Kształtowanie kompetencji ortogr


KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI ORTOGRAFICZNEJ U UCZNIÓW KLAS MŁODSZYCH

Literatura :

Krystyna Żuchelkowska „Kształtowanie kompetencji ortograficznej u uczniów klas młodszych” ; Bydgoszcz 1998

Termin „ortografia” pochodzi od greckiego słowa orthographia , które składa się z dwóch wyrazów : orthos (prosty , prawidłowy) i grapho (piszę) . Ortografia jest to nauka poprawnej pisowni . Jest to ogólnie przyjęty i obowiązujący sposób pisania wyrazów wg ustalonych zasad .

Cele nauczania ortografii w klasach młodszych

Cele nauczania ortografii w klasach młodszych wynikają z :

Cele nauczania ortografii w klasach młodszych obejmują :

Zasady nauczania ortografii w klasach młodszych

  1. Zasada systematyczności :

  1. Zasada profilaktyki :

  1. Zasada integracji polega na łączeniu ortografii z innymi działami języka polskiego (ćwiczenia ortograficzno - gramatyczne , ortograficzno - słownikowe , ortograficzno - stylistyczne , ortograficzne związane z czytaniem , ortograficzno - artykulacyjne) oraz zwracaniu uwagi na poprawny zapis wyrazów na każdej lekcji , również innych przedmiotów .

  2. Zasada stopniowania trudności (przystępności) :

  1. Zasada poglądowości :

  1. Zasada aktywności :

  1. Zasada kontroli i oceny postępów uczniów służy likwidowaniu niedociągnięć i braków w opanowaniu umiejętności ortograficznych . Zapowiedź kontroli i oceny mobilizuje uczniów do powtarzania i utrwalania przerobionego materiału i stymuluje ich do zwiększonego wysiłku . Dzięki temu przyczynia się do zdobywania przez nich nawyku ortograficznego pisania .

Metody nauczania ortografii w klasach młodszych

Aby praca nad kształtowaniem kompetencji ortograficznej u młodszych uczniów była skuteczna , trzeba stosować ciekawe metody nauczania .

Niektórzy autorzy utożsamiają metody nauczania z ćwiczeniami ortograficznymi . Stąd też do metod nauczania ortografii zaliczają przepisywanie , pisanie z pamięci , pisanie ze słuchu , pisanie z komentowaniem . Inni autorzy łączą metody nauczania ortografii z myśleniem indukcyjnym , dedukcyjnym i przez analogię .

Poszukując skutecznych sposobów nauczania ortografii dobrze byłoby wykorzystać metody wynikające z koncepcji wielostronnego kształcenia .

Koncepcja wielostronnego nauczania - uczenia się

Koncepcja ta uwzględnia trzy rodzaje aktywności człowieka :

  1. Aktywność intelektualna :

  1. Aktywność emocjonalna :

  1. Aktywność praktyczna :

Kształcenie powinno mieć charakter wielostronny , a więc odwoływać się do aktywności intelektualnej , emocjonalnej i praktycznej oraz respektować cztery drogi dochodzenia do wiedzy :

  1. Uczenie się przez przyswajanie :

  1. Uczenie się przez odkrywanie :

  1. Uczenie się przez przeżywanie :

  1. Uczenie się przez działanie :

Z koncepcji wielostronnego kształcenia wynikają cztery grupy metod , które odpowiadają czterem drogom dochodzenia do wiedzy . Są to :

  1. Metody asymilacji wiedzy oparte są na aktywności poznawczej o charakterze reproduktywnym . Do metod tych , które mogą być wykorzystane w kształtowaniu kompetencji ortograficznej u młodszych uczniów , zalicza się pogadanka i praca z książką .

Praca z książką to również posługiwanie się słownikiem ortograficznym i sprawdzanie pisowni wyrazów .

