja - przebłaganie, zadośćuczynienie związane z religią. |
102 |
Ekspiracja - wydech powietrza z płuc. |
103 |
Eksplikacja - objaśnienie znaczenia wyrazu lub zdania. |
104 |
Ekspozytura - placówka, przedstawicielstwo jakiejś instytucji. |
105 |
Ekstensywny - rozległy, obfity ilościowo, lecz ubogi jakościowo. |
106 |
Eksternista - uczący się samodzielnie, zdający przewidziane egzaminy. |
107 |
Ekstermizm - w polityce: skrajne stanowisko w jakiejś sprawie. |
108 |
Ekwator - równik ziemski. |
110 |
Ekwiwalent - rzecz równa innej wartością, odpowiednik. |
111 |
Elaborat - obszerny tekst, napisany bezbarwnie, nudny. |
112 |
Elastomery - sprężyste tworzywa naturalne lub sztuczne. |
114 |
Emancypacja - uwolnienie od zależności, równouprawnienie. |
115 |
Emfaza - przesadna uczciwość wypowiedzi, afektacja. |
118 |
Empiryczny - doświadczalny; oparty na doświadczeniu. |
119 |
En bloc [wym. ą blok] - całkowicie, ogółem, ryczałtem. |
121 |
Endemit - gat. roślin lub zwierząt obecny na małym obszarze. |
122 |
Enumeracja - wyliczenie, wyszczegółowienie. |
123 |
Enuncjacja - zawiadomienie, oficjalne oświadczenie, deklaracja. |
124 |
Eo ipso - łac. tym samym. |
125 |
Epatować - wywoływać czymś duże wrażenie. |
126 |
Ergo - a więc, a zatem. |
128 |
Erudycja - wszechstronna wiedza, gruntowne wykształcenie. |
129 |
Eskapada - wycieczka, ryzykowna wyprawa, wypad. |
130 |
Eskapizm - ucieczka, unikanie problemów. |
134 |
Etos - wartości, normy uznawane przez jakąś grupę za ideał. |
135 |
Eufemizm - słowo, zwrot użyte zamiast innego, drastycznego. |
136 |
Ex aequo - [wym. eks ekwo] - na równi, jednakowo, w równej mierze. |
137 |
Exemplum - przykład, wzór. |
138 |
Ezoteryczny - tajemny, dostępny tylko dla wtajemniczonych. |
140 |
Fanfaronada - popisywanie się odwagą, bufonada. |
141 |
Fatalizm - wiara w przeznaczenie, brak wpływu na swój los. |
142 |
Faux pas [wym. fo pa] - “fałszywy krok”, nietakt, niezręczność. |
143 |
Feeria - bogactwo różnorodnych świateł, barw, dźwięków. |
144 |
Fideizm - prymat wiary i objawienia nad poznaniem rozumowym. |
145 |
Filantrop - człowiek bezinteresownie pomagający potrzebującym. |
146 |
Filister - człowiek o ciasnych poglądach, mieszczuch. |
148 |
Fircyk - człowiek niepoważny, lekkouch, strojniś. |
149 |
Fleksja - dział językoznawstwa zajmujący się odmianą wyrazów. |
150 |
Fortel - sprytny sposób osiągnięcia celu, podstęp, wybieg. |
151 |
Frazes - puste hasło bez pokrycia w rzeczywistości. |
152 |
Fular - chusteczka na szyję z cienkiej tkaniny jedwabnej. |
154 |
Gag - zaskakujący chwyt komediowy w filmie, kabarecie. |
155 |
Ganz egal [wym. ganc egal] - wszystko jedno. |
156 |
Garnie [wym. garni] - o potrawach: z przybraniem. |
157 |
Globtroter - człowiek dużo podróżujący, poznający obce kultury. |
160 |
Haiku - japoński wiersz trzywersowy, zaw. filozoficzną myśl. |
161 |
Harpagon - skąpiec, sknera, chciwiec, dusigrosz. |
162 |
Hedonizm - poszukiwanie przyjemności, unikanie przykrości. |
164 |
Heroistyczny - bohaterski, mężny, dzielny, śmiały. |
165 |
Higroskopijny - mający zdolność pochłaniania wilgoci. |
166 |
Hiperbola - środek stylistyczny, zamierzona przesada w opisie. |
169 |
Hipogryf - stworzenie z głową i skrzydłami orła i ciałem konia. |
170 |
Hipokryzja - obłuda, dwulicowość, nieszczerość. |
171 |
