W państwie działa określony system organów. Organ państwa to osoba lub grupa osób , które podejmują i działają w imieniu państwa, te działania są wykonywane przez określone osoby, ale uważane są za działanie państwa. Konstytucja jako statut państwa wyznacza kompetencje poszczególnym organom. Wielu z nas słowo organ utożsamia ze słowem urząd, lecz urząd to zespół ludzi spełniających różne zadania pomocnicze w stosunku do organów, te grupy dysponują odpowiednimi środkami technicznymi i materialnymi, które są potrzebne do realizacji jego zadań(np. organem państwa jest minister a urzędem ministerstwo).
Organy państwa możemy podzielić według różnych kryteriów.
Według kryterium liczebności członków danego organu państwowego dzielimy je na : organy jednoosobowe, które podejmują decyzje jednoosobowo i organy wieloosobo9we (kolegialny) , które decyzje podejmują w formie ustaw, odbywa się to w formie głosowania.
Quorum to liczba członków ciała kolegialnego potrzebna do podjęcia ważnych decyzji w państwie. Quorum i większości głosów określają przepisy prawne. Wyróżniamy 4 typy większości :a) większość zwykła (50 % +1) b) większość kwalifikowaną ( wyrażoną w ułamkach) c) większość względna ( gdy istnieją co najmniej 3 możliwości wyboru, istnieje bardzo duży rozrzut głosów, żadna z tych opcji nie uzyskuje większości zwykłej
d) większość bezwzględna ( suma głosów przeciw i wstrzymujących się jest mniejsza od liczby głosów za. )
Według kryterium terytorialnego zakresu kompetencji wyróżniamy: organy centralne- działają na cały obszar państwa bądź reprezentuję państwo po za granicami) i organy terenowe ( działają na określonym terytorium)
Według kryterium trybu ich powoływania dzielimy organy państwa na: a)organy pochodzące z wyboru, b) organy wyłaniane w wyniku nominacji czyli powoływania przez organ wyższego rzędu, c) organy powoływane w wyniku losowania, d) dziedziczenia i e) kooptacji tzn. w taki sposób ,że skład organu , który został powołany w wyniku nominacji lub głosowania, uzupełnia organ członkami wedle własnego wyboru.
Według kryterium zadań jakie wykonują organy wyróżniamy : a) organy prawodawcze(ustawodawcze) b) organy wykonawcze, c) organy sądownicze d) organy kontrolne.
Od urzędu należy odróżnić dwa pojęcia zakład i przedsiębiorstwo państwowe. Zakład świadczy usługi zaspokajające określone potrzeby społeczne głównie w dziedzinie oświaty, kultury, wychowania i zdrowia, dysponując trwale wyodrębnioną częścią mienia państwowego i czerpiąc środki na swoje działania przeważnie z budżetu państwa.
Przedsiębiorstwo państwowe jest utworzona przez państwo jednostka gospodarczą powołaną do produkowania dóbr materialnych, organizowania ich wymiany lub świadczenia usług.
Aparat państwowy to ogół powiązanych ze sobą jednostek organizacyjnych, w szczególności organów państwowych i obsługujących je urzędów, a także instytucji służących centralnemu ośrodkowi decyzji politycznych- służący do prowadzenia bieżącej polityk i państwa.
Często administrację państwowa utożsamia się z administracją rządową, lecz w skład w administracji państwowej wchodzi także administracja samorządowa.
Samorząd jest to forma organizacji wyodrębnionej grupy społecznej, która dzięki niemu może decydować -w granicach już istniejącego prawa - o istotnych dla siebie sprawach, działając bezpośrednio lub za pośrednictwem demokratycznie wybranego przedstawicielstwa.
Mówiąc o samorządzie możemy wyróżnić:
- samorząd zakładowy (gdy kompetencje samorządowe posiada określony zakład bądź instytucja)
- samorząd korporacyjny (gdy w kompetencje samorządowe wyposażony jest związek osób)
W obrębie samorządu korporacyjnego możemy wyróżnić bardziej szczegółowy podział na:
-samorządy specjalne (zawodowy i gospodarczy)
samorząd terytorialny
Z działaniem aparatu państwowego wiąże się pojecie resortu czyli ogółu jednostek organizacyjnych wchodzących w skład aparatu państwowego , podporządkowanych danemu ministrowi.
Relacje między organami państwa można układać według różnych zasad. Według zasady podziału władzy oraz jedności władzy. Zasadę podziału władzy w XIII w. sformował Karol Monteskiusz . Według niego powinny występować 3 rodzaje władzy: władza prawodawcza, władza wykonawcza i władza sądownicza. Zasada jedności władzy stworzona przez Rousseu mówi ,że jeżeli lud jest suwerenem, a suwerenność jest jedna i niepodzielna, to wola ludu jest jedna, nie ma więc potrzeby, aby podzielone władze się wzajemnie hamowały i kontrolowały.
We współczesnych państwach władze ustawodawcza to parlament. Wiąże się z nią sprawowanie przez parlamentarzysty mandatu, którego dzielimy na:
Mandat wolny - Opiera się na założeniu, że poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności (korpus wyborczy, naród), nie jest natomiast przedstawicielem tylko tych, którzy go wybrali
Mandat imperatywny - (zwany też mandatem związanym) sytuuje posła w pozycji reprezentanta (przedstawiciela) tych (i tylko tych), którzy go wybrali, a więc swojego okręgu wyborczego.
Parlamentarzysta dysponuje także immunitetem parlamentarnym. Jest to przywilej , który uniemożliwia pociągniecie ich do odpowiedzialności karnej (immunitet formalny) lub aresztowania(nietykalności) bez zgody sejmu oraz zwalnia za czyny związane z działalnością parlamentarną, np. wystąpienia ( immunitet materialny) Immunitet ma chronić niezależności parlamentarzystów i zapewnić im swobodę wykonywania swoich funkcji.
Parlamentarzysta ma prawo do zapytania i interpelacji stanowią one sposób zwracania się posłów do członków rządu z prośbą o udzielenie informacji
Władze wykonawcza w Polsce sprawują prezydent i Rada Ministrów. W skład rządu wchodzą: Prezes Rady Ministrów, ministrowie zarządzający poszczególnymi resortami ale i tzw. ministrowie bez teki, którzy nie posiadają swojego resortu. Władzę Sądowniczą w Polsce sprawują niezawisłe sądy i trybunały. Sąd Najwyższy jest najwyższym organem wymiaru sprawiedliwości. Trybunał Konstytucyjny - jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm niższego rzędu (rangi ustawowej lub podustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem”)Trybunał w Polsce jest konstytucyjnym organem władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa. Organami kontroli państwowej i ochrony prawa są np. Najwyższa Izba kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Prokuratura, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.