Do pracy z książką uczniowie muszą być odpowiednio przygotowani . Najważniejszymi elementami tego przygotowania są :

  1. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy oparte są na twórczej aktywności poznawczej , związanej z rozwiązywaniem problemów . Do metod tych należą m.in. metoda problemowa i gry dydaktyczne . Mogą one być wykorzystane w kształtowaniu kompetencji ortograficznej u młodszych uczniów .

Gry dydaktyczne muszą być związane tematycznie z tym , co uczniowie lubią robić oraz muszą być dostosowane do ich możliwości psychofizycznych .

W nauczaniu ortografii można stosować następujące gry dydaktyczne :

  1. Metody eksponujące (waloryzacyjne) cechują się przewagą aktywności emocjonalnej . Polegają na wywoływaniu przeżyć emocjonalnych pod wpływem eksponowanych wartości intelektualnych . Do metod tych zalicza się metody impresyjne i ekspresyjne .

  1. Metody praktyczne oparte są na aktywności praktycznej . Do metod tych , stosowanych w nauczaniu ortografii w klasach młodszych , zalicza się ćwiczenia utrwalające .

Utrwalanie systematyczne polega na planowym i wielokrotnym ćwiczeniu pisowni wyrazów w najróżniejszych sytuacjach .

Utrwalanie okolicznościowe stosowane jest od czasu do czasu , ale nie oznacza ćwiczeń przypadkowych . Są przemyślane i organizowane w powiązaniu z innymi ćwiczeniami językowymi .

Umiejętności nauczyciela niezbędne do kształtowania kompetencji ortograficznej u młodszych uczniów

Przez umiejętności dydaktyczne nauczyciela rozumie się „... zdolność do sprawnego i skutecznego działania , w którym posługuje się on środkami odpowiednimi do aktualnie zmieniającej się sytuacji pedagogicznej” .

Czynniki kształtujące umiejętności dydaktyczne nauczyciela to (wg M. Maciaszka) :

Na umiejętności dydaktyczne nauczyciela składa się (wg E. J. Wenhama) :

Umiejętności dydaktyczne nauczyciela (wg B. Niemierki) obejmują dobór , porządkowanie i przetwarzanie treści nauczania .

Stąd też nauczyciel powinien :

  1. zaplanować cele edukacyjne lekcji ;

  2. określić wymagania ;

  3. wybrać materiał nauczania , umożliwiający zrealizowanie celów edukacyjnych lekcji ;

  4. doprowadzić do tego , by treści planowane stały się treściami poznawanymi , a w efekcie opanowanymi .

ad.1

Stawianie właściwych celów edukacyjnych i konsekwentna ich realizacja ma dla kształcenia kompetencji ortograficznej u uczniów doniosłe znaczenie . Nauczyciel klas młodszych winien właściwie formułować cele edukacyjne lekcji , a więc tak „... żeby odpowiadały na pytanie , co uczeń powinien zrobić , aby pokazać , że je osiągnął” .

Cele edukacyjne lekcji muszą mieć postać operacyjną . Oznacza to , że są wyrażone w postaci pytań , problemów , zadań , poleceń , konkretnych zachowań uczniów , jakie mają przejawiać po zakończeniu lekcji .

Cele edukacyjne dzielą się na :

ad.2

Cele szczegółowe stanowią podstawę do określenia wymagań . Umożliwi to określić , którzy uczniowie te wymagania spełnili , a którzy ich nie osiągnęli .

Ustalenie wymagań jest dla nauczyciela niezwykle trudne , gdyż muszą one tworzyć hierarchię .

