16. Inne - Zagrożenie wybuchem i pożarem

1. Opis

METODY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO WYNIKAJĄCE

Z EKSPOZYCJI NA GAZ ZIEMNY - METAN

W projekcie Polskiej Normy Pr PN-N 18001 przedstawiono definicję ryzyka zawodowego:

Ocena ryzyka zawodowego wynikającego z ekspozycji na gaz ziemny - metan opiera się na prawdopodobieństwie zaistnienia wypadku, które jest funkcją możliwości wystąpienia mieszaniny wybuchowej na stanowisku pracy (określoną przez kategorię strefy zagrożenia wybuchem) z jednoczesnym wystąpieniem inicjatora zapłonu. Zakwalifikowanie obszaru, na którym organizowane jest stanowisko pracy, dla którego oceniamy ryzyko zawodowe do kategorii zagrożenia wybuchem wstępnie wskazuje na prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny wybuchowej . Należy przyjąć, że im bardziej ograniczymy możliwość wypływu gazu do atmosfery na stanowisku roboczym i wyeliminujemy inicjatory zapłonu w strefach zagrożonych wybuchem, tym prawdopodobieństwo następstw wybuchu i/lub zapalenia się gazu (poparzenie pracowników a nawet zgon) będzie zmniejszone.

Zmniejszenie prawdopodobieństwa zaistnienia wypadku można uzyskać także przez spełnienie kryteriów bezpieczeństwa związanych ze:

• spełnieniem wymagań technicznych dla obiektów budowlanych stref zagrożenia wybuchem,

• zastosowanymi technologiami,

• użyciem sprzętu i narzędzi stosowanych przy wykonywaniu prac w strefach zagrożonych wybuchem,

• kształtowaniem bezpiecznych zachowań pracownika w procesie pracy.

Proponowane w programie kryteria, wykorzystane do wyznaczenia poziomu oceny czynnika n, nie stanowią listy zamkniętej. Użytkownik programu ma możliwości wprowadzania do arkusza pomiarowego dodatkowych kryteriów zdefiniowanych dla konkretnego stanowiska pracy, na którym ocenia ryzyko zawodowe. Wagi wprowadzonych dodatkowo kryteriów nie powinny być większe od jedności. Ponadto nie wszystkie kryteria zaproponowane przez autorów muszą być uwzględnione przez użytkownika w ocenie ryzyka zawodowego na każdym stanowisku.

Prawdopodobieństwo pojawienia się mieszaniny wybuchowej P_wyb wynosi:

dla strefy 0 P_wyb > 0,1

dla strefy 1 0,001 ≤ P_wyb ≤ 0,1

dla strefy 2 P_wyb < 0,001

Prawdopodobieństwo P_wyb winno być uwzględnione w obliczeniu prawdopodobieństwa p zaistnienia nieszczęśliwych zdarzeń, z zastosowaniem reguł przyjętych w programie STER dla oceny ryzyka zawodowego wynikającego z ekspozycji na czynniki mechaniczne z zależności:

p = 1 - n (1 - P_wyb) 1,3^-T

gdzie n - poziom oceny czynnika

P_wyb - prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny

wybuchowej

T -względny czas narażenia

t_n - czas narażenia na czynnik - gaz ziemny,

t_p.- łączny czas wykonywania pojedynczej pracy, dla której oceniamy ryzyko zawodowe.

Za poziom oceny czynnika n przyjmuje się, jak dla czynników mechanicznych, iloraz sum zważonych względnych wartości kryteriów a (Σz) i ich wag (Σz),

gdzie

w - wagi kryteriów dla czynnika - gaz

a - wartości kryteriów ( 0,1,2 a_max = 2)

Wyrażenie (1 - P_wyb) uwzględnia wpływ prawdopodobieństwa P_wyb na prawdopodobieństwo p.

Dla ujednolicenia oceny ryzyka proponuje się przyjęcie do obliczeń następujących wartości prawdopodobieństwa P_wyb (maksymalne wartości wynikające z normy)

Strefa zagrożenia wybuchem	Pwyb	1 - Pwyb
dla strefy 0	1,0	0
dla strefy 1	0,1	0,9
dla strefy 2	0,001	0,999

Z praktyki wynika, że w technologicznych obiektach gazownictwa nie możliwe jest pojawienie się stref 0 zagrożenia wybuchem, czyli przestrzeni, w której mieszanina wybuchowa występuje stale lub długotrwale przy normalnej eksploatacji urządzeń, dlatego w analizie ryzyka uwzględniono przypadki występowania stref 1 i 2.

