8. Ochrona i kształtowanie krajobrazu w pracach planistycznych.

OCHRONA KRAJOBRAZU

jest to działalność zapewniająca ochronę, utrzymanie lub restytucję naturalnych i kulturowych walorów określonego środowiska geograficznego.

Ochrona krajobrazu wiąże się z:

• ochroną przyrody

• ochroną zabytków kultury, sztuki, archeologii i folkloru.

Wkracza swoimi postulatami w dziedzinę planowania przestrzennego.

Ochrona krajobrazu ma na celu:

• wzmacnianie tożsamości regionów

• utrzymanie przyrodniczego i kulturowego ich zróżnicowania.

Ochrona krajobrazu w Polsce

Podstawy prawne - Ustawy i przepisy

Ochrona krajobrazu w Polsce odbywa się według takich samych zasad jak ochrona przyrody.

Określona jest ustawami:

• o ochronie dóbr kultury,

• o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,

• o ochronie i kształtowaniu środowiska,

• ochronie przyrody.

• Ustawa o ochronie dóbr kultury z dn. 15.02.1962 z nowelizacją z dn. 19.07.1990 ewidencji zabytkowych założeń ogrodowych i cmentarnych

• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dn.27.III.2003 r. określa zasady planowania i zagospodarowania przestrzennego opartego na wymogach ładu przestrzennego, walorach architektonicznych i krajobrazowych, wymogach ochrony środowiska

• Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska z dn. 31.01.1980 zasady ochrony „walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach”

• Ustawa o ochronie przyrody z dn. 16.10.1991 określa formy ochrony przyrody

Porozumienia międzynarodowe

Polska uczestniczy w licznych programach rządowych i międzynarodowych porozumieniach, w tym unijnych:

• Międzynarodowa Karta Ogrodów Historycznych (tzw. Karta Florencka)

• Lista Obiektów Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO

• Europejska konwencja o krajobrazie

FORMY OCHRONY PRZYRODY

• parki narodowe

• rezerwaty przyrody

• parki krajobrazowe

• obszary chronionego krajobrazu

• pomniki przyrody

• stanowiska dokumentacyjne

• użytki ekologiczne

• zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

• ochrona gatunkowa

• obszary Natura 2000

Parki narodowe, rezerwaty przyrody oraz formy ochrony krajobrazowej (parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu) są formami ochrony obszarowej. Zajmują mniejszą lub większą powierzchnię i wszystko, co znajduje się na ich obszarze, podlega ochronie.

Funkcję wspomagającą pełnią formy ochrony obiektowej - obejmujące pojedyncze obiekty wyróżniające się i cenne ze szczególnych względów - są to pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne oraz zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.

Ochrona gatunkowa zapewnia ochronę każdemu osobnikowi danego gatunku niezależnie od miejsca jego występowania. Obszary Natura 2000 są wyznaczane na postawie prawa Unii Europejskiej, łączą w sobie ochronę obszarową i gatunkową.

Ochrona ścisła:

• sposób ochrony całości lub części terenu rezerwatu przyrody lub parku narodowego polegający na nie ingerowaniu w naturalne procesy i zabezpieczeniu przed wpływami zewnętrznymi. ( także ochrona czynna)_

Ochrona częściowa:

• Jest stosowana w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Wyraża się w oddziaływaniu na ekosystemy, ich stan oraz składniki, poprzez stosowanie różnych zabiegów ochronnych, hodowlanych i pielęgnacyjnych. Celem ochrony częściowej jest uzyskanie określonego przez plan ochrony stanu przyrody. Może wymagać działań konserwatorskich stałych lub okresowych, ale zawsze stosowana jest tylko gdy wymaga tego sytuacja.

Ochrona krajobrazowa:

• forma ochrony części terenu parku narodowego lub rezerwatu przyrody, polegająca na utrzymaniu gospodarczego użytkowania. Przy gospodarczym wykorzystaniu takiego terenu nie obowiązują zakazy obowiązujące normalnie w parku lub rezerwacie.

• W praktyce ten status nadaje się zwykle gruntom prywatnym w parku lub rezerwacie, a także terenom technicznym (drogi, parkingi, budynki itp.).