Hipologia - nauka o koniu domowym. |
172 |
Hipoteka - zabezpieczenie pożyczek pieniężnych na nieruchomości. |
173 |
Hołubić - otaczać troskliwą opieką. |
175 |
Homonim - wyraz mający jednakowe brzmienie z innym, a inne znaczenie. |
178 |
Hydroplan - samolot mogący lądować na wodzie i z niej startować. |
180 |
Iluzoryczny - zwodniczy, złudny, pozorny, nierealny, fikcyjny. |
181 |
Imaginacja - wyobraźnia. |
182 |
Immanentny - właściwość, którą przedmiot ma z natury. |
183 |
Imperatyw - nakaz, reguła, norma moralna. |
184 |
Implikować - pociągać za sobą, powodować jakieś skutki. |
185 |
Impresja - ulotne wrażenie, subiektywne odczucie. |
186 |
Imputować - przypisywać coś komuś; posądzać o coś. |
187 |
In blanco - zawierający tylko podpis wystawcy weksel, czek itp. |
188 |
Incognito - niedający się poznać; zatajenie swej tożsamości. |
191 |
Indolencja - niedołęstwo, bierność, zobojętnienie. |
193 |
Indyferentyzm - obojętność wobec ważnych kwestii moralnych, społecznych. |
194 |
Inicjacja - robienie czegoś po raz pierwszy. |
195 |
Inicjować - występować z inicjatywą, zapoczątkować coś. |
196 |
Inkantacja - obrzędowe zaklęcie, śpiewane lub recytowane. |
197 |
Intencja - motyw działania, zamiar, zamysł. |
198 |
Interakcja - współdziałanie osób, przedmiotów, zjawisk. |
199 |
Interferencja - oddziaływanie na siebie dwu lub więcej zjawisk. |
201 |
Introspekcja - badanie własnych przeżyć psychicznych. |
202 |
Introwersja - skupianie się na własnych przeżyciach. |
204 |
Inwigilować - sprawować nad kimś tajny nadzór, śledzić. |
205 |
Item - również, także, tak samo. |
206 |
Kalambur - żartobliwa gra słów oparta na ich dwuznaczności. |
|
|
208 |
Karabińczyk - rodzaj haczyka zamykanego sprężyną. |
|
|
210 |
Katalizator - chem.: substancja przyspieszająca lub spowalniająca reakcję. |
211 |
Katamaran - dwukadłubowy statek wycieczkowy lub jacht. |
212 |
Kazus - przypadek, fakt pociągający za sobą skutki prawne. |
|
|
|
|
|
|
216 |
Koincydencja - jednoczesne wystąpienie kilku zjawisk, zdarzeń. |
218 |
Kołczan - futerał na strzały do łuku (ze skóry lub drewna). |
221 |
Komunalny - podlegający samorządowi miejskiemu. |
222 |
Komunał - zdanie pozbawione istotnej treści, frazes, ogólnik. |
224 |
Koneksje - związki, znajomości zwłaszcza z osobami wpływowymi. |
225 |
Konfabulacja - opowiadanie zmyślonych faktów jako wspomnień. |
226 |
Konformista - osoba podporządkowująca się obowiązującym normom. |
228 |
Konkludować - formułować końcowe wnioski, podsumowywać. |
229 |
Konstatować - stwierdzać jakiś fakt. |
230 |
Konstelacja - grupa gwiazd o wyznaczonych granicach; gwiazdozbiór. |
232 |
Konszachty - tajemne układy z kimś, zmowa. |
233 |
Kontemplować - rozmyślać, medytować nad czymś. |
236 |
Kontinuum - ciągły, uporządkowany zbiór nieskończonej liczby elementów. |
239 |
Kordialny - serdeczny, czuły, wylewny. |
240 |
Kosmopolityzm - przekonanie, że ojczyzną człowieka jest świat. |
244 |
Kryptologia - nauka o pismach szyfrowanych. |
247 |
Kuriozum - zjawisko osobliwe, dziwaczne; rzecz niezwykła. |
249 |
Kurtuazja - wytworna uprzejmość, wyszukana grzeczność. |
250 |
Kwantum - pewna ilość, liczba czegoś, określona kwota. |
252 |
Laguna - płytki zalew lub zatoka odcięta od morza. |
258 |
Lewant - kraje na wsch. wybrzeżu M. Śródziemnego i Bliskiego Wsch. |
259 |