Opracowanie hierarchii wymagań winno obejmować :

  1. dobranie zakresu treści , do których wymagania zostaną ustalone ;

  2. ustalenie wymagań podstawowych , które będą obejmowały treści najbardziej przystępne , najprostsze i najbardziej uniwersalne , niezawodne , pewne naukowo , niezbędne na dalszym etapie kształcenia i na szczeblach wyższych , a także użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia ;

  3. ustalenie wymagań rozszerzających , które będą obejmowały treści umiarkowanie przystępne , bardziej złożone , mniej typowe i czasami hipotetyczne , przydatne , ale nie niezbędne na danym etapie kształcenia i na szczeblach wyższych , pośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia ;

  4. ustalenie wymagań dopełniających , a więc trudnych do opanowania , nietypowych , oryginalnych , złożonych , twórczych naukowo , w dalekiej perspektywie dające się wykorzystać w pozaszkolnej działalności ucznia .

ad.3

Materiał nauczania umożliwi osiągnięcie celów edukacyjnych lekcji , jeśli stanowiące go informacje będą uporządkowane oraz logicznie i merytorycznie ze sobą powiązane .

Na kształtowanie kompetencji ortograficznej nie przeznacza się oddzielnych godzin lekcyjnych . Stąd też materiał nauczania musi być tak dobrany , by umożliwił uczniom opanowanie umiejętności czytania i opracowywania tekstów , a także poznawanie reguł ortograficznych , pozwalających na sprawne posługiwanie się językiem ojczystym w wypowiedzi pisemnej . Materiał z zakresu ortografii musi być połączony ściśle z realizowaną tematyką .

ad.4

Planowanie jest syntezą i stanowi logiczne następstwo dokonanej analizy odpowiednio dobranego materiału nauczania .

Planowanie języka polskiego w klasach młodszych rozpoczyna się od opracowania rozkładu materiału na semestr lub cały rok szkolny . W rozkładzie materiału zawarte są konkretne tematy poszczególnych lekcji , do których nauczyciel określa cele edukacyjne (dydaktyczne i wychowawcze) w postaci zoperacjonalizowanej metody oraz przebieg zajęć . Można też w rozkładzie materiału uwzględnić wymagania programu (podstawowe , rozszerzające , dopełniające) .

Rodzaje ćwiczeń ortograficznych stosowanych w klasach młodszych

Dobór ćwiczeń ortograficznych do pracy z uczniami zdeterminowany jest poprzez takie czynniki , jak (wg F. Nowaka) :

Dobierając ćwiczenia ortograficzne do wykorzystania na lekcjach języka polskiego w klasach młodszych należy zwrócić uwagę na (wg A. Jedut i A. Pleskot) :

W edukacji wczesnoszkolnej stosuje się różnorodne ćwiczenia , które wskazują kolejne etapy pracy nad opracowywaniem zagadnień ortograficznych , a także akcentują integrację tematyczną ortografii z innymi działami nauki o języku i organizację nauki poprawnego pisania .

Ze względu na etapy opracowywania zagadnień ortograficznych wyróżnia się następujące rodzaje ćwiczeń :

Z uwagi na integrację tematyczną ortografii z innymi działami nauki o języku wyróżnia się :

Uwzględniając organizację nauki pisania można wyróżnić takie rodzaje ćwiczeń :

  1. wprowadzające

  1. utrwalające

  1. zapobiegawczo - sprawdzające

Kontrola kompetencji ortograficznej u uczniów klas młodszych

Kontrola jest to uzyskiwanie informacji o stanie procesu kształcenia , dzięki czemu nauczyciel orientuje się w skuteczności swoich poczynań pedagogicznych i dlatego w miarę szybko może przeprowadzić korektę stosowanych metod , środków i form pracy z dziećmi w młodszym wieku szkolnym .

W pracy nad kształtowaniem kompetencji ortograficznej u uczniów klas młodszych można wykorzystać kontrolę bieżącą i okresową .

Kontrola bieżąca obejmuje realizowany materiał programowy lub treści określonego problemu ortograficznego . Kontrola bieżąca działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego , gdyż dostarcza nauczycielowi informacji , dotyczących prawidłowego wykonywania przez uczniów zadań , sprawdzających poprawność ortograficzną .