Strefy ochrony krajobrazu

Ustalenia obowiązujące w zakresie sposobu zagospodarowania:

PARK NARODOWY ograniczona jest możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, osiedlania się

• ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe

REZERWAT PRZYRODY

• obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym

• Zachowanie w sposób trwały i nienaruszalny istniejących elementów środowiska przyrodniczego

• Cały rezerwat albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej (polega na nieingerencji w naturalne procesy), ochronie czynnej (dopuszcza wykonywanie zabiegów ochronnych np. usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny) lub ochronie krajobrazowej (polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony).

PARKI KRAJOBRAZOWE

• można kontynuować działalność gospodarczą z pewnymi ograniczeniami, np. nie przewiduje się wznoszenia nowych obiektów budowlanych (z wyjątkiem potrzebnych miejscowej ludności).

• Park taki ma służyć rekreacji krajoznawczej, to znaczy turystyce niepobytowej, wypoczynkowi, a także edukacji.

OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

• są bardzo słabą formą ochrony przyrody, o niewielkich rygorach ochronności.

• Obszary chronionego krajobrazu są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia obiektów szkodliwych dla środowiska i niszczenia środowiska naturalnego).

Strefy ochrony zasobów kulturowych

• Strefy ścisłej ochrony krajobrazu z zabudową

• Strefy częściowej ochrony krajobrazu z zabudową

• Strefy ścisłej ochrony krajobrazu bez zabudowy

• Strefy częściowej ochrony krajobrazu bez zabudowy

Wg. Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa

Strefy polityki przestrzennej

STREFY OCHRONY ZASOBÓW KULTUROWYCH

• Ustalenia odnoszą się do problemów walorów krajobrazowych i kompozycyjnych, określając sposoby zagospodarowywania tych stref jako: „utrzymanie historycznego kształtu przestrzennego obszaru oraz maksymalne utrzymanie zabytkowej substancji budowlanej - STREFA ŚCISŁEJ OCHRONY KRAJOBRAZU Z ZABUDOWĄ

• Utrzymanie podstawowych elementów kompozycji przestrzennej oraz obiektów o istotnych wartościach historyczno-artystycznych w STERFACH CZĘŚCIOWEJ OCHRONY KRAJOBRAZU Z ZABUDOWĄ

• Zakazy dotyczą lokalizacji nowych obiektów kubaturowych, które pod względem funkcjonalnym pozostają w sprzeczności z tradycyjnym charakterem obszaru bądź „naruszają krajobrazową kompozycję obszaru”

• Utrzymanie charakteru kompozycji krajobrazowej i walorów przyrodniczych środowiska - STREFA ŚCISŁEJ OCHRONY KRAJOBRAZU BEZ ZABUDOWY

• Budowa obiektów kubaturowych jest możliwa jedynie w wyjątkowych sytuacjach i musi być poprzedzona i określona na mocy odpowiednich studiów konserwatorskich.

STERFY CZĘŚCIOWEJ OCHRONY KRAJOBRAZU BEZ ZABUDOWY

• Utrzymanie podstawowych powiązań widokowych w skali miasta.

• Budowa obiektów kubaturowych jest możliwa jedynie w wyjątkowych sytuacjach i musi być poprzedzona i określona na mocy odpowiednich studiów konserwatorskich lub specjalistycznych studiów krajobrazowych.

• Kompleksowa regulacja prawna podkreśla, że ochrona walorów krajobrazowych polega na zachowaniu, kształtowaniu i odtwarzaniu.

• W artykule 73 zabrania się budowy lub rozbudowy obiektów wpływających szkodliwie na środowisko na obszarach, które wymagają szczególnej ochrony, jak parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary krajobrazu chronionego (ust.1 pkt.1) oraz wznoszenia w pobliżu morza, jezior, innych zbiorników wodnych, rzek i kanałów, krajobrazowych punktów widokowych lub na terenach o szczególnych walorach krajobrazowych, obiektów budowlanych naruszających walory krajobrazowe środowiska, uniemożliwiających do nich dostęp albo utrudniających zwierzętom żyjącym dostęp do wód (ust.1 pkt.3).

• Bardzo ważny jest przepis stwierdzający, że walory krajobrazowe podlegają ochronie bez względu na to, czy są objęte szczególnymi formami ochrony przyrody.

Ochrona panoramy Starego Miasta:

Ograniczenia związane z:

• Gabarytami projektowanych budynków

• Limitem wysokości obiektów

---