Lewitacja - zjawisko unoszenia się ciał materialnych w powietrzu. |
264 |
Majuskuła - wielka litera alfabetu, przeciwieństwo miniskuły. |
265 |
Makaronizm - obcy wyraz, zwrot w zdaniu w języku ojczystym. |
267 |
Mandryta - przeor w klasztorze greckim. |
268 |
Manualny - odnoszący się do ręki, wykonywany ręcznie; ręczny. |
269 |
Manuał - klawiatura ręczna w organach. |
272 |
Mentor - nauczyciel, wychowawca, mądry doradca. |
275 |
Mezanin - niska kondygnacja między piętrami. |
277 |
Mitomania - skłonność do zmyślania. |
280 |
Modus faciendi - sposób działania. |
281 |
Moloch - potężne miasto lub budynek. |
283 |
Monotyp - jedyny gatunek lub przedstawiciel jakiegoś rodzaju. |
288 |
Nolens volens - chcąc nie chcąc. |
289 |
Nosce te ipsum - poznaj samego siebie. |
290 |
Nowacja - zmiana umowy poprzedniej dokonana za zgodą stron. |
293 |
Obstrukcja - opór przy użyciu dozwolonych metod. |
295 |
Oleodruk - reprodukcja naśladująca obraz olejny. |
296 |
Onomatopeja - wyraz naśladujący brzmieniem dźwięki naturalne. |
300 |
Oscylacja - skłanianie się raz w jedną, raz w drugą stronę. |
301 |
Ostentacja - demonstracyjne zachowanie się dla zwrócenia czyjejś uwagi. |
303 |
Pajdokracja - rządy ludzi młodych, niekompetentnych. |
305 |
Pandemonium - zamieszanie, chaos, bezład. |
306 |
Panoptikum - zbiór osobowości, dziwaczni ludzie lub przedmioty. |
308 |
Par excellence - na przykład. |
313 |
Passa - pomyślny lub niepomyślny okres w życiu, działalności. |
314 |
Passe - miniony, przebrziały, niemodny. |
316 |
Pauperyzacja - ubożenie, złaszcza jakiejś grupy społecznej. |
318 |
Pelisa - płaszcz podbity futrem. |
320 |
Periodyzacja - podział na okresy, fazy, etapy, epoki itp. |
322 |
Perorować - mówić dużo i rozwlekle, rozwodzić się nad czymś. |
326 |
Plenipotencja - prawo do działania w czyimś zastępstwie. |
328 |
Poliglota - człowiek władający biegle wieloma językami. |
329 |
Politeizm - wiara w wielu bogów. |
330 |
Pop - duchowny w Kościele prawosławnym i greckokatolickim. |
331 |
Posesja - stanowiąca czyjąś własność działka z zabudowaniami. |
335 |
Propedeutyka - wstęp do jakiejś dziedziny wiedzy. |
336 |
Protagonista - człowiek przodujący, walczący o coś; przywódca. |
337 |
Pruderia - fałszywa skromność, udawana wstydliwość. |
338 |
Pryncypialny - kierujący się wyznawanymi zasadami; zasadniczy. |
339 |
Purysta - człowiek dbający o poprawność i czystość języka. |
340 |
Ratrak - pojazd ubijający śnieg na trasach narciarskich. |
342 |
Recital - występ solisty wypełniający cały program koncertu. |
344 |
Remedium - lekarstwo na coś, środek zaradczy. |
345 |
Rentowny - przynoszący zysk, dochód, opłacalny. |
348 |
Rojalizm - opowiadanie się za monarchiczną formą rządów. |
352 |
Stereotyp - uproszczony, powtarzający się schemat, szablon. |
353 |
Stricte - ściśle, dokładnie. |
354 |
Subsydiować - udzielać pomocy finansowej. |
358 |
Synonim - wyraz, związek frazeologiczny bliski znaczeniowo innemu. |
359 |
359 |
360 |
Szkarłat - kolor ciemnoczerwony. |
361 |
Szmonces - kawał, dowcip żydowski. |
363 |
Tantra - w hinduizmie sposób duchowego rozwoju. |
368 |
Tremo - wysokie stojące lustro. |
371 |
Trychotomia - podział na trzy części; trójdzielność. |
373 |
Utensylia - przedmioty do wykonywania czegoś, przybory. |
376 |
Wariograf - tzw. wykrywacz kłamstw. |
|
|