Kontrola okresowa dostarcza informacji o wynikach procesu kształtowania kompetencji ortograficznej u młodszych uczniów z punktu widzenia celów edukacyjnych i założeń programowych . Przeprowadza się ją po zakończeniu realizacji treści programowych , obejmujących kilka problemów ortograficznych . Najlepsze w tej formie kontroli są sprawdziany pisemne jednakowe dla całej klasy . Mają one charakter pisania ze słuchu .

Zasadniczymi zadaniami sprawdzania prac pisemnych jest :

Rozrywki umysłowe w procesie kształtowania kompetencji ortograficznej u uczniów klas młodszych

Rozrywki umysłowe są to „... rozrywki wymagające pewnego wysiłku umysłowego” (Słownik języka polskiego) .

Rozrywki umysłowe mogą oddać wielkie usługi w nauczaniu pod warunkiem , że wprowadza się je do procesu dydaktycznego w sposób świadomy , dobiera się je odpowiednio do określonych sytuacji dydaktyczno - wychowawczych i dostosowuje do możliwości psychofizycznych oraz potrzeb uczniów .

Wprowadzenie rozrywek umysłowych sprzyja przede wszystkim zapobieganiu błędom ortograficznym . Podczas ich stosowania na lekcji wzrasta aktywność emocjonalna uczniów , zainteresowanie , koncentracja uwagi , ambicja , dbałość o poprawność pisania , radość z rozwiązania zagadki , rebusu czy krzyżówki . Pochwały ze strony nauczyciela budzą wiarę we własne siły . Zespolenie wszystkich zabiegów sprawia , że kształtuje się czujność i wrażliwość ortograficzna dzieci oraz świadomy stosunek do występujących problemów .

W pracy nad kształtowaniem kompetencji ortograficznej u uczniów klas początkowych warto wykorzystać następujące rodzaje rozrywek umysłowych :

  1. plansze ortograficzne ,

  2. lizaki ortograficzne ,

  3. zagadki ,

  4. rebusy ,

  5. eliminatki ,

  6. przeskakiwanki ,

  7. plątaninki ,

  8. łamigłówki ,

  9. wierszyki ortograficzne ,

  10. karty ortograficzne ,

  11. rozsypanki obrazowo - wyrazowe ,

  12. krzyżówki ,

  13. ramki z hasłem ,

  14. logogryfy ,

  15. inne (ortograficzny bałwanek , ortograficzna choinka , ortograficzny wąż) .

Każda poprawnie skonstruowana rozrywka umysłowa powinna składać się z trzech elementów :

Najważniejsze czynności wykonywane przez uczniów w toku rozwiązywania rozrywek umysłowych to :

Fazy rozwiązywania rozrywek umysłowych :

  1. Faza wytwarzania pomysłów oparta jest głównie na myśleniu reproduktywnym , którego istota leży w odwoływaniu się do wiedzy już zdobytej . W procesie wytwarzania pomysłów udział biorą trzy składniki :

  1. Faza weryfikacji pomysłów ma na celu sprawdzenie wartości wysuwanych pomysłów rozwiązań . Nazywa się ją również oceną czy kontrolą pomysłów

Rozwiązywaniu zagadek umysłowych przez uczniów towarzyszą różnorodne czynności nauczycielskie :

  1. czynności informacyjne lub naprowadzające uczniów na rozwiązanie rozrywki umysłowej ;

  2. czynności pobudzające o charakterze motywującym lub mobilizującym dzieci do wysiłku i osiągnięcia celu ;

  3. czynności kontrolne , mające na celu bieżącą weryfikację poczynań uczniów w kierunku uzyskania celów etapowych i końcowych ;

  4. czynności korektywne , modyfikujące drogę prowadzącą do osiągnięcia wyniku etapowego lub końcowego .

Charakter czynności nauczycielskich uzależniony jest od stopnia trudności rozrywek , ich struktury , fazy rozwiązywania , a także od cech zespołu uczniowskiego .

