Historia krzesła

Krzesło! Zdawało by się nic ważnego, a jednak. Jego historia sięga już najdawniejszych czasów. W prehistorii meble te nie wyglądały i w niczym nie przypominały dzisiejszych. Dawniej ludzie siadali na sprzętach samorodnych, stworzonych przez naturę. Powalony przez wichurę lub uderzeniem pioruna pień drzewa, wsparty o ziemię na kikutach gałęzi i korzeni, często rozłupany, nasunął zapewne prehistorycznemu człowiekowi pomysł wykorzystania go jako siedziska. Możliwa zaś przy użyciu narzędzi paleolitycznych prymitywna obróbka, ociosanie, wygładzenie, przystosowanie do ludzkich proporcji i potrzeb pozwoliło tę samorodną formę natury uczynić bardziej funkcjonalną i wygodną.

Pierwowzór krzesła odkryty został już w neolicie i z pewnością służył do siedzenia.

Wygląd krzesła zmieniał się w zależności od panującej mody czy kultury. W kręgu kultur basenu Morza Śródziemnego (starożytna Grecja, Rzym) robiono krzesła raczej wysokie, czyli siedzisko usytuowane było zazwyczaj na poziomie kolan. One to właśnie posłużyły za wzór późniejszym sprzętom wytwarzanym w Europie i Ameryce. Natomiast Bliski, Środkowy i Daleki Wschód wykształcił typ sprzętów niskich, miękkich, o skromnym asortymencie -maty, płyty, niskie stoliki, poduszki. Jednakże we wszystkich częściach świata i we wszystkich kulturach rozwinął się sprzęt umożliwiający przyjęcie sztywnej i prostej postawy siedzącej, symbol autorytetu warstw rządzących, atrybut bogów i władców, krzesło wyjątkowe i

okazałe, wyróżniające się przede wszystkim wielkością. Oczywiście chodzi o tron - siedzisko króla, monarchy, cesarza, panującego, władcy, w każdym razie osoby najważniejszej w państwie. Dawał wyraz majestatu i godności zasiadającej na nim osoby a także miał być wygodny i estetyczny.

Współczesne „trony” to dobrze nam znane fotele bossów, szefów firm, dyrektorów, prezesów. Może nie tak okazałe jak za dawnych czasów, ale podkreślające zależność między władzą a resztą świata, bez względu na to, czy to mały Kowalski, czy ciut większy Nowak - zasada obowiązywała ta sama.

Istnieje w historii krzesła jeszcze jedna osobliwość, już nie tak barwna jak eleganckie monarsze trony i zgoła odmienne funkcje spełniająca. Wprawdzie jego użytkownik też był łagodnie mówiąc osobliwy, ale zasiadanie na owym krzesełku, nie trwało długo i nie przynosiło chluby. Mowa oczywiście o krześle elektrycznym jako ostatnim miejscu bytowania na ziemskim padole. Pomysłodawcą i wynalazcą krzesła elektrycznego był Thomas Alva Edison (choć skonstruował je pewien dentysta, dr Albert Southwick). Zasada działania opiera się na wykorzystaniu zgubnego dla białek prądu zmiennego. Pierwszą ofiarą urządzenia podłączonego do zasilacza elektrycznego był niejaki William Kemmler. Stało się to 6 sierpnia 1890 roku w więzieniu Auburn w New York City, najmłodsza osoba stracona na krześle - George Junius Stinney w 1944 ( Karolina Południowa) miała 14 lat. Taki sposób wymierzania kary wywoływał i nadal wzbudza kontrowersje, mówi się, że jest to niehumanitarny sposób egzekwowania sprawiedliwości. Jednakże, czy istnieje jakikolwiek humanitarny sposób zabijania?

Krzesło jakie znamy współcześnie przechodziło metamorfozę w swych dziejach, historia i moda ozdabiało go, rzeźbiło, malowało, inkrustowało i poddawało wszelkim możliwym czynnościom zdobniczym jakich nauczył się człowiek. Były jednak wyjątki na przykład krzesła romańskie XI-XII wiek) w porównaniu ze starożytnymi były prymitywne i ciężkie, wyglądały jak skrzynie na nogach. W gotyku sprzęty te były już znacznie lżejsze, zdobione snycerką o motywach architektonicznych lub polichromią. W renesansie ośrodkiem rozwoju meblarstwa były Włochy a krzesła, które tam powstawały były bardzo ozdobne, a niektóre z nich wyrabiano z baldachimami. Meblarstwo barokowe koncentrowało się we Francji, skąd pochodzą słynne krzesła w stylu Ludwika XIV, schyłek epoki - rokoko to krzesła lekkie, kształtne i wygodne, a ich zdobnictwo czerpie z form architektury antycznej. Klasycyzm to istnienie dwóch stylów równolegle- francuskiego (Ludwik XVI i empire), oraz niemieckiego (biedermeier). Po okresie eklektyzmu, który charakteryzował się mieszaniem różnych stylów historycznych secesja na przełomie XIX i XX wieku podjęła próbę stworzenia nowego stylu. Inspiracji do zdobnictwa czerpano z natury oraz sztuki ludowej. Miniony wiek odznaczał się ogromną różnorodnością form i konstrukcji mebli, wprowadzono do produkcji nowe materiały na przykład tworzywa sztuczne, metale i nawet szkło. Nowoczesne wzornictwo przemysłowe kształtowane było przede wszystkim przez niemiecką szkołę Bauhaus, która odpowiednio zareagowała na potrzeby masowej produkcji, rozwoju nowych gałęzi gospodarki itp. Dzisiejszy wygląd krzeseł uwarunkowany jest w znacznej mierze ich przeznaczeniem, ważną rolę odgrywa także zasobność portfela nabywcy i jego wymagania estetyczne, a także charakter wnętrza, w którym zostanie postawione. Z łatwością można odgadnąć komu posłużą takie krzesła
lub nabrać pewności, że w biurze
nie otulą nas miękkie ramiona takiego siedziska.

Nieodgadniony jest świat ludzkiej wyobraźni twórczej, któż wie na czym jutro usiądziemy, na jakim stole zjemy posiłek i do jakiego łóżka położymy się wieczorem. Czym nas jeszcze konstruktorzy zaskoczą? Wszystko przed nami.

---