Przy eksploatacji urządzeń gazowniczych oraz sieci i instalacji gazowych, na stanowiskach pracy związanych z ich obsługą, wykonywanych jest szereg prac, przy których występuje czynnik - gaz Analiza ilości i częstotliwości oraz czasu wykonywanych prac wykazały dużą różnorodność w ich występowaniu. Występują między innymi prace typowe, powtarzalne, dla których opracowano instrukcje bezpiecznego wykonania pracy oraz prace jednostkowe, przygotowywane zgodnie z procedurami wymaganymi przez „Instrukcję wykonania prac gazoniebezpiecznych” .Aby ustalić łączną ocenę ryzyka na stanowisku pracy (np. montera sieci instalacji gazowych) związaną z występowaniem zagrożenia poparzenia a nawet zgonu w związku z występowaniem gazu na stanowisku pracy w analizowanej jednostce organizacyjnej, w określonym przedziale czasu (dzień, tydzień, miesiąc, kwartał, półrocze, rok) przyjęto następujące założenia:

Ze statystycznego punktu widzenia prace gazoniebezpieczne wykonywane w związku z występowaniem czynnika - gazu traktuje się jako zdarzenia elementarne, dla których określono ryzyko zawodowe , to jest prawdopodobieństwa p wg wzoru:

p = 1 - n (1 - P_wyb) 1,3^-T

Prace gazoniebezpieczne wykonywane przy eksploatacji urządzeń gazowniczych oraz sieci i instalacji gazowych są zdarzeniami A_i, np. wymiana gazomierza u odbiorcy gazu, włączenie przyłącza gazowego do istniejącej sieci gazowej, itd.; są zdarzeniami wzajemnie się wykluczającymi i niezależnymi tzn. że ten sam pracownik w tym samym czasie wykonuje tylko jedną pracę A_i. Przy wykonywaniu pracy A_i może wystąpić niepożądane zdarzenie B mogące spowodować poparzenie a nawet zgon pracownika, dla którego prawdopodobieństwo wystąpienia p_{i ,} wynikające z jednostkowej oceny ryzyka zawodowego można wyliczyć z podanego wyżej wzoru

W takim przypadku do określenia łącznego ryzyka zawodowego, (prawdopodobieństwa p) na stanowisku pracy przy wykonywaniu różnych prac związanych z występowaniem czynnika - gazu z uwzględnieniem prac przy których zagrożenie nie występuje (prace bez narażenia na gaz), w okresie objętym oceną, możemy skorzystać z następującego twierdzenia:

Niech zdarzenia (prace) A₁, A₂, ... ,A_n o dodatnich prawdopodobieństwach wykluczają się parami i niech suma tych zdarzeń jest zdarzeniem pewnym. Wtedy dla dowolnego zdarzenia B (wystąpienie niepożądanego zdarzenia) zachodzi wzór

(I)

zwany wzorem na prawdopodobieństwo zupełne czyli całkowite.

P(B) prawdopodobieństwo całkowite wystąpienia zdarzenia B,
(w naszym przypadku zagrożenia związanego z występowaniem na stanowisku pracy czynnika - gazu)

P(A_i) prawdopodobieństwo wykonania pracy A_i

(w naszym przypadku równe udziałowi czasu wykonanych prac A_i
w ogólnym czasie prac (
) )

P(B/A_i) prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego zdarzenia B podczas wykonywania pracy A_i ( w naszym przypadku jednostkowe ryzyko zawodowe p_i obliczone dla pracy A_i )

Dla stanowiska pracy, dla którego dokonywana jest analiza ryzyka zawodowego określić należy rodzaj prac gazoniebezpiecznych (A_i), przy których występuje narażenie na czynnik - gaz, oraz ich czas wykonywania (T_i ) oraz wyliczyć udział (R_i ) jako stosunek czasu T_i do sumarycznego czasu pracy w ocenianym okresie (
).

Dla każdej wykonywanej pracy gazoniebezpiecznej należy określić ryzyko zawodowe p_i. .

Dla prac, przy których nie występuje narażenie na czynnik - gaz należy określić łączny czas wykonania tych prac T_p oraz ich udział R_p jako stosunek czasu T_p do sumarycznego czasu pracy w ocenianym okresie (
).

Dla prac, przy których nie występuje narażenie na czynnik - gaz ryzyko zawodowe p = 0.

Prawdopodobieństwo określające ryzyko zawodowe w związku z występowaniem czynnika - gazu dla konkretnej jednostki organizacyjnej (w okresie dokonywania oceny) wylicza się z następujących wzorów:

, gdzie
(II)

We wzorze (II) można uwzględnić także fakt wykonywania prac przy których nie występuje narażenie na czynnik - gaz .

Wtedy wzór (II) przyjmuje postać:

(III)

gdzie T_p czas łączny wykonanych prac bez narażenia na gaz, a

4

RYZYKO 2006-09-25

„Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy”

---