Czynności nauczycielskie nigdy nie powinny mieć na celu nadmiernego kierowania działaniem uczniów , dominacji nad nimi . Powinny mieć jedynie charakter bodźców sterujących aktywnością dzieci .

Organizacja pracy w procesie nauczania ortografii z wykorzystaniem rozrywek umysłowych :

Plan metodyczny z języka polskiego

Aby realizacja treści ortograficznych była skuteczna , to trzeba je odpowiednio zaplanować . Popularne powiedzenie mówi, że dobrze zaplanowane działanie , to połowa sukcesu .

Planowanie wymaga przewidywania skutków określonego działania , dlatego plan powinien być :

Rodzaje planów pracy (wg Okonia i Kupisiewicza) :

  1. plan roczny ,

  2. plan okresowy ,

  3. plan codzienny .

Roczny plan nauczania zwany jest też rozkładem materiału nauczania z danego przedmiotu . Do opracowania tego planu potrzebne są nauczycielowi takie informacje , jak :

Plany okresowe zwane także semestralnymi rozwijają plan roczny , bowiem są bardziej konkretne i stanowią podstawę do racjonalnego planowania codziennego .

Planowanie nauczania obejmuje trzy następujące etapy (wg B. Niemierki) :

  1. planowanie kierunkowe - dotyczy semestru lub roku szkolnego ; obejmuje materiał nauczania oraz ogólne cele edukacyjne , które wytyczają kierunek działania uczniów ;

  2. planowanie wynikowe - dotyczy konkretnego działu programowego lub jednostki metodycznej , która tworzy kilka kolejnych lekcji ; obejmuje materiał nauczania i wymagania programowe o charakterze podstawowym , rozszerzającym i dopełniającym ;

  3. planowanie metodyczne - dotyczy konkretnej lekcji i związane jest z opracowaniem jej scenariusza .

Plan metodyczny :

Etapy przygotowania planu metodycznego :

  1. analiza treści programowych i określenie tematu lekcji ;

  2. wyznaczenie celów edukacyjnych lekcji ;

  3. dobór treści kształcenia ;

  4. opracowanie struktury lekcji ;

  5. wybór metod prowadzenia lekcji ;

  6. dobór środków dydaktycznych ;

  7. opracowanie scenariusza lekcji .



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Test sprawdzający kompetencje ortograficzne uczniów klas II PSP, ortografia klasa 1-3
Przykłady z mnożenia i dzielenia do 30, Kształtowanie kompetencji matematycznych dziecka
ksztaltowanie kompetencji fonet fonologicznych poprzez cw logo
Kształtowanie kompetencji fonetyczno fonologicznej poprzez ćwiczenia logopedyczne
Zostań opowiadaczem - zadania dla nauczyciela opowiadacza spotkanie V x, Semestr III, Kształtowanie
Ujęcie tabelaryczne etapów nauki czytania i pisania, Semestr III, Kształtowanie kompetencji językowy
Wspomaganie rozwoju dzieci w przedszkolu i w szkole poprzez zabawy, Semestr III, Kształtowanie kompe
Dziecięca matematyka r VI, Kształtowanie kompetencji matematycznych dziecka
Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się matematyki, Kształtowanie kompetencji matematycznych dziecka
Kształcenie i kompetencje nauczycieli, Pedagogika porównawcza
karta pracy kl 2 -Mnoż i dzielenie, Kształtowanie kompetencji matematycznych dziecka
Opracowane Zagadnienia z Dydaktyki Języka Polskiego, 26.Metody ksztalcace poprawnosc ortograficzna,
Kształtowanie kompetecji matematycznych 03
Ksztaltowanie kompetencji językowych wykłady
ksztaltowanie kompetencji komunikacyjnych u niemowiacych poprzez aac alina smyczek
Mikołajuk, Lidia Udział biblioteki akademickiej w kształceniu kompetencji informacyjnych studentów
Kształtowanie kompetecji matematycznych

więcej podobnych podstron